Państwo-podmiot prawa międzynarod.;elementy:stałą ludność,struktury karne,suwerenną władzę,określone terytorium,oddzielone od innych granicą, relacje międzynarodowe, określone zasady prawne Forma państwa-całokształt sposobów i metod sprawowania władzy przez rządzących;elementy: forma rządów, suwereność, ustrój terytorialny, reżim polityczny. Organ państwowy -instytucja utworzona na podstawie przepisów prawa, działająca w imieniu i na rzecz państwa przy zastosowaniu środków właściwych dla władzy państwowej. Demokracja- rodzaj rządów;władza należy do ogółu obywateli danego państwa.Gwarantuje możliwością wyboru władzy przez wolne i uczciwe wybory;wolność głoszenia swoich,zrzeszania się i tworzenia politycznych grup,wolność od dyskryminacji Norma prawna- wynikająca z przepisów reguła postępowania wydana lub wysankcjonowana przez państwo, zagwarantowana przymusem państwowym.Charakter:ogólny (każdy ma się zachowywać jak norma nakazuje),dwustronny (dla 1 osoby wynika obowiązek dla 2 prawo) Budowa:Hipoteza (określa sytuację)Dyspozycja (mówi co należy zrobić a czego nie można) Sankcja (skutki niedostosowania się) Rodzaje:Imperatywne (bezwzględnie obowiązujące)- zawierają niepodważalny nakaz państwa i musi się do niej zastosować. Dyspozytywne ( względnie obowiązujące)- odnosi się do danej sytuacji, ale jest zastosowana w momencie gdy strony się wcześniej nie uregulowały sytuacji umową Przepis prawny- elementarna część ustawy lub innego aktu normatywnego;nie musi pokrywać się z normą Rodzaje przepisów: ogólne(okr przedmiotowy i podmiotowy zakres stosunków społecznych, regulowanych danym aktem prawodawczym, objaśniają podstawowe użyte w akcie nazwy,często ustalają ogólne zasady jego stosowania),szczegółowe-normy(zachowania podmiotów,których dotyczą),przejściowe(cel-umiejscowienie danego przepisu w całokształcie innych przepisów, w świetle innych norm postępowania),dostosowujące(okr jak organy stosujące prawo winny realizować nowy akt prawodawczy do konkretnych regulowanych nim sytuacji),końcowe(przep. derogacyjne, uchylające poprzednie całe akty prawodawcze, bądź ich przepisy) Stanowienie prawa- czynność dok. przez kompetentny org. państwa, nakazuje on realizację danych norm prawnych;kreuje nowe normy prawne; współstanowienie(decyzja więcej niż 1 org) Stosowanie prawa - posługiwanie się przez organy państwowe przepisami prawnymi jak instrumentami, służącymi do podejmowania decyzji Etapy stosowania prawa: 1)Ustalenie stanu faktycznego 2)Ustalenie normy prawnej odnoszącej się do danego stanu 3)Wnioskowanie i wydanie decyzji Kwalifikacja prawna- ustalenie właściwej normy prawnej Praworządność- stan fktyczny,w którym pdst dziedziny stosunków społ są uregulowane przep. prawnymi, które są przestrzegane przez org państwowe (Najwyższa Izba Kontroli, Rzecznik Praw Obywatelskich, Trybunał Stanu, Tryb. Konstyt.) Gwarancje państwa prawa: ustrojowe(podział władzy,legalnie i swobodnie działająca opozycja niezbywalność wolności obywatelskich, niezawisłość sądów)legislacyjne(hierarchia aktów prawnych, nadrzędność konstytucji w systemie aktów prawnych, rozgraniczanie kompetencji prawotwórczych) proceduralne (wieloinstancyjność trybu rozstrzygania spraw, zasada odpowiedzialności indywidualnej, domniemanie niewinności oskarżonego, prawa oskarżonego w procesie karnym, badanie zgodności decyzji adm. z pr.) Wykładnia ( interpretacja prawa)- zmierz. do ustalenia właściwej treści norm pranych, zawartych w przepisach Obowiązywanie: błędy językowe w przepisach, rozbieżność między gramatycznym sformułowaniem a celem, zmiana ustroju polit., wątpliwość czy norma odnosi się do danej sytuacji Rodzaje wykładni ze wzgl na: PODMIOT: autentyczna (dokonywana przez organ wydający przepis, nie można odstąpić), legalna(przez org. Państwowy, charakter obowiązujący), praktyczna ( przez org sprawiedliwości, nie ma charakteru obowiązującego, używana przy rozstrzygania konkretnych spraw), doktrynalna( zawarta w fachowej literaturze prawniczej, nie ma char. obowiązującego, duże znaczenie) METODĘ: