PRACA

BADAWCZA :

MOTYWACJA W UCZENIU SIĘ STATYSTYKI

„... Statystyka jest zarówno nauką, techniką, jak i sztuką - nowo odkrytą logiką traktowania niepewności i podejmowania roztropnych decyzji ...”

C. R. Rao

1. WSTĘP

W coraz częściej akcentowanej potrzebie podejścia holistycznego i odejścia od scjentyzmu w takich naukach jak psychologia i pedagogika pytanie o przydatność statystyki w kształceniu często powraca. Obecnie, kiedy prowadzi się badania nad monitorowaniem pracy mózgu człowieka (rezonans magnetyczny, tomografia pozytonowa), kiedy zastosowanie urządzeń fizycznych umożliwia określenie kierunku myślenia człowieka coraz trudniej uwierzyć, że człowiek i jego zachowanie nie podlegają pomiarowi.

Duża część studentów psychologii i pedagogiki postrzega statystykę jako przedmiot trudny i mało przydatny. Znaczny udział w takim nastawieniu ma lęk przed pojawiającą się matematyką. Zwłaszcza konieczność wykonywania dużej liczby obliczeń i przekształceń matematycznych stanowi poważne utrudnienie. Obliczenia w znacznym stopniu absorbują uwagę studentów i utrudniają koncentrację na problemach, których rozwiązaniu służą. W efekcie studenci zatracają możliwość zrozumienia podstawowych pojęć statystycznych. Co gorsza możliwą groźbą jest takie skupienie się na obliczeniach, że student traci poczucie związku pomiędzy problemem a jego statystycznym kształtem.

Jako teoretyczna podstawa badań został przyjęty model motywacji Reykowskiego. Posłużył on do skonstruowania skali motywacji przez B. Ciżkowicz (Załącznik 1). Skala ta przeznaczona jest do pomiaru motywacji do uczenia się statystyki.

Motywacja powoduje, że człowiek świadomie kształtuje swoje stosunki z otoczeniem i czynnie uczestniczy w zachodzących w nim zdarzeniach. Procesy motywacyjne mogą w znacznym stopniu różnicować efektywność pracy osób o zbliżonych sprawnościach umysłowych i uzdolnieniach, posiadających zbliżone warunki środowiskowe.

W ujęciu Reykowskiego motywacja to „proces psychicznej regulacji, dzięki któremu formują się dążenia. Funkcją dążeń jest sterowanie czynnościami człowieka w taki sposób, aby doprowadzały one do określonego, zgodnego z intencją efektu, czyli celu.”

Powstanie motywacji jest możliwe tylko wtedy, gdy : wystąpi napięcie motywacyjne, którego źródłem jest niezaspokojona potrzeba lub nie wykonane zadanie oraz czynnika zaspokajającego (nagrody) i czynnika wzmagającego (kary). Musi wystąpić także przekonanie subiektywne podmiotu, że prawdopodobieństwo zaspokojenia potrzeby jest wyższe od zera. Jeżeli którykolwiek z tych trzech czynników nie wystąpi, motywacja nie zostanie wygenerowana.

Badania motywacji w uczeniu się obejmują dane uzyskane przy zastosowaniu różnych metod badawczych - przede wszystkim badań eksperymentalnych. Wymienić tu należy badania : Yerkesa i Dodsona, Cole`a, Zimbardo (na zwierzętach), Atkinsona, Kocowskiego, Allporta, Brunera i Jandorfa (wpływ motywacji na procesy umysłowe u ludzi). Badania nad motywacją w nauce przeprowadzili : L. Niebrzydowski („Kwestio- nariusz motywacji uczenia się”), S. Korczyński, Najduchowska 1988, Fabijniczyk 1989, Bromberek 1988 (pod kątem aspiracji, motywów i strategii studiowania ).

Zgodnie z przyjętym modelem motywacji Reykowskiego natężenie motywacji jest funkcją trzech czynników : napięcia motywacyjnego, wartości gratyfikacyjnej i prawdopodobieństwa sukcesu. Przyjęte zostało założenie, że poziom motywacji ma rozkład ciągły w populacji studentów.

