1) ZASADY KONSTYTUCJI
2) TWORCY NAUKI ADMINISTRACYJNEJ
3) UNITARNOSC
4) AKTY PRAWNE W ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ
5) ORGANY ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ
6) KIEROWNICTWO FASOLA
7) KOORDYNACJA RZADOWA I SAMORZĄDOWA W ADMINISTRACJI
8) ORGANY ADMINISTRACJI TERENOWEJ
9) ZATRUDNIENIA W ADMINISTRACJI
10) CZYNNIKI MODELU INSTYTUCJI
1) ZASADY KONSTYTUCJI:
Najważniejsze zasady konstytucji:
- Zasada suwerenności narodu (zasada zwierzchnictwa narodu) (art. 4) - źródłem władzy jest naród, pojmowany jako ogół wszystkich obywateli RP. Podstawę stanowią wolne i powszechne wybory, w których naród wybiera swoich przedstawicieli. Naród polski sprawuje również władzę w sposób bezpośredni (np. za procą referendum).
- Zasada demokratycznego państwa prawa (art. 2 i 7) - RP jest państwem prawa, podejmującym najważniejsze decyzje za pomocą demokratycznych procedur. Wszystkie organy państwa działają na podstawie prawa i w granicach prawa, które gwarantuje równość wszystkim obywatelom (zasada legalizmu).
- Zasada republikańskiej formy państwa - władza należy do obywateli RP (res publica - sprawa publiczna, rzecz pospolita); naród wybiera swych przedstawicieli.
- Zasada podziału władzy (zasada równoważenia się władz) (art. 10) - ustrój polityczny RP opiera się na podziale i równowadze władzy ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej. Podział ten umożliwia wzajemną kontrolę wszystkich rodzajów władzy oraz zapobiega nadużyciom i ograniczeniom praw obywatelskich.
władza wykonawcza - Prezydent RP i Rada Ministrów
władza ustawodawcza - Sejm i Senat
władza sądownicza - sądy i trybunały
- Zasada pluralizmu politycznego (art. 11) - gwarantuje swobodę zakładania i działania partii politycznych. W państwie różnorodne partie polityczne, które w granicach obowiązującego prawa mogą ze sobą rywalizować o władzę. Sposób tworzenia i działania partii politycznych określa konstytucja oraz ustawa o partiach politycznych.
- Zasada sprawiedliwości społecznej (art. 2) - wszyscy obywatele wobec prawa są traktowani jednakowo.
- Zasada prymatu konstytucji (art. 8) - najwyższym prawem w RP jest konstytucja; wszystkie inne akty prawne muszą być z nią zgodne.
- Zasada godności człowieka (art. 30) - źródłem wolności i praw jednostki jest przyrodzona, nienaruszalna i niezbywalna godność człowieka. Poszanowanie i ochrona godności jednostki jest obowiązkiem władz publicznych.
- Zasada społecznej gospodarki rynkowej (art. 20 i 21) - własność prywatna i wolności działalności gospodarczej są podstawą życia gospodarczego, a zadaniem państwa jest łagodzenie społecznych skutków wolnego rynku.
- Zasada samorządności (art. 15 i 16) - władza w RP jest zdecentralizowana, a istotne kompetencje powinny należeć do jednostek samorządu terytorialnego. Wykonuje on część zadań publicznych w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność.
2) TWÓRCY NAUK ADMINISTRACJI:
Lorenz Von Stein - łączył opis rzeczywistej administracji z polityką i ekonomia państwa-nauka administracji z wyższej koncepcji państwa. Administracja obejmuje prawie całą działalność państwa poza ustawodawstwem. Reprezentuje to, co jest wspólne dla wszystkich działów administracji oraz poszczególnych działów administracji rzeczywistej.
Friedrich Winslow Taylor - twórca jednego z pierwszych systemów nauk organizacji pracy, tzw. tayloryzmu. Problematyka naukowej organizacji pracy; nauka administracji związana z nauką o zarządzaniu. Opracował zbiór reguł odnoszący się do podnoszenia wydajności pracy poprzez dobór odpowiednich ludzi, właściwe warunki organizacyjne i techniczne pracy.
Karol Adamiecki - twórca nauki organizacji i kierownictwa. Sformułował trzy prawa:
Prawo harmonii doboru., Prawo harmonii działania organów pracy zbiorowej, Optymalna produkcja.
