1. Metody wyceny aktywów w bilansie jednostki budżetowej
Aktywa są to kontrolowane przez jednostkę zasoby majątkowe o wiarygodnie określonej wartości, powstałe w wyniku przeszłych zdarzeń, które spowodują w przyszłości wpływ do jednostki korzyści ekonomicznych.
Jednostki budżetowe stosują zasady ustalone w rozporządzeniu MF z dnia 28 lipca 2006r. ws. szczegółowych zasad rozrachunków oraz planów kont budżetu państwa, budżetu jednostek samorządu terytorialnego oraz niektórych jednostek sektora finansów publicznych.
Cena nabycia- to cena zakupu pomniejszona o otrzymane rabaty, upusty, skonta i inne korzyści pieniężne, oraz powiększona o koszty bezpośrednio związane z zakupem i przystosowaniem tego składnika majątku do stanu, w którym będzie on zdatny do użytku.
Jeżeli niemożliwe jest ustalenie ceny nabycia to wyceny dokonuje się na podstawie ceny sprzedaży takiego samego lub podobnego przedmiotu.
W przypadku towarów, które wymagają długotrwałego przygotowania do obrotu fakultatywnie oraz środków trwałych, wartości niematerialnych i prawnych, środków trwałych w budowie obowiązkowo, do ceny zakupu wlicza się koszty obsługi zobowiązań zaciągniętych w celu ich finansowania, a także związane z nimi dodatnie i ujemne różnice kursowe.
Koszt wytworzenia (art.28 ust.2, ust.4, ust.8) - obejmuje bezpośrednie koszty produkcji we własnym zakresie (np. zużycie materiałów bezpośrednich, płace bezpośrednie) poniesione w celu doprowadzenia produktu do postaci i miejsca, w jakim się znajduje w dniu wyceny oraz uzasadnioną część kosztów pośrednich, tzn. zmienne pośrednie koszty produkcji i wiążąca się z normalnym wykorzystaniem zdolności produkcyjnych część kosztów stałych. W przypadku produktów, które wymagają długotrwałego procesu produkcji fakultatywnie oraz środków trwałych, wartości niematerialnych i prawnych, środków trwałych w budowie obowiązkowo, do ceny zakupu wlicza się koszty obsługi zobowiązań zaciągniętych w celu ich finansowania, a także związane z nimi dodatnie i ujemne różnice kursowe.
Odpisy amortyzacyjne lub umorzeniowe - są to zmniejszające wartość początkową środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych odpisy wyrażające utraty ich wartości wskutek używania lub upływu czasu.
Wycena na dzień bilansowy
W przypadku składników rzeczowego majątku obrotowego, mogą być one ujmowane w ciągu roku obrotowego w cenach przyjętych do ewidencji. Jednak ceny te winy być skorygowane o różnice między tymi cenami a rzeczywistymi cenami ich nabycia, zakupu lub kosztami wytworzenia.
Aktywa trwałe
wartości niematerialne i prawne - to nabyte przez jednostkę i zaliczane do aktywów trwałych prawa majątkowe nadające się do gospodarczego wykorzystania w przewidywanym okresie użytkowania dłuższym niż rok, przeznaczone do używania na potrzeby jednostki, a w szczególności:
* autorskie prawa majątkowe, licencje koncesje, prawa do wynalazków, patentów, znaków towarowych, wzorów użytkowych
* nabyta wartość firmy
*koszty zakończonych prac rozwojowych.
Wartości niematerialne i prawne wycenia się w cenie nabycia lub w koszcie wytworzenia, pomniejszonym o odpisy amortyzacyjne lub umorzeniowe, a także odpisy z tytułu trwałej utraty wartości.
Wartości niematerialne i prawne umarza się o amortyzacje przy zastosowaniu:
stawek określonych w przepisach o podatku dochodowym od osób prawnych
stawek określonych przez dysponenta części budżetowej lub zarządu jednostki samorządu terytorialnego.
Rzeczowe aktywa trwałe
Środki trwałe - nabyte, otrzymane lub wytworzone we własnym zakresie względnie oddane do użytkowania na podstawie najmu, to rzeczowe aktywa trwałe, których okres ekonomicznej użyteczności jest dłuższy niż 1 rok, a ponadto są kompletne, zdatne do użytku i przeznaczone na potrzeby jednostki.
