Spis treści

System podatkowy przedsiębiorstw

Obecny system podatkowy

   Prawne podstawy nakładania obowiązków podatkowych stanowi obowiązująca od dnia 17 października 1997 r. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483). W art. 217 ustrojodawca postanowił, że:

1. nakładanie:

• podatków,

• innych danin publicznych,

określanie:

• podmiotów opodatkowania,

• przedmiotów opodatkowania,

• stawek podatkowych,

• kategorii podmiotów zwolnionych od podatków,

• zasad przyznawania ulg i umorzeń podatkowych

• może następować wyłącznie w drodze ustawy

Zgodnie z zasadą wyrażoną w art. 8 Konstytucji jej przepisy stosuje się bezpośrednio, chyba że Konstytucja stanowi inaczej. Oznacza to, że jeżeli w przepisach prawa podatkowego zawarte jest unormowanie sprzeczne z określonym przepisem Konstytucji, stosuje się przepis Konstytucji. Miejsce Konstytucji w systemie źródeł prawa podatkowego wymaga nadto, aby proces jego wykładni przebiegał w taki sposób, by dokonana interpretacja była zgodna z Konstytucją. W tej kwestii należy zwrócić uwagę na wytyczne Trybunału Konstytucyjnego, zawarte w uchwale z dnia 6 września 1995 r., sygn. W 20/94 (Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego, 1995, nr 1, poz. 6, cz. II, s. 258-265), który wskazuje, iż w sytuacji, gdy jest możliwe takie wyłożenie przepisu, aby pozostawał on w zgodzie z Konstytucją, należy z tej możliwości skorzystać, odrzucając taką drogę interpretacji, która prowadzi do odczytania przepisu jako niekonstytucyjnego.

   Na polski system podatkowy składa się jedenaście tytułów podatkowych, objętych materialnym szczególnym prawem podatkowym. Pojęcie podatku zostało zdefiniowane w art. 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. Nr 137, poz. 926 ze zm.) jako publicznoprawne, nieodpłatne, przymusowe i bezzwrotne świadczenie pieniężne na rzecz Skarbu Państwa, województwa, powiatu lub gminy, wynikające z ustawy podatkowej. Przepisy Ordynacji podatkowej stosuje się również do opłat i innych niepodatkowych należności budżetu państwa i budżetów jednostek samorządu terytorialnego, do których ustalania lub określania uprawnione są organy podatkowe, oraz opłat, o których mowa w przepisach o podatkach i opłatach lokalnych


   Część materialna ogólna i część proceduralna prawa podatkowego została uregulowana przepisami Ordynacji podatkowej.

1. Pojęcie podatku

J. Kaleta w pracy „Gospodarka budżetowa” pisze :

„ Podatkiem nazywamy świadczenie pieniężne o charakterze przymusowym, bezzwrotnym, nieodpłatnym i ogólnym pobierane przez państwo lub związek publicznoprawny na podstawie przepisów prawa określających warunki, wysokość i terminy płatności tych świadczeń.”

2. Podatki płacone przez przedsiębiorstwa

Obowiązujące przepisy podatkowe dzielą podatników na określone kategorie podatkowe, w zależności od wysokości osiąganych dochodów lub formy prowadzenia działalności gospodarczej.
Przedsiębiorcy mogą w związku z tym rozliczać się z fiskusem:
- ryczałtowo,
- w formie karty podatkowej lub
- podatkowej księgi przychodów i rozchodów (albo księgi handlowej).

Przedsiębiorstwa płacą podatek dochodowy, obciążający ich zyski. Podatek dochodowy od osób prawnych obowiązane są płacić wszystkie przedsiębiorstwa prywatne i państwowe, jeśli ze swojej działalności osiągają zysk. Stawka tego podatku jest jednakowa dla wszystkich przedsiębiorstw i nie zależy od wysokości zysku.
Przedsiębiorstwa polskie płacą też podatek od towarów i usług czyli VAT . 22%-na większość towarów i usług 7%-obniżony na niektóre produkty i usługi. Podatek VAT pobierany jest na każdym etapie wymiany; płaci go do urzędu skarbowego: producent, hurtownik, właściciel sklepu itp.

3. Znaczenie podatków we współczesnym świecie

Podatki są podstawą dochodów budżetu każdego państwa. Ponad 90% dochodów budżetowych to dochody z podatków. Największy udział ma podatek pośredni (od towarów i usług, akcyzowy, od gier) - ponad 70%.

Podatek dochodowy od osób prawnych - ok. 10%

Podatek dochodowy od osób fizycznych - ok. 20%

4. Klasyfikacja podatków

A. Ze względu na sposób ich pobierania:

1. Podatki bezpośrednie płacone przez podatnika z określonego tytułu (posiadania majątku, dochodu, itp.):

• podatek dochodowy od osób fizycznych;

• podatek dochodowy od osób prawnych;

• podatek rolny;

• podatek leśny;

• podatek od środków transportowych;

• podatek od nieruchomości;

• podatek od czynności cywilno prawnych;

• podatek od spadków i darowizn;

• podatek od posiadania psów.

