ZAAWANSOWNA RACHUNKOWOŚC ZARZĄDZCZA

WYKŁAD II - 09-03-2008

Budżetowanie kosztów działalności przedsiębiorstw

Wywodzi się z teorii budżetu . Metoda budżetowania powstała w Stanach Zjednoczonych, w Polsce występuje też duże zainteresowanie budżetowaniem.

Budżetowanie jako proces, to wtedy możemy powiedziec że jest metodą zarządzania przedsiębiorstwem, metoda zarządzania bieżącego określająca zasady planowania i wykorzystywania środków finansowych w celu efektywnego wykonania zadań produkcyjnych. Budżet jest procesem który organizuje , motywuje , kontroluje i umożliwia tworzenie warunków niezbędnych do kształtowania ekonomicznie najkorzystniejszego rozwoju przedsiębiorstwa ale w warunkach narzuconych przez otoczenie.

Tworzenie planów wyrażonych w jednostkach ilościowych , wartościowych , jakościowych.

Obejmuje alokację spodziewanych w przyszłości zasobów w pojęciu budżetowanie - kontrolowaniu , kontrola będzie polegała na danych wynikających z wykonania budżetu.

Klasyfikacje budżetu :

1. kryterium czasowe

• budżety krótkookresowe ( dotyczą zadań realizowanych przez okres do 1 roku na miesiąc kwartał )

• budżety średniookresowe ( sporządzone na okres pełnego roku do 3 lat ; będą uszczegółowione w budżetach krótkookresowych )

• okresy długoterminowe ( wykraczają po za okres 3 lat , pokrywają się czasem z czasem realizacji konkretnego planu realizacji )

2. Kryteria rzeczowe :

• Strategiczne budżety ( obejmują cele strategiczne przedsiębiorstwa , zmiany tych celów , a także sposoby wykorzystywania , pozyskanie zasobów niezbędnych do osiągnięcia celów strategicznych wskazane kierunki i drogi dojścia )

• Budżety faktyczne ( następuje przełożenie celów strategicznych na tzw cele pośrednie , a więc te cele które trzeba zrealizowac aby osiągnąc cel strategiczny; nastąpi tu przydzielenie zasobów do realizacji konkretnego cele a także zostaną wskazane warunki wykorzystania zasobów )

• Budżety operacyjne ( wykonawczy zostaje przyjęty do realizacji ; w budżecie operacyjnym wszystkie zrealizowane cele pośrednie zostaną przełożone na konkretne zadania ze wskazaniem czasu tych zadań ; budżety operacyjne będą mogły być podzielone : budżety kosztów , przychodów , produkcji

3. Kryterium przedmiotowe

• sprzedaży

• marketingu

• badań i rozwoju

• zaopatrzenia

• produkcji

• inwestycji

składają się na budżet wiążący przedsiębiorstwa jeśli dołożymy dane finansowe otrzymamy budżet finansowy który będzie ukazywał przede wszystkim przepływy pieniężne w przedsiębiorstwie a tym samym będziemy mieli orientacje co do kosztów , przychodów będziemy mogli zaplanowac rachunek zysków i strat - budżet pro forma

Sporządzanie budżetu:

- budżety statyczne

dotyczą tylko jednego rozmiaru działalności i nie jest w trakcie realizacji korygowany

- budżety elastyczne

to taki układ budżetu w którym wielkości budżetowania mogą być dostosowane do każdego rodzaju działalności . Jeżeli na rynku wystąpi zachwianie to w tym bufecie możemy wprowadzic zmiany !!!

Budżet można sporządzic jako budżety narastające i zerowe.

Budżet od zera „ uwolnic się od przeszłości” należy wszystko zaplanowac od nowa , wielkośc produkcji , zużycie materiału . Zaletą jest to że odrywamy się od przeszłości , wadą jest to ze jest trudno na podstawie badań rynkowych zaplanowac .

Metody sporządzania budżetu :

• od dołu

sporządzone oddolnie są związane z decentralizacją zarządzania przedsiębiorstwem , sporządzają komórki organizacyjne i przekazują w górę

• od górnie

są sporządzane przez kierownictwo przedsiębiorstwa i przekazywane są podległym komórkom organizacyjnym

Metody zależą od potrzeb przedsiębiorstwa.

