*FILM*

konwersatorium

Różnice między filmem a innymi sztukami:

- posiada krótką historię,

- jest syntezą sztuk,

- jest konstruktem technicznym (optyka, chemia, mechanika),

- posiada w sobie wiele efektów specjalnych,

- pracuje nad nim wielu specjalistów, a pieczę sprawuje jedna osoba;

Kino to dwuwymiarowy obraz rzeczywistości, dopiero z czasem stało się sztuką (dopiero 10 lat później od wynalezienia kina tak zaczęto o nim mówić - lata 20.). Kiedyś film pełnił jedynie funkcję dokumentalną oraz naukową, przez ludzi był traktowany jako wynalazek techniczny. Jest to technika młoda, dynamiczna, mechaniczna, wielotwożywowa i wieloautorska.

etiuda - krótki utwór mający na celu doskonalenie stylu literackiego, gry aktorskiej, techniki malarskiej itp.

dźwięk asynchroniczny - dźwięk, który rozmija się, jest niejednoczesny z obrazem;

brodacze z Hollywood

Różnice między kinem a filmem:

movie - ruchomość obrazu filmu, cinema - bliższe kinu

kino obejmuje szerszy zakres - także infrastrukturę, organizację produkcji, piśmiennictwo (kiedyś chodziło się oglądać kino)

Spielberg, Disney - producenci są w tych produkcjach najważniejsi

PREHISTORIA FILMU

grudzień 1985r. - pierwszy pokaz filmowy w Grand Cafe, Francja, wykonany przez braci Lumiere

kiedyś symfonie wizualne, dziś wyparły wszystko filmy fabularne

montaż atrakcji - Siergiej Eisenstein

oglądamy -> „Absolwent” 1969 Mike Nicols

film objawił talent Dustina Hoffmana (jego pierwsza rola) ma tam 30 lat, gra jednak 18-latka, Ann Bancroft gra rówieśnicę jego rodziców (jako aktorka jest wtedy w wieku Hoffmana)

adaptacja Charlesa Webba

wyraz buntu, wypowiedź o charakterze społeczenym

nakręcony w panoramie

przewidywalne losy bohatera, romans z matką i córką

kamera w czołówce skupia uwagę na głównym bohaterze

muzyka w czołówce opowiada o samotnym wśród ludzi (podobnie do losów głównego bohatera)

na początku kamera pokazuje go z bliska, potem się oddala - ukazanie go wśród innych

odwrotnie - od ogółu do szczegółu - zaczerpnięte z literatury

obraz smutnego klauna był pokazywany przez długi czas - postać tragikomiczna - nawiązanie do losów bohatera

postać tragikomiczna, np. z „Krzyku” wręcz śmieszna, zaczerpnięte jest to z tradycji dell'arte

ludzie na przyjęciu zorganizowanym dla głównego bohatera są zajęci sobą, sytuacja jest żenująca

rola wody - rybki, akwarium, basen, deszcz

pani Robinson pojawia się pierwszy raz w tzw. mocnym punkcie kadru

bohater wchodząc do pokoju staje obok tarczy - niepewność, zaniepokojenie, bohater jest „pod ostrzałem” - jest obgadywany i męczony

białe łóżko, kolumny - buduar - uwodzenie

na plakacie filmowym znajduje się noga pani Robinson, Benjamin stoi na dalszym planie - dominacja i seksualność

postać wchodzącej do pokoju nagiej matki odbija się na tle obrazu córki

TCM, Ale kino, pro sieben, sat jeden - kanały nadające w panoramie

panorama - stosunek boków ekranu 1:2,55 (podczas gdy w „normalnym” telewizyjnym obrazie jest to 4:3) SPR specialize a la maison

proksemika - sfera zachowań niewerbalnych w języku filmu - słowa to jedno, zaś drugie to głos, mimika, gesty, które są poza nimi

język filmu - sfera rozwiązań filmowych, niekoniecznie chodzi tu o sam język w dosłownym znaczeniu

czołówki - małe dzieła filmowe, bardzo ważne dla filmu

„Dziecko Rosemary” - myląca, słodka czołówka

„Różowa pantera”, „James Bond”, czołówki Polańskiego

long take - długie ujęcie

mocny punkt kadru

Około roku 1968 wchodzi cenzura, która zabroniła ukazywania nagości, stąd np. w „Absolwencie” pokazywano jedynie migawki, jako ukradkowe spojrzenia głównego bohatera - bliskie przekazowi podprogowemu.