2. Podatki pośrednie płacone w cenie kupowanego towaru:

• podatek od towarów i usług;

• podatek akcyzowy;

• podatek od gier

B. ze względu na podział zasilanego budżetu:

1. Podatki zasilające budżet centralny:

• podatek od towarów i usług (VAT);

• podatek akcyzowy;

• podatek od osób fizycznych (10-16%);

• podatek od osób prawnych (5%)

• podatek od gier.

2.Podatki zasilające budżety samorządu terytorialnego (gmin i powiatów):

• podatek rolny;

• podatek leśny;

• podatek od nieruchomości;

• podatek od czynności cywilno- prawnych;

• podatek od środków transportu;

• podatek od spadków i darowizn;

• podatek od posiadania psów.

5. Podatek dochodowy od osób fizycznych

Podatek dochodowy od osób fizycznych (POF)

POF został wprowadzony do polskiego systemu podatkowego w 1992r. Obecnie płaci go 24 mln. ludzi.

Podstawa prawna- - zasady funkcjonowania pof reguluje ustawa z 26.07.91 o pof

Przedmiotem opodatkowania- jest fakt osiągnięcia dochodu. Dochodem jest nadwyżka przychodów nad kosztami ich uzyskania w danym roku podatkowym. Przewaga kosztów na przychodami jest nazywana stratą.

PRZYCHODY- są to pieniądze, wartości pieniężne (wartość, na jaką wystawiony jest czek lub weksel itp.), wartość otrzymanych świadczeń w naturze (wartość otrzymanych dóbr i usług) oraz wartość wszystkich innych nieodpłatnie uzyskanych świadczeń (np. czynsz opłacany przez pracodawcę).

6. Zasady ogólne - pełna księgowość

Jeśli prowadzimy działalność i osiągniemy w roku podatkowym przychód z działalności przekraczający 800.000 EURO, to od następnego roku będziemy zmuszeni prowadzić księgi handlowe , zgodnie z ustawą o rachunkowości.
Księgi handlowe muszą również prowadzić osobowe spółki kapitałowe (spółka jawna, partnerska, komandytowa i komandytowo-akcyjna).
Podczas zakładania ksiąg rachunkowych należy wyróżnić 5 podstawowych etapów prac:

1. Sporządzenie inwentarza aktywów i pasywów

2. Ustalenie polityki rachunkowości

3. Wycena aktywów i pasywów

4. Sporządzenie bilansu otwarcia

5. Przeniesienie sald z bilansu otwarcia do ksiąg rachunkowych

Prowadzenie ksiąg handlowych jest bardzo skomplikowane dlatego w tym przypadku stanowczo polecam skorzystanie z usług biura rachunkowego. Na początek proponuję przestudiowanie Ustawy z dnia 29 września 1994r. o rachunkowości , która w sposób dosyć precyzyjny wyjaśnia w jaki sposób należy prowadzić księgi. Załączniki umieszczone na końcu ustawy pozwolą na  sporządzenie wszelkiego rodzaju bilansów finansowych.

7. Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych

Ta formą opodatkowania obejmuje osoby fizyczne prowadzące indywidualną działalność gospodarczą, spółki cywilne osób fizycznych, spółki jawne i spółki partnerskie której wspólnikami są wyłącznie osoby wykonujące wolny zawód. Dodatkowo w sposób zryczałtowany mogą być opodatkowane na warunkach określonych w ustawie przychody osób fizycznych nie prowadzących pozarolniczej działalności gospodarczej osiągane z tytułu umowy najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy lub innych umów o podobnym charakterze.
Od 1 stycznia 2003 r. objęto ryczałtem przychody uzyskiwane z wolnych zawodów, najmu, dzierżawy, a także usług dotychczas wyłączonych z opodatkowania ryczałtowego, podwyższono kwoty limitów uprawniających podatników do stosowania ryczałtu, wprowadzono możliwości dokonywania kwartalnych rozliczeń ryczałtu, wprowadzono nowe stawki podatkowe dla nowych rodzajów przychodów opodatkowanych ryczałtowo, zwiększono sankcje za nieprawidłowości w ewidencjonowaniu lub wykorzystywaniu powiązań gospodarczych.

Zgodnie z nowym brzmieniem art. 1 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne  ustawa reguluje opodatkowanie zryczałtowanym podatkiem dochodowym niektórych przychodów (dochodów) osiąganych przez osoby fizyczne:

1) prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą,

2) nie prowadzące pozarolniczej działalności gospodarczej, osiągające przychody z tytułu umowy najmu, podnajmu, dzierżawy poddzierżawy lub innych umów o podobnym charakterze,

3) wykonujące wolne zawody,

4) będące osobami duchownymi.