Henry Fayol - jeden z twórców naukowych podstaw organizacji pracy i zarządzania. Funkcja administracji w organizacji przemysłowej: przewidywanie, organizowanie, rozkazywanie, koordynowanie, kontrola
Podział ten znalazł zastosowanie w pracach nad administracją publiczną, które miały na celu usprawnienie technik administrowania. Doświadczenia poczynione w przedsiębiorstwie zostały przeniesione na teren aparatu państwowego.
Elton Mayo - zajmował się socjologią przemysłową. Twórca teorii Human Relations. Kierunek tzw. stosunków międzyludzkich miał pewne znaczenie dla naukowego poznania administracji, a badania w tym zakresie obejmowały głównie prywatne organizacje przemysłowe.
3) UNITARNOŚĆ:
Państwo unitarne — forma państwa najbardziej powszechna we współczesnym świecie, charakteryzująca się wewnętrzną jednolitością. Wszystkie jednostki administracyjne wchodzące w skład państwa są tak samo zorganizowane i podporządkowane organom centralnym, które określają ich ustrój i właściwość.
Państwa unitarne możemy podzielić:
- Ustrój scentralizowany charakteryzuje się wyznaczaniem lokalnych urzędników przez rząd centralny, który sprawuje zwierzchnią władzę nad organami regionalnymi.
- Ustrój zdecentralizowany ma miejsce, gdy organy regionalne są formowane niezależnie od rządu i istnieje dobrze rozwinięty samorząd terytorialny o znacznych kompetencjach, a władza centralna zastrzega sobie prawo do podejmowania tylko najważniejszych decyzji.
4) AKTY PRAWNE ADMINISTRACYJNE:
Akty administracyjne - to podstawowa forma działania administracji. Są to oparte na przepisach prawa administracyjnego władcze, jednostronne oświadczenia woli organu administracji publicznej, a ich wykonanie zagwarantowane jest siłą przymusu państwowego
Rodzaje aktów administracyjnych:
- wewnętrzne
- zewnętrzne: decyzje administracyjne (pozwolenia, zezwolenia, koncesje, licencje)
- deklaratoryjne
- konstytutywne
- zależne od woli adresata
- niezależna od woli adresata
- wywołujące skutki cywilnoprawne
- niewywołujące skutków cywilnoprawnych
- regulujące sytuację prawną osób
- regulujące sytuację prawną rzeczy
- administracyjne zwiazane
- administracyjne swobodne
5) ORGANY ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ:
Organy administracji publicznej- człowiek lub grupa ludzi wyodrębnionych w strukturze administracji, wyposażone we władzę administracyjną oraz posiadający własne, wyróżniające go kompetencje.
Przedstawiciele organów administracji publicznej:
- ministrowie,
- centralne organy administracji rządowej,
- wojewodowie,
- organy jednostek samorządu terytorialnego
- organy i podmioty, które są powołane z mocy prawa lub na podstawie porozumień powołane do rozstrzygania spraw indywidualnych w drodze decyzji administracyjnych.
6) TEORIA FAYOLA:
Zasady administracji:
- podział pracy (Umożliwia skupienie uwagi pracowników na wydzielonej części całego procesu)
- autorytet (Prawo do rozkazywania, dobre kierowanie wymaga, aby akty władzy były uznawane przez podwładnych.)
