Prawo

13.09.2008

20.09.2008

04.10.2008

Egzamin „0” 13.12.2008

1. Język prawny - język tekstów aktów prawnych, są zredagowane; Akty prawne, Akty normatywne

Odmiana języka polskiego posługującego się niezrozumiałą

Różnice między językiem prawnym a językiem potocznym:

• Terminologia - specyficzne terminy np. stosunek prawny (np. kupowanie gazety)

• Gramatyka (składnia) - język prawny nie zwraca uwagi na gramatykę np. zdanie jest nie stylistyczne

• Reguła używania czasów np., kto zabija ulega karze

2. Język prawniczy - to język wypowiedzi prawników, bazuje na języku prawnym

• Występuje więcej odmian (teoretycy a praktycy prawni <różnice w słownictwie niewielkie, ale widoczne>), specjalizacje…

• Dyskusje prawnicze

Akty prawne w Polsce

Hierarchie prawne w Polsce:

Nazwa aktu	Sposób przyjęcia/uchwalenia	Moc prawna (wymóg zgodności z innymi aktami)	Moc obowiązująca	Cechy charakterystyczne	Miejsce publikacji	Znaczenie w Turystyce
Konstytucja	1997 przez zgromadzenie narodowe (Sejm i Senat) większością 2/3 głosów. Przyjęta przez naród w referendum	Najwyższa w hierarchii aktów prawnych w państwie	Powszechna	Nazwa, szczególny tryb, uchwalanie wprowadzania zmian, najwyższa moc prawna, szczególna treść, występowanie systemu gwarancji Konstytucji (instytucje, które bronią Konstytucji - Trybunał Konstytucyjny)	Dziennik ustaw	Akt prawny broniący działalności gospodarczej, własności i przepisy ochrony środowiska, prawa człowiek (przemieszczanie się)
Ustawa o zmianie konstytucji	Zmieniana przez Sejm większością 2/3 głosów, później Senat bezwzględną większością. Jeżeli zmiana dotyczy rozdziału 1, 2 lub 12 na żądanie odpowiednich podmiotów będzie przeprowadzone referendum,	Moc prawna równa Konstytucji	Powszechna	Zbliżone do Konstytucji. Podstawową różnicą jest treść.	Dziennik ustaw	? żadne Małe znaczenie, jeśli się odnieść do zmiany powyższej
Umowa międzynarodowa ratyfikowana za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie	Zawierana przez Radę Ministrów następnie ratyfikuje (podpisuje) ją prezydent, ale na podstawi zgody wyrażonej w ustawie.	Niższa od Konstytucji (musi być zgodna z Konstytucją) w razie sprzeczności z Ustawą taka umowa ma pierwszeństwo	Powszechna, akt staje się częścią prawa polskiego	Umowy te dotyczą najważniejszych spraw dla państwa, wymienionych w Konstytucji np. pokoju, wojska, obrony	Dziennik ustaw w formie załącznika do ustawy upoważniającej do ratyfikacji	Państwo polskie jest związane szeregiem umów międzynarodowych bezpośrednich lub pośrednich wpływających na prawo polskie
Prawo ponadnarodowe	W warunkach polskich chodzi o organy Unii Europejskiej. Rada Komisji Europejskiej i Komisji Europejskiej(*przekazaliśmy część swej suwerenności i praw UE lub innej organizacji międzynarodowej)	Niższa od Konstytucji. W przypadku kolizji tych aktów z ustawami te akty mają pierwszeństwo	Powszechna, akt staje się częścią prawa polskiego	Różne kategorie aktów o różnych nazwach i o różnych cechach np. dyrektywy europejskie i rozporządzenia europejskie (podobne do polskiej ustawy są do adresata)	Dziennik urzędowy Unii Europejskiej	Dyrektywy Również jak wyżej
Ustawa	- Sejm (posłowie albo komisja sejmowa) - Senat - prezydent - Rząd - 100 tys. Obywateli (inicjatywa ludowa) Ustawa uchwalana przez Sejm w 3 czytaniu Decyzję podejmuje Senat zwykłą większością głosów decyzja Sejmu może odrzucić poprawki Senatu bezwzględną ilością głosów decyzja trafia do prezydenta i on: a) Podpisuje ustawę (promulgacja) b) Kieruje do Trybunału Konstytucyjnego przed podpisaniem c) veto ustawodawcze	Niższa od Konstytucji, w razie sprzeczności z powyższym traci na mocy	Powszechna	- Akt ogólny generalny abstrakcyjny (wiąże się z pojęciem normy prawnej i tak samo jest z ustawą) - o określonej mocy prawnej (ustawa to określona moc prawna, - bo wiemy jaka) - samoistny (do tego by ją wydać nie trzeba upoważnienia, wszystko można ustawą regulować nawet, jeżeli Konstytucja o tym mówi) - uchwalana przez Parlament w specjalnej procedurze w tzw. Trybie ustawodawczym	Dziennik ustaw	Ustawy podstawowym prawem dla turystyki