Wynika z tego, że osoby osiągające przychody z tytułu wykonywania wolnego zawodu oraz osoby nie prowadzące działalności gospodarczej osiągające przychody z najmu mogą skorzystać z opodatkowania w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych.

W ustawie podano definicję wolnego zawodu:
wolnym zawodem jest pozarolnicza działalność gospodarcza wykonywana osobiście wyłącznie na rzecz osób fizycznych przez lekarzy, lekarzy stomatologów, lekarzy weterynarii, techników dentystycznych, felczerów, położne, pielęgniarki, tłumaczy oraz nauczycieli w zakresie świadczenia usług edukacyjnych polegających na udzielaniu lekcji na godziny. Prowadzenie działalności w zakresie innych niż wymienione wolnych zawodów nie podlega opodatkowaniu ryczałtowemu. 
Stawka ryczałtu dla wolnych zawodów wynosi 20%.


Opodatkowani na zasadach ryczałtowych nie prowadzą książki przychodów i rozchodów, a jedynie ewidencję przychodów, w g. wzoru określonego przez Ministra Finansów. W związku z tym, że objęci tym podatkiem nie uwzględniają kosztów uzyskania przychodu i opłacają podatek w formach uproszczonych - mają do spełnienia znacznie mniej wymogów dotyczących rachunkowości podatkowej. Muszą jednak prowadzić ewidencję środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych.
Stawki ryczałtu są określone są dokładnie w zależności od rodzaju przychodów w art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 20.11.1998 o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne.
Podstawą do obliczenia podatku jest przychód bez uwzględniania kosztów. Stawki określone są procentowo i wynoszą:

• 8,5% - dla działalności usługowej

• 5,5% - dla działalności produkcyjnej

• 3,0% - dla działalności handlowej, gastronomicznej

Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych jest bardzo dobrym rozwiązaniem dla rozpoczynających działalność. Są oni w stanie dokładnie określić wielkość płaconego podatku w poszczególnych miesiącach, wiedząc, na jakie przychody mogą liczyć. Należy pamiętać, że w tej formie opodatkowania nie jest możliwe odliczenie poniesionych kosztów. Tak więc możliwe są przypadki, kiedy poniesiemy straty, wynikające z faktu poniesienia wysokich wydatków finansowanych z osiągniętych przychodów.
Ryczałtu można się zrzec. Zrzeczenie może być dokonane nie później niż do dnia 20 stycznia roku podatkowego lub do dnia poprzedzającego dzień rozpoczęcia działalności, jeżeli podatnik rozpoczyna działalność w ciągu roku. Zrzeczenia podatnik dokonuje przez złożenie urzędowi skarbowemu właściwemu według miejsca zamieszkania podatnika pisemnego oświadczenia. W wypadku prowadzenia działalności w formie spółki, wszyscy wspólnicy składają wspólne oświadczenie urzędom skarbowym właściwym według miejsca zamieszkania każdego ze wspólników.
Minister finansów corocznie ogłasza kwotę przychodu osiągniętego z działalności w roku poprzednim, której przekroczenie powoduje utrate prawa do opodatkowania w formie zryczałtowanej. 
Z tej formy opodatkowania nie mogą korzystać:
—   osoby opłacających podatek w formie karty podatkowej
—   osoby korzystające, na podstawie odrębnych przepisów, z okresowego zwolnienia od podatku dochodowego,
—   osoby osiągające w całości lub w części przychody z tytułu:
    —     prowadzenia aptek,
    —     działalności w zakresie udzielania pożyczek pod zastaw (prowadzenia lombardów),
    —     działalności w zakresie kupna i sprzedaży wartości dewizowych,
    —     wykonywania wolnych zawodów,
    —     świadczenia usług wymienionych w załączniku nr 2 do ustawy, z zastrzeżeniem ust. 4,
—   osoby wytwarzające wyroby opodatkowane podatkiem akcyzowym, na podstawie odrębnych przepisów,
—   osoby podejmujące wykonywanie działalności w roku podatkowym:
    —     po zmianie działalności wykonywanej samodzielnie na działalność prowadzoną na imię obojga małżonków, w tym także w formie spółki 
            z małżonkiem,
    —     po zmianie działalności wykonywanej na imię obojga małżonków, w tym także w formie spółki z małżonkiem, na działalność prowadzoną samodzielnie przez jednego lub każdego z małżonków,
    —     po zmianie działalności wykonywanej samodzielnie przez małżonka na działalność prowadzoną samodzielnie przez drugiego małżonka 
—  jeżeli małżonek lub małżonkowie, na imię których prowadzona była działalność przed zmianą, opłacali z tej działalności podatek dochodowy na ogólnych zasadach,
—  osoby rozpoczynające działalność samodzielnie lub w formie spółki, jeżeli podatnik lub co najmniej jeden ze wspólników, przed rozpoczęciem działalności w roku podatkowym lub w roku poprzedzającym rok podatkowy, wykonywał w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres działalności podatnika lub spółki.
Jeżeli jednak osoby wymieniono powyżej w pkt 6 nie zamierzają wykonywać działalności na rzecz byłych lub obecnych pracodawców, mogą do dnia rozpoczęcia działalności zawiadomić urząd skarbowy właściwy według miejsca zamieszkania podatnika o korzystaniu z opodatkowania w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych. W przypadku gdy podatnik lub spółka dokona sprzedaży towarów handlowych lub wyrobów lub uzyska przychody ze świadczenia usług na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy, traci prawo do ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych i poczynając od dnia uzyskania tego przychodu do końca roku podatkowego opłaca podatek dochodowy na ogólnych zasadach.

