Biocenozą nazywamy zbiór populacji żyjących w określonej przestrzeni, czyli środowisku fizycznym; jest to jednostka ekologiczna w takim stopniu zorganizowana, że wykazuje własne cechy charakterystyczne, których nie mają poszczególne populacje, czy osobniki wchodzące w jej skład, oraz funkcjonuje jako pewna całośc, dzięki wzajemnym powiązaniom metabolicznym.

Biocenozy duże o wysokim stopniu organizacji cechują się względną niezależnością; oznacza to, że uzależnione są od dopływającej z zewnątrz energii słonecznej, natomiast stosunkowo niezależne od dopływu i odpływu energii z sąsiednich biocenoz.

Biocenozy małe (zespoły, zbiorowiska) są w większym stopniu zależne od sąsiedujących układów ekologicznych.

Podstawą funkcjonowania ekosystemu są: obieg materii i przepływ energii.

Biocenozy pod względem funkcjonalnym stanowią wyraźną całośc:

o charakterystycznej strukturze troficznej;

określonym schemacie przepływu energii;

dużym prawdopodobieństwie występowania podobnym lub tych samych gatunków;

funkcjonalnie podobne biocenozy mogą różnic się składem gatunkowym;

W biocenozach przynajmniej dużych występują trzy główne poziomy troficzne:

producenci;

makrokonsumenci;

mikrokonsumenci;

Gatunki lub grupy gatunków, które w obrębie każdego z tych poziomów wpływają decydująco na przepływ energii i środowisko życia wszystkich pozostałych gatunków, zwane są domiantami ekologicznymi.

Biocenozy można klasyfikowac na podstawie:

głównych cech strukturalnych, takich jak gatunki dominujące, formy życiowe lub gatunki wskaźnikowe;

fizycznego środowiska biocenozy (siedliska);

właściwości funkcjonalnych takich jak typ metabolizmu biocenozy;

Do wyraźnego odgraniczenia jednej biocenozy od drugiej przyczyniają się trzy podstawowe procesy:

konkurecja;

symbioza między grupami gatunków zależnych od siebie;

keowolucja grup gatunków;

Stosunek liczby gatunków do ich współczynników znaczenia (liczby) osobników, biomasy, produktywności nazywamy wskaźnikiem różnorodności gatunkowej.

Różnorodnośc gatunkowa w ekosystemach podlegających działaniu silnych fizykochemiacznych czynników ograniczających jest mała, a wysoka w ekosystemach uzależnionych od czynników biotycznych.

Typy struktur biocenoz:

pionowa struktura przestrzenna;

pozioma struktura przestrzenna;

typ aktywności (cykliczności);

struktura troficzna (sieciowa organizacja łańcuchów pokarmowych);

sposoby reprodukcji;

struktura socjalna;

rodzaj wzajemnych oddziaływań (konkurencja, mutualizm idt.);

rozmieszczenia losowe;

Ekoton jest strefą przejściową między dwiema lub większą liczbą różnych biocenoz, np. Między lasem a środowiskiem trawistym lub między biocenozami miękkiego i twardego dna morza.

Tendencja do wzrostu zróżnicowania gatunkowego i zagęszczenia na styku biocenoz nosi nazwę efektu styku.

Produktywność to intensywność, z jaką produkowana jest materia i magazynowana energia w związkach organicznych. Produkcja pierwotna brutto to ilość materii wyprodukowanej przez producentów w jednostce czasu na jednostkę powierzchni (np. kg/ha/dzień).

Przykład produkcji pierwotnej:

pustynia - 0,1 kg/ha/dzień

plantacja trzciny - 47,3 kg/ha/dzień

uprawa pszenicy - 9,4 kg/ha/dzień

las - 30,0 kg/ha/dzień

Ostatecznie tworzą produkcję pierwotną netto, która jest produkcją pierwotną brutto pomniejszoną o straty związane z oddychaniem.

Produkcja wtórna - to masa substancji organicznej wytwarzana przez konsumentów.

Wszystkie organizmy tworzące biocenozę stanowią jej biomasę.

(Biomasa = fitomasa + zoomasa).

Strukturę troficzną biocenozy można przedstawić graficznie w postaci piramidy.

Wyróżniamy:

piramidę liczebności - przedstawiającą ilość osobników w poszczególnych poziomach troficznych;

piramidę biomas - przedstawiającą masę organizmów poszczególnych poziomów troficznych;

piramidę energii - przedstawiającą przepływ energii i produktywność poszczególnych poziomów troficznych;

Stadium klimaksu w szeregu sukcesyjnym jest ostateczną, czyli stabilną biocenozą. Jest układem samopodtrzymującym się i znajdującym się w stanie równowagi ze środowiskiem abiotycznym i biotycznym.

Tempo zmian w biocenozie jest duże we wczesnych stadiach sukcesji, ale maleje w miarę zbliżania się do stadium klimaksu.

Reguła Hardy'ego - Weinberga

(p+q)^2 = p^2+2pq+q^2

p+q=1 p=1-q

p- częstość genu dominującego

q- częstość genu recesywnego

p^2- częstość homozygot dominujących

q^2-częstość homozygot recesywnych

2pq - częstość heterozygot

I

---