OKOLICZNOŚCI TWOZENIA REZERW NA ZOBOWIĄZANIA

Rezerwy tworzy się zgodnie z obowiązkiem prawnym lub zwyczajowo oczekiwanym obowiązkiem handlowym, to jest wtedy, gdy występuje na tyle duże prawdopodobieństwo, że zajdzie konieczność wywiązania się jednostki z ciążącego na niej obowiązku, a koszty lub straty wymagające poniesienia dla wywiązania się z tego obowiązku są na tyle znaczące, że ich nieuwzględnienie w wyniku finansowym tego okresu, w którym obowiązek powstał, spowodowałoby istotne zniekształcenie obrazu sytuacji majątkowej, finansowej i wyniku finansowego jednostki (KSR 6 pkt 2.2).

Warunkiem ujęcia (utworzenia) rezerwy lub ujęcia (dokonania) biernego rozliczenia międzyokresowego kosztów w księgach rachunkowych jest (KSR 6 pkt 3.1):

a) wystąpienie zdarzenia obligującego jednostkę do wykonania w przyszłości świadczeń, przy czym

b) zasadne, a zarazem możliwe jest wiarygodne oszacowanie kosztów (lub strat),

których poniesienie jest niezbędne dla wywiązania się przez jednostkę z jej obowiązków.

Rezerwę tworzy się wyłącznie wtedy, gdy(KSR 6 pkt 3.2):

a) na jednostce ciąży obecny obowiązek świadczenia (prawny lub zwyczajowy)

wynikający ze zdarzeń przeszłych,

b) jest prawdopodobne, że wypełnienie obowiązku spowoduje wykorzystanie już

posiadanych lub przyszłych aktywów jednostki,

c) możliwe jest wiarygodne oszacowanie kwoty wykonania obowiązku.

Analogiczne warunki uzasadniają ujmowanie biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów.

Warunki tworzenia rezerw

Nie

Tak

Nie

Tak

Nie

Tak

Pierwszym kryterium, które musi być spełnione, aby utworzyć rezerwę jest istnienie prawnego lub zwyczajowego obowiązku wynikający ze zdarzeń przeszłych.

Zdarzenia przeszłe, które powoduje powstanie obowiązku prawnego lub zwyczajowego to zdarzenie obligujące sprawiające, że jednostka nie ma żadnej realnej możliwości nie wypełnienia obowiązku, stworzonego przez to zdarzenie. Sytuacja taka występuje wtedy, gdy:

• wypełnienie obowiązku może być wyegzekwowane na drodze prawnej oraz

• w przypadku obowiązku zwyczajowego, gdy zdarzenie (którym może być działanie jednostki gospodarczej) stwarza uprawnione oczekiwanie stron trzecich , że jednostka gospodarcza wywiąże się z tego obowiązku.

Obowiązek prawny jest obowiązkiem wynikającym z:

• umowy (na mocy warunków sformułowanych wprost lub pośrednio),

• ustawodawstwa, lub

• innego działania prawa.

Obowiązek zwyczajowy jest obowiązkiem wynikającym z działalności jednostki gospodarczej, gdy:

• poprzez sposób postępowania w przeszłości, opublikowanie zasad lub wystarczająco konkretne, aktualne oświadczenie, jednostka gospodarcza przekazała stronom trzecim, iż przyjmuje na siebie określoną powinność oraz

• w wyniku powyższego jednostka gospodarcza obudziła u tych stron trzecich uprawnione oczekiwanie, że powinność tę zrealizuje.

Przykład.1. Obowiązek wynikający ze zdarzeń przeszłych

Założenia

Sytuacja A

W listopadzie 200X roku zarząd jednostki postanowił zamknąć wydział produkcyjny. Do 31 grudnia 200X roku nie uchwalono planu restrukturyzacji (zamknięcia wydziału) i nie ogłoszono podjętej decyzji stronom, których decyzja będzie dotyczyła.

Rozwiązanie

Sytuacja B

W listopadzie 200X roku zarząd jednostki postanowił zamknąć wydział produkcyjny. Dnia 11 grudnia 200X roku zarząd uchwalił szczegółowy planu restrukturyzacji (zamknięcia wydziału) i poinformował także pracowników i odbiorców o podjętej decyzji zamknięcia wydziału.