Wycenia się podobnie jak wartości niematerialne i prawne tzn. wycenia się w cenie nabycia lub w koszcie wytworzenia, pomniejszonym o odpisy amortyzacyjne lub umorzeniowe, a także odpisy z tytułu trwałej utraty wartości
Środki trwałe w budowie
Wycena tych środków obejmuje ogół kosztów pozostających w bezpośrednim związku z ich nabyciem lub umorzeniem.
Należności
Zgodnie z przepisami znowelizowanej ustawy o rachunkowości podlegają aktualizacji.
Długoterminowe aktywa finansowe
Wycena odbywa się wg ceny nabycia lub ceny zakupu jeśli koszty przeprowadzenia i rozliczenia transakcji nie są istotne.
Aktywa obrotowe
Zapasy
Wycena rzeczowych składników majątku obrotowego odbywa się na dzień bilansu wg ich wartości wynikającej z ewidencji.
Należności krótkoterminowe
Należności i udzielone pożyczki wycenia się w kwocie wymaganej zapłaty z zachowaniem ostrożności. Wartości należności aktualizuje się uwzględniając stopień prawdopodobieństwa ich zapłaty poprzez dokonanie odpisu aktualizacyjnego na należności.
Środki pieniężne
W walutach obcych wycenia się nie rzadziej niż na dzień bilansowy po kursie kupna stosowanym w danym dniu przez bank, którego usług korzysta jednostka
Krótkoterminowe papiery wartościowe
Wycenia się na dzień bilansowy wg zasad przyjętych zakładowym planie kont np. wg ich wartości rynkowej.
2. Zasady wyceny pasywów w bilansie jednostki budżetowej.
Główne składniki pasywów składają się z:
fundusz jednostek - jest to różnica między sumą bilansową aktywów a zobowiązań, w jednostkach nowotworzonych jest to równowartość aktywów przekazanych im przez organa założycielskie
wynik finansowy - ustalany na koniec roku obrotowego, jest to różnica między przychodami i kosztami, wynik finansowy netto oznacza wynik po odliczeniu obciążeń z tytułu podatku dochodowego, wynik finansowy netto występuje w jednostkach podlegających budżetowaniu netto, pomniejszają go odprowadzone do budżetu nadwyżki środków obrotowych, odpisy od zysku oraz nadwyżki dochodów własnych
fundusz celowy - pochodzą z dochodów publicznych, a wydatki przeznaczone są na realizację wyodrębnionych zadań
zobowiązania długoterminowe i krótkoterminowe - ujmuje się w ewidencji księgowej na dzień ich powstania w wartości nominalnej, na dzień bilansowy wycenia się je w kwocie wymagającej zapłaty czyli powiększone o należne kontrahentowi odsetki, odsetki od zobowiązań, podobnie jak od należności ujmuje się w księgach rachunkowych w momencie ich zapłaty lub w wysokości odsetek należnych na koniec kwartału
fundusz specjalny - jest to przede wszystkim zakładowy fundusz świadczeń socjalnych funkcjonujący na podstawie ustawy z dnia 4 marca 1994r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych , jednostki sfery budżetowej tworzą ten fundusz bez względu na liczbę zatrudnionych pracowników.
rozliczenia międzyokresowe - występują po stronie pasywów, będą to rezerwy na: *koszty przewidywane do poniesienia w przyszłym roku
*przychody dotyczące świadczeń, których wykonanie nastąpi w przyszłych okresach
3. Charakterystyka zakładowego planu kont dla jednostek sektora finansów publicznych
Zakładowy Plan Kont (ZPK) jest planem kont opracowanym dla konkretnego podmiotu gospodarczego, uwzględniający specyfikę jego działalności, organizacji oraz potrzeb informacyjnych użytkowników.
Plan kont tworzy usystematyzowany wykaz nazw i symboli numerycznych kont służących w jednostce gospodarczej do ewidencji ogółu posiadanych zasobów gospodarczych i źródeł ich finansowania, wszelkich następujących w nich zmian oraz wyników prowadzonej działalności. Ustawowo obowiązek przygotowania planu kont dla danej jednostki gospodarczej spoczywa na kierowniku jednostki.
Zadania planu kont
Plan kont musi umożliwić przygotowanie:
prawidłowego sprawozdania finansowego,
statystycznych sprawozdań finansowych ustalonych przez prezesa GUS,
deklaracji podatkowych.
