Rodzina Cupressaceae - cyprysowate

Thuja - żywotnik

- zimozielone drzewa, rzadko krzewy;

- wierzchołek wyprostowany;

- kora złuszcza się podłóżnymi włóknistymi pasmami;

- liście nakrzyżległe, początkowo w postaci krótkich igieł, później łuskowate, przylegające do pędu;

-rośliny jednopienne;

- szyszki drobne, wydłużone, składające się z kilku brązowych łusek, nasiona oskrzydlone.

Thuja occidentalis - żywotnik zachodni

- pochodzi z Ameryki Północnej, rośnie na glebach wilgotnych;

- drzewo średniej wielkości, wysokość do 15-20 m, korona wąskostożkowa, z wiekiem szersza i luźniejsza, rośnie szybko;

- igły łuskowate, regularnie ułożone, pachnące, z wierzchu ciemnozielone i matowe, pod spodem jasnozielone, zimą brunatnieją;

- gatunek tolerancyjny, jednak preferuje gleby wilgotne, żyzne i zasadowe, posiada dużą odporność na mrozy, silne wiatry i zanieczyszczenie powietrza, ale jest wrażliwy na suszę;

- bardzo popularny na żywopłoty, dobrze znosi przycinanie, nadaje się do warunków miejskich;

- 'Ericoides' - zawsze krzew, igiełki zamiast łusek, w głębi krzewu schną i rudzieją, można z niego robić żywopłot, ale śnieg psuje jego strukturę;

- 'Ellwangeriana'

- 'Rheingold' - odmiana przejściowa, mająca początkowo drobne igły a później również łuski;

- 'Columnea' - odmiana o bardzo wąskim pokroju;

- 'Umbraculifera' - kształt kulowaty;

- 'Lutea'

Thuja plicata - żywotnik olbrzymi

- naturalnie występuje w Ameryce Północnej, nad brzegami rzek;

- średniej wielkości drzewo, korona wąskostożkowata, z wiekiem szersza, dolne gałęzie zwisają i często się zakorzeniają;

- igły łuskowate, regularnie ułożone, z wierzchu ciemnozielone i błyszczące, pod spodem z jasnymi wzorkami, zimą nie zmieniają zabarwienia;

- dobrze rośnie na każdej uprawnej glebie, najlepiej dostatecznie wilgotnej, odporna na mrozy, ale młode rośliny mogą przemarzać, dobrze znosi cięcie, wrażliwa na suszę;

- drzewo szybko rosnące, zwłaszcza przy zbiornikach wodnych.

Platycladus orientalis - żywotnik wschodni

- duży krzew lub niewielkie drzewo do 5-8 m wysokości. korona stożkowa, z wiekiem szersza i luźniejsza, gałązki ustawione pionowo;

- igły łuskowate, gęsto ułożone, drobne, obustronnie jasnozielone;

- szyszki jajowate lub kuliste, przed dojrzeniem niebieskozielone, później brązowe, składające się z kilku łusek z haczykami, nasiona bez skrzydełka;

- lubi gleby gliniaste, średnio wilgotne, bogate w wapń, nie lubi nadmiaru wilgoci, preferuje stanowiska słoneczne lub lekko ocienione, dosyć wrażliwa na mrozy i silne wiatry, toleruje zanieczyszczenia;

- nadaje się do warunków miejskich.

Thujopsis dolabrata - żywotnikowiec japoński

- niewielkie drzewo lub szeroki krzew do 10 m wysokości, pokrój zmienny, wolno rośnie;

- zimozielone, łuskowate, płaskie i wyjątkowo szerokie, z wierzchu ciemnozielone, błyszczące, pod spodem wyraźny biały wzorek;

- szyszki rzadko się zawiązują, o szerokim, jajowatym kształcie, początkowo niebieskozielone, potem brązowe, roślina jednopienna;

- lubi glebę żyzną, próchniczną i wilgotną, stanowiska osłonięte (słoneczne lub półcieniste), średnio odporne na mrozy.

