ODRUCH KOLANOWY monosynaptyczny

Najbardziej znanym odruchem monosynaptycznym na rozciąganie jest odruch kolanowy. Polega on na skurczu mięśnia czworogłowego uda po uderzeniu w jego ścięgno poniżej rzepki (gwałtowne rozciągnięcie jego włókien).

BODZIEC - wskutek uderzenia poniżej rzepki, ścięgno rzepki ulega rozciągnięciu, pociągając za sobą tkankę mięśniową - następuje rozciągnięcie włókien mięśniowych m. czworogłowego uda

1. receptor: bodziec jest odbierany przez proprioreceptor mięśniowy (receptor pierścieniowo-spiralny - utworzony przez wrzecionko nerwowo-mięśniowe na włóknach intrafuzalnych mięśnia);

2. droga dośrodkowa: w postaci impulsu nerwowego pobudzenie jest przesyłane drogą aferentą do rdzenia kręgowego (przez rogi tylnie do przednich);

3. ośrodek odruchu: w rogach przednich rdzenia kręgowego impuls przechodzi przez jedyna synapsę nerwowo-nerwową. Jest to synapsa pobudzająca, na której zakończeniu wydzielana jest acetylocholina;

4. droga odśrodkowa: (impuls z rogów przednich za pośrednictwem aksonu motoneuronu biegnie drogą eferentną do jednostek ruchowych mięśnia);

5. efektor: włókna ekstrafuzalne rozciąganego wcześniej mięśnia czworogłowego uda - następuje skurcz m. czworogłowego uda, który stanowi efekt mechaniczny w tym odruchu.

ODRUCH KOLANOWY polisynaptyczny

Przykładem odruchu polisynaptycznego jest odruch odwrotny na rozciąganie, zwany również odruchem paradoksalnym. Mechanizm jego powstawania jest podobny do odruchu kolanowego monosynaptycznego.

Jego paradoksalność polega na tym, że efektem na bardzo silne rozciągnięcie mięśnia nie jest jego skurcz, ale rozluźnienie włókien mięśniowych. Odwrócony odruch na rozciąganie stanowi reakcję obronna organizmu i polega na rozluźnieniu mięśnia w odpowiedzi na jego bardzo silne rozciągnięcie i stanowi mechanizm obronny zabezpieczający przed zerwaniem mięśnia.

BODZIEC - bardzo silne uderzenie w ścięgno rzepki, ok. 100-krotnie wyższe niż w przypadku odruchu kolanowego. Ścięgno rzepki ulega gwałtownemu rozciągnięciu.

1. receptor: bodziec jest odbierany przez proprioreceptor ścięgnowy (którego próg pobudliwości jest ok. 100 krotnie wyższy niż receptora pierścieniowo-spiralnego w mięśniu);

2. droga dośrodkowa: w postaci impulsu nerwowego pobudzenie jest przesyłane drogą aferentą do rdzenia kręgowego, do rogów tylnych, gdzie spotyka pierwszą synapsę pobudzającą; następnie neuronem pośredniczącym przechodzi z rogów tylnych do przednich;

3. ośrodek odruchu: w rogach przednich rdzenia kręgowego impuls przechodzi przez kolejną synapsę hamującą zaopatrzoną w kwas GABA (gammaaminomasłowy, najczęstszy mediator hamujący);

4. droga odśrodkowa: wskutek działania kwasu GABA motoneuron odbierający impuls na drugiej synapsie zostanie zhiperpolaryzowany, tzn. impuls ulega wygaśnięciu;

5. efektor: w efekcie wygaśnięcia impulsu, włókna mięśniowe ekstrafuzalne nie ulegną pobudzeniu, mięsień zostanie rozluźniony.

---