WOS

Otóż Społeczeństwo, grupy społeczne, kręgi społeczne itd. to wyjściowe

terminy, związane z dziedziną nauki zwaną socjologią. W odróżnieniu od

m.in. psychologii, nie odnosi się ona do jednostki jako takiej, ale do

jej relacji z innymi podmiotami, a zatem do jej koegzystencji w zbiorze

jednostek. Z racji, że wszelkie jednostki oddziałują na inne w określony

sposób, możemy mówić o prawidłach, na których oparta jest socjologia. Aby

poznać podstawy zagadnienia oddziaływania jednych osób na inne, należy

zdefiniować kilka wyjściowych pojęć:

Zbiór społeczny - to zbiór jednostek ludzkich, posiadających pewną cechę,

znaną im lub nie. Nie muszą one nawet oddziaływać na siebie bezpośrednio.

Wystarczy, że łączy ich określone podobieństwo. Mogą to być kategorie

wzrostu, wagi, płci, koloru włosów etc. Racją wyróżnienia zbiorów

społecznych są potrzeby marketingu czy statystyki.

Grupa społeczna - to organizacja wewnętrzna, licząca nie mniej niż

3 osoby, która rozciąga nad tymi osobami określoną więź. Jej cechą

charakterystyczną jest tzw. zasada odrębności, czyli "my" i "oni".

Z racji, że grupy odnoszą się do jednostek społecznych, a jedynymi znanymi

bytami, spełniającymi takie warunki są ludzie, nie można mówić, że są oni

grupą. Nie ma bowiem alternatywnych grup, które mogłyby być traktowane

jako "oni". Zatem grupy społeczne odnoszą się do rodziny ludzkiej, która

sama nie jest grupą. Grupa sama ustala sposób przyjmowania w poczet jej

członków. Może być to chrzest lub inny rytuał, formalne uznanie

(akceptacja podania), odebranie przysięgi etc. Grupy istnieją, mimo że

ich członkowie się zmieniają. Każda zatem z konstrukcji tego typu dąży do

wychowania nowych członków, wpojenie im zasad przewodnich i tradycji.

Grupa odniesienia - niezwykle ważna konstrukcja, do której jednostka może

nie należeć ale grupa ta wywiera na nią wpływ. Występuje jako odnośnik

do oceny wagi prywatnych osiągnięć, jako źródło norm powszechnie

obowiązujących.

Członkostwo - jest to formalna identyfikacja jednostki z grupą, która

w ten sposób reprezentuje wartości przez grupę wyznawane, niekoniecznie

zgodnie ze swoją wolą np. obywatele UE będący eurosceptykami.

Kręgi społeczne - niewielkie zbiorowości, oparte na kontaktach

indywidualnych, których jednostki połączone są słabymi więziami. W tym

przypadku nie zostaje wypełniona zasada odrębności. Kręgi można podzielić

na:

- Stycznościowe - np. osoby podróżujące codziennie tym samym autobusem

o danej godzinie

- Koleżeńskie - oparte na nieformalnej akceptacji, gdzie grupa ludzi

spotyka się w danym miejscu w określonym celu

- Przyjacielskie - jw., ale celem spotkania się jest "samo spotkanie",

czyli chęć poznania innych jednostek

Społeczność - zbiorowość terytorialna, zaspokajająca podstawowe potrzeby

członków. Ma charakter zamkniętej grupy z silnym poczuciem odrębności,

opartym na wspólnej historii, kulturze czy pochodzeniu. Presja ogółu jej

członków na pojedyncze jednostki jest ogromna. Społeczności kształtują

m.in. kanony moralności i estetyki oraz obyczaje i zwyczaje, które

uważane są za obowiązujące. Jeśli osoba celowo je łamie, może dotknąć ją

sankcja karna, ostracyzm a nawet wykluczenie ze społeczeństwa.

W związku z doniosłością swej struktury, społeczność dąży nie tylko do

pozyskania nowych członków (choćby przez rozród) ale również do

socjalizacji członków.