Ciżkowicz przeprowadziła badania (w latach 1991/1992 do 1993/1994) na grupie 486 studentów wydziału pedagogicznego WSP w Bydgoszczy zgodnie ze stworzonym przez siebie modelem (poz. 1, str. 67), gdzie badała wpływ trzech grup zmiennych na początkowy i końcowy stan motywacji za pomocą Skali Postaw. Skala ta składa się z 54 pozycji z pięciokategorialnym systemem odpowiedzi; 21 pozycji bada napięcie motywacyjne, 17 pozycji dotyczy wartości gratyfikacyjnej i 16 pozycji dotyczy prawdopodobieństwa sukcesu. Do jej skonstruowania zastosowano technikę opracowaną przez Likerta. W technice tej grupę sędziów kompetentnych Thurstone`a zastępuje się ogółem badanych. Wszyscy badani ustosunkowują się do wszystkich pozycji skali.

Charakterystyka skali :

a) rzetelność skali oszacowana metodami :

- szacowania stabilności skali - wartość współczynnika korelacji liniowej Pearsona

pomiędzy dwoma powtórzonymi pomiarami wynosi 0,921 (stabilność wyników skali

motywacji),

- szacowania metodą zgodności wewnętrznej - współczynnik rzetelności

dla

pomiaru początkowego wynosi 0,916, dla końcowego 0,924,

b) trafność skali : teoretyczna (dendryt, poz.1 str. 85) i diagnostyczna 0,70.

Kategoriom skali przypisano odpowiedzi zgodnie z kluczem :

pozycje skali o numerach : 1, 3, 5, 6, 7, 8, 10, 11, 12, 13, 14, 25, 26, 33, 37, 38, 41, 44, 45, 47, 47, 50, 51, 53, 54 prezentujące pozytywny wkład do motywacji, punktowane są następująco :

• nie zgadzam się (A) - 1,

• raczej nie zgadzam się (B) - 2,

• nie mam zdania (C) - 3,

• raczej zgadzam się (D)- 4,

• zgadzam się (E) - 5

Dla pozostałych pozycji tj. : 2, 4, 9, 15, 16 ,17, 18, 19, 20, 21, 22, 23, 24, 27, 28, 29, 30, 31, 32, 34, 35, 36, 39, 40, 42, 43, 46, 49, 52 punktowanie jest odwrotne :

• nie zgadzam się (A) - 5,

• raczej nie zgadzam się (B) - 4,

• nie mam zdania (C) - 3,

• raczej zgadzam się (D)- 2,

• zgadzam się (E) - 1.

W przeprowadzonym przeze mnie badaniu wykorzystałem ten kwestionariusz.

2. WNIOSKOWANIE STATYSTYCZNE

Problem badawczy : Motywacja w uczeniu się statystyki u studentów

psychologii studiów dziennych i studiów wieczorowych.

Pytanie badawcze : Czy istnieje zależność między poziomem motywacji w uczeniu

się statystyki a trybem podjętych studiów ?

Plan badania : Aby odpowiedzieć na to pytanie przeprowadziłem badanie grupy

30 studentów studiów dziennych i 30 studentów studiów

wieczorowych drugiego roku psychologii Uniwersytetu Śląskiego za

pomocą kwestionariusza Skali Postaw. Dobrani metodą losowania

studenci proszeni byli o jego wypełnienie.

Podział procesów wnioskowania statystycznego według S. Siegela 1956 (poz. 3, str. 11) :

Etap 1 : sformułowanie hipotezy zerowej
i roboczej (alternatywnej)
:

: Poziom motywacji w uczeniu się statystyki nie zależy od trybu podjętych

studiów

: Poziom motywacji w uczeniu się statystyki zależy od trybu podjętych studiów

Etap 2 : określenie skali pomiarowej zmiennej zależnej Y :

Skala pomiarowa porządkowa (wg S.S. Stevensa)

Zmienna zależna : poziom motywacji w uczeniu się statystyki

Zmienna niezależna : tryb studiów - stacjonarny albo wieczorowy

Etap 3 : wybór testu statystycznego :

Test sumy rang U Manna - Whitneya (dla dwóch prób niezależnych)

Etap 4 : określenie poziomu istotności α i wielkości próby N :

α = 0,01

N
= 30

N
= 30

Etap 5 : określenie rozkładu z próby statystyki danego testu przy założeniu

słuszności
:

