Społeczna Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości
i Zarządzania w Łodzi
Wydział Zamiejscowy w Kołobrzegu
MAREK NOSALSKI
Wykorzystanie prądów w kosmetologii i fizjoterapii
Kołobrzeg, kwiecień 2010 r.
Elektrolecznictwo jest działem fizykoterapii. W elektrolecznictwie lub elektroterapii wykorzystuje się do leczenia prąd stały oraz prądy impulsowe małej i średniej częstotliwości.
Pierwsze wzmianki o próbach wykorzystania elektryczności w celach leczniczych pochodzą już ze starożytności. Początki elektrolecznictwa sięgają XVIII wieku, kiedy to Luigi Galwani, profesor anatomii, opisał w 1791 r. skurcz mięśnia żaby wywoływany działaniem elektryczności. Nieco później Aleksandro Volta kontynuując doświadczenie Galvaniego zbudował pierwsze ogniwo elektryczne. Odkrycie w 1831 r. przez Faradaya zjawiska indykcji elektromagnetycznej, zapoczątkowuje stosowanie prądu indukcyjnego na część odkrywcy nazywanego faradycznym. Do stosowania prądu dla elektrostymulacji mięśni przyczyniły się także prace E. H. Du Bois-Raymonda i W. H. Erba prowadzone w końcu XIX wieku.
Założeniem fizjoterapii jest twierdzenie, że określony bodziec wywołuje w organizmie określoną reakcję. Odpowiednio dobierając rodzaj bodźca, można wywołać różne reakcje lub grupy reakcji, np. wydzielanie pewnych substancji biochemicznych powodujących określone reakcje organizmu pod wpływem bodźców cieplnych lub świetlnych. Ruch z oporem powoduje zwiększenie siły mięśni. Sposób działania w fizykoterapii zależy od rodzaju bodźca, jego siły (natężenia i czasu działania) oraz reaktywności organizmu.
Niektóre zabiegi fizykalne oddziałują bezpośrednio na funkcje życiowe komórki, usprawniając je (biostymulacja). W ten sposób pobudzają naturalne możliwości naszego organizmu do walki z chorobą. Organizm człowieka przewodzi prąd, ponieważ składa się z dużej ilości płynów, głównie wody i cząsteczek o ładunkach elektrycznych (jony i elektrolity). Jony to atomy o jakimkolwiek ładunku elektrycznym. Aniony to jony o ładunku ujemnym, kationy to jony o ładunku dodatnim.
Elektrolity to płyny zawierające jony. Elektrolitami są woda, kwasy, zasady, krew i limfa. Przewodzenie prądu w organizmie człowieka jest zróżnicowane, ponieważ poszczególne części ciała i organy zawierają różne ilości płynów. Kości zawierają mało płynów i prawie nie przewodzą prądu. Mięśnie są lepszymi przewodnikami. Bardzo dobrze przewodzą natomiast naczynia krwionośne i limfatyczne. Skóra mokra (woda, ampułki, pot) lepiej przewodzi niż skóra sucha. Krew, limfa i mokra skóra, to elektrolity dobrze przewodzące prąd. Prąd z sieci jest prądem zmiennym, dlatego urządzenia do wytworzenia prądu stałego zaopatrzone są w prostowniki.
Zabiegi na ciele wykonuje się tylko przy natężeniu w zakresie miliamperów. Podczas zabiegów z użyciem prądu stałego używa się dwóch różnie naładowanych biegunów + i -, czyli elektrod. Dzięki temu powstaje obieg zamknięty prądu. Używa się także elektrody czynnej i biernej. Obie elektrody mogą być anodami i katodami. Można zamieniać bieguny przy elektrodach. Przeciwelektroda przykładana jest do ciała pacjentki, elektroda czynna jest elektrodą "pracującą" na wybranym fragmencie ciała. Wielkość powierzchni elektrody określa intensywność oddziaływania prądu.
Do zabiegów wchodzących w skład elektroterapii wykorzystywanych w gabinetach kosmetycznych zalicza się zabiegi:
Galwanizacja - polega na przyłożeniu elektrod do wilgotnej skóry. Jony wewnątrz organizmu zaczynają się przemieszczać pod wpływem prądu (kationy do katody, aniony do anody). W skutek tego zabiegu dochodzi do przekrwienia, do którego dochodzi w następstwie tworzenia się ciał histaminopodobnych. Podrażniony zostaje układ nerwowy i pobudzone mięśnie. Celem tego zabiegu jest poprawa napięcia mięśni.