Socjalizacja to proces wpajania jednostce ustalonych zwyczajów, obecnych

w społeczności. Można by rzec, że jest to zarazem procedura

przekształcenia człowieka z organizmu biologicznego w istotę społeczną.

W jej wyniku, zwykle młody człowiek (chyba, że mamy do czynienia

z resocjalizacją) zdobywa podstawy wiedzy i umiejętności, potrzebne do

pełnienia określonych ról społecznych.

Resocjalizacja jest zatem procesem wpajania jednostce norm obecnych

w społeczeństwie, a następnie kontrola ich zrozumienia i przestrzegania.

W odróżnieniu od socjalizacji, resocjalizacji podlegają jednostki, które co

prawda przeszły przez etap wdrażania norm, lecz z konkretnych przyczyn

podejmowały działania z nimi sprzeczne. Typowym przykładem jest np.

przystosowanie więźnia skazanego za kradzież do życia na wolności

i zapobieganie dalszym zaborom mienia. Resocjalizacja więźniów jest

działalnością niełatwą ale stanowi przeciwwagę dla represyjnego

charakteru kary oraz minimalizuje ryzyko powrotu do przestępstwa.

Rola społeczna - zbiór społecznych oczekiwań stawianych jednostce oraz

upoważnień, związanych z daną pozycją społeczną. Odnosi się do charakteru

podmiotowego człowieka w grupie społecznej lub społeczeństwie.

Klasa społeczna - Względnie duża zbiorowość ludzka, wyodrębniona z uwagi

na istotne cechy wspólne jej członków. Wyznaczona bywa głównie przez

cenzus majątkowy, a członkostwo w niej nierzadko bywa dziedziczne.

Przejście z niższej do wyższej klasy społecznej nazywa się awansem

społecznym. Jest to zwykle proces niełatwy, ze względu na hermetyczność

klas społecznych (grupy zamknięte). Występowanie wielu klas społecznych

wśród jednej społeczności prowadzi do stratyfikacji społecznej. Oznacza

to układ nierówności społeczności oparty na hierarchii klas społecznych.

Najbardziej majętna grupa zwana jest elitą i to ona sprawuje władzę

w społeczeństwie. Awans może być wynikiem odgórnej nominacji, pogłębienia

wtajemniczenia (w grupach typu sekta), czy poprzez inne działania,

związane z osobistymi zaletami jednostki (np. dowódca ruchu

rewolucyjnego).

Naród - pojęcie, które w odróżnieniu od politologicznego ujęcia, odnosi

się do wielu zmiennych, oddziaływujących na daną społeczność. Narodem nie

jest więc tylko ogół obywateli danego kraju. W socjologii przyjmuje się,

że jest to historycznie ukształtowana społeczność, posiadająca wspólną

kulturę, język lub tradycję. Najważniejszym czynnikiem odpowiadającym za

kształtowania się poczucia narodowości jest czas. Jeśli jednostki

z pokolenia na pokolenia przenoszą tzw. zbiorową pamięć (tradycje,

historię, historie lokalne, wzorce itp. powstające od początku istnienia

społeczności) i młode jednostki nadal oczekują polaryzacji "My" i "inni",

można powiedzieć, że mamy do czynienia z narodem.

W historii nierzadko dążono do wynarodowienia przedstawicieli danej

nacji, zmieszania jej krwi z krwią np. okupanta i kulturowej śmierci

(która jest nośnikiem tożsamości narodu). Część grup, dzięki poświęceniu

jej członków, przetrwała tą próbę. Można tutaj podać przykłady: Polaków

po 1795 r., Francuzów w XIV wieku czy Kurdów. O przetrwaniu narodu

nierzadko nie decydowała siłą militarna i liczebność zbiorowości, ale

siła więzi, jaka łączyła jego członków. Z tego powodu padły wielkie

imperia Ameryki Łacińskiej w XVI wieku (Majowie, Aztekowie).