Chamaecyparis - cyprysik

- zimozielone drzewa, podobne do żywotników;

- wierzchołek zwykle przewisający;

- kora złuszcza się podłużnymi pasmami;

- liście nakrzyżległe, początkowo w postaci krótkich igieł, później łuskowate, drobne;

- rośliny jednopienne;

- szyszki drobne, kuliste, nasiona oskrzydlone.

Chamaecyparis pisifera - cyprysik groszkowy

- pochodzi z wybrzeża Pacyfiku w Ameryce Północnej (wilgotny klimat);

- średniej wielkości drzewo do 15-20 m wysokości, korona wąskostożkowa, pień prosty do wierzchołka, przewisające gałązki, szybko rośnie;

- igły łuskowate, regularnie dachówkowato ułożone, boczne przylegają do pędu, z wierzchu niebieskozielone, matowe, pod spodem jasne wzorki o kształcie kokardek;

- męskie egzemplarze mają różowe kwiaty;

- preferuje gleby żyzne i dostatecznie wilgotne, może rosnąć na słabszych (ale wilgotnych), toleruje wapń, znosi ocienienie, średnio odporny na mrozy, wrażliwy na zanieczyszczenie i zasolenie;

- dobrze znosi cięcie, ale wymaga odpowiednich warunków klimatycznych;

- 'Squarrosa' - odmiana młodociana, ale jest drzewem z wyraźnym przewodnikiem oraz lekką ażurową koroną barwy błękitnawej, drobne igiełki;

- 'Plumosa' - forma przejściowa, pędy pokryte czymś pierzastym pomiędzy igłami a łuskami, z wierzchu soczyście zielone, pod spodem pokryte nalotem;

- 'Filifera' - pędy tworzą rzadkie, nitkowate twory, również pokryte nalotem woskowym, korona luźna, jajowata.

Chamaecyparis lavsoniana - cyprysik Lawsona

- pochodzi z Japonii;

- średniej wielkości drzewo, korona regularna, stożkowa, pień prosty do wierzchołka;

- igły łuskowate, boczne łuski są zaostrzone i odstają od pędu, z wierzchu ciemnozielone, błyszczące, pod spodem z wyraźnym białym wzorkiem, końce młodych pędów podwinięte, starsze pędy wewnątrz korony zasychają;

- męskie kwiaty żółte;

- preferuje gleby żyzne i wilgotne, najlepiej lekko kwaśne lub obojętne, stanowisko raczej słoneczne, lubi wyższą wilgotność powietrza, odporny na mrozy.

Chamaecyparis nootkatensis - cyprysik nutkajski

- pochodzi z Ameryki Północnej;

- średniej wielkości drzewo, korona regularna, stożkowa, pień prosty do wierzchołka, boczne gałęzie odstają prawie poziomo, szybko rośnie;

- igły łuskowate, obustronnie jednakowe, jasnozielone;

- męskie kwiaty - żółte;

- dobrze rośnie nawet na słabszych glebach, ale wilgotnych, stanowisko słoneczne lub półcieniste, lubi wyższą wilgotność powietrza, dobrze znosi mrozy, dobrze rośnie w warunkach miejskich (jeśli gleba jest dostatecznie wilgotna);

- 'Pendula' - najczęściej sadzona odmiana, boczne gałęzie odstają prawie poziomo, a dalsze pędy silnie zwisają.

Juniperus - jałowiec

- zimozielone drzewa lub krzewy, często płożące;

- liście igiełkowate lub łuskowate nakrzyżległe lub po 3 w okółkach;

- rośliny jedno- lub dwupienne;

- wytwarzają drobne, kuliste, granatowoczarne szyszkojagody, nasiona bez skrzydełek.