Budżet kroczący zawsze zaplanowany jest od …. do , gdy się kończy dokładamy następne 12 miesięcy , pozwala osiągnąc stabilny horyzont planowania jest dośc efektywny .

Korzyści z planowania budżetowania

• zwiększenie zaangażowania pracowników

• możliwość optymalizacji kosztów wyniku finansowego

• można budżet wykorzystac w dolnej granicy cen

• można budżet wykorzystac jako system wczesnego ostrzegania gdzie obserwując rynek i znając budżet swój znamy swoje możliwości

• można budżet wykorzystac do zarządzania wartością firmy

Funkcja informacyjna skutecznie podnosi efekt zarządzania przedsiębiorstwem , dostarcza informacji , bierzące monitorowanie przedsiębiorstwa a także wpływa na stabilne funkcje przedsięb.

Funkcja koordynująca zadania i cele komórek organizacyjnych przezięb. nie mogą rywalizowac , należy określic komórkom organizacyjnym przedsięb. konkretne zadania.

Funkcja planowania budżet będzie zawsze wyrażał cele przedsięb. w kategoriach finansowych , będzie ukierunkowywał plany i realizacje planów na cele przedsiębiorstwa.

Funkcja motywacyjna ( motywacja kadry menedżerskiej , kierowanie zachowaniem kadry menedżerskiej od niej zależą cele przedsiębiorstwa bo oni planują zadania , wykonanie budżetu w określonym czasie pozwoli lepiej działac .

Funkcja kontrolna - kontrolując budżet bierzemy rzeczywiste wykonanie budżetu . Porównanie budżetu rzeczywistych i planowanych pozwoli określić odchylenia i wykryc błędy, umożliwi szybkie podejmowanie decyzji korygujących . Dokonując kontroli przy pomocy budżetu bierzemy pod uwagę inf. początkowe ( przydział zasobów do konkretnych zadań) i informacji przy wyjściu.

Budżetowanie powinno stymulowac przedsiębiorstwo do efektywnego działania :

- działania bieżącego

- działania w przyszłości

Proces budżetowania składa się z 3 faz :

1. sporządzenie budżetu

2. realizacja budżetu

3. kontrola wykonania budżetu

Sporządzenie budżetu to dwa etapy : przygotowanie i zatwierdzenie

Sporządzenie obejmuje zespół czynności które muszą być wykonane w odpowiedniej kolejności, kierownictwo powinno dostarczyc informacji na temat celów budżetowania które wynikają ze strategii przedsiębiorstwa , przed przystąpieniem do sporządzenia budżetu trzeba mieć dane rynkowe .

Budżetem cząstkowym jaki jest sporządzony w przedsiębiorstwie jest budżet sprzedaży od wielkości sprzedaży będą zależały inne wielkości w przedsiębiorstwie , prognoza popytu na produkty , ile należy wytworzyc produktów gotowych .

Budżet produkcji musi uwzględnic politykę utrzymywania zapasów aby nie nastapiło wstrzymanie sprzedaży , musimy do niego dostosowac dwa budżety :

1 ) budżet zużycia materiałów ( bezpośrednie)

2) budżet robocizny bezpośredniej

Później dopasowujemy pozostałe budżety - pracownicy, koszty itp. - budżety cząstkowe

Gdy mamy zaplanowany 1 i 2 to sporządzic budżet zaopatrzenia materiałowego dotyczy środków obrotowych , dostosowac koniecznośc wymiany urządzeń.

Na samym końcu sporządzamy budżet wpływów i wydatków pieniężnych na poziomie operacyjnym . Budżety wpływów i podatków należy opodatkowac.

Jeżeli podatek dochodowy jest obliczony to później znacznie łatwiej jest obliczyc rentoiwnośc firmy. Na podstawie wpływów i wydatków można przystąpic do zaplanowania wyniku finansowego całego przedsiębiorstwa , rachunek zysków i strat - pro forma .