Jontoforeza - celem tego zabiegu jest dostarczenie skórze specjalnych substancji czynnych do głębnych warstw skóry. Ilość dostarczonych substancji zależy od długości zabiegu, natężenia prądu oraz wielkości elektrod. Najczęściej stosuje się tu roztwory wodne, np. preparaty w ampułkach, w których rozpuszczone sa substancje czynne zdolne do jonizacji. Aniony, czyli anionowe substancje czynne, wprowadza się do skóry za pomocą katody. W tym wypadku katoda jest elektrodą czynną, anoda - bierną (przeciwelektrodą). Kationy, czyli kationowe substancje czynne, wprowadzane są anodą (elektrodą czynną), katoda jest tu przeciwelektrodą.
Termoforeza - jontoforezę można uzupełniać aparatami, których elektrody są podgrzewane. Zabieg ten to termoforeza - skóra jest tu dodatkowo podgrzewana i dzięki temu lepiej ukrwiona. Wpływa to na bardziej intensywne wnikanie substancji czynnych w skórę.
Elektroforeza - której celem jest wprowadzenie do wierzchnich warstw naskórka substancji składowych maści.
Dezinkrustacja (głębokie oczyszczanie) - substancje czynne ułatwiają usunięcie stwardniałego łoju i obumarłych łusek skóry. Zadaniem wprowadzonych jonów jest zmniejszenie swoistości osadów, aby mogły zostać wypłukane.
Prądy d'Arsonvala
Prądy d'Arsonvala są jedną z odmian prądów wysokiej częstotliwości. Stosuje się je w tzw. darsonwalizacji. Ich działanie biologiczne polega na bezpośrednim wytworzeniu minimalnej ilości ciepła w tkankach podczas oddziaływania energii elektromagnetycznej na organizm. Urządzenie wytwarza ozon za pomocą wyładowań elektrostatycznych. Zabieg ten polega na wykorzystaniu wyżej wspomnianych prądów o częstotliwości w granicach od 300 do 500 kHz. Działanie prądów d'Arsonvala opiera się głównie na oddziaływaniu na naczynia krwionośne oraz zakończenia nerwowe skóry. Iskrzenie, które powstaje miedzy elektrodą a skórą ma korzystny wpływ na tkankę podskórną oraz mięśnie twarzy - ustalając ich mimikę. Wytwarzający się ozon posiada działanie dezynfekujące. Działanie ładunków elektrycznych powoduje rozszerzenie naczyń krwionośnych skóry, lepsze odżywianie i przemianę materii w tkance skórnej. Zabieg darsonwalizacji działa przeciw trądzikowi, przedwczesnemu więdnięciu skóry oraz przeciw wypadaniu włosów. Prądy d'Arsonvala stosuje się także : w leczeniu nerwobóli, zaburzeń czucia skórnego, świądu i odmrożeń
Elektroporacja i jonoforeza - beziniekcyjna metoda wprowadzania aktywnych składników w głąb skóry
Podczas elektroporacji skóra jest poddawana działaniu :
prądu zmiennego AC(związany z impulsami napięciowymi - elektroporacja)
prądu stałego CD (prądu galwanicznego - jonoforeza)
Oba zjawiska zachodzą w tym samym czasie.
Elektroporacja to rodzaj mezoterapii, bez użycia igieł, bezbolesnej, oraz niesłychanie skutecznej.
Pozwala ona na wprowadzenie w głąb skóry odpowiednich lekarstw i kosmeceutyków.
Nie powoduje efektów ubocznych. Może być stosowana w różnego rodzaju terapiach zwalczających defekty kosmetyczne skóry.