słowna (analiza norm pr. przez analizę struktur językowych), celowościowa (okr. się cel dla którego normy zostały stworzone) , systematyczna( określa się miejsce, jakie norma zajmuje w ramach aktu normatywnego lub ustawodawstwa), historyczna (ustala się znaczenie za pomocą materiałów historycznych)WYNIKI: rozszerzająca ( wykładnia nakazuje interpretować normę szerzej niż wynikało z wykładni słownej), ścieśniająca ( wykładnia nakazuje interpretować normę wężej niż wynikało z wykładni słownej), stwierdzająca (tak samo jak wykładnia słowna) Źródła prawa- sformalizowany akt władzy państwowej zawierające przepisy prawne Hierarchia aktów prawnych; konstytucja, ustawy, ratyfikowane ustawy międzynar, rozporządzenia, akty prawa miejscowego Ustawę zgłosić mogą: posłowie, senat, prezydent rada ministrów 100000 ob. Z prawem wyboru do sejmu. Są 3 czytania ustawy. Prezydent ma 21 dni na podpisanie ustawy.Ustawy ogłasza się w dzienniku ustaw, wchodzi w życie 14 dni od ogłoszenia jej, chyba że sama stanowi inaczej Umowy międzynar. ratyfikuje prezydent, czasami wymagana jets uprzednia zgoda sejmu(wyraża ja w ustawie) Akt prawny- ujety w odpowiedniej formie wyraz woli państwa zarówno o charakterze ogólnym(ustawa) jak indywidualnej sprawy( decyzja podatkowa) Rodzaje aktów:normatywny (zawiera normy prawne,charakter powszechny, pochodzi od organów mających funkcje ustawodawczą),nienormatywny (decyzja org. Państwowego w konkretnej sprawie) Luka prawna-sytuacja, w której dla danego stanu faktycznego brak prawnej regulacji i gdy istnieje ogólne uregulowanie, które można odnieść do tego stanu faktycznego, ale jest całkowicie nieadekwatne do uzasadnionych potrzeb społ. Lukę uzupełnia się przez : wydanie odpowiedniego aktu normatywnego, doraźnie wypełnia się przez analogie ustawy(ustawa jest stworzona do stanu faktycznego i można ja zastosować do innego) i analogię prawa (sąd stwarza normę wyprowadzona z ogólnych zasad ustawodawstwa)
Obowiązywanie prawa w (uj. formalne) CZASIE: I istnieje moment początkowy i końcowy obowiązywania normy prawnej II prawo obowiązuje od momenty gdy wyznaczy go ustawodawca, jednak nie wcześnie od momentu opublikowania; RP - 14 dni od opublikowania w Dzienniku Ustaw III vacatio legis - czas pomiędzy opublikowaniem a wejściem aktu normatywnego w życie IV retroakcja - działanie prawa wstecz - wyjątek od zasady „lex retro non agit”-stosowanie jest dopuszczalne gdy wiąże się ono z nagrodami lub korzyściami V „lex severior non agit” - zakaz stosowania prawa surowszego wstecz
Spółka komandytowa - spółka osobowa, nie posiada osobowości prawnej, za zobowiązania odp. w sposób nieograniczony co najmniej jeden wspólnik, a odpowiedzialność co najmniej jednego wspólnika jest ograniczona (komandytariusz). Powstaje z chwilą wpisu do rejestru Może być podmiotem prawa i obowiązków (zdolność prawna) oraz własnym działaniem (konkretnie działaniem osób uprawnionych do reprezentowania spraw spółki) dokonywać czynności prawnych. Umowa- akt notarialny. Spółka komandytowo-akcyjna - spółka osobowa, zob.- co najmniej 1 wspólnik odpowiada bez ograniczenia, a co najmniej 1 jest akcjonariuszem (nie odpowiada za zob.). min wysokość kapitału zakładowego - 50.000 zł, statut spółki- akt notarialny, statut zawiera: firmę, siedzibę spółki, przedmiot działalności, czas trwania spółki jeżeli jest on oznaczony, oznaczenia wkładów i wartość wkładów wnoszonych przez każdego komplementariusza, wys. kapitału zakł. i sposób jego zebrania, wartość nominalną akcji, ich liczbę, nazwiska i imiona wsp albo firmy, adresy. reprezentacja: komplementariusze, akcjonariusz jako pełnomocnik. Spółka kapitałowa -. Grupuje spółki z o. o. i akcyjne, czyli posiadające kap. zakł. jako podst ich utworzenia oraz zwalniające z pewnymi wyjątkami udziałowców/akcjonariuszy z odpowiedzialności osobistej za zobowiązania tych spółek. Kapitał zakładowy -kap. podst. spółki, pierwotny wkład właścicieli - wspólników sp. wniesiony przy założeniu . Wartość tego kapitału musi być zgodna z danymi rejestru handlowego, umową