SPRAWOZDANIE VII
badanie warunków geometrycznych teodolitu

WIL, grupa 11, budownictwo

Katarzyna Pawelec
Małgorzata Marek
Szymon Porada
Radosław Burcek

WSTĘP TEORETYCZNY

Teodolit - instrument geodezyjny przeznaczony do pomiaru kątów poziomych oraz kątów pionowych. Wyróżnia się teodolity optyczne oraz elektroniczne. W teodolitach optycznych zastosowane jest szklane koło poziome (limbus) i koło pionowe z naniesionym podziałem kątowym (w Polsce praktykowany jest dziesiętny podział gradowy, w którym kąt prosty równa się 100 gradom), z którego obserwator wykonuje odczyt kierunku. W teodolitach elektronicznych odczyt kierunku jest wykonywany automatycznie.

Teodolit wyposażony jest w lunetę, która wraz z korpusem instrumentu może obracać się wokół pionowej osi instrumentu. Umożliwia to swobodne i dokładne wykonanie odczytu kierunków poziomych oraz pionowych.

Elementy wyposażenia i obsługi:

1. Obiektyw lunety

2. Śruba ruchu leniwego lunety

3. Śruba ruchu leniwego alidady

4. Pion optyczny

5. Śruba zaciskowa alidady

6. Śruba nastawiania ostrości przedmiotowej

7. Okular mikroskopu odczytowego

8. Okular lunety

9. Libella rurkowa

10. Śruba zaciskowa alidady

11. Śruba zaciskowa spodarki

12. Śruba poziomująca spodarki

13. Celowniki zgrubne (kolimatorki)

Aby instrument mógł poprawnie wyznaczać kąty, musi spełniać następujące warunki:

- płaszczyzna główna libelli pudełkowej prostopadła do osi obrotu instrumentu
Gdy warunek nie jest spełniony, oznacza to błąd libelli pudełkowej. Wyjściem z tej sytuacji jest rektyfikacja śróbami rektyfikacyjnymi, ewentualnie wcześniejsza rektyfikacja „z grubsza” na nogach statywu.

- oś celowa lunety prostopadła do jej osi obrotu
Gdy warunek nie jest spełniony występuje błąd kolimacji. Nazleży dokonać rektyfikacji śrubami rektyfikacyjnymi. Jeśli błąd nadal występuje, to stosujemy pomiar podwójny. błąd jest stały i możemy go wyliczyć na podstawie dwóch pomiarów (ich średnia arytmetyczna)

- oś obrotu lunety prostopadła do osi obrotu teodolitu

Gdy warunek nie jest spełniony, oznacza to błąd inklinacji. Teodolit należy seriwsować lub dokonywać pomiaru w dwóch różych położeniach.

Pozostałe warunki poprawnej pracy teodolitu, to::

- oś libelli alidadowej prostopadła do osi obrotu instrumentu

- oś celowa lunety prostopadła do jej osi obrotu

- poprzeczna kreska siatki celowniczej prostopadła do osi obrotu instrumentu

- oś celowa przecinać oś obrotu instrumentu

- oś obrotu alidady przechodzić przez środek kręgu limbusa, natomiast w teodolitach dwuosiowych osie alidady i limbusa powinny się wzajemnie pokrywać

- podziałka skal i okręgów dokładnie naniesiona

- dla spoziomowanej osi celowej odczyty na kole pionowym zgodne z ich teoretyczną wartością

- pionowa część osi celowej pionu optycznego w alidadzie lub spodarce pokrywać się z osią obrotu teodolitu

PRZEBIEG ZAJĘĆ LABOLATORYJNYCH

cel:
Sprawdzenie warunków geometrycznych niwelatora

opis ćwiczenia:
Pomiarów dokonaliśmy na dziedzińcu głównym Politechniki Krakowskiej przy ul. Warszawskiej. Za poleceniem prowadzącego zajęcia, każdy z członków grupy kolejno sprawdził warunki geometryczne teodolitu. We wszystkich przypadkach odczyty kąta po obróceniu lunety teodolitu o 180 stopni różniły się o 200 gradów, czyli teodolit został ustawiony prawidłowo

wnioski:
Udało nam się spełnić warunki geometryczne teodolitu

---