Juniperus communis - jałowiec pospolity

- gatunek krajowy, często spotykany na suchych, piaszczystych glebach, występuje również w innych częściach Europy, Azji, Ameryki Północnej i północnej Afryki;

- najczęściej duży krzew do 5-8 m wysokości; pokrój bardzo zmienny, najczęściej kolumnowy, starsze egzemplarze często ulegają deformacji, wolno rośnie;

- wyjątkowo długie, po 3 w okółkach, niebieskawozielone, wierzchnia strona podłużnie zagłębiona z białym paskiem, nastroszone i kłujące, wewnątrz krzewu zamierają;

- ma skromne wymagania glebowe, tolerancyjny na odczyn, stanowisko najlepiej słoneczne, całkowita odporność na mrozy, średnio wrażliwe na zanieczyszczenia powietrza;

- znosi strzyżenie, zimą wymaga obwiązania (może ulec deformacji pod śniegiem);

- 'Hibernica' - odmiana o wąskokolumnowym, regularnym pokroju;

- 'Repanda' - odmiana rozpostarta, płożący krzew, igły przylegają do pędu.

Juniperus squamata - jałowiec łuskowaty

- kultywar, gatunek występuje w Azji;

- wyprostowany krzew do 3-5 m wysokości, główne pędy skierowane skośnie ku górze, korona lejkowata, z wiekiem robi się luźna, wolno rośnie;

- igły krótkie po 3 w okółkach, srebrzystoniebieskie;

- kwiaty u odmiany żeńskiej;

- bez większych wymagań, ale woli nieco żyźniejsze i wilgotniejsze gleby, toleruje niewielką ilość wapnia, dość odporny na mrozy, ale młode rośliny mogą przemarzać, znosi upały, zanieczyszczenia powietrza i przycinanie.

Juniperus sabina - jałowiec sabiński

- gatunek krajowy - występuje jedynie na wapiennych skałach w Pieninach;

- nisko i szeroko rosnący krzew, gałęzie miotlaste i ułożone skośnie, z wiekiem pokładające się i zakorzeniające, rośnie wolno;

- krótkie igły (rośliny męskie i młode) lub łuskowate ściśle przylegające do pędu (żeńskie), ciemnozielone, roztarte mają nieprzyjemny zapach;

- gatunek dwupienny;

- niewielkie wymagania glebowe, lubi obecność wapnia, znosi ocienienie, dobra odporność na mrozy, suszę i upały;

- dobrze znosi warunki miejskie i przycinanie;

- 'Tamariscifolia' - odmiana tamaryszkowata, płożące i układające się piętrowo pędy, bardzo krótkie igły, nieźle znosi zanieczyszczenia powietrza.

Juniperus virginiana - jałowiec wirginijski odm. Skyrocket

- kultywar, występuje na zachodzie Ameryki Północnej;

- wyjątkowo wąski pokrój, wszystkie pędy ustawione pionowo i przylegające do pnia;

- igły łuskowate lub igiełkowate, niebieskozielone;

- najlepiej rośnie na uboższych glebach, lubi wapń, tolerancyjny na zanieczyszczenia, dobrze rośnie w miastach.

Juniperus xmedia (J. xpfitzeriana) - jałowiec Pfitzera

- kultywar;

- rozłożysty, silnie rosnący krzew, pędy ułożone skośnie o lekko przewisających końcach, dolne gałęzie z wiekiem pokładają się i zakorzeniają;

- nasłonecznione części krzewu - łuski, ocienione części (wewnątrz krzewu) - krótkie igiełki, zabarwienie szarozielone, w okresie jesienno-zimowym na końcach młodych przyrostów liczne "buławkowate" pąki kwiatów męskich;

- bez większych wymagań glebowych, toleruje wapń, znosi półcień, bardzo odporny na mrozy, okresową suszę i zanieczyszczenia powietrza;

- dobrze rośnie w warunkach miejskich, znosi cięcie;

- 'Pfitzeriana Aurea' - odmiana podobna w pokroju, słabiej rośnie, młode przyrosty złocistożółte, później zielonożółte, odmiana męska.

Juniperus horizontalis - jałowiec płożący

- pędy ścielą się po podłożu i zakorzeniają, do góry odstają tylko boczne pędy;

- zimową porą, jeśli nie ma śniegu, przebarwia się;

- dobra roślina do pojemników i szczepień na pniu.

---