spółki lub statutem jednostki gospodarczej. Spółka jednoosobowa - forma sp. kapitałowej (z o.o. i akcyjna) Spółka z o.o. sp. kapitałowa. Do jej powstania: 1) sporządzenie aktu założycielskiego w formie aktu notarialnego, 2) wniesienie wkładów na pokrycie kap. zakładowego, 3) powołanie zarządu, 4) ustanowienie rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej, 5) wpis do rejestru. Spółka akcyjna sp. kapitałowa, ma osobowość prawną. Do jej powstania:1) zawiązanie spółki, założycielem może być 1 lub kilka osób. Statut- akt notarialny, 2) wniesienie wkładów przez akcjonariuszy na pokrycie kap. zakładowego, który dzieli się na akcje o równej wartości nominalnej, 3) ustanowienie zarządu, rady nadzorczej i walnego zgromadzenia, 4) wpis do rejestru sądowego. Cel: char gospodarczy lub nie. Wys. Kap. Zakł. co najmniej 500 tys. zł. Wartość nominalna akcji nie niższa niż 1 złoty. Akcja - papier wartościowy łączący w sobie prawa o charakterze majątkowym i niemajątkowym. Także ogół praw i obowiązków akcjonariusza w spółce lub część kapitału akcyjnego. To ułamek kap. zakł. przysługujący akcjonariuszowi. akcje: imienne(wystawione są na wskazanego z imienia i nazwiska akcjonariusza), na okaziciela (właścicielem jest każda osoba nimi się posługująca), gotówkowe i aportowe. Akcje są zbywalne. Możliwość umorzenia (taką sytuację przewiduje statut oraz zostanie obniżony kapitał zakładowy ) lub unieważnienia (pozbawienie mocy prawnej dokumentu akcyjnego, przyczyna- znaczne uszkodzenie, wydanie nieważnego dok.).
Organy sp. Akcyjnej: 1) Walne zgromadzenie decyduje o najważniejszych sprawach związanych z działalnością spółki. Jest ono władne wydawać uchwały we wszystkich sprawach, o ile nie należą one do kompetencji zarządu lub rady nadzorczej.Może mieć char. zwyczajny lub nadzwyczajny, 2) Zwyczajne walne zgromadzenie odbywa się w terminie 6 mcy po upływie każdego roku obrotowego. Ob.: sprawy związane z podziałem zysku, pokryciem strat, rozpatrzeniem i zatwierdzeniem sprawozda. zarządu z działalności sp. i sprawozda. Fin. za ubiegły rok obrotowy, 3) Nadzwyczajne walne zgromadzenie może być zwołane w każdym czasie i w każdej sprawie. Zwołać je może zarząd lub rada nadzorcza. Akcja daje prawo do jednego głosu na walnym zgromadzeniu. Uchwała walnego zgromadzenia sprzeczna ze statutem lub dobrymi obyczajami i godziłaby w interes spółki lub miała na celu pokrzywdzenie akcjonariusza może być zaskarżona. Zaskarżenie odbywa się poprzez wytoczenie przeciwko spółce powództwa o uchylenie uchwały. Postępowanie upadłościowe - zespół norm regulujących zasady wspólnego dochodzenia roszczeń wierzycieli od niewypłacalnych dłużników będących przedsiębiorcami oraz skutki ogłoszenia upadłości Skutki ogłoszenia upadłości: płatność wszelkich zobowiązań pieniężnych upadłego, zobow. jest wskazać i wydać cały majątek i określone dokumenty syndykowi upadłości Zdolność upadłościowa- podmiot może być postawiony w stan upadłości. Rodzaje postępowania upadłościowego: likwidacja majątku, postępowanie up. z możliwością zawarcia ugody. Postępowanie naprawcze stosuje się wobec przedsięb., którzy są zagrożeni niewypłacalnością, a jego podst. celem jest uchronienie takich przedsiębiorców przed upadłością i doprowadzenie do układu z wierzycielami. |
Kolizja przepisów w: czasie- sprawa uregulowana przez 2 przepisy wydane w różnym czasie; przestrzeni np. między przepisami w różnych dzielnicach kraju, przep. różnych państw (Ten problem rozwiązują przepisy kolizyjne) Funkcje sejmu:1)Ustawodawcza- pdst zad. Sejmu jest uchwalanie ustaw, w tym ust. Budżetowej 2)Kreacyjna- uczestniczy w tworzeniu rządu udzielając wotum zaufania Radzie Ministrów lub samodzielnie wybierając prezesa Rady Ministrów i proponowany przez niego skład rządu (za zgodą Senatu, powołuje prezesa Najwyższej Izby Kontroli, Rzecznika Praw Obywatelskich i Generalnego Inspektora Danych Osobowych /na wniosek prezydenta powołuje Prezesa NBP /powołuje członków Trybunału Konstytucyjnego i Trybunału Stanu, część