Rozwiązanie

Przykład.2. Prawdopodobieństwo wypływu środków

W 20X0 roku jednostka A została pozwana do sądu w związku z faktem sprzedaży zabawek, które spowodowała trwały uszczerbek na zdrowiu dziecka. Kwota odszkodowania, której domagają się rodzice dziecka wynosi 80 tys. Na 31.12.20X0 r. w oparciu o opinię pracowników kierownictwo jednostki szacuje, że prawdopodobieństwo uznawania jednostki za odpowiedzialną wynosi 40%, natomiast prawdopodobieństwo oddalenia pozwu i niezapłacenia odszkodowania wynosi 60%. W roku 20X1, prawnicy uważają że zważywszy na przebieg rozprawy prawdopodobnie jednostka zostanie uznana za odpowiedzialną. Czy w związku z zaistniałą sytuacją należy utworzyć rezerwę ?

ZADANIA

Zadanie 1. Kryteria ujmowania rezerw - Gwarancje

Jednostka produkcyjna udziela w momencie sprzedaży gwarancji nabywcom swoich produktów. Zgodnie z warunkami gwarancji producent zobowiązuje się do usunięcia wad fabrycznych wykrytych w ciągu roku od dnia sprzedaży. Dotychczasowe doświadczenie wykazuje, że prawdopodobne jest iż pojawią się roszczenia dochodzone na mocy gwarancji. Analiza danych z przeszłości wskazuje, że koszty napraw gwarancyjnych z poprzednich okresów wynosiły 3% wartości sprzedanych produktów. Bieżąca wartość sprzedanych produktów według kosztu wytworzenia wynosi 500 000.

Polecenie: Dokonać analizy decyzyjnej dotyczącej utworzenia rezerwy z tytułu napraw gwarancyjnych.

Zadanie 2. Kryteria ujmowania rezerw - Ochrona środowiska

Jednostka działająca w przemyśle chemicznym powoduje zanieczyszczenie powietrza. Zgodnie z przepisami praw do końca 20X0 roku jednostka powinna zainstalować filtry przeciwpyłowe i przeciwdymne, jednak do końca roku 20X0 jednostka nie zrealizowała przedsięwzięć dotyczących instalacji filtrów .W roku 20X1 weszły w życie przepisy regulujące parametry techniczne dotyczące emisji zanieczyszczeń w związku z czym istnieje duże prawdopodobieństwo zapłaty przez jednostkę kary wynikającej z nowych przepisów prawa przewidywana kara za zanieczyszczenie środowiska wynosi 30 000 zł.

Polecenie: Dokonać analizy decyzyjnej dotyczącej utworzenia rezerw.

Zadanie 3. Kryteria ujmowania rezerw - Ochrona środowiska

Jednostka działająca w przemyśle chemicznym powoduje zanieczyszczenie środowiska. W kraju w którym działa nie istnieją regulacje prawne dotyczące zagadnień związanych ze środowiskiem. Mimo to jednostka rozpowszechniła informacje, w których zobowiązuje się do usuwania wszelkich spowodowanych przez siebie zanieczyszczeń.

Polecenie: Dokonać analizy decyzyjnej dotyczącej utworzenia rezerw.

Zadanie 4. Kryteria ujmowania rezerw - Remont budynku

Jednostka „A” zamierza w roku 20X0 dokonać remontu hali produkcyjnej. Szacowany koszt remontu wynosi 300 000 zł. W październiku 20X0 roku jednostka ogłosiła przetarg na wykonanie prac remontu, który został rozstrzygnięty w grudniu. Na dzień bilansowy prace remontowe nie zostały rozpoczęte.

Polecenie: Dokonać analizy decyzyjnej dotyczącej utworzenia rezerwy kosztów przyszłego remontu.

Zadanie 5. Kryteria ujmowania rezerw - Sprawa sadowa

W roku 20X0 przeciwko jednostce toczy się sprawa sądowa o wypłatę odszkodowania w kwocie 20 000zł, co do której, biorąc pod uwagę przebieg rozprawy, istnieje prawdopodobieństwo uznania jednostki za odpowiedzialną.