Rozporządzenie z mocą ustawy (jest równe mocą ustawie) (na teście)	Prezydent na wniosek Rady Ministrów	Taka jak ustawa	Powszechna	Nie mylić kilku aktów, które mają rozporządzenie prawne !Może być wydawany tylko w czasie stanu wojennego, gdy Sejm nie może się zebrać na posiedzeniu (akt ten jest tak jakby go nie było)	Dziennik ustaw	? (skoro ich nie ma przynajmniej na razie) ale raczej negatywne w czasie stanu wojennego
Umowa międzynarodowa ratyfikowana bez zgody wyrażonej w ustawie	Zawiera Rada Ministrów ratyfikuje prezydent, Premier powiadamia Sejm o zamiarze przedłożenia takiej umowy do ratyfikacji prezydentowi	Niższa od ustawy (Konstytucja jednak tego wyraźnie nie precyzuje)	Powszechna	Konstytucja nie uwzględnia tego (nie zostało to ujęte w Konstytucji)	Dziennik ustaw	Raczej nie wpływa
Rozporządzenie (niekiedy nazywane Rozporządzeniem zwykłym)	- prezydent - Rada Ministrów (rząd) - Premier - ministrowie resortowi - przewodniczący komitetów określonych w ustawie wchodzą w skład Rady Ministrów - Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji	Najniższa wśród aktów powszechnie obowiązujących na terenie całej Polski	Powszechna	Musi być zgodny z innymi wyżej wymienionymi aktami !akt niesamoistny musi zostać wydany na podstawie upoważnienia ustawowego i w celu wykonania ustawy	Dziennik ustaw	Rozporządzenie dotyczy….
Akty prawa miejscowego (mogą nosić różne nazwy, muszą mieć upoważnienie ustawy w tworzeniu tego aktu) (Niektórzy przedstawiciele prawa wyrażają opinię, że układy zbiorowe pracy należy zaliczać do źródeł prawa powszechnie obowiązującego, na gruncie obecnej Konstytucji trudno się z tym zgodzić)	Organy samorządu terytorialnego i terenowego Organy administracji rządowej	Muszą być zgodne ze wszystkimi aktami powszechnie obowiązującymi, z tym z Rozporządzeniami	Powszechna, ale tylko na obszarze właściwości terytorialnych organów, które wydały na danym terenie akt	Wydawane na podstawie i w granicach upoważnień zawartych w ustawie - Konstytucja nie określa katalogów tych aktów, odsyłając do ustawy	Co do zasady Wojewódzkie Dzienniki Urzędowe	Chyba się pojawi
Przykładowe akty prawa wewnętrznego - Zarządzenie	Prezydent, Premier, członkowie Rządu i inne organy wskazane w ustawie	Musi być zgodne z aktami powszechnie obowiązującymi	Wewnętrzne (tylko obowiązki podległe)	Tylko na podstawie ustawy	Monitor Polski (Prezydent, Premier) - odpowiednie Dzienniki Urzędowe w przypadku pozostałych	…
Uchwał Rady Ministrów	Uchwalane przez Rząd	Zgodnie z aktami powszechnie obowiązującymi (tak jak Zarządzenie)	Wewnętrzne	Nie wydawane na podstawie ustawy tylko ogólnego upoważnienia konstytucyjnego	Monitor Polski	Nie maja znaczenia
Umowa międzynarodowa nieratyfikowana	Premier lub ministrowie	Zgodnie z aktami powszechnie obowiązującymi (tak jak Zarządzenie)	Wewnętrznie obowiązująca - te umowy dosyć znacznie się różnią	Sprawdzić !	Monitor Polski	Nie mają znaczenia

*

Moc prawna - określa relacje aktu prawnego do innego aktu prawnego(np. ustawa jest ważniejsza od rozporządzenia; ustawa jest mniejsza niż Konstytucja). Prawo niższe nie może być wyższe i ważniejsze od tych wyższych dokumentów, jeśli będzie to powinno być niezwłocznie usunięte.

Moc obowiązująca - określa stosunek aktu prawnego do adresata.

Kodeks to też ustawa regulująca w pełnym stosunku przepisy prawne.

Minister bez teki - jest ministrem, ale nie ma pod sobą resortu. Nie może uchwalać i podpisywać uchwał, rozporządzeń.