ELEKTROPORACJA
To zjawisko fizyczne zachodzące w błonach komórkowych i w warstwie rogowej, dzięki któremu następuje otworzenie nowych dróg wprowadzania aktywnych składników pod wpływem określonych impulsów elektrycznych. W błonie komórkowej pod wpływem krótkotrwałych ale wysokonapięciowych pól elektrycznych następują odwracalne zmiany - powstają tzw. pory i otwierają się kanały białkowe. Jest to proces bezpieczny, nie powoduje niszczenia błon komórkowych natomiast pozwala na wprowadzenie do komórek skóry aktywnych składników odżywczych. Komórki skóry zostają także pobudzone do wchłaniania rozpuszczonych substancji czynnych. Maleńkie kropelki płynu zostają uwięzione w mikrofałdach błony komórkowej, a płynna zawartość małych pęcherzyków przenika powoli do cytoplazmy komórki. Pęcherzyki zmniejszają się stopniowo i zanikają. Dzięki takiemu procesowi preparaty kosmetyczne i lecznicze działają jeszcze długo po zakończeniu zabiegu (nawet do 48 godzin).
Działanie elektroporacji na poziomie komórkowym:
Zabieg ten powoduje stan biologicznego stresu, zmieniając możliwości komórki.
Powodując elektroporację warstwy lipidów, powoduje powstanie porów w błonie komórkowej oraz otwiera kanały białkowe.
Fenomen elektroporacji otrzymywany jest podczas impulsu fali magnetycznej i jest odwracalny.
Po zabiegu komórka powraca do normalnego stanu, odzyskuje swoją integralność, właściwości błony komórkowej normalizują się, dzięki tzw. mechanizmowi „ on-off".
Substancje mogą przenikać do tkanek:
w sposób międzykomórkowy: zwiększa to przepuszczalność błony komórkowej;
w sposób śródmiąższowy: poprzez lipidy znajdujące się w przestrzeni międzykomórkowej.
Działanie elektroporacji na poziomie warstwy rogowej:
Warstwa rogowa naskórka jest zbudowana z korneocytów upakowanych w macierzy lipidowej złożonej z ceramidów, cholesterolu i kwasów tłuszczowych
Przyłożenie impulsów napięciowych zwiększa przepuszczalność skóry, poprawia dyfuzję i elektroforezę, zwielokrotnia przez skórny transport substancji aktywnych w postaci neutralnych hydrofilowych i naładowanych cząsteczek
Zwiększa zawartość wody w warstwie rogowej
Transport substancji jest silnie zlokalizowany w obszarach nie związanych z przydatkami skóry.
Dzięki krótkim impulsom, elektroporacja jest zjawiskiem bezpiecznym, któremu nie towarzyszy wydzielanie ciepła lub jest wydzielane w niewielkim stopniu
JONTOFOREZA:
To zjawisko fizyczne, w którym podczas doprowadzenia prądu elektrycznego dochodzi do transportu cząsteczek przez skórę poprzez oddziaływanie elektrostatyczne (ciała o ładunku jednoimiennym + z + lub - z - odpychają się, a o ładunku różnoimiennym + z- przyciągają się) i elektroosmozę (przepływ cieczy przez kapilary lub ciała porowate wywołany działaniem pola elektrostatycznego)
Ułatwia transport substancji przez skórę w formie jonowej
Siłą przewodzącą jest odpychanie pomiędzy elektrodą w kontakcie ze skórą, a ładunkiem zjonizowanych cząsteczek
Ilość transportowanych zjonizowanych cząsteczek jest ściśle proporcjonalna do natężenia i czasu wykonywania zabiegu
Jontoforeza nie generuje nowych dróg wprowadzania substancji
Główna droga to przydatki skóry (gruczoły potowe i mieszki włosowe) mniej więcej 1 % całkowitej powierzchni skóry
Z jontoforezą ściśle związane jest zjawisko elektroosmozy:
Zjawisko elektroosmozy polega na przepływie wody z obszaru elektrody umieszczanej na skórze w głąb skóry.
Substancje aktywne rozpuszczone w wodnym środowisku żelu, czy też kremu zostaną przetransportowane wraz z wodą.
Elektroosmoza zawsze zachodzi w kierunku przepływu przeciwjonów.
Skóra ludzka jest obszarem naładowanym ujemnie przy pH wyższym niż 4, dlatego naładowane dodatnio przeciwjony będą się kierowały od anody do katody, czyli w głąb skóry.
Jeśli mają być dostarczone tylko jonowe związki o działaniu biologicznym, należy dodać małe ilości elektrolitu, takiego jak chlorek sodu, w celu osiągnięcia znaczącego przepływu osmotycznego.