- dyscyplina (Wiąże się z postawą pracowników, kierownictwa oraz stosowaniem prawa. Od pracowników oczekuje się posłuszeństwa, pilności, pracowitości, właściwego zachowania oraz wykonywania warunków zapisanych w umowie)
- jednolitość kierownictwa (powinien występować jeden przełożony koordynujący całokształt prac z pomocą opracowanego jednolitego programu)
- podporządkowanie interesu osobistego interesowi ogółu (niezbędne jest, aby każdy jej członek podporządkował się wyznaczonym celom)
- wynagradzanie personelu (Płaca powinna być sprawiedliwa)
- centralizacja (Poziom centralizacji zależy od charakteru, rodzaju czy wielkości organizacji)
- hierarchia (gwarantuje kierownictwu kontrolę nad realizacją procesów, wydłuża jednak czas wykonywania prac ze względu na konieczność zapoznania ze sprawą większej liczby osób oraz nadmiar spraw występujący na stanowiskach wyższego szczebla)
- ład (wymaga, aby każda rzecz miała określone miejsce i się w nim znajdowała)
- stałość personelu (Przeciętny kierownik pełniący swoje stanowisko od lat, który zdobył doświadczenie jest lepszy od doskonałych kierowników, którzy zmieniają się co kilka miesięcy)
- inicjatywa (Pracownicy powinni być zachęcani do inicjatywy, jednak w zakresie umożliwiającym stosowanie władzy i dyscypliny)
- zgranie personelu (Umożliwia wykonywanie zadań nawet wówczas, gdy niektórzy pracownicy z różnych przyczyn zawiodą)
7) KOORDYNACJA RZĄDOWA I SAMORZĄDOWA:
Administracja rządowa - można podzielić, ze względu na zakres jej działania, na administrację rządową centralną (Prezes Rady Ministrów, Rada Ministrów, ministrowie oraz centralne organy administracji rządowej) oraz na administrację rządową terenową Organy administracji rządowej centralnej obejmują swoim zasięgiem całe terytorium kraju, natomiast organy administracji rządowej terenowej działają tylko na ściśle określonym terytorium. W przypadku administracji rządowej terenowej można wyróżnić jeszcze dodatkowy podział na administrację zespoloną i niezespoloną.
Administracja samorządowa - ukształtowano w Polsce na 3 szczeblach: gminnym, powiatowym i wojewódzkim. Organy każdej jednostki samorządu terytorialnego realizują zadania publiczne na obszarze własnej właściwości miejscowej. Samorząd terytorialny wykonuje kompetencje niezastrzeżone przez Konstytucję lub ustawy dla organów innych władz publicznych w celu zaspokojenia potrzeb ludzi zamieszkujących obszar działania danej jednostki organizacyjnej. Do organów samorządu terytorialnego należą:
organy stanowiące:
sejmik województwa,
rada powiatu,
rada gminy.
organy wykonawcze:
marszałek i zarząd województwa,
starosta i zarząd powiatu,
wójt (burmistrz, prezydent).
Wspólne cechy adm. Rządowej i samorządowej:
- funkcjonują w ramach państwa,
- funkcjonują i działają na podstawach prawa
- powołane są dopełniania zadań publicznych( funkcja służebna)
- działają w ramach władzy wykonawczej
- mogą korzystać z władczości( podporządkowanie, nadrzędność).
8) ORGANY ADMINISTRACJI TERENOWEJ:
Administracja zespolona:
Komendant Wojewódzki Policji,
Komendant Wojewódzki Państwowej Straży Pożarnej,
Kurator Oświaty,
Wojewódzki Inspektor Farmaceutyczny,
Wojewódzki Inspektor Inspekcji Handlowej,
Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego,
Wojewódzki Inspektor Ochrony Roślin i Nasiennictwa,
Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska,
Wojewódzki Inspektor Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych,
Wojewódzki Inspektor Transportu Drogowego,
Wojewódzki Inspektor Nadzoru Geodezyjnego i Kartograficznego,
Wojewódzki Konserwator Zabytków,
Wojewódzki Lekarz Weterynarii.
Administracja niezepolona:
Dowódcy okręgów wojskowych, szefowie wojewódzkich sztabów wojskowych, wojskowi komendanci uzupełnień,
Dyrektorzy izb skarbowych, naczelnicy urzędów skarbowych, dyrektorzy urzędów kontroli skarbowej,
Dyrektorzy okręgowych urzędów górniczych i specjalistycznych urzędów górniczych,
Dyrektorzy okręgowych urzędów miar i naczelnicy obwodowych urzędów miar,
Dyrektorzy okręgowych urzędów probierczych i naczelnicy obwodowych urzędów probierczych,
Dyrektorzy regionalnych zarządów gospodarki wodnej,
Dyrektorzy izb celnych i naczelnicy urzędów celnych,
Dyrektorzy urzędów morskich,
Dyrektorzy urzędów statystycznych,
Dyrektorzy urzędów żeglugi śródlądowej,
Komendanci oddziałów Straży Granicznej, komendanci placówek i dywizjonów Straży Granicznej,
Okręgowi inspektorzy rybołówstwa morskiego,
Państwowi inspektorzy sanitarni,
Powiatowi oraz graniczni lekarze weterynarii.