Plan kont ma typowo charakter podmiotowy, co oznacza, że powinien być sporządzony w taki sposób, aby wykonał wszystkie zadania i potrzeby jednostki gospodarczej.
Struktura planu kont
Zakładowy plan kont powinien zawierać następujące elementy:
wykaz kont syntetycznych (w przypadku ich prowadzenia przy pomocy komputera-dokumentację systemu przetwarzania),
wykaz kont analitycznych wraz z ich powiązaniem z kontami syntetycznymi,
szczegółowe zasady funkcjonowania kont syntetycznych i analitycznych,
zasady bieżącej wyceny składników aktywów jednostki,
określenie sposobu ustalania i ewidencji wyniku finansowego,
wszystkie pozostałe szczegółowe unormowania systemu polityki rachunkowości, np. metody kalkulacji kosztów, sposoby ewidencji kosztów, metody wyceny towarów i materiałów, dokumentację operacji gospodarczych w rachunkowości, itp.
ZPK może zostać uzupełniony wykazem kont pozabilansowych, których salda i obroty nie wchodzą do sprawozdań finansowych, ale ułatwiają zarządzanie przedmiotami objętymi taką ewidencją i sprawowanie nad nimi kontroli. Jednostki gospodarcze mogą opracowywać ZPK, opierając się na wzorcowym wykazie kont wraz z wyjaśnieniami, który został opracowany przez Departament Rachunkowości Ministerstwa Finansów. Mogą również prowadzić księgi rachunkowe na podstawie planu kont opracowanego i publikowanego przez osoby prawne i fizyczne zajmujące się świadczeniem usług w zakresie organizacji rachunkowości.
Zasady sporządzania planu kont
Celem planu kont jest zapewnienie formalności, kompletności i zupełności oraz merytorycznej prawidłowości prowadzenia polityki rachunkowości. Właściwie opracowany plan kont powinien umożliwić:
wierność (ścisłość) oraz prawidłowość prezentacji w księgach rachunkowych treści ekonomicznej procesów gospodarczych, które mają miejsce w danej jednostce, jak też posiadanych przez jednostkę składników (pasywów),
dostosowanie procesów ewidencji do wymagań kontroli rozumianej jako funkcja zarządzania daną jednostką.
4. Zasada budżetowania brutto
Zasada ta polega na tym, że wydatki pokrywane są bezpośrednio z budżetu, a pobrane dochody odprowadzają na rachunek odpowiedniego budżetu państwa lub budżetu jednostki samorządu terytorialnego, z zastrzeżeniem art. 22 ust. 1-3 ustawy o finansach publicznych. Jednostki budżetowe uzyskują dochody m. in. z:
opłat za udostępnianie dokumentacji przetargowej,
spadków, zapisów, darowizn za utracone lub uszkodzone mienie będące w zarządzie lub użytkowaniu jednostki budżetowej.
Dochody własne jednostek budżetowych wraz z odsetkami są przeznaczane na :
sfinansowanie wydatków bieżących i inwestycyjnych,
cele wskazane przez darczyńcę,
remont lub odtworzenie mienia.
Dochody własne wraz z odsetkami nie mogą być przeznaczone na finansowanie wynagrodzeń osobowych ( wyjątek policja i US ).
5. Sposób tworzenia jednostek budżetowych
Państwowe jednostki budżetowe - np. dysponenci części budżetowych, ministrowie, kierownicy urzędów centralnych, wojewodowie,
Samorządowe jednostki budżetowe - np. gminy
Jednostka budżetowa nie posiada osobowości prawnej, ich kierownicy podejmują wszystkie czynności o charakterze cywilnoprawnym nie w imieniu danej jednostki, lecz jako upoważnieni przedstawiciele Skarbu Państwa lub gminy, powiatu lub województwa.