Zalety:
Nie ma comiesięcznych deklaracji podatku dochodowego
Podatek płaci się od obrotów, co umożliwia niekiedy osiągnięcie korzyści fiskalnych w stosunku do opodatkowania na zasadach ogólnych
Księgowość jest mniej skomplikowana niż w przypadku zasad ogólnych

Wady:
Nie ma możliwości zaliczenia wydatków w koszty uzyskania przychodów
Ryczałt jest czasami za wysoki w stosunku do uzyskiwanych marż
W trakcie trwania roku podatkowego nie można się zrzec ryczałtu (ale jeśli wykona się czynność, która według ustawy nie może być opodatkowana w sposób zryczałtowany - traci się prawo do opodatkowania w tej formie).

8. Karta podatkowa


Ta forma opodatkowania obejmuje osoby fizyczne prowadzące działalność indywidualnie lub w formie spółki cywilnej, czyli:
—  usługową lub wytwórczo-usługową, określoną w części I tabeli stanowiącej załącznik nr 3 do Ustawy z dnia 20.11.1998 o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (zwanej dalej "ustawą"), w zakresie wymienionym w załączniku nr 4 do ustawy - przy zatrudnieniu nie przekraczającym stanu określonego w tabeli,
—  usługową w zakresie handlu detalicznego żywnością, napojami, wyrobami tytoniowymi oraz kwiatami, z wyjątkiem napojów o zawartości powyżej 1,5% alkoholu - w warunkach określonych w części II tabeli,
—  usługową w zakresie obnośnego i obwoźnego handlu detalicznego artykułami nie żywnościowymi - w warunkach określonych w części III tabeli, z wyjątkiem handlu paliwami silnikowymi, środkami transportu samochodowego, ciągnikami rolniczymi i motocyklami oraz z wyjątkiem handlu artykułami nie żywnościowymi objętego koncesjonowaniem,
—  gastronomiczną - jeżeli nie jest prowadzona sprzedaż napojów o zawartości powyżej 1,5% alkoholu - w warunkach określonych w części IV tabeli,
—  w zakresie usług transportowych wykonywanych przy użyciu jednego pojazdu - w warunkach określonych w części V tabeli,
—  w zakresie usług rozrywkowych - w warunkach określonych w części VI tabeli,
—  w zakresie sprzedaży posiłków domowych w mieszkaniach, jeżeli nie jest prowadzona sprzedaż napojów o zawartości powyżej 1,5% alkoholu - w warunkach określonych w części VII tabeli,
—  w wolnych zawodach, polegającą na świadczeniu usług w zakresie ochrony zdrowia ludzkiego - w warunkach określonych w części VIII tabeli,
—  w wolnych zawodach, polegającą na świadczeniu usług weterynaryjnych, w tym również sprzedaż preparatów weterynaryjnych wymienionych w pozycjach: 24.42.13-70, 24.42.21-65, 24.42.21-69, 24.42.23-40 ex oraz 24.41.51-90.30 Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług, w związku ze świadczonymi usługami - w warunkach określonych w części IX tabeli,
—  w zakresie opieki domowej nad dziećmi i osobami chorymi - w warunkach określonych w części X tabeli,
—  w zakresie usług edukacyjnych, polegającą na udzielaniu lekcji na godziny - w warunkach określonych w części XI tabeli.
Podatnicy prowadzący działalność opodatkowaną w formie karty podatkowej są zwolnieni od obowiązku prowadzenia ksiąg, składania zeznań podatkowych, deklaracji o wysokości uzyskanego dochodu oraz wpłacania zaliczek na podatek dochodowy. Podatnicy ci są jednak obowiązani wydawać na żądanie klienta rachunki i faktury, o których mowa w odrębnych przepisach, stwierdzające sprzedaż wyrobu, towaru lub wykonanie usługi, oraz przechowywać w kolejności numerów kopie tych rachunków i faktur w okresie pięciu lat podatkowych, licząc od końca roku, w którym wystawiono rachunek lub fakturę. Wniosek o zastosowanie opodatkowania w formie karty podatkowej podatnik składa właściwemu urzędowi skarbowemu w deklaracji według ustalonego wzoru, w terminie do dnia 31 grudnia roku poprzedzającego rok podatkowy, od którego ma być zastosowana karta, a jeżeli podatnik rozpoczyna działalność w ciągu roku podatkowego - przed rozpoczęciem działalności. Jeżeli do końca każdego roku podatkowego objętego opodatkowaniem w formie karty podatkowej podatnik nie zgłosił likwidacji działalności, uważa się, że prowadzi nadal działalność opodatkowaną w tej formie.
Karta podatkowa to korzystna forma dla podatnika, jednak obwarowana wieloma zastrzeżeniami dotyczącymi zatrudnienia i rodzaju wykonywanej działalności. Podatnik może w terminie do końca roku podatkowego zrzec się zastosowania opodatkowania w formie karty podatkowej, poczynając od roku następnego. Stawki karty podatkowej określone są w załączniku do ustawy i ulegają podwyższeniu lub obniżeniu na zasadach określonych w ustawie.
Należy pamiętać, iż podatnik rozliczający się w formie karty nie może korzystać ze wspólnego z małżonkiem opodatkowania ani nie może dokonywać żadnych odliczeń od podatku.
Podatnik korzystający z karty obowiązany jest prowadzić ewidencję pracowników, poświadczoną przez urząd skarbowy. Ze względu na wskazane ograniczenia, opodatkowanie w formie karty podatkowej
sprawdza się z reguły w małych firmach, najczęściej jednoosobowych, nie zatrudniających pracowników i osiągających niewielkie dochody.
Ponieważ rozliczenie podatku w tej formie jest proste, przedsiębiorcy nie muszą korzystać z usług księgowych; są także zwolnieni z obowiązku przeprowadzania rozliczeń za pomocą kas rejestrujących. Nie mają też obowiązku posiadania rachunków bankowych i mogą rozliczać się w formie gotówkowej.