Zwykle Naród zamieszkuje na określonym terytorium. Nie jest to jednak

zasada od której nie ma wyjątków. Specyficzną formą istnienia narodu jest

diaspora. Jest to struktura, w której żyją Żydzi od I w.n.e, kiedy to

Rzymianie wygnali ich z Palestyny, za wzniecenie powstania. Tylko dzięki

odrębnej religii, charakterystycznej kulturze i silnemu poczuciu

solidarności, naród ten nie uległ zatarciu. Dziś ogromna ilość Żydów

mieszka w państwie Izrael. Największe jednak skupisko tej nacji znajduje

się w USA.

W dzisiejszym świecie, jednym z problemów jest występowanie konfliktów

zbrojnych i działalność grup terrorystycznych, które dążą do oderwania

kawałka terytorium kraju i stworzenie "własnego miejsca" dla narodu.

Stawia to mnóstwo pytań, na które ciężko znaleźć prawidłowe odpowiedzi.

Z jednej strony, od połowy XX w. ludy mają prawo do samostanowienia.

Z drugiej jasne jest, że państwo dbając o dobrobyt obywateli, nie może

dopuścić do rozbicie jego struktury. Spowodowałoby to ogromne straty

finansowe, a nawet doprowadziłoby do upadku państwowości (np. przykład

Jugosławii, Gruzji czy ZSRR).

Ze względu na podejście do narodu, zwykło się wyróżniać następujące

rodzaje poglądów:

- Anarchia - skrajna koncepcja odrzucająca takie modele jak państwo,

hierarchia społeczna czy władza. Według niej społeczność winna opierać

się na zasadzie równości i solidarności. Anarchista buntuje się przeciw

wyzyskowi, dominacji mocarstw etc. Może przybrać wiele form np.

anarchosyndykalizm, zielony anarchizm, anarchizm feministyczny itd.

- Kosmopolityzm - pogląd negujący wszelkie podziały, wywołane przez

różnorodność narodową. Dąży do integracji społeczeństw

(internacjonalizmu), odrzucenia podziałów kulturowo - politycznych

i terytorialnych. Kosmopolita zwykle mawiać, że jego ojczyzną nie jest

kraj, ale cały świat.

- Patriotyzm - koncepcja przejawiająca się w deklaracji uczuć do własnego

narodu, przy jednoczesnym poszanowaniu tradycji i kultur innych nacji.

Patriotyzm jest zdrową koncepcją, pozwalającą na podtrzymanie narodowej

tożsamości, a zarazem nie negujący internacjonalizmu.

- Nacjonalizm - jest to skrajna forma uwielbienia do własnego narodu,

objawiająca się poczuciem wyższości danej nacji nad innymi. Bywa, że

łączy się z niebezpiecznymi zjawiskami jak szowinizm (niechęć do danej

grupy społecznej), rasizm (niechęć do przedstawicieli ludności czarnej)

czy antysemityzm (niechęć do nacji semickich, często zawężanych do

Żydów). * [Warto obejrzeć film poruszający psychologię antysemityzmu

pod tytułem Fanatyk Henriego Beana]

Sekta - grupa społeczna, która wymaga od członków, aby porzucili inne

role w życiu na rzecz przynależności do sekty. Oddziałują one nie tylko

na wolę jednostki, w kwestii przynależności, ale w ogóle na całą

osobowość. Awans społeczny w takiej grupie możliwy jest jedynie przez

przejście przez kolejne etapy wtajemniczenia. Dziś sekty mają charakter

pseudo-religijny. Nierzadko są kierowane przez charyzmatyczne lub

bezwzględne jednostki. Z racji tego, iż ideologia sekty przesiąka do

wszystkich sfer człowieka, również tych intymnych, uważa się ją za jedno

z zagrożeń cywilizacji XXI wieku. Sekta indoktrynuje, programuje

jednostki, zapewniając im złudne recepty na szczęście, zniewala je

i wykorzystuje (ekonomicznie, seksualnie).

