WSTĘP

Publicyści próbując zrozumieć przywiązanie do regionu Kosowa dwóch narodów -Serbów i Albańczyków dokonali rysu historycznego tej krainy szukając jednocześnie przyczyn tak wielkiej wzajemnej nienawiści cechującej te dwa narody.

Do kogo powinno należeć Kosowo?

Do Słowian których bogato udokumentowana historia na Kosowym Polu sięga IX wieku, czy do Albańczyków których szczególna dominacja na tym terenie związana była zawsze z utratą władzy nad Kosowym Polem przez Serbów.

„Kiedy - jak pisze w książce „Serbski Dramat” Nebojsza Popow - w Kosowie zwyciężało wojsko tureckie , albo jakiekolwiek inne wojsko, dajmy na to włoskie czy niemieckie - władza zawsze była w rękach Albańczyków , kiedy zaś zwyciężało wojsko serbskie i jugosłowiańskie , władzę mieli Serbowie i Czarnogórcy. Model dominacji zwycięzcy jednak nie zmieniał się”. Zawsze była to przemoc śmierć i czystki etniczne w Kosowie i Metohiji jest tak od ponad tysiąca czterystu lat, od czasu, gdy w VI -VII wieku po Chrystusie Słowianie zasiedlili Bałkany.

W XIV wieku na „Kosowym Polu” stanął marmurowy monument z przesłaniem Słowian do ludzkości:

Człowieku, który na ziemię Serbską wstępujesz,

Przybyszem jesteś czy tubylcem (.....),

Kimkolwiek jesteś, czymkolwiek jesteś,

Kiedy przybędziesz na owo pole, co się Kosowo nazywa

i wszędzie ujrzysz moc kości zmarłych,

a z nimi także postać kamienną na krzyża znak i kształt uczynioną

- mnie stojącego prosto po środku -

nie przechodź mino a podejdź bliżej, (...)

obejrzyj słowa, które przynoszę a wtedy pojmiesz po co tutaj stoję

Burzliwe losy Kosowa na przestrzeni wieków najlepiej charakteryzują zamieszczone w jednym z artykułów Polityki, mapki polityczne regionu Bałkańskiego na przestrzeni tylko ostatniego dwóch stuleci.

( Mit za mit , Andrzej Nowosad Sylwia Nowak POLITYKA nr 16 , 17 kwietnia 1999r s. 76 )

HISTORIA KOSOWA

Bałkany od dawna uznawane są za jeden z najbardziej niebezpiecznych punktów zapalnych na świecie, dowodzą tego zarówno doświadczenia historyczne jak i wydarzenia związane z rozpadem Jugosławii.

Trwający kryzys jugosłowiański objął swoim zasięgiem również obszar Kosowa, które jest tylko jednym z wielu miejsc zapalnych występujących na Bałkanach.

Kosowo to historyczna i administracyjna kraina o powierzchni ponad 10 000km położona na południu Serbii. Serbia wraz z Czarnogórą tworzy państwo o nazwie Federacyjna Republika Jugosławii ( FRJ). Spośród sześciu republik byłej Jugosławii władze tylko Serbii i Czarnogóry proklamowały utworzenie tzw. Nowej Jugosławii.

Obszar Kosowa sąsiaduje z Serbią, Czarnogórą, Macedonią i Albanią. Stolicą Kosowa jest Pristina. Na jego terytorium przed exodusem w 1999r. zamieszkiwało 1,954 tys. osób. Największą grupą byli Albańczycy ( stanowili od 77,4% do 90%), Serbowie (od 9% do 13%), Muzułmanie ( 3,7%) oraz Czarnogórczycy ( 1,7%)

Wrogość, napięcia a ostatecznie konflikt serbsko-albański są sumą składową szeregu różnych elementów, wśród których do najważniejszych należą:

1. Serbowie dążą do uzyskania jak Największej kontroli nad Kosowem, Albańczycy chcą uzyskać samodzielność ( włącznie z niepodległością). Dochodzi więc do zderzenia się interesów serbskich i albańskich.

2. Dysproporcje narodowościowe, wyraźne zmiany w składzie etnicznym ( Np. w 1948-1981 populacja Albańczyków wzrosła o 164% a liczba Serbów zmniejszyła się z 23,6% do 13,2%)

3. Zarówno Serbowie jak i Albańczycy uzasadniają swoje roszczenia wobec Kosowa także względami historycznymi. Dla Serbów Kosowo jest przede wszystkim kolebką ich państwowości, odpowiednikiem polskiego Gniezna lub Krakowa. Na podobne uwarunkowania powołują się również Albańczycy, Kosowo jest nie tylko kolebką ich państwowości, ile kolebką narodu albańskiego.

4. Na obszarze Kosowa istnieją znaczne różnice etniczno - kulturowe i religijne. Serbowie to naród słowiański i są wyznawcami prawosławia, Albańczycy w zdecydowanej większości wyznają islam.