Procedura budżetowania prawidłowo pozwoli przedsiębiorstwu w sposób dośc płynny przejść przez cały rok obrotowy, nie powinno być żadnych zakłóceń .

Struktura organizacyjna przedsiębiorstwa powinna sprzyjac planowaniu budżetu

Odpowiedzialnośc za : - koszt

- zbyt

- zaopatrzenie

Budżetowanie kosztów

Rachunek kosztów jest podstawowym źródłem informacji budżetowania kosztów .

Zalicza się poznawanie poniesionych kosztów w różnych przekrojach klasyfikacyjnych i w określonym czasie .

Struktura zbiorów informacji o kosztach w systemie rachunku kostów ;

- koszty wg układu kalkulacyjnego

- struktura ( rodzaje i pozycje kosztów)

- koszty wg ośrodków odpowiedzialności ( maja porównania )

Systematyczny rachunek kosztów ( ile, gdzie i na co zostały poniesione koszty ) - to podstawa do ewidencjonowania przyszłych kosztów w przedsiębiorstwie .

Budżet kosztów trzeba wziąć pod uwagę kosztów bezpośrednich i pośrednich - stanowią podstawę do obliczenia kosztów wytworzonych produktów :

• koszty materiałów bezpośrednich

• koszty robocizny bezpośredniej

• pozostałe koszty bezpośrednie ( koszt obróbki obcej , koszt zużycia narzędzi , koszt przygotowania nowej produkcji sporządzony zawsze w układzie kalkulacyjnym)

Budżet kosztów materiałów bezpośrednich składa się z budżetu zużycia materiałów bezpośrednich i budżetu zakupu materiałów bezpośrednich . Budżet zużycia materiałów bezpośrednich określa koszty zużycia tych materiałów w procesie produkcyjnym.

Aby określic koszt zużycia potrzebne są następujące dane :

• planowanie wielkości produkcji

• normy zużycia poszczególnych materiałów

• jednostkowe ceny zużycia materiałów

mimo to uzasadniona pod względem technicznym ilośc materiału niezbędna do wykonania jednostki produktu w określonych techniczno organizacyjnych warunkach produkcji .

Aby obliczyc koszt zużycia materiałów bezpośrednich

n

Kmb = KMBi x Q i - planowana produkcja produktu „ i”

i = 1 norma zużycia materiałow

bezpośrednich na i-ty produkt

m

KMBi = nj x pj - cena danego materiału bezpośredniego

norma zużycia

j = 1 danego rodzaju

materiału bezpośredniego na i -ty produkt

Planowany zakup materiałów jest równy :

n

Z = ( pzi + spi - ski ) pi

i = 1 planowane zużycie stan początkowy stan końcowy

i-tego materiału i-tego materiału i-tego materiału

Koszt robocizny wynagrodzenia pracownika bezpośredni.

Do ustalenia tych kosztów konieczne są następujące dane :

1. planowana wielkośc produkcji

2. normy czasu pracy

3. stawki godzinowe płac

Dwa systemy wynagrodzenia :

- czasowy - proporcjonalnie do czasu pracy i pracownik powinien osiągnąć wynik . W procesie czasowym wynagrodzenie ustala się następująco :

n

Kwc = Si Ti - czas pracy i-tego pracownika

i = 1 stawka godzinowa

płac

Akordowy system wynagrodzenia - stawka wynagrodzenia za jednostkę produkcji , koszt wynagrodzenia w systemie akordowym ustalamy następująco :

n

Kwa = Sa x Q - planowana wielkośc produkcji

i= 1 Stawka akordowa

na jednostkę produkcji

Obróbka obca związana jest z rodzajem prowadzonej działalności. Zużycie narzędzi , urządzeń to elementy ich księgowane są w koszty .