9. Podatek dochodowy od osób prawnych:

Zgodnie z ustawą o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. 2000.54.654) są nim objęte następujące podmioty:
- osoby prawne oraz spółki kapitałowe w organizacji;
- podatkowe grupy kapitałowe (składające się co najmniej z dwóch spółek prawa handlowego);
- jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej, z wyjątkiem spółek cywilnych, jawnych, partnerskich, komandytowych i komandytowo -akcyjnych.

Podatkowi liczonemu od całości uzyskanych dochodów podlegają wszystkie wymieniowe wyżej podmioty, których siedziba lub zarząd znajdują się na terytorium Polski. Podatnicy, których siedziba lub zarząd znajdują się poza terytorium Polski, są zobowiązani do płacenia podatku dochodowego od tej części dochodów, które osiągają na terytorium Polski. Dochodem jest nadwyżka sumy przychodów nad kosztami ich uzyskania. Rokiem podatkowym jest rok kalendarzowy, chyba że podatnik zdecyduje inaczej (np. w umowie spółki) i powiadomi o tym Urząd Skarbowy.

Stawki podatku dochodowego:
- 2002r.- 28%;
- 2003r.- 24%;
- 2004 r. - 19% (propozycja).

10. Podatek od towarów i usług (VAT)

Działa od 4 lipca 1993 roku - został wprowadzony Ustawą z dnia 8 stycznia 1993 roku o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym. Podatek VAT zastąpił istniejący wcześniej podatek obrotowy.

PODATEK NALEŻNY VAT - obciążający sprzedawców;

PODATEK NALICZONY VAT - obciążający zakup czyli kupujących.

VAT NALEŻNY - VAT NALICZONY = PODATEK DLA URZĘDU SKARBOWEGO

Podatek VAT ma charakter powszechny - obejmuje wszystkie osoby fizyczne i prawne oraz jednostki nie posiadające, które dokonują czynności podlegające podatkowi VAT.

PRZEDMIOT OPODATKOWANIA:

• sprzedaż towarów i usług na terytorium RP;

• eksport i import towarów i usług;

• nieodpłatne przekazywanie lub zużycie towarów i świadczenie własnych usługna cele reprezentacji i reklamy;

• przekazywanie towarów i świadczenie usług na cele osobiste przedsiębiorcy, jego wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków zarządu, rady nadzorczej, czy pracowników;

• darowizny i świadczenia usług nieodpłatnie lub w zamian za czynności nie podlegające opodatkowaniu;

• wydawanie towarów i świadczenie usług w zamian za wierzytelności lub w miejsce świadczenia pieniężnego oraz za inne czynności nie podlegające opodatkowaniu;

• jakakolwiek wzajemna wymiana towarów i usług.

Jeżeli któraś z tych czynności zostanie wykonana, nawet jednorazowo, ale w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonania jej w sposób częstotliwy, trzeba zapłacić VAT.