Przykłady państwowych jednostek budżetowych:
urzędy naczelnych organów państwowych np. Prezydent RP
sądu prokuratury, areszty więzienia
W gminach:
urzędy gminy
część przedsiębiorstw
W powiatach:
starostwa
zarządy dróg
Szczegółowe uregulowania prawne dotyczące powstawania budżetów lokalnych określają:
- dla gminy:
1. Gmina samodzielnie prowadzi gospodarkę finansową na podstawie budżetu gminy, zwanego dalej budżetem.
2. Budżet jest uchwalany na rok kalendarzowy.
3. Statut gminy określa uprawnienia jednostki pomocniczej do prowadzenia gospodarki finansowej w ramach budżetu gminy.
4. Projekt budżetu przygotowuje wójt.
- dla powiatu:
1. Powiat samodzielnie prowadzi gospodarkę finansową na podstawie budżetu powiatu.
2. Budżet powiatu jest planem finansowym obejmującym dochody i wydatki powiatu.
3. Budżet powiatu jest uchwalany przez radę powiatu na rok kalendarzowy, zwany dalej "rokiem budżetowym".
- dla województwa:
1. Budżet województwa jest podstawą samodzielnej gospodarki finansowej województwa.
2. Budżet województwa jest planem finansowym obejmującym:
1) planowane dochody i wydatki województwa,
2) źródła sfinansowania deficytu budżetowego,
3) przeznaczenie nadwyżki budżetowej,
4) wydatki związane z wieloletnimi programami, w tym w szczególności inwestycyjnymi, z wyodrębnieniem wydatków na finansowanie każdego z programów.
6. Zadania głównego księgowego jednostki sektora finansów publicznych.
prowadzenie rachunkowości jednostki
wykonywanie dyspozycji środkami pieniężnymi
dokonywanie wstępnej kontroli kompletności i rzetelności dokumentów finansowych i gospodarczych
Dowodem dokonania przez głównego księgowego kontroli jest jego podpis złożony na dokumentach poszczególnych operacji. Złożenie przez GK podpisu na dokumencie oznacza, że:
nie ma zastrzeżeń do przedstawionych na dokumencie ocen prawidłowości operacji i jej zgodności z prawem
nie ma zastrzeżeń do kompletności formalno - rachunkowej oraz prawidłowości danej operacji i jej zgodności z prawem
zobowiązania wynikające z operacji mieszczą się w planie finansowym jednostki
W przypadku ujawnienia nieprawidłowości GK zwraca dokumenty właściwemu pracownikowi do poprawienia, jeżeli nieprawidłowość nie zostanie usunięta odmawia podpisania dokumentu. O odmowie podpisania dokumentu oraz jego przyczynach GK informuje kierownika jednostki. Kierownik może wstrzymać operacje bądź pisemnie polecić jej realizację. W celu realizacji swoich obowiązków GK może żądać od kierowników pozostałych komórek organizacyjnych JSFP:
udzielania w formie ustnej lub pisemnej niezbędnych informacji lub wyjaśnień
udostępniania do wglądu dokumentów i wyliczeń będących źródłem tych informacji i wyjaśnień.
7. Zasady ewidencjonowania wydatków budżetowych.
1) Księgowaniu ujęciu wydatków budżetowych służą dwa podstawowe konta:
130 „Rachunek bieżący jednostek budżetowych”
223 „Rozlicznie wydatków budżetowych
2) Otrzymane środki budżetowe są księgowane:
Wn konto 130
Ma konto 223
3) Wykorzystanie środków budżetowych na wykonanie własnych zadań księgowane jest:
Ma konto 130
Wn konto środków pieniężnych, rozrachunków, materiałów, kosztów, dotacji i strat
4) Okresowo na podstawie sprawozdania o wydatkach budżetowych księguje się kwoty wydatków:
Wn konto 233 „Rozliczenie wydatków budżetowych”
Ma konto 800 „Fundusz jednostki”
5) Nie wykorzystane środki budżetowe przelewane na rachunek dysponenta wyższego stopnia lub urzędu samorządu terytorialnego księguje się:
Wn konto 233
Ma konto 130
6) Księgowanie na koncie 130 dokonuje się na podstawie wyciągu bankowego i musi zachodzić zgodność pomiędzy księgowaniami jednostek i księgowaniami banku.
8. Zasady ewidencjonowania dochodów budżetowych.
Ewidencję dochodów budżetowych prowadzi się na następujących kontach księgowych:
1) Przypisane dochody budżetowe księguje się:
Wn konto 221 „Należności z tytułu dochodów budżetowych”
Ma właściwe konta
2) Dochody budżetowe wpłacone na rachunek bankowy ewidencjonuje się:
Wn konto 130 „Rachunek bieżący jednostki budżetowej” (subkonto dochodów wg podziałek klasyfikacji budżetowej)
Ma konta:
221 w zakresie dochodów przypisanych
zespołu 7 „Przychody i koszty uzyskane” w zakresie dochodów nieprzypisanych
101 „Kasa” w zakresie dochodów pobranych do kasy
3) Dochody przelane do budżetu księguje się:
Wn konto 222 „Rozliczenie dochodów budżetowych”
Ma konto 130 „Rachunek bieżący jed. budż.” wg podziałek klasyfikacji budżetowej.