ZJAWISKA ELEKTROCHEMICZNE ZACHODZACE POD WPŁYWEM PRADU STALEGO
Są ściśle związane z prawami elektrolizy
towarzysza one podczas przepływu prądu przez płyny tkankowe, powstaje wtedy tzw. Obwód prądu który posiada dwa połączenia - elektrody - ujemną katodę i dodatnią anodę
jeżeli prąd elektryczny przepływa przez roztwór soli fizjologicznej (NaCl) w którym są płyny tkankowe to na katodzie wydzielają się dodatnie jony sodu, a na anodzie ujemne jony chloru
zjawisko to najczęściej wykorzystywane jest w kosmetyce pod ogólną nazwą - elektrolizy
sód z katody łącząc się z wodą tworzy bardzo silny wodorotlenek sodowy NaOH.. Chlor z anody łącząc się z wodą tworzy bardzo silnie żrący kwas solny. Dlatego wokół katody powstaje odczyn zasadowy pH > 7, a wokół anody odczyn kwaśny pH < 7
zjawisko to ze względu na silnie żrące substancje wykorzystuje się w dermatologii i kosmetologii do niszczenia patologicznych tworów skóry
jeżeli jony wodorowe H+ połączą się z dodatnim biegunem prądu występuje wtedy koagulacja tkanek której istotą jest denaturacja (ścięcie białka)
jeżeli jony wodorotlenowe połączy się z ujemnym biegunem (katoda) zjawisko to nazywamy martwicą rozpływną tkanek
CHARAKTERYSTYKA ZABIEGÓW ELEKTOSTYMULACJI
wykorzystuje się prądy malej częstotliwości
wykonuje się na okolice nerwów i mięśni
wyróżnia się dwie metody:
czynna
•polega na pobudzaniu katodą receptorów skóry, szczególnie w tzw. punktach motorycznych
- punkt pośredni odpowiadający miejscu na skórze gdzie nerw znajduje się najbliżej jej powierzchni
-punkt bezpośredni dotyczący miejsca gdzie nerw wnika do włókna mięśniowego
-mięśnie wykazujące precyzyjne prace np. mięśnie gałki ocznej posiadają stosunek nerwów do włókien nerwowych jak 1:1
-mięśnie wykonujące mniej precyzyjne prace np. mięśnie pośladkowe posiadają stosunek włókien nerwowych do mięśniowych jak 1:120 000
• znajduje zastosowanie w leczeniu niedowładów i porażeń
• w przypadku uszkodzenia dróg nerwowych nie obserwuje się zaniku mięśniowego
• mięśnie objęte porażeniem mogą mieć wzmożone napięcie co określa się spastycznością
• odwrotna sytuacja występuje wtedy kiedy mięsień pozbawiony jest swojego napięcia. Określamy to wiotkością
• jeżeli będzie uszkodzona tylko część komórek zaopatrujących mięsień to określamy to niedowładem
• komórka nerwowa w centralnym układzie nerwowym całkowicie zniszczona nie regeneruje się, zaś częściowe jej zniszczenie może doprowadzić do regeneracji
• komórki układu obwodowego regenerują się tylko w zakresie swoich czynności ruchowych. Czucie nie powraca nigdy
• czas regeneracji włókien obwodowych wynosi około 2 miesięcy przy dobowej odbudowie nerwu od 1,4 - 2 mm
• w okresie kiedy nerw się regeneruje mięśnie unerwione przez ten nerw są bardzo słabo odżywione przez co ulegają zanikowi
• w elektrostymulacji jednobiegunowej używa się dwóch elektrod:
-czynnej - w postaci kulki którą umieszcza się w punkcie motorycznym
-biernej - pacjent zazwyczaj trzyma ją w ręce zamykając tym obwód
•metodę jednobiegunową wykorzystuje się przy odnerwionych mięśniach głowy, rąk i stóp
dwuelektrodowa
• polega na ułożeniu dwóch różnych elektrod w pobliżu przyczepu mięśnia do kości a ściślej w miejscu odpowiadającym przejście mięśnia w ścięgno
• metodę te stosuje się w przypadku mięśni całkowicie pozbawionych unerwienia, gdyż wtedy nie istnieją punkty motoryczne