WYJĄTEK STANOWIĄ PODATNICY:

• u których wartość sprzedaży towarów i usług, a także wartość eksportu towarów i usług nie przekraczała w poprzednim roku podatkowym określonego przez MF limitu (10000 EURO - w roku 2002 lub 38500 zł). Mogą oni zrezygnować ze zwolnienia:

• zwolnieni z tego podatku są podatnicy opłacający podatek dochodowy od osób fizycznych w formie karty podatkowej mogą oni zrezygnować ze zwolnienia.

Istnieją jednak przepisy pozwalające na zwolnienie z podatku VAT określonych czynności.

ROZLICZENIE PODATKU:

• podatek rozlicza się w układzie miesięcznym;

• deklaracje (VAT-7) i wpłaty do US dokonuje się do dnia 25 miesiąca po miesiącu, za który dokonujemy rozliczenie.

TERMIN I MIEJSCE SKŁADANIA DEKLARACJI PODATKOWEJ

Podatnicy podatku od towarów i usług zobowiązani są składać w Urzędzie Skarbowym deklaracje podatkowe za okresy miesięczne w terminie do 25 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy.

Wyjątek stanowią podatnicy sprzedający wyłącznie produkty rolne. Mogą oni składać deklaracje podatkowe za okresy kwartalne, w którym powstał obowiązek podatkowy.

ZASADY OBLICZANIA PODATKU

W podatku od towarów i usług podatnik ma prawo do obniżenia podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przy nabyciu towarów i usług, związanych ze sprzedażą opodatkowaną. Dzięki takiemu rozwiązaniu nie występuje podwójne opodatkowanie obrotu.

Prawo do obniżenia podatku należnego w miesiącu w którym podatnik otrzymał fakturę potwierdzającą zakup towarów i usług. Jednak w przypadku gdy kwota podatku naliczonego jest w danym miesiącu wyższa, od kwoty podatku należnego, podatnik ma prawo obniżenia o tę różnicę podatku należnego w następnych miesiącach. Sytuacja taka zachodzi wówczas gdy sprzedaż towarów (usług) dokonywana przez podatnika opodatkowana jest stawką 7% lub 0%, a zakupione przez niego towary opodatkowane były stawką 22%.

ZWROT POŚREDNI - przyjęty jako zasada w podatku od towarów i usług - oznacza prawo podatnika do obniżenia, o kwotę nadwyżki, podatku należnego za następne okresy.

ZWROT BEZPOŚREDNI - na rachunek bankowy, przysługuje podatnikom dokonującym sprzedaży towarów opodatkowanych w całości lub części stawką niższą niż 22%.


11. Podatek akcyzowy

Zakres przedmiotowy

Zakres towarów, które podlegają opodatkowaniu podatkiem akcyzowym został określony w ustawie z dnia 8 I 1993r. o podatku od towarów i usług oraz akcyzie.

W Polsce przy wyodrębnianiu wyrobów akcyzowych kierowano się:

• Względami fiskalnymi (rok 2000 - 27,3 mld zł czyli 19,8% wpływów podatków ogółem)

• Niskimi kosztami produkcji w porównaniu do ich ceny rynkowej (np. alkohol)

• Tradycją podatkową (np. sól)

• Luksusowym charakterem produktu (np. jachty pełnomorskie)

• Szkodliwością dla zdrowia i przyczynianiem się do szerzenia się patologii społecznej (wyroby tytoniowe i alkoholowe)

• Negatywnym wpływem na środowisko naturalne (np. samochody osobowe)

Podatek akcyzowy jest podatkiem jednofazowym.

Do wyrobów akcyzowych aktualnie należą:

1. Używki: wyroby przemysłu spirytusowego i drożdżowego z wyłączeniem drożdży, wyroby winiarskie, piwo, tytoniowe i alkoholowe z udziałem ponad 1,2% alkoholu

2. Dobra luksusowe: jachty pełnomorskie, sprzęt elektroniczny wysokiej klasy, kamery wideo, wyroby perfumeryjne, broń palna myśliwska, gazowa, wyprawione skóry zwierząt szlachetnych.

3. Produkty zanieczyszczające środowisko: naftowe i syntetyczne paliwa płynne, samochody osobowe, opakowania z tworzyw sztucznych

4. Sól, energia elektryczna

5. Inne: wyposażenie obiektów rozrywkowych, karty do gry, gaz płynny do tankowania pojazdów, do butli turystycznych o masie do 5 kg.

Podmiot

Zgodnie z przepisami ustawy podatnikiem akcyzy są osoby prawne, jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej i osoby fizyczne.