Przyjęte zostało założenie, że poziom motywacji ma rozkład ciągły w populacji studentów. Cecha ta ma rozkład normalny ;
2,58 (tablica)

Etap 6 : określenie obszaru odrzuceń
:

Obszar odrzuceń
: ponieważ
nie określa kierunku różnicy, obszar odrzuceń jest

dwustronny ; można odrzucić
, gdy z

2,58

Etap 7 : obliczenie wartości statystyki testu i podjęcie decyzji co do
:

Tabela zawiera uzyskane wyniki

Dzienne - grupa I		Wieczorowe - grupa II
129		147
130		154
156		154
166		166
166		167
169		168
172		169
177		174
180		180
182		181
183		183
183		184
185		186
185		187
185		188
187		190
190		191
194		192
196		195
197		199
198		206
200		209
201		211
201		211
201		213
209		213
213		222
214		228
217		246
253		262

Lp.	Rangi	Wynik uzyskany	Grupa
1	1	129	I
2	2	130	I
3	3	147	II
4	4,5	154	II
5	4,5	154	II
6	6	156	I
7	8	166	I
8	8	166	I
9	8	166	II
10	10	167	II
11	11	168	II
12	12,5	169	I
13	12,5	169	II
14	14	172	I
15	15	174	II
16	16	177	I
17	17,5	180	I
18	17,5	180	II
19	19	181	II
20	20	182	I
21	22	183	I
22	22	183	I
23	22	183	II
24	24	184	II
25	26	185	I
26	26	185	I
27	26	185	I
28	28	186	II
29	29,5	187	I
30	29,5	187	II
31	31	188	II
32	32,5	190	I
33	32,5	190	II
34	34	191	II
35	35	192	II
36	36	194	I
37	37	195	II
38	38	196	I
39	39	197	I
40	40	198	I
41	41	199	II
42	42	200	I
43	44	201	I
44	44	201	I
45	44	201	I
46	46	206	II
47	47,5	209	I
48	47,5	209	II
49	49,5	211	II
50	49,5	211	II
51	52	213	I
52	52	213	II
53	52	213	II
54	54	214	I
55	55	217	I
56	56	222	II
57	57	228	II
58	58	246	II
59	59	253	I
60	60	262	II

Powyższa tabela zawiera obliczenia pomocnicze - uporządkowane i porangowane wartości obu próbek (wyniki uzyskane przez studentów studiów studiów dziennych i wieczorowych ; odpowiednio grupy I i II).

Test U Manna - Whitneya oparty jest na wartościach rang obu prób.

Sumy rang próbek :

• dla grupy pierwszej (studia dzienne) -
  : 883,5

• dla grupy drugiej (studia wieczorowe) -
  : 946,5

N
= 30

N
= 30

Wartość testowej charakterystyki U według wzoru :

U stanowi zawsze mniejszą spośród dwóch obliczanych wartości

, stąd obliczona wartość testowej charakterystyki U wynosi 418,5

Przy założeniu, że hipoteza zerowa jest prawdziwa zmienna U ma rozkład asymptotycznie normalny ze średnią N
N
/2 i odchyleniem standardowym

Dla N
N

wartość testowej charakterystyki :

z
2,58

						z	Różnica
30	30	883,5	946,5	418,5	481,5	-0,465	Nieistotna

Nie ma podstaw do odrzucenia
(na poziomie istotności 0,01 przy teście dwustronnym).

Różnica między poziomem motywacji w uczeniu się statystyki w obu grupach nie jest statystycznie istotna.

Poziom motywacji w uczeniu się statystyki nie zależy od trybu podjętych studiów.

Bibliografia :

1. Ciżkowicz B. „Motywacja w uczeniu się statystyki” WSP Bydgoszcz 1999

2. Ferguson G.A., Takane Y. „Analiza statystyczna w psychologii i pedagogice” PWN Warszawa 1997

3. Brzeziński J., Stachowski R. „Zastosowanie analizy wariancji w eksperymentalnych badaniach psychologicznych” PWN Warszawa

Szukasz gotowej pracy ?

To pewna droga do poważnych kłopotów.

Plagiat jest przestępstwem !

Nie ryzykuj ! Nie warto !

Powierz swoje sprawy profesjonalistom.

---