• metodę te zastępuje ostatnio metoda wieloelektrodowa nazywana tens, którą wykorzystuje się w celu wzmocnienia napięcia mięśniowego oraz redukcji tkanki tłuszczowej
wskazania:
porażenia nerwów obwodowych
zaniki mięśniowe
zwiększenie siły mięśnia
redukcja tkanki tłuszczowej
ujędrnienie skóry
cellulit
WSKAZANIA DO STOSOWANIA ULTRADZWIEKÓW
blizny przerostowe i ściągające
twardzina skóry
odmroziny
przygotowanie do zabiegu operacji plastycznej
przed zabiegiem oczyszczania w celu otwarcia porów skóry
ostroga piętowa
żylakowatość podudzia
likwidacja brodawek pospolitych
nerwoból nerwu trójdzielnego
ZJAWISKA ELEKTOKINETYCZNE ZACHODZACE POD WPŁYWEM PRADU
STALEGO
każda tkanka jest koloidem, a każdy koloid składa się z dwóch faz: rozpraszającej i rozproszonej
w stanach spoczynkowych obydwie fazy nie przesuwają się względem siebie, dopiero pod wpływem prądu powstaje pole elektryczne które powoduje wzajemne przesuwanie się faz
do zjawisk tych należą:
elektroforeza - to ruch cząsteczek o jednakowych znakach. Składa się na nią kataforeza (ruch dodatnio naładowanych cząsteczek ku katodzie) oraz anaforeza ( ruch ujemnie naładowanych cząsteczek ku anodzie)
elektroosmoza - jest zjawiskiem odwrotnym polegającym na ruchu cząsteczek o różnych znakach. Zachodzi ona najczęściej na błonach półprzepuszczalnych gdzie prąd elektryczny powoduje swobodny ruch jonu
ZJAWISKO ELEKTOTERMICZNE ZACHODZACE POD WPŁYWEM PRADU
STALEGO
powodują powstanie w organizmie ciepła
przepływający prąd elektryczny powoduje powstanie pola elektrycznego, w tym polu następuje swobodny ruch jonów zarówno dodatnich jak i ujemnych podążających do odpowiednich elektrod
w trakcie przemieszczania cząsteczek następuje ich zderzenie (tarcie) które jest przyczyną powstania ciepła
ilość ciepła wywołana samym prądem jest niewielka i nie ma istotnego wpływu na tkanki
najbardziej prąd elektryczny wpływa na rozszerzenie naczyń krwionośnych co stanowi największe ilości wydzielonego ciepła
CHARAKTERYSTYKA PRADÓW DIADYNAMICZNYCH
są to prądy sinusoidalnie zmienne
przesunięte są w fazie o 50 Hz
działają silnie przeciwbólowo
powodują bardzo silne przekrwienie
wywodzą się z dwóch podstawowych prądów, których częstotliwość wynosi 40 i 100 Hz
mechanizm działania tych prądów jest dwojaki:
bezpośrednio hamują uczucie bólu i podnoszą próg pobudliwości zakończeń nerwowych i czuciowych
porażenie włókien nerwowych układu nerwowego wegetatywnego prowadzi do stymulacji procesów troficznych tzn. zwiększają metabolizm tkanek przez co tkanki są lepiej odżywione. Odgrywa to istotna rolę w leczeniu obrzęków, szczególnie limfatycznych oraz w zaburzeniach ukrwienia obwodowego
efekt leczniczy obserwuje się podczas samego przepływu prądu i utrzymuje się przez pewien czas po zabiegu
wyróżnia się 4 okresy działania prądów diadynamicznych :
dynamogemia natychmiastowa - są to pierwsze fizjologiczne objawy działań prądu diadynamicznego wyrażające się odczuciem wibracji oraz skurczami mięśni poprzecznie prążkowanych i gładkich
inhibicja pierwotna - tzw. Zahamowanie - daje ona całkowite zniesienie bólu
dynamogemia wtórna - w trakcie której dochodzi do pobudzenia tkanek i przywrócenia im fizjologicznej sprawności
inhibicja wtórna - tzw. Objawowe przyzwyczajenie do danej częstotliwości prądu i efekt bardzo niekorzystny, zmienia się go przez różne częstotliwości prądu