W filmie na jedną sekundę przypadają 24 klatki.

chińskie cienie - sylwetki na sznurkach, które ukazywane były za półprzezroczystym materiałem i oświetlane z jednej strony; była to jedna z pierwszych prób wskrzeszania świata rzeczywistego w dwuwymiarowej płaszczyźnie

sekwencjonalność ruchu jest dostrzegalna już w malastwie, np. egipskim, na wazach greckich

Latarnia magiczna (laterna magica) - alegoria kina, rozpowszechnił ten wynalazek (a nie koniecznie wynalazł) Athanasius Kircher; był to układ optyczny złożony ze szklanej płyty z malunkiem, który to obraz był rzucany na ścianę poprzez światło; wynalazek ten pochodzi z XVII wieku, później został udoskonalony i zamiast jednej szyby stosowano trzy.

camera obscura - koniec XVII wieku

fantasmagorie - pokazy z udziałem latarni magicznej; najsłynniejszym twórcą pokazów był Robertson, który ukazywał duchy, upiory czy wodzów rewolucji, stosował elementy magiczne plus zasłonę dymną i tego typu efekty, pokazy dawał w kościołach, katakumbach, poprzedzał je np. pokazami kuglarstwa, wymyślił latarnię magiczną na kółkach; wszystko, co pokazywał, malowane było na szybach, gdyż nie było jeszcze fotografii

1839 r. - Dauguerre - portrety romantyków - zdjęcia robione na szybach -

dagerotypy

Belg - Józef Plateau

ile czasu potrzebujemy, by coś utrwalić lub coś dostrzec? jest czas, kiedy coś widzimy, choć później już tego nie ma, to mózg nadal to rejestruje

by sprawić wrażenie ruchu, musi pojawić się przerwa

thaumatrop - tarcza tekturowa

phenakistiscope

kinematograf

zootrope - bęben z wycięciami

kinetoskop

strzelba fotograficzna (stąd shot the film - strzelanie filmu) - obiektywem jest lufa

4 faza śmiechu - boffo

1828r. - wprowadzenie dźwięku do filmu

- za pomocą dźwięku buduje się przestrzeń

- słychać dialogi, co pozwala wyrazić treść

- ubarwia akcję

Kino to dwa kanały: dźwięk i wzrok

Dziś dźwięk zapisany jest na taśmie filmowej - z boku w postaci linii odczytywanej przez fotokomórkę, wcześniej dźwięk był nakładany

Kino barwne

- już lata 30., np. kroniki barwne

- z początku barwy były bardzo nienaturalne, ludziom kolory wydawały się dziwne i sztuczne

- wirażowanie jest to barwienie na określoną tonację kolorystyczną, głównie czerwoną, niebieską oraz sepię: niebieski przedstawiał sceny nocne, sepia była kolorem słońca, a czerwień kolorem bitwy i scen gwałtownych

W latach 60. pojawia się ekran panoramiczny.

Eastman (color) - technika barwienia - każda z taśm rejestrowała określony kolor: żółty, czerwony i niebieski.

„Krzyżacy” to pierwszy film panoramiczny, był barwiony w kolorach Eastmana.

powody, dla których ekran jest w stosunku 4/3:

- podobieństwo do sceny pudełkowej,

- do kształtu malarstwa realistycznego,

- dopasowanie do złotego podziału,

- panoramujemy poziomo, nie piomowo

Dlaczego powstała panorama?

Była to obrona kina przed telewizją, która zaczęła wypierać kino. Telewizor miał kiepską rozdzielczość, mały ekran i był czarno-biały.

Tworzono też filmy kręcone „na około” za pomocą trzech kamer.

W kinie dodano później dźwięk stereofoniczny.

Obraz jest to praca operatora.

Plan może być bliższy bądź dalszy.

Plan określony jest odległością od filmowanego obiektu.