Subkultura - kultura określonej grupy społecznej, której wartości, normy,

zwyczaje itd. odbiegają od obowiązujących ogół społeczny, albo uznanych

za kanon. W dobie kultu wolności donoszą się one nie tylko do wyglądu

(ubioru, ozdób ciała), ale również do swoistej ideologii. Jeśli

zachowania subkultury uważane są w społeczeństwie za naganne i nie do

przyjęcia, mówi się o patologii społecznej.

Rodzina - podstawowa jednostka społeczna, złożona z małżonków oraz ogółu

ich wstępnych, zstępnych i pokrewnych w linii bocznej. W ujęciu węższym

rodzinę tworzą małżonkowie oraz ich dzieci (także adoptowane). Rodzina

jest grupą społeczną, która wywiera największy wpływ na społeczne

kształtowanie się jednostki.

Władza to kolejne nieoczywiste pojęcie używane w socjologii, odnoszące

się jednak to takich dziedzin życia jak politologia, czy prawo

administracyjne. Zważywszy na doniosłość stwierdzenia, należy mu się

bliżej przyjrzeć.

Definicja władzy

Przyjmuje się, że władza jest stosunkiem łączącym X i Y, gdzie X posiada

świadomą zdolność do wydawania rozkazów Y, a Y musi te rozkazy spełnić.

Ponadto X posiada środki przymusu, które mają na celu dyscyplinowanie

Y w razie odmowy wykonania rozkazu. Szablon ten wymaga dodatkowego

rozszerzenia. W oparciu o powyższą definicję, możemy wyróżnić pięć

elementów władzy:

1. Podmioty (co najmniej dwa, zwane u nas X-rozkazującym i Y-spełniającym

rozkazy).

2. Przedmiot - rozkaz, czyli model zachowania się oraz sankcja, stosowna

dolegliwość, będąca odpowiedzią za niedopełnienie rozkazu.

3. Posłuch - całość motywacji, które towarzyszą Y, w chwili spełniania

rozkazu. Mogą to być m.in. wiara w słuszność rozkazu, wpływ charyzmy

X, czy strach przed sankcją.

4. Normy społeczne - wzory prawidłowego zachowania się. Na nich winny

opierać się rozkazy. Normy społeczne regulują również procedurę i materię

rozkazów oraz konsekwencje związane z ich wypełnieniem lub

niewypełnieniem. Normy możemy podzielić na:

- Religijne: mające zakorzenienie w religii wyznawanej przez większość

społeczeństwa. W niektórych przypadkach (państwo Iran, państwa

średniowieczne) mogą być tożsame z normami prawnymi.

- Moralne (etyczne): wzory prawidłowego zachowania się, wypracowane

w procesie ewolucji społeczeństwa, powszechnie uważane za warte ochrony.

- Obyczajowe: nawyki, tradycje i obrzędy związane z daną społecznością

(często lokalną), nie odwołują się do systemu wartości (jak powyższe).

Powstają w skutek zwyczaju - cyklicznego powtarzania pewnych zachowań np.

całowanie kobiety w rękę.

- Prawne: jedyne normy sankcjonowane prawem, powinny mieć oparcie na

trzech poprzednich. Wyrażają wolę prawodawcy, który w ich wyznaczaniu,

kieruje się dobrem wspólnym jednostek.

5. Zasięg - ograniczenia (miejscowe, czasowe, materialne) w przedmiocie

władzy. Zwany bywa również sferą władzy.

Władza państwowa

Jest to pojęcie odnoszące się specyficznego przypadku władzy, gdzie X-em

jest aparat rządzący, będący nośnikiem suwerennej władzy państwa, którego

władza ogranicza się do ustalonego terytorium i odnosi się do jednostek

na nim się znajdujących. Winna ona opierać się nie tylko na aparacie

przymusu, ale na jednym z modelów panowania, wymienionym przez Maxa

Webera:

1. Panowanie legalne - charakteryzuje je bezosobowa forma rządzenia,

gdzie aparat urzędniczy oparty jest na zasadzie hierarchii. Jest to forma

ustanowiona odgórnie, silnie zbiurokratyzowana, oparta na posłuszeństwie

wobec urzędu i ścisłemu podleganiu prawu i przełożonym. Praca w taki

modelu winna być obowiązkiem służbowym, wypełnianym z należytą

starannością.