składu Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, Krajowej Rady Sądownictwa i Rady Polityki Pieniężnej) 3)Kontrolna-Udziela rządowi absolutorium z wykonania budżetu państwa, stosuje interpelacje, może wyrażać wotum zaufania wobec Rady Ministrów większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów, wotum nieufności wobec Rady Ministrów bądź poszczególnych ministrów. Rozpatrują sprawozdania Najwyższej Izby Kontroli, Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych.Sejm może powołać komisję śledczą do zbadania sprawy. Organy wewnętrzne sejmu: Marszałek Sejmu( kieruje pracami sejmu mianuje i zwalnia pracowników kancelarii Sejmu), prezydium Sejmu (marszałka I wicemarszałkowie. Zad.: ustalanie planów prac Sejmu,zwoływanie posiedzeń S i ustalanie porządku obrad i planów prac S zwoływanie posiedzeń S i ustalanie porządku obrad ,dokonywanie wykładni regulaminu S, utrzymywanie stosunków z Senatem) konwent seniorów (marszałek i wicemarszałkowie, przewodniczący klubów poselskich, Zad.: zapewnienie współdziałania organizacji zrzeszających posłów na terenie Sejmu) komisje sejmowe (stałe- pomocnicze organy sejmu,nadzwyczajne do zbadania określonej sprawy Zad.: rozpatrywanie projektów ustaw, wysłuchiwanie sprawozdań i inf. kierowników resortów, urzędów oraz instytucji, przeprowadzanie analizy działalności poszczególnych działów administracji państw.) Immunitet- wyłączenie lub ograniczenie możliwości pociągania posła do odpowiedzialności prawno-karnej, sądowej oraz legalnego naruszania jego nietykalności osobistej. Rodzaje: materialny -zakaz pociągania posła do odpow. za działania wchodzące w zakres sprawowania mandatu, choćby przestępstwa (dot. kadencji i okr. po niej) formalny- do odpow. karnej, chyba że wyrazi na to zgodę on lub Sejm (dot. okresu kadencji) Funkcje senatu : * udział w ustawodawstwie,* opiniowanie / wyrażanie zgody na powołanie niektórych org. państw.,* za zgodą Senatu powoływani są członkowie NIK, Rzecznika Praw Obywatelskich,* powoływanie swoich przedstawicieli do org. państwowych - KRRiTV (3 członków), RPP (3), KRS (2), Senator obywatel polski pow. 30 lat, Obowiązek: złożenie ślubowania przed Senatem RP, branie udziału w pracach Senatu na posiedzeniach plenarnych i w komisjach, utrzymywanie kontaktu z wyborcami. Ma immunitet. Nie ma prawa interpelacji i pr. do inicjatywy; wniosek o podjęcie inicjatywy ustawodawczej może złożyć grupa 10 senatorów lub komisja senacka. Senatorowie są w Senacie w klubach i kołach senatorskich. Mandat senatora -pełnomocnictwo udzielone osobie sprawującej funkcję pochodzącą z wyboru. Rada Ministrów-Prezes RM i ministrowie. W skład mogą być powoływani Wiceprezesi RM i przewodniczący okr. w ustawach komitetów. Kompetencje *prowadzi politykę wewnętrzną i zagraniczną RP *kieruje administracją rządową Do RM należą sprawy polityki państwa nie zastrzeżone dla innych org. państwowych oraz samorządu teryt. Procedura utworzenia Zasadnicza procedura: 1) W ciągu 14 dni od pierwszego posiedzenia Sejmu lub przyjęcia dymisji poprzedniej Rady Ministrów Prezydent Rzeczypospolitej desygnuje Prezesa RM, tj. wskazuje osobę (zwykle wytypowaną wcześniej przez partię polityczną mającą większość w Sejmie lub koalicję partii), która otrzymuje misję sformowania rządu 2)Osoba desygnowana na Prezesa RM w ciągu 14 dni proponuje Prezydentowi skład Rady Ministrów 3) Prezydent powołuje Prezesa RM i pozostałych członków Rady Ministrów, odbiera przysięgę od nowo powołanej RM 4) 14 dni od powołania przez Prezydenta RM Prezes Rady Ministrów przedstawia Sejmowi program działania RM (exposé) z wnioskiem o udzielenie jej wotum zaufania. Sejm uchwala wotum zaufania bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej 1/2 ustawowej liczby posłów I procedura rezerwowa: Sejm wybiera Prezesa RM oraz proponowanych przez niego członków RM bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej 1/2 ustawowej liczby posłów. Prezydent powołuje tak wybraną RM odbiera od niej przysięgę II procedura rezerwowa: 1)Prezydent w ciągu 14 dni powołuje