Desuetudo - długotrwałe niestosowanie lub nieprzestrzeganie w praktyce określonej normy prawnej (aktu prawnego), skutkuje utratą przez nią mocy prawnej (obowiązującej) (powoduje uchylenie mocy prawnej aktu prawnego).

Podstawowe informacje dotyczące wykładni prawnej

Wykładnią prawną nazywamy proces odnajdywania Norm prawnych z przepisów prawnych.

Czy Wykładnia jest konieczna? (Sine qua non?)

Klasyfikacyjna teoria wykładni - dokonuje się wykładni tylko wówczas, gdy wymaga to usunięcia niejasności przepisu.

Derywacyjna koncepcja wykładni - polega na tym, że wykładni dokonujemy zawsze, kiedy czytamy dany dokument prawniczy i normy prawne.

Sposoby (teorie) wykładni:

1. Teoria wykładni subiektywnej, (co autor miał na myśli?). Twórca przepisu nadał mu znaczenie, odkrywamy pierwotne znaczenie przepisu.

2. Teoria wykładni dynamicznej - jest odwrotna do poprzedniej. Próbujemy zaktualizować przepis, nadać mu aktualne, nowe brzmienie (znaczenie). Mamy możliwość aktualizacji prawa, ale są przecież granice w dostosowaniu przepisu dawnego do czasu dzisiejszego.

3. Teoria wykładni aktualnego ustawodawcy - interpretujemy przepis tak jakby go zrozumiał aktualny prawodawca

Założenie racjonalności prawodawcy

Rodzaje wykładni prawnej można podzielić ze względu:

Kto je dokonuje?

Wykładnia autentyczna - dokonywana przez tego, który dany przepis ustanowił (sytuacja rzadka, ale jeszcze spotykana). Ma taką moc jak akt prawny np. Rozporządzenie, (bo się w nim zawiera w objaśnieniach, formularzach).

Wykładnia legalna - wiążąca wykładnia dokonywana przez wyznaczony organ państwa (w Polsce takiego organu w tej chwili nie ma by ustalić takie przepisy z aktu prawnego).

W latach 52 - 89 r. takiej wykładni dokonywała Rada Państwa.

W latach 89 - 97 r. takiej wykładni dokonywał Trybunał Konstytucyjny (ustala powszechnie obowiązującą wykładnie ustawy)

Wykładnia operatywna - wykładnia organów stosujących prawo (szczególne znaczenie ma wykładnia orzecznictwa sądowego np. Sądu Najwyższego). To, co sądu orzekają. Wykładnia operatywna w Polsce nie jest powszechnie obowiązująca, może wiązać tylko poszczególne Sądy albo składy Sądów i wiąże je w małym zakresie. Ale mimo to i tak muszą się zgodzić z Sądem Najwyższym.

Wykładnia doktrynalna - wykładnia prywatna - każdy z nas może napisać komentarz do ustawy, do pewnych regulacji prawnych, sami możemy dokonać wykładni. Dokonywana jest także przez znakomitych znawców prawa. Choć nie mają praw by tworzyć prawa, ich wykładnia może być uwzględniana w Sądzie. Tu wykładnia nie wiąże prawnie (nie obowiązuje)

Wykładnia funkcjonalna - reguły wykładni funkcjonalnej wskazują, że znaczenie przepisów uzależnione jest od faktów o charakterze politycznym, społecznym, ekonomicznym, moralnym i obyczajowym. Reguły wykładni funkcjonalnej nakazują uwzględniać cele regulacji, funkcje prawa oraz jego społeczno-gospodarcze przeznaczenie.

Glosa do orzeczenia - komentarz prawnika do orzeczenia

Podział wykładni ze względu na sposób jej dokonania:

1. Wykładnia językowa (logiczno-językowa) - użycie reguł poprawnego myślenia i interpretowania.

2. Wykładnia systemowa - ustalamy znaczenie przepisu ze względu na jego umiejscowienie w akcie prawnym. W umiejscowieniu w gałęzi prawa lub w całym systemie prawa.

3. Wykładnia funkcjonalna - polega na ustalaniu znaczenia przepisów prawnych poprzez odwołanie się do przesłanek, które tworzą kontekst funkcjonalny rozumienia tekstu prawnego. Kontekst ten tworzą z jednej strony fakty o charakterze ustrojowym (zasady ustroju politycznego, społecznego i ekonomicznego państwa), z drugiej strony fakty o charakterze aksjologicznym (pozaprawne oceny i reguły społeczne, głównie o charakterze moralnym lub obyczajowym).

---