2. Panowanie tradycyjne - oparta jest na wierze w potęgę panującego (lub

w tradycję panowania), gdzie istnieje wyraźny rozdział pomiędzy

patriarchalnie panującym, a jego poddanymi. Często z modelem tym związany

jest kult jednostki panującej, a urzędnicy traktowani są jako służba.

Model ten cechuje brak postępu, brak rewolucyjnych zmian i niechęć do

wszelkiego co nowe.

3. Panowanie charyzmatyczne - w odróżnieniu od poprzedniego, uznaje

talenty jednostki, a nie powagę sprawowanej przez nią urzędu. Jest to

przykład władzy wszelkich demagogów, proroków i bohaterów, którzy swymi

działaniami wzbudzają podziw i strach zarazem. Cały aparat urzędniczy

pośrednio lub bezpośrednio podlega jednej osobie, która wzbudza posłuch,

dopóki, dopóty dzierży swoje talenty.

Jakie rodzaje przywódców wyróżniamy ?

- Przywódca ideolog - jednostka będąca autorem nowej ideologii lub jej

spadkobiercą, przedkładająca wszystkie inne dobra nad jej realizacje.

Przywódca ideolog, to nonkonformista, a w skrajnej formie fanatyk.

- Przywódca pragmatyk - to osobowość praktyczna, dostosowująca się do

sytuacji, posiadająca swoją ideologię, ale odchodząca od niej "w razie

konieczności".

- Przywódca reprezentant - jednostka, która czuje się reprezentantem

jednostek, które ją wybrały. Działa dla dobra narodu, odchodząc zarówno

od pragmatycznych rozwiązań jak i od własnych przekonań.

- Przywódca kompromisowy - przywódca, który nie posiada przewodniej idei,

dostosowuje się do otoczenia. W bardziej zaawansowanej formie staje się

przywódcą oportunistycznym, który zawierając kompromis wyrzeka się

również wyznawanych wartości.

- Przywódca otwarty - podobnie jak przywódca-reprezentant, dąży do

realizacji celów i dobrego poczucia grupy, preferując przy tym

demokratyczny sposób rządzenia. Zwany jest również zorientowanym na

ludzi.

- Przywódca charyzmatyczny - zwany również transformacyjnym. Posiada

wizję, która budzi nadzieję na porządne zmiany. Traktuje jednostki

indywidualnie, dzięki czemu otrzymuje w zamian ich zaufanie.

- Przywódca fanatyk - osoba, która bezkrytycznie wierzy w słuszność

wyznawanych poglądów, tępiąc zarazem odmienne punkty widzenia. Skrajna

i niebezpieczna forma sprawowania władzy.

- Przywódca dogmatyczny - jednostka, która czci samą ideę państwa do tego

stopnia, że jest w stanie poświęcić interes wolności jednostek, a nawet

ich życie, aby utrzymać byt państwowy.

Według prof. Brzozowskiego państwo to zorganizowana jednostka

terytorialna, będąca podmiotem prawa międzynarodowego. Mniej formalna

definicja określa państwo jako polityczną organizację społeczną

wyposażoną we władzę suwerenną. W oparciu o definiensa tej definicji, aby

dany twór został uznany za państwo musi spełniać następujące warunki:

- musi posiadać określone terytorium,

- na tymże terytorium muszą zamieszkiwać ludzie (ludność), o wspólnej

historii, kulturze etc. (element socjologiczny pojęcia państwa),

- państwo musi posiadać władzę najwyższą, a w związku z tym być tworem

suwerennym.