Prezesa RM i na jego wniosek pozostałych członków Rady Ministrów oraz odbiera od nich 2) Prezes RM przedstawia Sejmowi program działania Rady Ministrów (exposé) z wnioskiem o udzielenie jej wotum zaufania. Sejm uchwala wotum zaufania zwykłą większością głosów w obecności co najmniej 1/2 ustawowej liczby posłów 3) W razie nieudzielenia RM wotum zaufania Prezydent skraca kadencję Sejmu i zarządza wybory Odpowiedzialność przed Trybunałem Stanu za: *naruszenie Konstytucji lub ustawy w związku z zajmowanym stanowiskiem lub w zakresie urzędowania, *popełnienie przestępstwa w związku z zajmowanym stanowiskiem. Odpowiedzialność konstytucyjna ma charakter indywidualny, egzekwować ją można od każdego członka rządu z osobna.Wnioskować w tej sprawie może Prezydent lub 115 posłów. Postępowanie przed Trybunałem Stanu: w I instancji Trybunał Stanu orzeka w składzie przewodniczący + 4 członków, w II instancji przewodniczący + 6 czł. (z wyłączeniem tych, którzy orzekali w I instancji). Przy postępowaniu stosuje się przepisy Kodeksu karnego. Sankcjami są: utrata stanowiska, przy popełnieniu deliktu konstytucyjnego: utrata praw wyborczych, orderów i odznaczeń, zakaz zajmowania stanowisk kierowniczych lub pełnienia funkcji związanych ze szczególną odpowiedzialnością w org. pańswowych lub organizacjach społ. Rzecznik Praw obywatelskich- powołuje go w formie uchwały Sejm za zgodą Senatu na wniosek Marszałka Sejmu albo gr. 35 posłów. Kadencja - 5 lat, liczona od dnia złożenia ślubowania przed Sejmem. Stoi na straży wolności, praw człowieka i obywatela. Kontroluje i podejmuje stosowne czynności jeśli przez zaniechanie przez organy, organizacje albo instytucje zobowiązane do przestrzegania i realizacji wolności człowieka i obywatela nastąpiło naruszenie prawa oraz zasad współżycia i sprawiedliwości społ. Rzecznik 4 funkcje: prewencyjna, diagnostyczna, kontrolna, kreująca. Najwyższa Izba Kontroli -instytucja państwowa, podlegająca bezp. Sejmowi i kontrolująca działalności organów państwa Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji (KRRiT lub KRRiTV) -organ konstytucyjny, stoi na straży wolności słowa, prawa do informacji oraz interesu publicznego w radiofonii i tv. Szczeble samorządu terytorialnego: gmina, powiat, województwo Organy gminy: rada gminy - władza uchwałodawcza i kontrolna, wójt, burmistrz, prezydent miasta - władza wykonawcza
|
Zadania gminy: sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym, nie zastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów. Zad. dzielimy na własne (nadane ustawowo i zlecone), przydzielane przez władze państwowe.Mieszkańcy uczestniczą w sprawowaniu władzy przez glosowanie w wyb. Realizuje zad: własne (wyk. przez jednostkę samorządu teryt.: obowiązkowe, fakultatywne) i zlecone (wynik. z potrzeb państwa zlecone do wyk. jednostkom samorządu teryt. Są przekazywane: na mocy regulacji ustawowej, w drodze porozumień między jedn. samorządu teryt., a administracją rządową) Stosunek administracyjno prawny - stosunek prawny regulowany przez normy prawa administracyjnego. Powstaje wskutek zaistnienia przesłanek faktycznych lub określonych faktów prawnych. Ustaje z chwilą wydania przez organ administracji publicznej, wiążącego rozstrzygnięcia Akt administracyjny: jednostronne, władcze oświadczenie woli organu administracji publicznej rozstrzygające w sposób prawnie wiążący o sytuacji indywidualnie okr. podmiotu prawa w konkretnej sprawie, wydane przez ten organ w toku postępowania administracyjnego, na podst przep. proceduralnego prawa administracyjnego Aby akt był ważny musi mieć zachowaną odpowiednią formę Postępowanie - tok czynności org. adm. i stron, zmierzających do wydania aktu adm.; zasady postępowania: prawdy obiektywnej(obowiązek dążenia do możliwie najwierniejszego odtworzenia rzeczywistego stanu faktycznego, na podst. którego ma nastąpić wydanie decyzji. Rozstrzygnięcie sprawy może nastąpić gdy znana jest cała prawda), udziału stron w postępowaniu (postępowanie toczy się przy udziale zainteresowanych w treści