Najmniejsza cząstka struktury filmu to ujęcie - fragment filmu od cięcia do cięcia montażowego, może być różnej długości.

long take - długie ujęcie

„Krwawa niedziela” - paradokument, udaje film nakręcony w sposób amatorski

scena - składa się z ujęć, jest mniejsza od sekwencji; miejsce, czas i akcja są wspólne; scena mówi o jednej rzeczy czy problemie

„Psychoza” -> „Psycho” kopia sceny z filmu Hitchcocka, „Kodeks Hayesa”

sekwencja - określona najczęściej jednością miejsca, składa się ze scen, np. sekwencje batalistyczne, np. w „Krzyżakach”, „Gladiatorze”

PLANY

tableau - jeden typ planu, postać pokazana jest od stóp do głów, w odległości kilku metrów, kamera jest statyczna jak na scenie teatralnej

detal - super zbliżenie, np. na oko, zegarek; nie jest to naturalny ogląd rzeczywistości, służy wyeksponowaniu czegoś

superpozycja kamery - pokazuje świat w sposób niezwykły, np. z perspektywy podłogi, lotu ptaka, punktu widzenia niedostępnego człowiekowi (jego punktowi widzenia)

zbliżenie - odnosi się tylko do twarzy

plan bliski (close up) - pokazuje np. stopy

plan półpełny - do popiersia, jak w malarstwie portretowym

plan amerykański - postać pokazana jest do kolan - człowiek może grać ciałem, widać kostium, plan ten jest naturalny, widzimy postać jak w życiu, przy patrzeniu na kogoś, np. w czasie rozmowy

plan pełny - postać pokazana od stóp do głów

plan ogólny - postać w oddaleniu, np. w pokoju

plan daleki - postać jest tylko punktem

Cybulski - grał ciałem

Holoubek - u niego wystarczyła gra twarzą

3 perspektywy:

-> ptasia - z kilku metrów powyżej

-> żabia - wręcz przeciwnie

-> diagonalna - ukośna, buduje trójwymiarowość

„Krwawa niedziela” - kamera prowadzi bohatera, jest z ręki

„Pancernik Potiomkin” schody odeskie 1925r.

nawiązanie do tego filmu w „Nietykalnych” dziecko spadające w wózku ze schodów, wiele aluzji, bardzo dużo scen urywanych

cover shot

master shot

film de Palmy „Oczy węża” długie ujęcie

„Rosyjska ruletka” przykład super long take

sceny oszukujące widza - wyłączenie kamery, sprawianie wrażenia długiego ujęcia

Brian de Palma - jeden z brodaczy z Hollywood

zaczynał od splash movie - krwawe, pełne przemocy

„Chłowiek z blizną” „Nietykalni” „Mission Impossible”

RUCH KAMERY

*zbliżenie i oddalenie/najazd i odjazd

treść filmu - duży wkład w to ma ruch kamery, nie tylko gra aktorska

najazd - wyróżnienie istotnej postaci, ukazywanie emocji bohatera poprzez mimikę,

ruch ten stosuje się na początku (najazd) jako powitanie i na końcu (odjazd) jako pożegnanie

(„Potop” kandydował do Oskara)

w celu ukazania detalu

*powolny ruch kamery wokół osi w jednej płaszczyźnie, niekoniecznie poziomej (horyzontalnej), ale np. diagonalnej - na skos, pionowej

*szwenk - szybki, wręcz błyskawiczny ruch kamery wokół osi

szwenkier - pomocnik operatora, współpracownik obsługujący kamerę

*traveling - jazda równoległa, kamera podróżuje wspólnie z przedmiotem, np. na szynach

krany - platformy z dźwigami

*kamera z ręki - ma mieć znamiona naturalnego, spontanicznego filmowania, styl obiektywny; pokazywanie świata oczami bohatera - element emocjonalny

*steady camera - kamera jest noszona przez operatora z przodu, na piersi - dzięki temu obraz jest płynny, nawet podczas biegu (najpopularniejszy sposób kręcenia), daje wrażenie kręcenia jak w travelingu

*okrężna panorama - dzięki niej można np. pokazać postać wokół, panorama do wewnątrz

III część „Ojca chrzestnego” (finałowa scena) - oglądamy, różne kategorie montażu

MOTAŻ - jest to zorganizowanie materiału filmowego polegające na selekcji i wyborze, ma aspekt artystyczny

3 funkcje montażu:

-> techniczna - porządkowanie materiału filmowego

pierwsze filmy - jednorolkowce

na początku montaż polegał na cięciu i klejeniu taśmy (na stole montażowym)

10:1 - stosunek filmowanego materiału do wybranego ostatecznie

z tego samego materiału można zrobić co najmniej dwa różne filmy

-> dramaturgiczna/narracyjna - dzięki montażowi tworzy się historię

filmu nie nagrywa się (rzadko) od początku, po kolei, często zaczyna się od najtrudniejszych scen

-> skojarzeniowa/poetycka

doświadczenie Lwa Kuleszowa, efekt:

1. najpiękniejsza kobieta - stworzona z wielu elementów innych kobiet - nie wyszło, nie była najpiękniejsza