• Producenci lub importerzy wyrobów akcyzowych

• Usługodawcy w zakresie wyrobów akcyzowych

• Nabywcy wyrobów akcyzowych, od których nie pobrano podatku akcyzowego lub pobrano w kwocie niższej niż należna

• W sytuacji nadmiernych ubytków lub zawinionych niedoborów w następujących wyrobach akcyzowych: wyroby przemysłu spirytusowego i drożdżowego, wyroby winiarskie, piwo, wyroby tytoniowe

Ponadto podatnikami akcyzy są osoby prawne, jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej i osoby fizyczne w przypadku gdy:

• Dokonują sprzedaży papierosów powyżej ceny detalicznej wyznaczonej i wydrukowanej przez producenta na pojedynczym opakowaniu papierosów

• Po 1 marca 2001r. dokonują sprzedaży papierosów, które nie zostały oznaczone ceną detaliczną.

Obowiązek podatkowy

Zgodnie z art. 34 z ustawy opodatkowaniu podlegają wyroby akcyzowe uczestniczące w wykonaniu następujących czynności:

• Sprzedaż

• Eksport(zwolniony) i import

Opodatkowaniu akcyzą podlegają takie czynności, które w świetle ustawy traktowane są na równi ze sprzedażą - tak jak w podatku VAT

Dla niektórych wyrobów akcyzowych (paliwa silnikowe i oleje smarowe, wyroby spirytusowe, piwo, wino, wyroby tytoniowe) obowiązek podatkowy powstaje w momencie przemieszczenia tych wyrobów poza teren zakładu, w którym zostały wyprodukowane.

Opodatkowaniu akcyzą podlegają także nadmierne ubytki i zawinione niedobory niektórych wyrobów akcyzowych.

Przedmiotem opodatkowania podatkiem akcyzowym może być również zużycie wyrobu akcyzowego: spirytusy na które obowiązują różne stawki podatku akcyzowego w zależności od przeznaczenia tego spirytusu.

Podstawa opodatkowania podatkiem akcyzowym:

• U producenta - obrót wyrobami akcyzowymi

• U importera - wartość celna powiększona o należne cło

• Ilość wyrobów akcyzowych, jeżeli podatek oblicza się wg stawek kwotowych.

Art. 37. Stawki maksymalne odpowiednio u producenta i importera:

• Wyroby przemysłu spirytusowego i drożdżowego 95% i 1900%

• Paliwa 80% i 400%

• Wyroby winiarskie, piwo, pozostałe alkohole i wyroby tytoniowe 70% i 230%

• Samochody osobowe 40% i 65%

• Pozostałe wyroby akcyzowe 25% i 40%

Stawka akcyzy dla energii elektrycznej wynosi zarówno u producenta i importera 0,02 zł za 1 kWh

Stawki akcyzy ustalone są procentowo bądź kwotowo przez Ministra Finansów, który ma prawo do:

• Obniżenia stawki akcyzy

• Ustalić minimalną stawkę akcyzy dla papierosów

• Zwolnić niektóre towary z akcyzy

Skala w podatku akcyzowym ma charakter proporcjonalny.

Zasady rozliczania podatku akcyzowego

Rozporządzenie ustala dwa terminy płatności podatku akcyzowego:

• Wstępne dzienne wpłaty dokonywane nie później niż do 25 dnia, licząc od dnia opuszczenia przez wyrób terenu zakładu w którym został wyprodukowany

• Ostateczne za okresy miesięczne płatne w terminie do 25 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy.

Dzienne wpłaty tylko dla wyrobów:

• Paliw

• Olejów smarowych

• Wyrobów przemysłu spirytusowego i drożdżowego

• Piwa

• Wyrobów tytoniowych

Dla pozostałych wpłaty ostateczne.

Przy imporcie obowiązek uiszczenia akcyzy następuje w terminie i na warunkach określonych dla zapłaty cła.

Kontrola ze strony państwa.

Przemyt ze względu na wysoką akcyzę jest opłacalny i przynosi duże straty dla budżetu. Dlatego oznacza się towary banderolami.

Znaki akcyzy mogą mieć postać:

• Banderoli

• Znaków cechowych

• Pieczęci

Gdy używamy przedmiot niszczymy znak akcyzy. Banderole są wydawane podmiotom gospodarczym z tytułu zapłaty zaliczki na podatek akcyzowy.

12. Podmiot opodatkowania

PODMIOTEM OPODATKOWANIA - jest zarówno strona ustalająca, pobierająca podatek (tzw. podmiot czynny) jak również strona, na której ciąży obowiązek podatkowy (tzw. podmiot (strona) bierny).

WYBÓR PODMIOTU CZYNNEGO - rozstrzygany jest zazwyczaj w ustawach zasadniczych poszczególnych państw (konstytucja). W zależności od struktury organizacyjnej danego państwa uprawnienia te mogą być podzielone miedzy organy władzy państwowej i np. samorządowej ( Rady Gmin, Powiatów, Sejmików Woj. itd.).