przyszłej decyzji stron), kontroli społ. nad postępowaniem, uwzględniania z urzędu interesu społ. (społ. zależy na wyeliminowaniu wszelkich przejawów naruszenia praworządności/łapówki), słusznego interesu stron (org. adm. powinien mieć na uwadze interes społeczny, ale nie wolno mu dopuścić do naruszenia słusznego interesu uczestnika postępowania). Decyzja administracyjna -akt prawny, wydany przez odpowiedni org. Dot.: przyznania lub cofnięcia obywatelowi okr. uprawnień np. nakaz, zakaz, licencja. Jeśli decyzja zmienia syt prawną obywatela jest to decyzja konstytutywna. Jeśli potwierdza syt. istniejącą prawną to decyzja deklaratoryjna. Struktura decyzji: *org., który ją wydał, * datę wydania, * oznaczenie stron, których postępowanie dot., * odwołanie się do podst, prawnej na mocy, której decyzja została podjęta, * rozstrzygnięcie sprawy, * uzasadnienie decyzji, * pouczenie o przysługującym trybie i terminie odwoławczym, * podpisy osób wydających decyzję oraz zajmowane przez nich stanowiska
Postanowienie administracyjne -akt org. adm., na temat kwestii proceduralnych wynikłych w trakcie postępowania adm. np. zawieszenie postępowania, sprostowanie błędów. Zawiera ono taką samą strukturę jak decyzja adm, z wyjątkiem uzasadnienia Środki odwoławcze: odwołanie - złożenie 14 dni od daty otrzymania decyzji. Decyzja zawiera wskazanie organu odwoławczego, który może uchylić całkowicie lub częściowo wydaną wcześniej przez organ adm. decyzję, zażalenie - wnosi się 7 dni od daty doręczenia do org. odwoławczego. Osoba fizyczna- człowiek Osoba prawna- wyodrębniona jedn. org., która zgodnie z obowiązującymi przep. może występować jako samodzielny podmiot prawa cywilnego Zdolność prawna- możliwość występowania w char. podmiotu w stosunkach cywilno- prawnych Zdolność do czynności prawnych- zd do nabywania praw i zaciągania zob. za pomocą czynności prawnych. Może być pełna, ograniczona, brak. Czynność prawna- czynność osoby fizycznej lub prawnej , która zmierza do ustanowienia, zmiany lub zniesienia stosunku cywilnoprawnego przez złożenie odpowiedniego oświadczenia woli. Rodzaje: a) jednostronna (do dok. czynności wystarczy oświadczenie woli 1 osoby), dwustronna (oświadczenie woli 2 i wiecej osób) b) rozporządzające( przeniesienie prawa majątkowego na inną osobę jego zniesienie lub obciążenie), zobowiązujące (zobowiązanie str do wykonania świadczenia w przyszłośći) c) odpłatne np. sprzedaż i nieodpłatne) d) konsensualne( wymagane tylko oświadczenie woli) i realne ( oś woli + wydanie rzeczy) Przesłanki ważności czynności prawne - osoba dokonująca czynności pr. musi posiadać zdolność prawną oraz zdolność do czynności prawnych. czynność prawna: nie może być sprzeczna z ustawą i zasadami współżycia społ., musi być dokonana w przewidzianej formie, powinna być wolna od wad. Oświadczenie woli - każde zachowanie człowieka wyrażające jego wolę w sposób dostateczny. Może być złożone na piśmie, ustnie, wyrażone przez gest. Wady oświadczenia woli: 1) brak świadomości lub swobody - osoba składająca oś. woli znajduje się w stanie psychicznym odbiegającym od normalnego; decyzja nieświadomy, nieswobodny, 2) pozorność- złożenie oś. za zgodą drugiej strony dla pozoru, 3) błąd- mylne wyobrażenie osoby składającej oś. o rzeczywistym stanie, mylne wyobr. treści złożonego oświadczenia, daje prawo osobie składającej oś. prawo wycofania się z jego skutków, 4) groźba - przymus psychiczny Przedstawicielstwo- czynność pr. dokonana zostaje przez osobę zwaną przedstawicielem, w imieniu innej osoby, zwanej reprezentowanym, pociąga za sobą skutki bezpośrednio dla reprezentowanego. Rodzaje: ustawowe (dokonywane przez przedstawiciela w czyimś imieniu wynikające z obowiązujących ustaw (np. przedstawicielem małoletnich są rodzice), pełnomocnictwo (prawo przedstawiciela do dokonywania czynności pr. w cudzym imieniu) Pełnomocnictwo - jednostronne oświadczenie osoby (mocodawcy), na mocy którego inna osoba (pełnomocnik) staje się upoważniona do działania w im. mocodawcy. Przedawnienie- po upływie