2. twarz Mozzuchina - rosjanina; zdjęcie twarzy było pokazywane wraz z drugim zdjęciem - różnie opisywano jego wyraz twarzy

oglądamy -> zwiastun „Godzin”

okres przedmontażowy - nie budowano za jego pomocą żadnego skojarzenia, metafor - pierwsze dwudziestolecie

do lat 50. - montaż jako najważniejszy element filmu

czasy montażu wewnątrzklatkowego - montaż był wtedy istotny, lecz uważano, że nie tylko on decyduje o wartości filmu

oglądamy -> serial „Tudorowie”, „Niebezpieczne związki”

ODMIANY MONTAŻU:

1. cięty

2. wewnątrzklatkowy/wewnątrzujęciowy

a) obiekty wchodzą i wychodzą z pola widzenia, kamera statyczna

b) kamera w ruchu, obraz ciągły

c) kamera statyczna, zabawa ostrością

3. linearny (chronologiczny)

retrospekcje - zakłócają przebieg, powracają do czegoś z przeszłości, dowiadujemy się o tym np. za pomocą optyki, barwy

prospekcje - ukazują to, co będzie

leitmotiv - powracający, powtarzający się co najmniej dwukrotnie ten sam motyw, ta sama sytuacja wizualna

4. synchroniczny/równoległy - wiele wątków odbywa się w tym samym czasie

poliwizja - dzielenie ekranu

5. analogii - montowanie rzeczy podobnych, by wzmocnić znaczenie i efekt

6. antytez - to samo, lecz rzeczy kotrastowych

7. atrakcji - Eisenstein (zaczynał karierę jako reżyser teatralny) próba poruszenia dynamicznym, nagłym i nieoczekiwanym zdarzeniem

8. intelektualny (Eisenstein) - różnymi obrazami uzyskujemy nowe znaczenia

montaż + barwa - film „Chicago” musical, Oskar za montaż; analogia do kabaretu Boba Fosa

KOLOR

klucz kolorystyczny

barwa: ukazuje czasoprzestrzeń, rozdziela jakieś wątki

kolor na ekranie jest znakiem prawdziwego koloru

kolor to konwencja, nie da się ukazać prawdziwego koloru

prestylizacja - poprawianie świata - sztuczny śnieg, sztuczna krew - by wyglądało prawdziwiej

zapis na taśmie barwnej nie odpowiada rzeczywistości

fim nigdy nie był pozbawiony barwy

nawet w książce drukowane (XVII-XVIII w.) ilustracje były czarno-białe, także fotografia

monidła - malowane fotografie - kolorowane

potrzeba kolorowania - ludzie nie potrafią żyć bez koloru, brak koloru jest przygnębiający

„Matka Joanna od aniołów” jako arcydzieło kina czarno-białego

taśma Orwo (niemiecka)

kolor taśmy zależał od techniki

Czemu dziś robi się filmy czarno-białe?

- ranga dokumentu

- nawiązanie do epoki

- podejście artystowskie - pozowanie (bo to trudniejsze, szlachetne)

- ukłon w stronę czarno-białego komiksu

WIRAŻOWANIE

- potrzeba dramatyczna

- oddanie tonacji emocjonalnej

- zasygnalizowanie pory dnia

- komfort dla oczu - potrzeba koloru

- budowanie metafory

- jako tworzenie fantastyki (rzeczy czarno-białe jako realne, prawdziwe)

ferie barw - dużo i barwnie

najpierw barwiono ręcznie, potem wirażowano

odwrócenie klucza kolorystycznego : biel zła, czerń dobra, np. „Gwiezdne Wojny”, a westernach „klasycznie” - biel dobra a czerń zła

„Krzyżacy” Forda - Krzyżacy czarno-biali, Polacy kolorowi, barwni - komunikacja z widzem

Wajda „Lotna” - elementy wirażowane - im dalej tym więcej sepii (film barwny)

