J.F.T Bugental
W poszukiwaniu autentyczności
Podstawowe postulaty psychologii humanistycznej:
„Człowiek jako taki jest czymś więcej niż sumą swoich części”
Przedmiotem Psychologii Humanistycznej jest to, co najbardziej wyróżnia człowieka jako gatunek.
Człowieka należy rozpatrywać jako coś więcej niż sumę cząstek, ponieważ to nie jest wiedza o człowieku jako takim.
,, Człowiek istnieje w środowisku ludzkim”
Naturalne dla istoty ludzkiej jest pozostawanie w relacjach z innymi ludźmi
Psychologia humanistyczna zajmuje się człowiekiem w kontekście społecznym, interesują ją zarówno interpersonalne kontakty jak i samotność człowieka.
,,Człowiek jest świadomy
Świadomość jest ośrodkiem doświadczenia ludzkiego
Świadomość jest ciągła i wielopłaszczyznowa, stanowi podstawowy składnik ludzkiego istnienia, (chociaż nie wszystkie jej aspekty są dla ludzi dostępne)
Nieświadomość nie jest do końca sprecyzowana. Stanowi jednak bez wątpienia płaszczyznę świadomości.
,, Człowiek dysponuje wyborem”
„Człowiek nie jest widzem, a uczestnikiem własnego doświadczenia”, posiada świadomość, lecz ograniczoną
Człowiek może przekraczać granice wyznaczone przez przyrodę, jest zdolny do zmian.
,,Człowiek działa docelowo”
Człowiek działa intencjonalnie, stawia sobie cele poprzez wartościowanie i nadawanie sensu swojej działalności.
Intencjonalność jest podstawą, na której człowiek buduje swoją osobowość.
Według psychologii humanistycznej, człowiek dąży zarówno do spoczynku, jak i do różnorodności i braku równowagi.
Człowiek działa w sposób wieloraki, złożony i paradoksalny.
,
Kierunek humanistyczny:
Odrzuca dystans wobec przedmiotu swoich badań, jest to nauka stworzona przez człowieka o człowieku
Udoskonalanie procedur badawczych jest mniej istotne niż samo zainteresowanie zagadnieniami ludzkiej kondycji i innych aspektów, które bada psychologia humanistyczna.
Metody eksperymentalne i statystyczne są jedynie środkami pomocniczymi. Najważniejsze kryterium musi wynikać z ludzkiego doświadczenia, które dla psychologii humanistycznej stanowi najwyższą wartość.
Wszelka wiedza, jest zmienna i względna, a wszechświat ma nieskończone możliwości.
W centrum zainteresowań psychologii humanistycznej leży, doświadczenie istoty ludzkiej. Kluczową rolę dla poglądów tego nurtu psychologii, ma fenomenologia.
Istota autentyczności:
Autentyczność określa sposób istnienia w świecie. Według psychologii humanistycznej jesteśmy autentyczni w stopniu takim, w jakim pozostajemy w zgodzie ze światem (nieautentyczni zaś, gdy popadamy w konflikt z istnieniem).
Autentyczność likwiduje rozdźwięk między jaźnią, a światem. Człowiek osiąga autentyczność w momencie, gdy godzi się z istnieniem takim, jakim ono jest (bez prób zwalczania go).
Niekiedy mylnie utożsamia się autentyczność z adaptacją, zalecając tym samym podporządkowanie. Czasami natomiast uznaje się autentyczność za pogląd mistyczny, nie z tego świata. Jednak bierne zaakceptowanie przez pacjenta rzeczywistości przyczynia się do pogłębienia jego problemów osobowościowych, co jest sprzeczne z koncepcją egzystencjalnej autentyczności. Przystosowanie się człowieka oznacza: uznanie wartości, rywalizacyjnych dążeń, akumulacji dóbr materialnych
Autentyczność nie zmusza ludzi do porzucenia własnych przeżyć, wręcz odwrotnie, można ją osiągnąć poprzez czyny, aktywność w życiu. Zasadniczą rolę odgrywa tu świadomość i perepsketywa, z jaką człowiek przystępuje do realizacji swoich celów.
Świadomość jest podstawowym czynnikiem w ludzkim doświadczeniu. W ujęciu fenomenologicznym, świat wynurza się z świadomości, rozwija się wraz z zdobywanym doświadczeniem.
Pewniki świadomości
Strumień świadomości jest wieloraki i zróżnicowany. Wyróżnia się cechami takimi, jak:
Skończoność
Strumień świadomości jest tylko częścią świadomości, która jest ograniczona. Wszystko, co robimy, jest względne. Człowiek staje się świadomy, że nie może poznać wszystkiego. Nasza wiedza jest ograniczona, możliwości percepcji zaś nigdy nie wystarczą do zdobycia oczekiwanej wiedzy.
Ontologiczny pewnik: skończoność
Subiektywne doświadczenie: względność
Ostateczny niepokój egzystencjalny: groźba śmierci
Ciągły niepokój egzystencjalny: poczucie losu
Możliwość działania
W naszej świadomości występują różnice, nie jest ona bytem biernym i jednolitym. Podejmowane działania nie są przypadkowe, w ten sposób odnajdujemy odpowiedzialność. Wyraża ona nasz związek ze światem, likwiduje rozłam wywołany przez pojęcie względności. Konsekwencją psychologiczną odpowiedzialności jest wina i potępienie.
Wina wiąże się z poczuciem niedoskonałości naszych działań.
Potępienie kryje w sobie ostateczne zagrożenie, możliwość zaistnienia przytłaczającej winy. Wina egzystencjalna nie obezwładnia, daje natomiast przekonanie, że naprawdę jesteśmy odpowiedzialni. Stanowi istotną część ludzkiego istnienia
Ontologiczny pewnik: możliwość działania
Subiektywne doświadczenie: odpowiedzialność
Ostateczny niepokój egzystencjalny: obawa przed potępieniem
Ciągły niepokój egzystencjalny: poczucie winy
Wybór
Kolejny, trzeci aspekt świadomości, to wybór. Nie podlegamy jedynie losowi, mamy również możliwość podejmowania decyzji. Nasza autonomia jest ograniczona, jest bowiem ona jednak częścią świadomości. Jak we wszystkich innych przykładach, także w przypadku autonomii istnieje niepokój egzystencjalny (będący częścią ludzkiego doświadczenia). Znamy swoje ograniczenia, próbując zaś znaleźć jakąś pewność, stałość, spotykamy się z poczuciem pustki zewnętrznej i groźbą braku sensu.
Ontologiczny pewnik: wybór
Subiektywne doświadczenie: autonomia
Ostateczny niepokój egzystencjalny: groźba utraty poczucia sensu
Ciągły niepokój egzystencjalny: poczucie pustki
Alienacja
Inni ludzie dzielą z nami doświadczenia emocjonalne, lecz pozostają odrębni. Wynika z tego odrębny fakt: jesteśmy tak związani, jak i odrębni. Człowiek jest istotą samotną, choć otoczoną przez wielu ludzi. Każdy człowiek „ma swój świat”, choć próbujemy zbudować „pomosty” między światami innych. Zawsze boimy się pozostać osamotnieni.
Ontologiczny pewnik: odrębność przy jednoczesnych związkach międzyludzkich
Subiektywne doświadczenie: „od-osob-nienie”
Ostateczny niepokój egzystencjalny: groźba absolutnego osamotnienia
Ciągły niepokój egzystencjalny: poczucie samotności