Terytorium

Za terytorium państwa uważa się trójwymiarową powierzchnię, na której

rozciąga się władza państwa. Choć niektórzy uczeni kwestionują

konieczność posiadania terytorium przez państwo, to jednak jest ono

warunkiem wyjściowym do uznania jego odrębności. Dlatego też, żyjących w

diasporze, do połowy XX wieku, Żydów nie nazwiemy państwem, a co najwyżej

Narodem. Słowem kluczem w wymienionej definicji jest sformułowanie

"trójwymiarowa". Terytorium państwa to nie tylko powierzchnia płaska, po

której stąpamy, wyznaczona przez granice. Do terytorium państwa zaliczamy

także:

- obszar lądowy z koloniami (wraz z wyspami i wodami środkowo-lądowymi),

- obszar morski,

- wnętrze ziemi (w teorii do jądra ziemi, w praktyce tak głęboko jak

można dotrzeć),

- przestrzeń powietrzna (brak wyznaczenia górnej granicy, ale w praktyce

do 400 km, gdyż na takim pułapie latają najniższe satelity),

- obszary placówek dyplomatycznych, powierzchni statków morskich i

powietrznych (oczywistym jest, że ich objętość nie wlicza się do

powierzchni statystycznej państwa).

Obszar lądowy najczęściej określony jest za pomocą granic. Ich przebieg

może być wyznaczony w sposób sztuczny lub naturalny. Na lądzie

najczęściej za pomocą słupków, siatek etc. Jeśli państwa oddziela rzeka

(g. naturalna) to granica przebiega wzdłuż najgłębszego koryta (talweg)

lub środkiem koryta (mediana). Jeśli na linii demarkacyjnej znajduje się

most, to dzieli się go po połowie, a w wypadku jeziora (np. Wielkie

Jeziora w Ameryce Płd.) państwa muszą zawrzeć osobną umowę

międzynarodową.

Kwestię obszarów morskich w kontekście terytorialności reguluje

międzynarodowe prawo morza (np. Konwencja o prawie morza z 1982 r.).

Według niej obszary morskie podzielone zostały na:

- morskie wody wewnętrzne, kanały morskie, cieśniny, szelf kontynentalny

i wody archipelagowi (pełna, suwerenna władza ze stosownymi

modyfikacjami) do 10 mil morskich od brzegu z uwzględnieniem zatok i tzw.

wód historycznych,

- morza terytorialne (pełnia władzy, ale swoboda przepływu dla innych

statków) do 12 mil morskich,

- morska strefa przyległa (funkcje kontrolne państwa) do 24 mil

morskich,

- strefa wyłącznego rybołówstwa (wyłączne prawo odławiania ryb) do 200

mil morskich (Polska posiada jedynie 12 mil z racji krzyżowania się

strefy naszego kraju ze strefą Szwecji),

- strefa ekonomiczna (poszukiwanie eksploatacja i gospodarowanie

surowcami naturalnymi) do 200 mil,

- morze pełne (strefa nie podlegająca władzy żadnego państwa).

Posiadanie przez państwo określonego terytorium nie jest prawem

nienaruszalnym i niezmiennym. Możliwa jest bowiem zmiana kształtu

terytorium poprzez jego nabycie lub utratę. Do najczęściej wymienianych

sposobów objęcia/utraty nowego obszaru należy:

- Okupacja < z łac. occupatio - zająć > (zawłaszczenie ziemi niczyjej):

pojęcie to zmieniło z czasem nieco znaczenie i nie znaczy już tyle co

zawładnięcie terytorium innego państwa. Uznaje się, że zajęcie ziemi

niczyjej musi mieć charakter faktyczny (np. postawienie bazy wojskowej) i

musi być notyfikowane innym państwom (zasada jawności). Na mocy licznych

umów międzynarodowych ustalono, że nie można zająć ciał niebieskich, dna

oceanu oraz w całości obszaru Antarktydy. Zyskały one status res communis

(rzeczy wspólne).

- Przyrost - rzadko spotykany fakt o marginalnym znaczeniu, ale bywający

przyczyną konfliktów między państwami (konflikt Chin i ZSRR o wysepki na

rzece Usuri). Może mieć charakter naturalny (np. zmiana biegu rzeki

granicznej czy oderwania się brzegu) lub sztuczny (np. osuszenie części

obszaru morskiego).

