Aktywa to ogół składników majątkowych przedsiębiorstwa, wykorzystywanych przy realizacji operacji gospodarczych związanych z jego działalnością. Aktywa ujęte w bilansie wartościowo są sumą majątku, którego część występuje w formie rzeczowej np. środki trwałe, zapasy materiałów i wyrobów gotowych, część natomiast można wyrazić tylko wartościowo np. środki pieniężne, papiery dłużne, należności. W zależności od przyjętego kryterium możemy wyróżnić kilka grup aktywów. W bilansie, gdzie aktywa wykazywane są według zasady wzrastającej płynności, przyjmuje się podział na trzy zasadnicze grupy:
Aktywa trwałe (majątek trwały) - wartości niematerialne i prawne, rzeczowy majątek trwały, finansowe składniki majątku trwałego oraz należności długoterminowe,
Aktywa obrotowe (majątek obrotowy) - zapasy (materiałów, produkcji nie zakończonej, produktów gotowych, towarów, itp.,
Pozostałe aktywa - rozliczenia międzyokresowe kosztów - czynne (wydatki lub zużycie składników majątkowych dotyczące miesięcy następujących po miesiącu, w którym je poniesiono).
AKTYWA TRWAŁE- składniki trwale związane z jednostką. Jednostka osiąga korzyści ekonomiczne w okresie dłuższym niż 1 rok.
WARTOŚCI NIEMATERIALNE I PRAWNE:
- koszty zakończonych prac rozwojowych
- nabyta wartość firmy - różnica miedzy ceną nabycia jednostki lub zorganizowanej jej części, a niższą od niej wartość godziwą przejętych aktywów netto.
- nabyte autorskie prawa majątkowe np. programy komputerowe, prawa pokrewne, licencje, koncesje
- nabyte prawa do wynalazków, patentów, znaków towarowych, wzorów użytkowych, oraz zdobniczych
- know-how - wiedzieć jak: wartość informacji uzyskanych przez jednostkę związanych z wiedza przemysłową, naukową, handlową.
RZECZOWE AKTYWA TRWAŁE:
- środki trwałe - speł. warunki: okres użytkowania jest dłuższy niż 1 rok, są kompletne, do własnych potrzeb jednostki:
nieruchomości - grunty, prawo użytkowania wieczystego gruntu, budynki, lokale, obiekty inżynierii lądowej i wodnej, własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego.; maszyny, urządzenia techniczne; środki transportu; ulepszenia w obcych środkach trwałych; inwentarz żywy
- środki trwałe w budowie - budowa, montaż, ulepszenie środka trwałego
NALEŻNOŚCI DŁUGOTERMINOWE (kwoty pieniężne od osób trzecich, czyli dług osób trzecich wobec jednostki) grupa należności wymagalne po 12 miesiącach od dnia bilansowego, należności wynikające z rozrachunków tytułu sprzedanych składników AT w postaci papierów wartościowych, środków trwałych innych.
INWESTYCJE DŁUGOTERMINOWE: (AT nabyte w celu osiągnięcia korzyści ekonomicznych, wynikających z przyrostu wartości tych aktywów, uzyskania z nich przychodów formie odsetek, dywidend. Płatne i wymagalne lub przeznaczone do zbycia w okresie przekr. rok. Od dnia bilansowego lub daty ich wystawienia, założenia , nabycia.
- nieruchomości inwestycyjne i wartości niematerialne i prawne - zostały nabyte z zamiarem uzyskania w przyszłości korzyści ekonomicznych, nie są używane do prowadzenia bieżącej działalności operacyjnej jednostki.
- długoterminowe aktywa finansowe: udziały - wkłady pieniężne lub rzeczowe wniesione przez jedn. do drugiej spółki; akcje - prawo do własności spółki i prawo do uczestnictwa w zysku do podziału
- inne długoterminowe aktywa finansowe: weksle, lokaty bankowe o terminie dłuższym niż 1 rok
AKTYWA OBROTOWE - składniki nietrwale związane z jednostką, okres krótszy niż 1 rok
RZECZOWE AKTYWA OBROTOWE (ZAPASY) - zasoby majątkowe przeznaczone do zużycia lub sprzedaży:
- materiały - zużywają się całkowicie w procesie produkcyjnym: materiały podstawowe(używane bezpośrednio produkcji, przetwarzane na wyroby gotowe; materiały pomocnicze; paliwa (materiały zużywane na cele technologiczne, energetyczne, gospodarcze); części zapasowe maszyn i urządzeń zużywane w czasie ich remontów; opakowanie; odpadki użytkowe nadające się do wykorzystania; inwentarz żywy zakupiony w celu uboju
- produkty w toku - produkty rozpoczęte, nie zakończone
- produkty gotowe - produkty wytworzone przeznaczone do sprzedaży odbiorcom zewnętrznym
- towary - wyroby gotowe przemieszczone z produkcji do handlu w celu ich odsprzedaży odbiorcom zewnętrznym.