wskazania
stany zwyrodnieniowe stawów
bóle kręgosłupa
rwa kulszowa
migreny
zaniki mięśniowe
DAWKOWANIE ULTRADZWIEKÓW
dawka słaba - 0,05 - 0,5 W/cm2
dawka średnia 0,5 - 1,5 W/cm2
dawka silna 1,5 - 2,0 W/cm2
w kosmetyce używa się tylko dawek słabych, zabiegi stosuje się co drugi dzień w serii zabiegów. Kolejną serię można powtórzyć po 6 tygodniach
czas trwania zabiegu do 1 - 10 minut a w tym wyróżnia się:
krotki czas zabiegu 1 - 3 minut
średni czas zabiegu 4 - 8 minut
długi czas zabiegu ok. 10 minut
REAKCJE NERWÓW I MIĘŚNI NA PRĄD STAŁY
przepływający przez mięśnie prąd nie wywołuje w nich skurczu, wywołuje go jedynie zmiana natężenia które następuje pod wpływem włączenia i wyłączenia prądu
prąd powoduje zmianę pobudliwości mięśni i nerwów, stan ten nazywamy elektrominusem, pamiętając że większą pobudliwość osiąga się zawsze pod katodą a mniejszą pod anodą
METODYKA ZABIEGÓW GALWANIZACJI
jest to zabieg w którym wykorzystuje się prąd stały bez jakichkolwiek środków farmakologicznych
w zabiegu tym stosuje się szereg różnorodnych elektrod najczęściej płaskich wykonanych z folii cynowej
używa się również elektrod specjalnych w postaci np. grzybków do zabiegów na gałce ocznej
w kosmetyce do zabiegów na skórze używa się tzw. Elektrod Bergoniego
celem zniesienia oporu skóry pod elektrodami umieszcza się specjalne podkłady nawilżone wodą lub solą fizjologiczną. Najbardziej praktyczne są podkłady flanelowe
przepływ prądu miedzy elektrodami zależy od:
rozmiaru elektrod
wzajemnego ułożenia elektrod
rodzaju tkanek przez które przepływa prąd elektryczny
odległości miedzy elektrodami
prąd powoduje powstanie pola elektrycznego które wyraża się tzw. Zagęszczeniem linii pola elektrycznego co określamy gęstością prądu
gęstość jest to siła prądu tzn. im więcej jest linii sil pola elektrycznego tym gęstość i moc prądu jest większa
w przypadku gdy elektrody są jednakowej wielkości to gęstość jest jednakowa, jeżeli różnią się wielkością to gęstość prądu jest zawsze większa pod elektrodą mniejsza
jeżeli elektrody ułożone są poprzecznie to przepływ prądu jest utrudniony gdyż u człowieka występuje warstwowa budowa tkanek
przy równoległym ułożeniu elektrod gęstość prądu jest 4 razy większa tzn. że opór skóry przy tym ułożeniu jest 4 razy mniejszy
jest to związane z budową anatomiczną, gdyż naczynia krwionośne, limfatyczne i nerwy obwodowe przebiegają wzdłuż długiej osi ciała
według prawa Ohma jeżeli elektrody będziemy oddalali od skóry to zwiększa się opór prądu, ponadto ukształtowanie powierzchni ciała również ma wpływ na charakter przepływu prądu
jeżeli ograniczymy powierzchnie zabiegu (tzw. Zabieg punktowy) to wzrasta nam gęstość prądu. Podobnie gęstość wzrasta w przypadku zbyt bliskiego ułożenia elektrod dlatego każda elektroda musi ściśle przywierać do skóry
każda elektroda powinna mieć zaokrąglone brzegi
jeżeli elektrody stykają się ze sobą lub sąsiadują w bliskiej odległości to dochodzi do bardzo silnych zagęszczeń prądu, który najczęściej powoduje poparzenie, nazywamy to działaniem brzegowym prądu
DZIAŁANIE LECZNICZE ULTRADZWIEKOW
polega na pochłonięciu fali dźwiękowej przez tkankę lub odbicie fali dźwiękowej od tkanki wywołując w niej duże drgania wywołujące wibracje powodujące mikromasaż
najwięcej dźwięków pochłania tkanka nerwowa, mięśniowa, a najsłabiej tkanka tłuszczowa