4) Zrealizowane dochody budżetowe są księgowane na podstawie sprawozdania budżetowego o dochodach budżetowych:
Wn konto 800 „Fundusz jednostki”
Ma konto 222 „Rozliczenie dochodów budżetowych”
5) Po tych zapisach obroty konta 130 i 222 zrównoważą się.
6) Zapisów na koncie 130 dokonuje się w oparciu o wyciągi bankowe, powinna zachodzić zgodność zapisów w banku i jednostce budżetowej.
7) Ewidencje analityczną dochodów budżetowych wg klasyfikacji budżetowej prowadzi się za pomocą kart dochodów lub rejestrów dochodów.
10. Krótkoterminowe papiery wartościowe
Papiery wartościowe są to dokumenty, stwierdzające istnienie określonego prawa majątkowego, którego realizacja możliwa jest jedynie poprzez okazanie tych dokumentów bądź ich zwrot. Maja one przede wszystkim charakter finansowy (prawo własności kapitału), lecz występują również papiery o charakterze handlowym (prawo własności towaru).
Papiery wartościowe są podzielone na długoterminowe, czyli termin zapłaty przypada po upływie co najmniej 1 roku, oraz krótkoterminowe (czeki, weksle, bony pieniężne NBP)
bony skarbowe - są krótkoterminowymi papierami wartościowymi, emitowanymi przez Skarb Państwa w celu pokrywania wydatków budżetu. Występują w nominale 10 000 PLN, a okres ich wykupu wynosi od 1 do 52 tygodni. Zyskiem inwestora w przypadku bonów skarbowych jest dyskonto, które jest procentowo ujętą różnicą między ceną emisyjną a nominalną. Cena emisyjna jest zawsze niższa od ceny nominalnej.
Czek jest papierem wartościowym wystawionym w formie przewidzianej prawem, stanowiącym udzielone bankowi bezwzględne polecenie wypłaty oznaczonej kwoty pieniężnej z rachunku bieżącego wystawcy na rzecz prawnego posiadacza tego dokumentu. Za pomocą czeków wystawca rozporządza funduszami pieniężnymi, będącymi w jego dyspozycji w banku. Czeki można podzielić ze względu na sposób realizacji na:
- gotówkowe (kasowe), płatne wymienionej osobie lub okazicielowi w pieniądzu gotówkowym,
- zakreślone (przekreślone dwoma liniami równoległymi w poprzek), wypłacane wyłącznie osobom lub instytucjom określonym w umowie między właścicielem czeku a bankiem,
- rozrachunkowe, płatne przez przelanie z rachunku wystawcy na rachunek aktualnego właściciela.
Czeki dzielą się jeszcze na krajowe bądź zagraniczne oraz bankierskie.
Weksel, czyli dokument stanowiący zobowiązanie do bezwarunkowego zapłacenia przez wystawcę lub osobę przez niego wskazaną określonej sumy pieniężnej w oznaczonym terminie i miejscu. Mamy dwa rodzaje weksli:
- własny - w którym wystawca zobowiązuje się do zapłacenia określonej sumy na rzecz innej osoby (reminenta),
- ciągniony (zwany też tratą lub wekslem trasowanym), w którym wystawca (trasant) zleca innej osobie (trasatowi) zapłacenie określonej sumy na rzecz własną lub osoby trzeciej (reminenta), trasat staje się zobowiązany do zapłaty sumy wekslowej dopiero po jej zaakceptowaniu, co następuje przez złożenie podpisu na wekslu.
Prawo dopuszcza możliwość obiegu weksla, może on przechodzić z rąk do rąk wraz z przeniesieniem praw wynikających z posiadania weksla.