NALEŻNOŚCI KRÓTKOTERMINOWE (stają się wymagalne w okresie nie przekraczającym 12 miesięcy od dnia bilansowego)
- należności od odbiorców - powstałe z tytuły sprzedaży wyrobów gotowych, towarów, usług na zewnątrz jednostki
- należności publiczno-prawne - powstałe z tytułu dotacji lub nadpłaconych instytucjom publiczno-prawnym (ZUS, Budżet Państwa) kwot podatków, składek ubezpieczeń społecznych
- należności dochodzone na drodze sądowej
- należności od pracowników - wypłacone pracownikom i nie rozliczone zaliczki, pożyczki
- pozostałe należności - nadpłacone składki wobec instytucji(Związki Zawodowe, Kasy Zapomogowo-Pożyczkowe, z tytułu odszkodowań do wypłaty przez Zakłady Ubezpieczeniowe
INWESTYCJE KRÓTKOTERMINOWE (nabyte aktywa finansowe w celu osiągnięcia zysków ekonomicznych, wynikających z przyrostu wartości tych aktywów, uzyskania z nich przychodów formie odsetek, dywidend. Są płatne i wymagalne lub przeznaczone do zbycia w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego):
- krótkoterminowe aktywa finansowe: udziały, akcje przeznaczone do obrotu w najbliższym roku, bony skarbowe, obligacje, weksle i czeki obce o terminie wykupu dłuższym niż 3 miesiące, a krótszym niż 12 miesięcy, udzielone pożyczki na okres krótszy niż 1 rok, inne krótkoterminowe aktywa finansowe
- środki pieniężne - do 3 miesięcy: gotówka przechowywana w kasie; na bieżących rachunkach bankowych; czeki, weksle obce płatne w terminie nie przekraczającym 3 miesięcy, lokaty założone na okres krótszy niż 3 miesiące
Pasywa to ogół źródeł finansowania składników majątkowych, wyrażony w formie wartościowej. Bilans przedsiębiorstwa wymienia dwa źródła finansowania majątku: kapitały własne i kapitały obce (zobowiązania długo- i krótkoterminowe), uporządkowane według kryterium wymagalności (terminowości spłaty) - od najmniej wymagalnych to jest kapitałów własnych, do najbardziej wymagalnych, tzn. zobowiązań krótkoterminowych. Pasywa jako źródła finansowania majątku obejmują pięć grup:
Kapitał (fundusz) własny - kapitał podstawowy, zapasowy, rezerwowy, nie podzielony wynik finansowy z lat ubiegłych, wynik finansowy netto roku obrotowego,
Rezerwy - m.in. na podatek dochodowy od osób prawnych,
Zobowiązania długoterminowe - kredyty bankowe, pożyczki, papiery wartościowe o terminie wykupu dłuższym niż rok,
Zobowiązania krótkoterminowe i fundusze specjalne - pożyczki i kredyty bankowe, papiery wartościowe oraz zobowiązania o terminie zapłaty krótszym niż rok,
Rozliczenia międzyokresowe bierne i przychody przyszłych okresów - dotyczą biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów za wykonane świadczenia, które jeszcze nie stanowią zobowiązania.
KAPITAŁY WŁASNE (stanowią równowartość wniesionych przez założyciela jednostki, środki wygospodarowane przez jednostkę w toku jej działalności):
- powierzone(podstawowe) - równowartość wniesionych przez właściciela jednostki środków pieniężnych wkłady rzeczowe (aporty)
- samofinansowania - tworzone z wygospodarowanego toku działalności zysku.
- wynik finansowy: dodatni (zysk netto); ujemny (strata netto)
ZOBOWIĄZANIA (zadłużenie jednostki wobec innych jednostek i osób):
KREDYTY BANKOWE - zobowiązania wobec banku z tytułu kwot pieniężnych oddanych przez bank do dyspozycji jednostki kredytobiorcy
POŻYCZKI - zobowiązania wobec osób fizycznych i prawnych z tytułu kwot pieniężnych oddanych przez pożyczkodawcę do dyspozycji pożyczkobiorcy
ZOBOWIĄZANIA - dług wobec osób trzecich:
- wobec dostawców - z tytułu zakupionych u dostawców materiałów, towarów, środków trwałych
- zobowiązania wekslowe - z tytułu wystawionych weksli własnych
- publiczno-prawne - z tytułu naliczonych i niezapłaconych podatków, ceł, składek na ubezpieczenie społeczne
- wobec pracowników - z tytułu naliczonych i nie wypłaconych pracownikom wynagrodzeń, poniesionych kosztów podróży służbowej
- pozostałe - z tytułu składek na związki zawodowe, wobec PZU, kasy zapomogowo-pożyczkowe
|