Ford „8 dzień tygodnia” - jedna scena kolorowa, reszta filmu czarno-biała

kiedyś taśma barwna była rzeczą deficytową

średniowiecze - ukazywane często w brązach

Rzym - piaskowo-beżowy, antyk także postrzegany jako biały

DŹWIĘK

na początku grano na żywo

dramatyczna. psychofizyczna potrzeba dźwięku

słowo - duży ładunek semantyczny

to, co widzimy, było dopełnione tym, co słyszymy

1927-1928 - synchronizacja dźwięku z obrazem, dźwięk zapisywany na taśmie w formacie widma, odtwarzany za pomocą fotokomórki

długi spór, czy filmy powinny być dźwiękowe

chciano, by postacie mówiły jak najwięcej - filmy były przegadane

postać w czasie mówienia musiała być widoczna - problem i popsucie montażu

Hendrykowski - „Dźwięk na ekranie jest obrazem/znakiem”

obraz, jako wyobrażnie, jest reprezentacją dźwięku rzeczywistego

ELEMENTY ŚCIEŻKI DŹWIĘKOWEJ:

- mowa i dialogi

- muzyka

- odgłosy, szmery (dźwięki naturalne)

- gest foniczny - dźwięk wydawany przez człowieka, nie będący słowem

oglądamy -> „Portier w hotelu Atlanta” - ilustracja muzyczna odpowiadała nastrojowi (skomponowana była później)

muzyka jest raczej asemantyczna

proporcje między elementami muzycznymi są różne

rzadko film jest pozbawiony muzyki

warstwa akustyczna filmu rządzi się własnymi prawami

lektor - pośrednik między tym, co oglądamy, a nami

dźwięk stuprocentowy - występujący dziś najczęściej, zarejestrowany podczas nagrywania obrazu; kiedyś tego nie było (głośne kamery, słabe mikrofony) -> stosowali postsynchrony, czyli ponowne nagrywanie dźwięku; do tego dźwięku dodaje się szmery i muzykę

dźwięk 100% ≠ postsynchron

Coppola - puszczał aktorom muzykę z filmu

praktyka naturalistycznego traktowania dźwięku (produkcje telewizyjne) - dźwięk puszczany tak, by zgadzał się z obrazem; sztampowe motywy zapowiadające wydarzenia

kontrapunkt muzyczny - gdy muzyka jest w innym charakterze niż sytuacja na ekranie (David Lynch)

imitatory dźwięku -> fonoteka (biblioteka gotowych efektów dźwiękowych)

coś jest kinogeniczne - spr.!

dźwięki akustyczne mogą się na taśmie zgrać w jeden dźwięk, np. stąd zmiany i liczne modyfikacje dźwięków

oglądamy: „Faraon”, „Quo Vadis” reżyseria Jerzy Kawalerowicz

najlepsze są napisy, dubbing najgorszy - zabiera głos aktorowi

limbo - pusty ekran, bez obrazu i dźwięku

intermission - przerwa w „Odysei kosmicznej 2001”

„9.11.” - fragment meksykański - tylko same dźwięki - tak się zaczyna

film jest dwuwymiarowy

domakietki (maski) - metoda Schuftana - rysowane na szybie bądź dekoracje (fragmenty) np. „Kingsajz”, „Willow”

dźwięk jest znakiem!

dialogi były na początku deklamowane

oglądamy: „Lśnienie” Stanley Kubrick - adaptacja powieści Stephena Kinga, tytuł w języku polskim powinien brzmieć raczej „Błyszczenie”

klasyczny przykład powieści gotyckiej, góry Colorado, muzyka Pendereckiego, wnętrze hotelu: dekoracja studyjna, stworzona w Anglii, również światło jest sztuczne

Kubrick miesza sferę dźwięków naturalnych z muzyką

bardzo wyraziste dialogi

więcej należy tu do dźwięku niż obrazu

Różne relacje dźwięku z obrazem:

1. W filmie następuje zjawisko maskowania, obraz przykrywa dźwięk.

2. Muzyka maskuje dźwięk, np. musicale, scena dyktowania requiem w „Amadeuszu” (występuje to rzadziej)

3. Kontrapunkt; „Popioły” wspomnienie gwałtu na dziewczynie - dźwięk w innym nastroju niż widzimy na ekranie; sceny przemocy u Tarantino (szczególnie „Pulp fiction”) zabawna muzyka sugeruje grę w przemoc; coś nie odbywające się zgodnie z konwencją

4. Synchronizm - zgodność pod względem tempa, nastroju, klimatu (np. danej epoki)

Muzyka filmowa (rodzaje mogą się wymieniać) dzieli się na:

- transcendentną - muzyka pochodząca z zewnątrz, spoza świata

- immanentną - należy do świata przedstawionego, wykonywana na naszych oczach

5. Syntonia - buduje się nowe, dodatkowe znaczenie

muzyka Wagnera; „Odyseja kosmiczna 2001” scena zamieniania maczugi w statek kosmiczny - muzyka Ryszarda Straussa; utwór kojarzony z konkretnym filmem (muzykę można napisać dla filmu bądź wykorzystywać gotowe utwory) muzyka zostaje sklejona z fragmentem filmowym