45. Rodzaje podatków, zasady podatkowe, funkcje podatków.
Do zasad podatkowych należą:
a) zasady fiskalne:
- wydajność- według tej zasady państwo powinno sięgać do takiego przedmiotu opodatkowania, który dostarczy dochodów niezbędnych do realizacji funkcji i zadań państwa i władz samorządowych;
- elastyczność- podatek powinien reagować na zmieniające się procesy i zdarzenia gospodarcze oraz społeczne;
- stałość- mówi o konieczności unikania wprowadzania nowych podatków i zmian w podatkach już istniejących;
b) zasady ekonomiczne:
- nienaruszalność majątku podatników- wysokość podatku nie może zmniejszać majątku podatnika. Podatek powinien być pokrywany z dochodów bieżących;
c) zasady sprawiedliwości:
- powszechność- ciężary podatkowe powinny mieć charakter powszechny, tj. każdy obywatel, przedsiębiorca itp. powinien być objęty podatkiem, jeżeli spełnione są warunki powstania stosunku podatkowego;
- równość- ciężary podatkowe powinny być rozłożone równomiernie na wszystkich podatników;
- zdolność dochodowa- wedle tej zasady, każdy podatnik osiągający taki sam dochód, powinien poświęcić na rzecz państwa identyczną korzyść;
d) zasady techniczne:
- pewność- podatki powinny być niezawodnym źródłem dochodów państwa. Oprócz tego każdy podatnik powinien być poinformowany o wysokości podatku, który jest zobowiązany zapłacić;
- dogodność- pobór podatku powinien uwzględniać warunki finansowe podatnika, a także cykl i charakter jego działalności;
- taniość- koszty realizowania podatków nie mogą nadmiernie uszczuplać dochodów państwa.
Podatki - to przymusowe, bezzwrotne i nieodpłatne świadczenia pieniężne nałożone przez państwo na podatnika (os. fizyczną lub prawną) w celu uzyskania dochodów dla pokrycia wydatków związanych z zadaniami państwa.
Podatki pośrednie
Podatki pośrednie to podatek od towarów i usług, podatek akcyzowy i podatek od gier.
Podatek akcyzowy
Akcyza jest określana jako specjalny podatek od spożycia.
Opodatkowaniu akcyzą podlegają następujące kategorie wyrobów:
• produkty energetyczne
• energia elektryczna,
• napoje alkoholowe
• wyroby tytoniowe
Stawki akcyzy wyrażone są w:
• kwocie na jednostkę wyrobu (paliwa, alkohol, energia elektryczna),
• procencie maksymalnej ceny detalicznej (wyroby tytoniowe),
• procencie ceny wyrobu
Celem akcyzy jest ograniczenie konsumpcji niektórych dóbr ze względu na ich szkodliwość zdrowotną bądź też wyczerpywanie się ich rezerw. Często stanowi ona obszerny i łatwy wpływ pieniędzy dla budżetu państwa.
Podatek od gier
Podatnikami podatku od gier są wszystkie podmioty, które prowadzą działalność polegającą na sprzedaży gier i zakładów.
Przedmiot opodatkowania
Opodatkowaniem podatkiem od gier objęte są poniższe rodzaje działalności:
• gry losowe - gry o wygrane pieniężne lub rzeczowe
• zakłady wzajemne - zakłady o wygrane pieniężne, polegające na odgadywaniu wyników sportowego współzawodnictwa ludzi lub zwierząt, w których uczestnicy wpłacają stawki, a wysokość wygranej zależy od łącznej kwoty wpłaconych stawek.
• gry na automatach
Podatek od towarów i usług
Podatek od towarów i usług zwany jest także podatkiem od wartości dodanej. Przedmiotem opodatkowania jest wartość sprzedaży towarów i usług.
Podstawowe stawki:
• stawka podstawowa 22%
• stawka obniżona 7% (leki, książki, żywność), 3% (nieprzetworzone produkty rolne), 0% (eksport towarów).
Rozróżnia się podatek naliczony i podatek należny.
• Podatek naliczony to suma kwot podatku zapłaconego przez podmiot gospodarczy w związku z nabyciem towarów lub usług potrzebnych do prowadzenia działalności gospodarczej.
• Podatek należny to kwota podatku wynikająca z obliczenia stawki podatku od podstawy opodatkowania, czyli kwota podatku wynikająca z wartości sprzedaży towarów i usług.
VAT naliczony występuje w fazie zakupu:
cena zakupu netto + VAT naliczony = cena zakupu brutto.
Należy pamiętać, że każda jednostka gospodarcza jest dostawcą i odbiorcą, faktura sprzedaży w jednej jednostce jest fakturą zakupu w innej jednostce).