W POLSCE PODMIOTEM CZYNNYM - jest państwo. W ograniczonym zakresie podmiotem czynnym są także władze samorządowe szczebla gminnego, którym przysługuje prawo pobierania ściśle określonych podatków i wpływania na konstrukcję niektórych elementów budowy tych podatków.

PODMIOTEM BIERNYM - są osoby fizyczne, prawne lub jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej, na które został nałożony obowiązek podatkowy. Na obowiązek ten składa się zarówno konieczność zapłacenia podatku jak i wypełnienia czynności pomocniczych tj, prowadzenia księgowości w sposób umożliwiający ustalenie wysokości podatku, składania zeznań podatkowych itp.

13. Przedmiot opodatkowania

Z przedmiotem opodatkowania ściśle łączy się pojęcie przedmiotu opodatkowania. Przedmiotem opodatkowania są zjawiska, zdarzenia, rzeczy, a także stan faktyczny czy prawny powodujący powstanie obowiązku podatkowego. Określenie przedmiotu opodatkowania pozwala na udzielenie odpowiedzi na pytanie, z jakiego tytułu płaci się podatek.

Przedmiot opodatkowania - jest z reguły zjawiskiem gospodarczym (np. Prowadzenie działalności, która uwrażliwia uzyskanie dochodów lub przychodów, posiadanie nieruchomości, otrzymanie spadku lub darowizny), a czasem pozagospodarczym (np. posiadanie psa).

Przedmiot opodatkowania może mieć charakter jednorazowy (np. nabycie nieruchomości), powtarzalny (np. otrzymywanie dochodu z pracy), ciągły (np. posiadanie gospodarstwa rolnego).

14. Podstawa opodatkowania

Ilościowe (np. w tonach, sztukach, metrach) lub wartościowe (w pieniądzu) ujęcie przedmiotu opodatkowania określa się mianem Podstawy Opodatkowania .

Jej ustalenie jest w zasadzie niezbędne do określenia wysokości świadczenia podatkowego. Podstawa opodatkowania nie tylko umożliwia wymiar podatku, ale niekiedy decyduje o powstaniu lub istnieniu obowiązku podatkowego. Ustawodawca określa bowiem od jakiej kwoty podstawy opodatkowania lub od jakiej wysokości jednostki naturalnej powstaje obowiązek podatkowy.

15. Zwolnienia podatkowe i ulgi

Zwolnienia podatkowe polegają na tym, że państwo w ramach prowadzonej polityki fiskalnej, wyłącza z obowiązku podatkowego pewna grupę podatników lub pewna część przedmiotu opodatkowania. W tym pierwszym przypadku mamy do czynienia ze zwolnieniem podmiotowym, a w drugim ze zwolnieniem przedmiotowym. Zwolnienie może być również uzależnione jednocześnie od kryterium podmiotowego i przedmiotowego. Mówimy wówczas o zwolnieniu podmiotowo-przedmiotowym.

Np. przedmiot - podatek dochodowy osoby fiz. prowadzące dział. gosp. 2727zł; podm. - rolnicy zwolnieni z podatku dochodowego

Ulga (zniżka) podatkowa oznacza częściowe ograniczenie ciężaru podatkowego. Mogą być one związane z określoną cechą lub kilkoma określonymi cechami podmiotu opodatkowania (ulgi podmiotowe) albo przedmiotu opodatkowania (ulgi przedmiotowe). Ulgi mogą mieć też charakter podmiotowo-przedmiotowy. Z punktu widzenia konstrukcji podatku ulgi polegać mogą na :

• obniżeniu stawki podatkowej,

• pomniejszeniu podstawy opodatkowania (najczęściej),

• pomniejszeniu kwoty doliczonego podatku,

• odroczenia terminu płatności podatku,

• rozłożeniu podatku na raty.

RODZAJE ULG

Możemy wyróżnić ulgi o charakterze gospodarczym i socjalnym.

Ulgi gospodarcze - wykorzystywane są w celu oddziaływania na rozwój działalności gospodarczej np.: ulgi inwestycyjne przysługujące przedsiębiorcom wydatkującym na inwestycje.

Celem ulg socjalnych jest dostosowanie obciążeń podatkowych do zmniejszonej zdolności podatkowej podatnika. Uwzględnia się tutaj te elementy osobistej sytuacji podatnika, które wywierają istotny wpływ na jego zdolność płatniczą tj. jego stan rodzinny, wiek, inwalidztwo (dot. osób fizycznych).

Zwolnienia i ulgi podatkowe mogą mieć charakter czasowy i bezterminowy.

Zarówno ulgi jak i zwolnienia mogą mieć charakter powszechny (systemowy) lub indywidualny.

16. Literatura

Kozłowski Cezary „Doradztwo podatkowe”

www.prawo.akcjasos.pl

www.mf.gov.pl

opracowanie Cassie Sunstar

17

---