fale dochodzą do 3 cm głębokości a w okolicy twarzy 1 cm
działanie cieplne polega na wytwarzaniu ciepła szczególnie na granicy mięśni z kośćmi
działanie fizykochemiczne przyspiesza rozpad białek, zwiększa się przewodowość elektryczna w związku z tym podstawą leczenia jest zwiększenie przepuszczalności komórek, pobudzenie przemiany materii, zmiana odczynu tkanek w kierunku zasadowym
ultradźwięki wywołują w organizmie działanie przeciwbólowe, obniżają napięcie mięśni, rozszerzają naczynia krwionośne, przyśpieszają wchłanianie limfy
REAKCJA NACZYŃ KRWIONOŚNYCH NA PRĄD STAŁY
prąd elektryczny powoduje rozszerzenie naczyń pod katodą silniejsze, pod anodą słabsze
w powstałym odczynie wyróżnia się trzy okresy:
w pierwszym następuje rozszerzenie naczyń powierzchniowych skóry, powoduje to jej zaczerwienienie
w drugim okresie po upływie 30 minut zaczerwienienie słabnie bądź ustępuje
w trzecim okresie występuje głębokie przekrwienie tkanek utrzymujące się do kilku godzin
jeżeli nastąpi dodatkowe ogrzanie skóry po zabiegu elektroleczniczym to uzyska się wtedy intensywny rumień cieplny. Jest to dowodem ze naczynia głębiej położone zostały rozszerzone pod wpływem prądu
biegun dodatni wykorzystywany jest przeciwbólowo
natomiast katoda działa pobudzająco i najczęściej stosowana jest w zaburzeniach czucia oraz w przypadkach degeneracji włókien nerwowych
DAWKOWANIE NATEZENIA PRĄDU STALEGO
dawkę prądu ustala się w zależności od:
powierzchni elektrody czynnej (mniejszej)
czasu trwania zabiegu
rodzaju i umiejscowienia schorzenia
wrażliwości osobniczej na prąd elektryczny
wyróżnia się następujące dawki prądu:
dawka słaba 0,01 - 0,1 mA/cm2 powierzchni elektrod
dawka średnia 0,1 - 0,3 mA/cm2 powierzchni elektrod
dawka mocna 0,3 - 0,5 mA/ cm2 powierzchni elektrod
w przypadku stosowania elektrod o malej powierzchni (10 - 15 cm2) stosuje się zawsze dawki słabe tzn. o małym natężeniu
w przypadku dużych elektrod nie wolno przekraczać dawki 30 mA
jako granice tolerancji dla skóry przyjmuje się dawkę 50 mA
przy ustaleniu zabiegu należy brać pod uwagę jego czas trwania, przy dłużej trwających zabiegach stosuje się zawsze dawki słabe
w okolicy głowy nie wolno przekraczać ogólnej dawki 2 mA
PRZECIWWSKAZANIA DO STOSOWANIA ULTRADZWIEKOW
ciąża
nowotwory
gruźlica
nerwica
zakrzepy
niewydolność krążenia
gorączka
nie wolno nadżwiękowywać:
okolic kręgosłupa powyżej 3 kręgu szyjnego
serca
gruczołów płciowych
dzieci i młodzieży przed ukończeniem wzrostu kostnego
RODZAJE GALWANIZACJI
w zależności od ułożenia elektrod wyróżnia się galwanizację poprzeczną i podłużną (równoległą)
natomiast jeżeli jedna z elektrod jest ruchoma to jest to galwanizacja labilna, jeżeli nieruchome to stabilna
jedna z elektrod działa zawsze ze skutkiem leczniczym, zazwyczaj jest ona mniejsza. Nazywamy ja elektrodą czynną
druga elektroda zamykająca obwód nazywa się elektrodą bierną
w zależności od przyłożonego bieguna prądu jeżeli elektroda czynna położona jest z biegunem ujemnym to zabieg taki nazywamy galwanizacją katodową, jeżeli z dodatnim to galwanizacja anodowa
METODYKA ZABIEGÓW ULTRADZWIEKOWYCH
jeżeli głowica ultradźwiękowa umieszczona jest na stałe to taki zabieg nazywamy metodą stacjonarną
jeżeli głowica jest ruchoma to wykonuje się nią 2-3 sekundowe ruchy okrężne bez odrywania głowicy od skóry, metodę te nazywamy ruchomą lub labilną