Koszty przygotowujące do nowej produkcji , zalicza się tu :

- koszty wytworzenia prototypów

- koszty opracowań konstrukcyjnych i technicznych

- koszty badań

- koszt zakupu licencji , ekspertyz

Dwa sposoby rozliczania kosztów nowej produkcji :

1. czasowy - koszty podzielone na różne kwoty i przypadają na każdy miesiąc

2. ilościowy - rozliczane są proporcjonalnie do planowanej produkcji

Koszty nowej produkcji przypadające na nowy miesiąc

Kpnp - koszt przygotowania nowej produkcji

Kt = ----------------

t

Metoda ilościowa koszty przygotowujące do nowej produkcji na dany okres :

Kpnp

Kt = _________________ x Q t

Q

Koszty pośrednie - charakteryzują się tym że nie można ich odnieśc bezpośrednio na dane produkty gotowe będą rozliczane za pomocą kluczy podziałowych. Obejmują one koszty wydziałowe , koszt technicznego wytworzenia produktu , koszt ogólnego zarządu , koszty sprzedaży .

Koszty wydziałowe obejmują nie zaliczane do kosztów bezpośrednich koszty wytworzenia powstałe w wydziałach produkcyjnych.

Zaliczamy tu : koszty utrzymania pomieszczeń , środków transportu , administrację , koszty związane z kontrolą techniczną produktu

Koszty wydziałowe składają się z :

1. wynagrodzeń pracowników którzy nie są zatrudnieni przy produkcji bezpośrednio a w wydziale produkcyjnym

2. zużycie energii i paliwa i materiałów pośrednich

3. amortyzacja majątku produkcyjnego

4. remont i konserwacja środków trwałych

5. pozostałe koszty produkcyjne ( podatek od nieruchomości)

6. koszty nie produkcyjne - koszty przestojów

ujęcie sztywne - wielkośc produkcji nie wpływa na wysokośc kosztów pośrednich, budżet kosztów wydziałowych będzie opracowany na podstawie danych historycznych

ujęcie elastyczne kosztów wydziałowych dzielą się na koszty stałe i koszty zmienne

_^_ Kwz

Kw = _______________ x Q + Kws

Koszty

wydziałowe Q wielkośc

przyrost wielkości produkcji

produkcji

Planowanie kosztów wydziałowych

1. współczynnik elastyczności kosztów

2. zmiennośc kosztów

Ad . 1 wyraża się za pomocą następującej formuły

Kz x Q

E = ______________

Ks + Kz x Q

Współczynnik ten informuje nas o tym o ile wzrosną koszty jeżeli produkcja

wzrośnie o 1 %

Ad. 2 wyraża się

Kz x Q

e = _______________

K

informuje nas w jakim stopniu dany rodzaj kosztów jest zależny od wielkości produkcji , przyjmuje wartości od 0 do 1

0. oznacza że są to w całości koszty stałe

1. oznacza że są to w całości koszty zmienne

Budżet kosztów technicznego wytworzenia produktów służy do wyceny wykonanej produkcji.

Budżet kosztów ogólnego zarządu obejmuje koszty pośrednie związane z organizacją , kierowaniem administracją oraz obsługą przedsiębiorstwa jako jednej organizacji. Koszty ogólne zarządu dzielą się na koszty administracyjno - gospodarcze oraz ogólno produkcyjne.

Koszty administracyjno- gospodarcze obejmują koszty biurowe , koszty podróży służbowych pracowników zarządu , wynagrodzeń wraz z narzutami, koszty szkoleń tych pracowników . Opłaty za usługi i świadczenia związane z administrowaniem przedsiębiorstwem ( podatek od srodków transportu , podatek od nieruchomości - budynek zarządu )

Koszty ogólno produkcyjne - zalicza się koszty komórek ruchu , które nie są wydziałami produkcji pomocniczej , magazyny , laboratoria , bocznice kolejowe itp. , koszty utrzymania budynków i pomieszczeń , koszty funkcjonowania przedsiębiorstwa jako całości - ochrona mienia , ochrona PPOŻ

Koszty sprzedaży

Budżet sprzedaży obejmuje produkty gotowe i przychody ze sprzedaży produktów gotowych

Budżet kosztów sprzedaży - wszystkie koszty związane z całą obsługą sprzedaży ( pakowanie , załadunek , przewóz, ubezpieczenia , reklama marketing , promocje )

• koszt opakowań

• koszt uzyskania i realizacji zamówień

• koszt napraw gwarancyjnych

• niedobory

• amortyzacja środków trwałych

• amortyzacja udziału w targach

---