Muzyka filmowa ma specyficzne cechy:

1. B. Lewicki Jednorazowość wykonania (możliwość usłyszenia tylko w kinie) <- dziś nieaktualne

2. Montażowy charakter muzyki filmowej - muzyka nie jest wykonywana w całości

3. Muzyce tej musi towarzyszyć obraz, dzięki czemu zarówno muzyka jak i obraz zyskują na znaczeniu

4. Muzykę w filmie się nagrywa i ulega ona różnym transformacjom, np. puszczanie od końca, przyspieszenie, zwolnienie, efekt pogłosu, dźwięk wędrujący (z wielu stron inne instrumenty)

STYL muzyki filmowej

Kino wypracowało style i się ich trzyma, choć dana muzyka niekoniecznie musi być prawdziwa (np. afrykańska) lecz jedynie podobna:

kryterium geograficzne czy etniczne, naśladowanie muzyki danego narodu itp.

podobnie np. muzyka bollywodzka czy hollywodzka

kryterium historyczne - naśladowanie muzyki z danej epoki

anachronizm muzyczny - muzyka nie pasuje do epoki

Nie ma przekazów bezstylowych!

Nie ma stylu zerowego!

oglądamy -> 5 filmów Romana Polańskiego

style indywidualne i typowe

rodzaje i gatunki fimowe - spr.

muzyka jest zawsze charakterystyczna dla danego gatunku

styl indywidualny ma swoje granice, uzus

Wojciech Kilar, Marcin Lorenc

Polański -> wojeryzm, podglądactwo, motywy zamkniętych pomieszczeń - związane z jego życiem, jego bohaterowie: ludzie outsiderzy

ETAPY REALIZACJI FILMU

1. pomysł i scenariusz

2. budżet

3. casting/ustalanie obsady (zdjęcia próbne)

4. ustalanie ekipy, charmonogramu produkcji, zdjęć, plan realizacji

5. uczenie się ról (w międzyczasie)

6. realizacja zdjęciowa

7. obróbka cyfrowa, chemiczna itp.

8. montaż

9. udźwiękowienie

10. czołówka

fotosista - robiący zdjęcia do kampanii reklamowej

Montaż realizuje się na 4 etapach:

- w fazie scenariusza

- na etapie zdjęć

- na etapie klejenia taśmy

- na etapie odbioru przez widza

(„Ciągłość w filmie” w książce Hendrykowskiego)

3 warstwy filmu:

-> struktura wydarzeń

pomiędzy nimi następują przejścia ekranowe

-> „dzianie” się na ekranie

-> mechanizm komunikowania

Wszystko w filmie jest umowne.

UJĘCIE i PRZECIW/KONTRUJĘCIE

pokazanie jednej osoby a następnie drugiej, np. w czasie rozmowy

dostępna tylko w sztuce filmowej i w komiksie

kiedyś tableau - kamera statyczna, postacie w całości, technika teatralna

hipoteza wyobrażanego obserwatora - oczy kogoś (w rzeczywistości kamera)

linia centralna

klasycznie w ujęciu 45* (3/4) jest to pokazane w ujęciu

Czemu? bo taka twarz jest wyrazista (film „Piraci”, „Złote dziecko” -> spr aktorkę)

daje trójwymiarowość twarzy, także naturalnie tak patrzymy na człowieka

oglądamy -> „Oczy szeroko zamknięte”

David Bordwell „Konwencja w filmie fabularnym” w książce „Kognitywna teoria filmu” - przykłady modyfikacji ujęcia i kontrujęcia

KONWENCJA

montaż należy do konwencji

co w ujęciu i kontrujęciu jest naturalne, a co konwencjonalne

przenoszenie z jednej postaci na drugą obrazu - konwencjonalne, a raczej uwarunkowane uniwersalia

naturalne - położenie postaci na którą patrzymy

3 sfery efektów wizualnych:

*efekty wizualne nieuwarunkowane kulturowo, np. skala duże-małe, góra-dół

* efekty wizualne uwarunkowane kulturowo, ale łatwo przyswajalne, np. ujęcie i przeciwujęcie

* efekty wizualne do których potrzebne są specjalne umiejętności, głęboko uwarunkowane kulturowo, np. kubizm

Oglądamy -> „Gorączka”

---