Polecenie: Dokonać analizy decyzyjnej dotyczącej utworzenia rezerwy z tytułu odszkodowania

Zadnie 6. Sprawa sądowa

Jednostka „B” wykonała na rzecz jednostki „A” usługi związane z zaprojektowaniem i instalacją systemu sygnalizacji przejazdowej wystawiając fakturę na kwotę 492 000 zł (VAT 23%). Do 31 lipca 20X0 r. dokonano prób oraz odbioru systemu Termin płatności faktury upływał 30 sierpnia 20X0 r. W ciągu tego okresu okazało się, że sygnalizacja działa wadliwie i odbiorca odmówił zapłaty faktury do czasu usunięcia usterki. Strony nie doszły do porozumienia w związku z czym sprawę skierowano do sądu. Na 31.12 20X0 roku sprawa znajdowała się jeszcze w toku postępowania sądowego. Według opinii niezależnych ekspertów istnieje duże prawdopodobieństwo, że jednostka „A” przegra sprawę. W 20X1 roku prawomocny wyrok sadu nakazał jednostce „B” usuniecie usterek w systemie sygnalizacji przejazdowej , przesuwając termin zapłaty do dnia usunięcia usterek i przyjęcia systemu przez jednostkę „A” bez zastrzeżeń. Koszty postępowania sądowego pokrywa jednostka „B”.

Polecenie: Dokonać analizy decyzyjnej dotyczącej utworzenia rezerwy na odsetki z tytułu nieterminowego uregulowania zobowiązania oraz zwrotu kosztów postępowania sądowego przez jednostkę „A” .

Zadanie 7. Udzielenie poręczenia kredytu

W roku 20X0 przedsiębiorstwo „A” udzieliło poręczenia spłaty kredytu. Zgodnie z umową jednostka A zobowiązuje się spłacić zobowiązanie jednostki „B” z tytułu niespłaconych w terminie rat kredytu oraz odsetek. Bank udzielił przedsiębiorstwu B kredytu w wysokości 48 000 zł płatnego w 24 ratach Kondycja finansowa przedsiębiorstwa B w roku, w którym udzielono poręczenia była dobra. W ciągu roku 20X1 kondycja finansowa przedsiębiorstwa B w opinii jednostki A się pogorszyła, gdyż jednostka nie spłacała swego zobowiązania handlowego wobec jednostki A. W roku 20X2 bank zawiadomił jednostkę A, że firma B zaprzestała spłaty kredytu oraz że zadłużenie wobec banku z tytułu udzielonego kredytu wynosi 22 000zł

Polecenie: Dokonać analizy decyzyjnej dotyczącej utworzenia rezerwy z tytułu udzielonego poręczenia w kolejnych okresach sprawozdawczych .

Zadanie 8. Kara

Jednostka „A” zawarła umowę na przeprowadzenie prac remontowych w jednostce „B”. Umowa została podpisana w październiku a prace miały być zakończone do końca marca następnego roku. Z uwagi na brak możliwości zakupu odpowiednich materiałów niezbędnych do przeprowadzenia remontu prawdopodobne jest (na koniec grudnia), że remont w ustalonym terminie nie zostanie zakończony. W związku z tym , na mocy zawartej umowy jednostce „A” grozi konieczność zapłacenia kary w wysokości 20 000 zł., ponieważ spółka „B” nie zgadza się na zmianę ustalonego terminu. W styczniu jednostce „A” udało się zakupić niezbędne materiały i prace zostały zakończone w dniu 28 marca.

Polecenie: Dokonać analizy decyzyjnej dotyczącej utworzenia rezerwy kolejnych okresach sprawozdawczych.

Rezerwy w rachunkowości - materiały do wykładu

6

L. Poniatowska

Rezerwę tworzy wówczas, gdy przedsiębiorstwo jest zobligowane, w przypadku zaistnienia pewnych okoliczności, do przymusowego świadczenia na rzecz osób trzecich, jednakże wystąpienie tych okoliczności (a więc i przymusu świadczenia) nie jest absolutnie pewne lub wysokość ewentualnego świadczenia nie jest jeszcze przesądzona.

WARUNKI UTWORZENIA REZERWY

1. Prawny lub zwyczajowy obowiązek wynikający ze zdarzeń przeszłych.

2. Prawdopodobieństwo wypływu środków uosabiających korzyści ekonomiczne w związku z wypełnieniem obowiązku.

3. Możliwość wiarygodnego szacunku kwoty obowiązku.

1. Istniejący prawny lub zwyczajowy obowiązek wynikający z przeszłego zdarzenia obligującego?

2. Prawdopodobny wypływ środków?

3. Wiarygodny szacunek

Nie tworzy się rezerwy

Nie tworzy się rezerwy

Nie tworzy się rezerwy

Tworzy się rezerwę

---