- Cesja - odstąpienie części terytorium innego państwa. Z racji, że

zabronione zostało nabycie terytorium przez zawojowanie, cesja może mieć

charakter odpłatny (np. zakup Alaski przez USA od Rosji w 1867 r.) lub

wzajemny (oddanie przez Polskę Drohobycza za cześć ziemi lubelskiej od

Ukrainy w 1957 r.)

- Plebiscyt - wypowiedzenie się ludności za przynależnością do danego

kraju np. na Śląsku w 1921 r.

Państwo na swoim terytorium sprawuje najwyższą i wyłączną władzę. Wyjątek

stanowią obszary uznane za zdemilitaryzowane (w pełni - np. Nadrenia po

1918 r. lub częściowo np. strefa bezatomowa w Europie wschodniej wg.

planu Rapackiego) oraz zneutralizowane (np. wyspy Alandzkie).

Otóż państwa są konstrukcjami złożonymi dlatego przyjęło się je dzielić

według różnorakich kryteriów.

Najczęściej dzieli się je według:

- struktury rządów państwa,

- stopnia rozwoju gospodarczego,

- położenia geograficznego,

- posiadania podmiotowości prawa międzynarodowego,

- ustroju władzy państwowej.

Państwa ze względu na strukturę rządów, możemy podzielić na jednolite

(unitarne) i złożone. Te pierwsze to takie podmioty, które posiadają

jeden rząd centralny i nie dzielą się administracyjnie na inne państwa.

Ze względu na wyodrębnienia szczebla samorządowego dzielą się na

scentralizowane (np. Francja, Holandia) i zdecentralizowane (np. Japonia,

Polska). Państwa złożone dzielą się na federacje i konfederacje. Są one

złożone z innych jednostek o charakterze państw, posiadających prawo

ius contrahendi (zawieranie umów międzynarodowych), z czym w konfederacji

zespolenie państw ma charakter bardziej kazualny (w konkretnym celu).

Dziś państwami o strukturze federacji jest ok. 30 państw w tym:

Ameryka Płn i Płd: USA, Kanada, Meksyk, Brazylia

Europa: RFN, Austria, Szwajcaria, Belgia, Rosja

Azja: Indie, Pakistan, Malezja

Afryka i Australia: Nigeria, Tanzania oraz Australia.

Do historycznych konfederacji można zaliczyć:

Szwajcarię (1291-1846), Niemcy (1815-1866), USA (do 1786 r. oraz w latach

1861 - 1865).

Za państwo federacyjne nie może być uznana Unia Europejska (mimo opinii

Niemieckiego Sądu Najwyższego), która mimo charakterystycznego ustroju

wciąż jest organizacją międzynarodową.

Stopień rozwoju państwa

Ze względu na stopień rozwoju (rozwój gospodarczy) państwa dzielimy na

rozwinięte i rozwijające się. Ten "poprawny politycznie" podział w 1961

r. był uzupełniony o tzw. kraje zacofane. Pierwsza grupa skupia w sobie

ponad 30 krajów w tym członków G-8. Są to przede wszystkim kraje Europy

Zachodniej, Ameryki Północnej oraz Australii i Oceanii. Do katalogu

krajów rozwijających się możemy zaliczyć kraje o stosunkowo niskim

poziomie życia, PKB, gdzie ponad 60% mieszkańców zatrudnionych jest

w rolnictwie. Kraje zacofane (Trzeciego świata) skupiły się w tzw. Grupie

77, która dziś liczy niemal 100 członków. Są to biedne kraje

umiejscowione w Afryce, Azji i Ameryce Łacińskiej. Słaba waluta,

rolnictwo i zbieractwo jako główne gałęzie gospodarki, brak postępów

technologicznych to tylko niektóre cechy tychże podmiotów. W celu poprawy

warunków życia ich mieszkańców i walki ze społecznymi problemami (głód,

bezrobocie, epidemie) kraje rozwinięte często organizują pomoc materialną

i pro-rozwojową. Największy udział w pomocy osiągają kolejno: Japonia,

USA i Niemcy.

---