wskazanego przez prawo terminu dłużnik może uchylić się od spełnienia świadczenia. Przedawnieniu ulegają jedynie roszczenia majątkowe. Termin to 10 lat. Przerwanie przedawnienia powodują: czynności w celu dochodzenia roszczeń, uznanie roszczenia przez dłużnika. Rzecz- przedmioty materialne na tyle wyodrębnione, że w obrocie mogą być traktowane jako dobra samoistne. Rodzaje: * ruchome i nieruchome (grunt+np. drzewo), * podzielne i niepodzielne, * oznaczone gatunkowo, * znajdujące się w obrocie i wyjęte z obrotu, * śr. trwałe i obrotowe, * zużywalne (jedzenie) i nie zużywalne (maszyny) Część składowa- elementy rzeczy, które nie mogą być odłączone bez uszkodzenia lub istotnej zmiany całości albo przedmiotu odłączonego np.części gruntu to budynki Przynależność- odrębne rzeczy potrzebne do korzystania z rzeczy głównej zgodnie z jej przeznaczeniem Własność- najszersze prawo do rzeczy, pozwalającym właścicielowi korzystać z niej i nią rozporządzać z wyłączeniem innych osób Prawo do: korzystania z rzeczy- Właściciel może używać, przetwarzać i czerpać korzyści z rzeczy, które będą potem jego własnością, rozporządzania rzeczą- Swobodne dokonywanie czynności pranych, skutkiem których jest wyzbycie się własności albo obciążenie rzeczy ograniczonym prawem rzeczowym.
|
Środki ochrony własności: roszczenia windykacyjne( rosz. o wydanie rzeczy) negatoryjne (przestanie naruszania prawa własności) Sposoby nabycia prawa własności: 1)Pierwotne: zawłaszczenie (objęcie w posiadanie samoistne), zasiedzenie(upływ czasu), przemilczenie (brak zgłoszenia się właściciela), odłączenie pożytków naturalnych od rzeczy przez uprawnionego do ich pobierania, |przetworzenie, pomieszanie, połączenie rzeczy ruchomych|, nacjonalizacja, w drodze egzekucji sądowej 2) Pochodne sposoby: dziedziczenie, nadanie przez władzę, przez umowę przenoszącą własność. Współwłasność - każdemu ze współwłaścicieli przysługują wszystkie atrybuty prawa własności. Rodzaje: współwł. w częściach ułamkowych (każdemu przysługuje udział w prawie własności określony ułamkiem,), łączna (regulują przepisy szczególne, np. małżeńska współwłasność majątkowa) Ograniczone prawa rzeczowe- przysługujące os. fizycznej lub prawnej dla rzeczy będącej własnością innej osoby. Rodzaje: użytkowanie, zastaw, służebność, własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego, spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego, pr. do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej , hipoteka Zobowiązanie- stosunek pr., w którym jedna ze stron (wierzyciel) może domagać się od drugiej strony (dłużnik) określonego zachowania czyli świadczenia Źródła zobowiązań- czynności prawne (np. umowy), czyny niedozwolone (szkoda), akty administracyjne (jednostronne decyzje org. admin. państw.) inne zdarzenia (zob. o małej ilości i znaczeniu) Odpowiedzialność deliktowa- za czyn własny, udowodnienie winy sprawcy ciąży na poszkodowanym. Oprócz winy poszkodowany musi wykazać szkodę i związek przyczynowy pomiędzy działaniem sprawcy a uczynioną szkodą Odpowiedzialność kontraktowa odpowiedzialność cywilnoprawna wynikająca z niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązku, który powstał na podstawie czynności pr. i obejmująca obowiązek naprawienia wynikłej z tego szkody Szkoda- Uszczerbek w obecnym i przyszłym majątku, jakiego poszkodowany dostaje wbrew swojej woli. Rodzaje na: osobie, dobrach osobistych, mieniu. Sposób naprawienia szk.: przywrócenie stanu poprzedniego, zapłata odpowiedniej sumy pieniężnej (odszkodowanie) Prawo gospodarcze - określenie dziedzin prawa regulujących działalność gospodarczą, obejmuje ono pr. gosp. prywatne i publiczne. Przedmiotem są funkcje państwa w sferze gosp. i wszystkie konsekwencje prawne ich sprawowania. Pr. gosp. obejmuje sferę stosunków prawnych między org. państwa a podmiotami gosp., stosunki te są regulowane w trybie administracyjnym. Obrót profesjonalny- umowy, w których po dwóch stronach czynności prawnej występują osoby zajmujące się prowadzeniem działalności gosp. i