Budowa tkanki nabłonkowej

Nabłonek jest to zespół komórek, które są ułożone ściśle obok siebie, tworzące jednolitą warstwę. Komórki nabłonka oraz ich jądra są różnego kształtu. Większość komórek posiada jedno jądro, ale także zdarzają się komórki z dwoma jądrami, a nawet z kilkoma, jak np. nabłonek surowiczy. W cytoplazmie wyróżniamy organelle komórkowe :

 centrum komórkowe (zazwyczaj ma postać diplosomu i bierze udział w wytwarzaniu migawek)

 mitochondria (o kształcie pałeczkowatym lub nitkowatym)

 aparat Golgiego

Oprócz stałych elementów komórkowych w nabłonkach można również spotkać takie struktury, jak:

 krople tłuszczu

 ziarna glikogenu

 pigment w siatkówce czy w naskórku

 tonofilamenty (pełnią funkcje w połączeniach komórek nabłonkowych )

 siateczka śródplazmatyczna szorstka (w nabłonkach gdzie zachodzi intensywna przemiana materii)

 rybosomy (obecne w komórkach, w których odbywa się energiczna synteza białek).

Na wolnej powierzchni nabłonków tworzą się :

 mikrokosmki - to wypustki cytoplazmatyczne, biorące udział w procesie wchłaniania

 rąbek wchłaniający - zbudowany jest z bardzo dużej ilości mikrokosmków, w których występują enzymy uczestniczące w resorpcji związków chemicznych, jak tłuszczów i węglowodanów. Rąbek bierze udział w wchłanianiu treści pokarmowej ze światła jelita oraz pełni funkcję ochronną

 rąbek szczoteczkowy - jest zbudowany jak rąbek wchłaniający, występuje w niektórych kanalikach nerkowych. Odgrywa rolę w resorpcji substancji, np. wody, cukrów

 migawki - to wypustki cytoplazmatyczne mające zdolność do poruszania się , występujące na powierzchni nabłonków wielorzędowych, dwurzędowych i jednowarstwowych walcowatych. Migawki biorą udział w usuwaniu pyłu z dróg oddechowych.

Występowanie tkanki nabłonkowej:

 pokrywa całą powierzchnię zewnętrzną organizmu,

 wyściela wszystkie kanały i jamy narządów wewnętrznych, jak żołądka, jelita, pęcherza moczowego itp.

Podział tkanki nabłonkowej

Podział tkanki nabłonkowej

Nabłonki dzielimy na :

I. Nabłonki jednowarstwowe :

1. Nabłonek jednowarstwowy płaski

2. Nabłonek jednowarstwowy sześcienny

3. Nabłonek jednowarstwowy walcowaty

4. Nabłonek jednowarstwowy wielorzędowy

II. Nabłonki wielowarstwowe :

1. Nabłonek wielowarstwowy płaski

2. Nabłonek wielowarstwowy sześcienny

3. Nabłonek wielowarstwowy walcowaty

4. Nabłonek wielowarstwowy przejściowy

III. Nabłonek gruczołowy :

1. Gruczoły śródnabłonkowe (endoepitelialne) :

 jednokomórkowe (komórki kubkowe)

 wielokomórkowe

2. Gruczoły pozanabłonkowe (egzoepitelialne) :

a) endokrynowe

b) egzokrynowe :

 jednokomórkowe

 wielokomórkowe (proste, rozgałęzione i złożone) :

* poliptychijne :

mezokrynowe,

apokrynowe,

holokrynowe,

* monoptychijne :

apokrynowe,

merokrynowe :

^ homokrynowe

^ heterokrynowe.

Funkcje tkanki nabłonkowej:

1 . Ochraniająca:

 nabłonek pokrywający skórę chroni jej głębsze warstwy przed urazami mechanicznymi,

 nabłonek wyścielający narządy rurowe układu pokarmowego chroni ich ścianę przed urazami mechanicznymi ze strony pokarmu i przed działaniem enzymów trawiennych.

2. Odżywcza:

 nabłonek jelitowy wchłania substancje odżywcze znajdujące się w świetle jelita cienkiego.

3. Wydzielnicza:

- niektóre komórki tkanki nabłonkowej wydzielają substancje zwane wydzielinami (hormony, enzymy).

4. Wydalnicza:

 przez kanaliki nerkowe i gruczoły potowe odbywa się wydalanie szkodliwych produktów przemiany materii.

5. Zmysłowa:

 odbieranie bodźców ze środowiska zewnętrznego np. zmysł smaku.

---