VAT należny występuje w fazie sprzedaży:
cena sprzedaży netto + VAT należny = cena sprzedaży brutto,
(cena sprzedaży netto = cena zakupu netto + marża).
Podatnik podatku od towarów i usług ma prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego. Miesięczne kwoty wpłat do urzędu skarbowego właściwego dla siedziby podatnika z tytułu podatku od towarów i usług obliczane są jako różnica między podatkiem należnym a podatkiem naliczonym
Podatki bezpośrednie
Nazwa bezpośrednie oznacza, że ta sama osoba płaci podatek, która ponosi jego faktyczny ciężar ekonomiczny.
Podatki bezpośrednie można podzielić na:
• podatek dochodowy od osób fizycznych,
• podatek dochodowy od osób prawnych,
• podatki majątkowe.
Podatek dochodowy
Podatek dochodowy - obowiązkowe świadczenie osoby fizycznej lub osoby prawnej na rzecz państwa, zależne od dochodu i wykorzystanych odliczeń.
Prawo rozróżnia podatek dochodowy na:
1. Podatek dochodowy od osób fizycznych
2. Podatek dochodowy od osób prawnych
Podatek dochodowy od osób fizycznych (nazywany też PIT czyli podatek od dochodów osobistych) - to podatek bezpośredni obejmujący dochody uzyskiwane przez osoby fizyczne.
Podstawą opodatkowania w podatku dochodowym od osób fizycznych jest suma dochodów z poszczególnych źródeł przychodów. Dochód ustawodawca definiuje jako dodatnią różnicę między sumą przychodów a kosztami ich uzyskania w danym roku podatkowym.
Przedmiotem podatku dochodowego od osób fizycznych jest nie tylko dochód, ale w niektórych wypadkach przychód, jest tak m.in. w przypadku opodatkowania rent i emerytur, zasiłków z ubezpieczenia społecznego, dotacji środki uzyskane z tych tytułów podlegają opodatkowaniu bez pomniejszenia o koszty uzyskania przychodu. (Przychodem są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń).
Podatek dochodowy od osób prawnych-- rodzaj podatku bezpośredniego obciążającego dochody uzyskiwane przez osoby prawne.
Podmiotami tego podatku mogą też być jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej, z wyjątkiem spółek nie mających osobowości prawnej (np. spółek cywilnych, jawnych, partnerskich, komandytowych, komandytowo-akcyjnych).
Przedmiotem opodatkowania w podatku dochodowym od osób prawnych jest dochód bez względu na rodzaj źródeł przychodów, z jakich ten dochód został osiągnięty.
Stawka podatku od osób prawnych wynosi obecnie 19%.
Rozliczenie podatku następuje po zakończeniu roku podatkowego. Podatnicy składają wtedy wstępne zeznanie podatkowe o wysokości osiągniętego dochodu (straty) do końca trzeciego miesiąca roku następnego i w tym terminie należy wpłacić podatek należny albo różnicę pomiędzy podatkiem należnym a sumą wpłaconych zaliczek. Zeznania o ostatecznej wysokości dochodu podatnicy są obowiązani złożyć w terminie 10 dni od daty zatwierdzenia rocznego sprawozdania, nie później jednak niż przed upływem dziewięciu miesięcy od zakończenia roku podatkowego.
Podatki majątkowe:
• podatek od spadków i darowizn,
• podatek od czynności cywilnoprawnych,
• podatek rolny,
• podatek leśny,
• podatek od nieruchomości,
• podatek od środków transportowych,
• podatek od posiadania psów.
Podstawowym celem podatku jest potrzeba zapewnienia środków finansowych na pokrycie wydatków publicznych. Podatki są wykorzystywane również jako narzędzie oddziaływania na strukturę konsumpcji przez selektywne zróżnicowanie cen wybranych produktów.
W Polsce głównym źródłem dochodów państwa są podatki, które płaci bezpośrednio podmiot prowadzący działalność gospodarczą (podatek dochodowy, dywidenda, podatek od płac). Podatki bezpośrednie stanowią łącznie ok. 60% dochodów budżetu państwa. Podatki pośrednie, które płaci odbiorca w cenie nabywanego towaru (podatek obrotowy i cło) stanowią ok. 30% dochodów budżetu państwa.