jednostronnie handlowe . Jest jeszcze obrót konsumencki Przedsiębiorca - podmiot prawa, który prowadzi we własnym imieniu działalność gospodarczą Działalność gospodarcza - forma aktywności przedsiębiorców działających na rynku Firma- imię i nazwisko osoby fizycznej lub nazwa osoby prawnej czy ułomnej osoby prawnej. Składa się z: rdzenia (imie i nazw. os. fizycznej lub nazwa os. prawnej), dodatków (obligatoryjnych i fakultatywnych) Prokura - szczególny rodzaj pełnomocnictwa dla os. fizycznej posiadającej pełną zdolność do cz. pr. (prokurenta), którego udzielić może każdy przedsięb. podlegający wpisowi do rejestru przedsiębiorców Prokura upoważnia do dokonywania wszelkich czynności związanych z prowadzeniem przedsięb. Spółka cywilna- nie ma osobowości prawnej, nie stanowi samodzielnego podmiotu prawa, podmiotami pr. pozostają wspólnicy spółki. Nie ma własnego mienia - nabywane prawa i zaciągane zobowiązania wchodzą do wspólnego majątku wspólników. Wspólnicy, nie spółka, prowadzą przedsiębiorstwo. Wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gosp., przy czym nie musi to być działalność zarobkowa. Umowa spółki powinna zostać zawarta na piśmie. Istotą jest stałość jej składu osobowego, utrudnione jest wystąpienie ze spółki. Do osiągnięcia celu spółki trzeba utworzyć majątek wspólny (wkłady, usługi wspólników). Za zob. wspólnicy odpowiadają majątkiem spółki i indywidualnym. Spółki osobowe (osobista praca wspólników): jawna, komandytowa, komandytowo-akcyjna(można założyć tylko w celu prowadzenia przedsięb. pod własną firmą), partnerska(w celu wykonywania wolnego zawodu w spółce, prowadzącej przedsięb. pod własną firmą). Cechy: brak osobowości prawnej, wspólnicy reprezentują spółkę, istnieje stała więź między wspólnikami, wspólnicy muszą być ujawnieni, wspólnicy wnoszą wkłady, nieograniczona i solidarna odpow. osobistym majątkiem wspólników za zob. spółki, wspólnicy pracują na rzecz spółki, uproszczona księgowość. Spółka jawna - osobowa spółka prowadząca przedsięb. pod własną firmą, nie jest spółką handlową. Nie posiada osobowości prawnej. Może zawierać umowy, pozywać i być pozywana. Posiada majątek, który stanowią wkłady wniesione do spółki oraz mienie nabyte przez spółkę w czasie jej istnienia. Powstanie spółki jawnej (3 tryby) W drodze: umowy pomiędzy wspólnikami, przekształcenia spółki cywilnej w jawną, przekształcenia każdej spółki handlowej w jawną. Umowa (forma pisemna pod rygorem nieważności). Powinna zawierać: firmę i siedzibę spółki, określenie wkładów wnoszonych przez wspólników i ich wartość, przedmiot działalności, czas trwania sp., jeżeli jest oznaczony. Trzeba wpisać spółke do KRS Krajowego Rejestru Sądowego. Spółka j. wpisywana jest jako przedsiębiorca. Zgłoszenie powinno zawierać: firmę, siedzibę i adres spółki, przedmiot działalności, nazwiska i imiona albo firmy (nazwy) wspólników oraz adresy, nazwiska i imiona osób upoważnionych do reprezentowania spółki, i sposób reprezentacji. Prowadzenie spraw: prawo i obowiązek prowadzenia spraw spółki j. bez dodatkowego wynagrodzenia. Umową spółki albo uchwałą wspólników można powierzyć prowadzenie spraw spółki jednemu lub kilku wspólnikom(tylko wspóln.). Pozostali są wówczas wyłączeni od prowadzenia spraw. Umowa może przewidywać wynagrodzenie za prowadzenie spraw spółki. Wspólnik może zostać zwolniony lub pozbawiony prawa prowadzenia spraw sp. (z ważnych powodów na mocy orzeczenia sądu). Rozwiązanie spółki gdy: zaistnieją okoliczności wskazane w umowie sp., jednomyślna uchwała wspólników, śmierć wspólnika lub ogłoszenie jego upadłości, wypowiedzenie umowy spółki przez wspólnika lub wierzyciela wspólnika, prawomocne orzeczenie sądu Spółkę partnerska (partnerzy/wolny zawód).Cechy: umowa -akt notarialny, powstaje z chwilą wpisu do KRS, cel- wykonywanie wolnego zawodu, odpowiedzialność jest ograniczona, działa pod własną firmą, firma powinna zawierać nazwisko co najmniej jednego partnera, dodatkowe oznaczenie i okr wolnego zawodu, pierwotnie musi się składać z co najmniej 2 wspólników.
|