ROZTWORY LEKÓW W JONTOFOREZIE
jodek potasu (-) z katody - działanie zmiękczające na bliznę
chlorek wapnia (+) z anody - działa przeciwzapalnie, odczulająco, uszczelnia naczynia, pobudza naczynia krwionośne
siarczan cynku ZnSO4 (+) z anody - zamyka otwarte rany
chlorowodorek prokainy (+) z anody - działa znieczulająco
chlorowodorek histaminy (+) z anody - rozszerza naczynia włosów i krwionośne
ZASTOSOWANIE KATODY JAKO ELEKTRODY CZYNNEJ W ZABIEGACH GALWANIZACJI
działa ona zasadowo
drażni zakończenia nerwowe
pobudza ukrwienie
głęboko oczyszcza
zmiękcza skórę
wspomaga złuszczanie
zwiększa wydzielanie łoju przez usprawnienie krążenia co jest korzystne dla cery suchej
poprawia stan skóry odwodnionej
pomaga zatrzymać naturalną jej wilgoć
działa korzystnie na cerę dojrzałą przyciągając płyny tkankowe dzięki czemu ujędrnia skórę
dział ogólnie stymulujaco
nie wolno stosować na skórę z pękniętymi naczynkami
ODMIANY PRĄDÓW DIADYNAMICZNYCH
prąd DF - daje słaby efekt dynamogeniczny. Pacjent odbiera szereg drgań szybkich i słabych do których się przyzwyczaja, dlatego prąd ten stosuje się w bardzo krótkim czasie. Pod jego wpływem wzrasta przewodność elektryczna skóry
prąd MF - przeważa efekt dynamogeniczny, inhibicja jest opóźniona
prąd CP - powstaje na skutek zmian prądu DF i MF. Działa silnie przeciwbólowo, daje mocny efekt dynamogeniczny
prąd LP - w prądzie tym dominuje efekt inhibicji, ale podobnie jak prąd CP działa silnie przeciwbólowo i stosuje się go przez krotki czas zabiegu
prąd RS - typowa elektrostymulacja, stosowana do mięśni zdrowych
prąd MM typowa elektrostymulacja, stosowana do mięśni nieznacznie uszkodzonych
ANODA JAKO ELEKTRODA CZYNNA W ZABIEGACH GALWANIZACJI
działa ona w sposób kwaśny
działa bakteriobójczo
uspokaja zakończenia nerwowe
działa tonizujaco
zmniejsza przepływ krwi
ujędrnia tkanki
poprawia kontur twarzy
ożywia skórę zmęczoną i wyczerpaną
pomaga w usunięciu grudek i krostek
zwęża rozszerzone pory
zmniejsza rumień i objawy trądzika różowatego
zapobiega stanom zapalnym
ZASADY BHP PODCZAS WYKONYWANIA GALWANIZACJI
sprawdzić czy u pacjenta nie występują zaburzenia czucia
skórę w miejscu zabiegu dezynfekuje się alkoholem. W przypadku stosowania leczenia miejscowego skóry w miejscu zabiegu, zabiegi galwanizacji możemy przeprowadzić po upływie 7 dni od leczenia miejscowego
jeżeli w miejscu zabiegu występuje ubytek skóry (miejsca takie są szczególnymi punktami zagęszczenia prądu) w miejscu tym pokrywa się skórę płacikiem folii, która nie przepuszcza prądu
w trakcie zabiegu należy pozostawać w stałym kontakcie z pacjentem. W przypadku zgłoszenia uczucia pieczenia w pierwszej kolejności należy sprawdzić stan przylegania elektrod do skóry. W przypadku dalszego utrzymywania się pieczenia należy bezwzględnie przerwać zabieg
WSKAZANIA DO WYKONYWANIA GALWANIZACJI
nerwice naczyniowe skóry
trądzik różowaty i pospolity
odmrożenia
teleangiektazje
trądzik wywołany promieniami RTG
skóra wiotka, szczególnie od II polowy ciąży
skóra łojotokowa
nerwobóle
zapalenie nerwów obwodowych
półpasiec
żylaki podudzi
odleżyny
reumatyzm
po urazach
PRZECIWWSKAZANIA DO WYKONYWANIA GALWANIZACJI
ropne stany zapalne skóry
wypryski
gorączka
nowotwory
zaburzenia czucia
rozrusznik serca
zakrzepy
zatory
zakrzepowe zapalenie żył
endoprotezy
miażdżyca tętnic
14