9) ZATRUDNIENIE W ADMINISTRACJI:
Zatrudnienie w administracji:
- musi być jednostka organizacyjna, jedna z tych wymienionych w art.1
- musi zatrudniać pracowników w sensie prawnym (musi mieć możliwość samodzielnego nawiązania stosunku pracy z osobami wyrażającymi gotowość i chęć do podjęcia pracy: umowa pracę, powołanie, mianowanie, wybór)
10) MODELE INSTYTUCJI:
Ujmowanie instytucji :
Do części instytucji zalicza się:
- komunikację - komunikacja jako system pobudzania do działania poszczególnych części systemu jako ośrodek koordynacji i kontroli;
- równowaga jako mechanizm stabilizujący organizację całość oraz umożliwiający adaptację do zmieniających się warunków;
- podejmowanie decyzji jako środek regulowania i kierowania strategicznego;
W ramach szkoły systemów społecznych mówiono, że droga komunikacyjna powinna być jak najkrótsza a wszystkie informacje jak najkrótsze. Cykl decyzyjny oparty na informacjach umożliwia przywracanie równowagi organizacyjnej, której zakłócenia są zjawiskiem naturalnym, a więc ten cykl decyzyjny należy prowadzić w sposób uporządkowany z uwzględnieniem procedur i ściśle określonych kryteriów.
Podział według aspektów, funkcji i roli:
• organizacje gospodarcze (przedsiębiorstwa produkcyjne, handlowe, bądź usługowe),
• organizacje zaspokajające niematerialne potrzeby społeczeństwa (np. rząd, gmina),
• społeczne i polityczne (np. związki zawodowe),
• religijne.
Podział według działalności:
• typologia wg Katza:
- organizacje produkcyjne,
- organizacje scalające (szkoły, kościoły),
- organizacje polityczne;
• typologia wg Etizoniego:
- organizacje utylitarne (zakład pracy)
- organizacje przymusowe (więzienia, obozy pracy, wojsko),
- organizacje normatywne (kierujące i stojące na straŜy norm, np. kościł );
• typologia wg Bielskiego:
- organizacje gospodarcze, działalność oparta na zasadzie ekonomiczności,
- organizacje niekomercyjne, słuŜące zaspokajaniu niematerialnych potrzeb ludzkich,
- organizacje administracyjne ognopaństwowe i lokalne, militarne i policyjne,
- organizacje społeczne, tj. partie polityczne, stowarzyszenia związki zawodowe,
- organizacje religijne.
Model organizacji Hierarchicznej:
Występuje wszędzie: w szkole, kościele, domu, pracy, itp., pozwala zmniejszyć chaos i wprowadza określony porządek. Obok centralizacji, specjalizacji i formalizacji. Zhierarchizowany system może posiadać proporcjonalnie zwiększającą się „ilość”
siły w stosunku do systemu rozproszonego.
- zasada jednoosobowego kierownictwa, w procesie konstruowania struktury organizacyjnej dążyć należy do hierarchicznego podporządkowania każdego stanowiska pracy tylko jednemu stanowisku kierowniczemu.
- zasada ustalania racjonalnych granic nadzoru - odnosi się do przestrzegania racjonalnej wielkości grupy pracowników podwładnych wobec jednego kierownika w sposób umożliwiający mu sprawne kierowanie tym zespołem.
Model organizacji Sieciowej:
Jest to organizacja istniejąca na pograniczu świata rzeczywistego i wirtualnego (sieci). Sieć jest efektem najczęściej masowego usamodzielniania się lub współpracy małych organizacji, których skala działań ograniczałaby rozwój oraz dostęp do innych rynków. W momencie, gdy usamodzielnieniu podlegają wszystkie elementy sieci, organizacje sieciowe staje się wirtualnymi. Obywają się one bez rozbudowanej administracji i komórek sztabowych.
• najistotniejszym zasobem staje się wiedza uczestników sieci,
• nie działa prawo malejących zysków; odwrotnie, wraz ze wzrostem sieci zyski rosną,
• w tradycyjnych związkach gospodarczych wartościowe są dobra rzadkie: surowce, kapitał; w organizacji sieciowej odwrotnie - wartościowe jest dobro powszechne (wiedza),
• w związkach gospodarczych tradycyjnie podaŜ produktu będzie rosła, jeśli będzie rosła cena; w organizacji sieciowej podaż rośnie a ceny maleją,
• dostęp nowych uczestnik do organizacji sieciowej jest nieporównywalnie łatwiejszy niż do tradycyjnych związków gospodarczych,
Made by 8O8I 1