5. Pogłębiające się ubóstwo, inflacja i bezrobocie potęgują frustrację i niezadowolenie mieszkańców Kosowa. Czynniki ekonomiczne miały zatem istotny wpływ na eskalację konfliktu.

6. Istotną rolę odgrywają kwestie dot. szowinizmu, ksenofobii, stereotypów i uprzedzeń występujące pomiędzy obiema społecznościami. Wzajemna wrogość uruchamia psychologiczne mechanizmy na zasadzie „zło rodzi zło”

7. Ścierają się dwie ideologiczno-polityczne koncepcje: „wielkiej Albanii” i „wielkiej Serbii”

8. Zdarzają się również dwa nacjonalizmy: Serbski i Albański. Generowane „od dołu” wynika z niezadowolenia mieszkańców jak i „od góry” inspirowany przez przywódców politycznych.

Z jednej strony kluczową rolę odgrywał tu wielkoserbski szowinizm Prezydenta Miloszevica, próbującego za wszelką cenę utrzymać w swych rękach Kosowo. Z drugiej zaś strony wskazać można na albański nacjonalizm „generowany od góry” przez radykalnych przywódców politycznych i wojskowych, związanych z Wyzwoleńczą Armią Kosowa.

Najstarsze Państwo Serbskie powstało na obszarze Kosowa na początku IX wieku. W XII wieku Albańczycy utworzyli nad Adriatykiem swoje państwo. W pierwszej połowie XIV w doszło do konfrontacji pomiędzy Serbami i Albańczykami, co zakończyło się włączeniem terytorium Albanii do Cesarstwa Serbskiego.

Podczas pierwszej wojny bałkańskiej ( 1912-1913) Serbia wraz z Czarnogórą i Grecją okupowały Albanię. W 1918r. decyzją państw Ententy całe Kosowo zostało włączone w skład nowo utworzonego Królestwa Serbów, Chorwatów i Słoweńców. W 1941r. w Wyniku klęski Jugosławii, większość Kosowa została przyłączona do tzw. „Wielkiej Albanii”, a pod koniec II Wojny światowej Jugosłowiańska Armia Wyzwoleńcza odzyskała kontrolę nad Kosowem. W 1945r. Kosowo uzyskało status obwodu autonomicznego w ramach Serbii.

Władze jugosłowiańskie na czele z TITO występowały przeciwko wszelkim przejawom nacjonalizmu i dążyły do zespolenia poszczególnych nacji w jeden naród Jugosłowiański. W latach 60-tych dochodziło do licznych studencko-robotniczych demonstracji, żądających poprawy ekonomicznej i samodzielności Kosowa. W odpowiedzi władze Jugosłowiańskie nadały Kosowu status kraju autonomicznego. Po śmierci TITO, jego następcy pragnęli kontynuować jego twardą politykę, jednak ich efektywność była coraz niższa. Kolejne manifestacje Albańczyków były brutalnie tłumione przez siły porządkowe, co pociągnęło za sobą serię zamachów dokonywanych przez albańskich radykałów, następowała eskalacja napięcia. Serbskie władze wysłały do Kosowa mało znanego wówczas Slobodana Miloszevica by nie dopuścił do konfliktu w tej prowincji. Od momentu rozmów z serbskimi nacjonalistami i przedstawicielami parlament, rozpoczęła się kariera polityczna Miloszevica traktowanego jako obrońcę Serbów w Kosowie. Do wykreowania jego wizerunku przyczyniły się też serbskie media. W 1987r. Miloszevic objął stanowisko I sekretarza Komunistycznej Partii Serbii i podjął działania mające wzbudzić poczucie jedności wśród Serbów zamieszkujących Jugosławię. W 1988r. tysiące Albańczyków protestowało w Pristinie przeciwko aresztowaniu partyjnych działaczy albańskich oskarżonych o wzniecanie niepokojów. Miloszevic zwrócił się do Jugosłowiańskiej Rady Państwa z żądaniem nieograniczonego pełnomocnictwa w Kosowie. Na skutek nacisków, plenum partii upoważniło Miloszevica m.in. do użycia armii Jugosłowiańskiej w Kosowie.

W lutym władze serbskie wprowadziły stan wyjątkowy, aresztowały przywódcę partii albańskiej Azema Vlasi i zniosły status autonomiczny Kosowa przyznany w 1970. Po przyjęciu nowej Konstytucji Serbii zlikwidowano albańskie instytucje polityczne, regionalny rząd i parlament, doszło do ograniczenia albańskich mediów, wprowadzono ścisłą kontrolę policyjną. Ponadto masowo zwalniano Albańczyków ­urzędników, nauczycieli, robotników (w sumie około 100 tys.) Kosowscy Albańczycy zaczęli organizować własne struktury polityczne. Powstała Demokratyczna Liga Kosowa na czele której, stał Ibrahim Rugov. We wrześniu 1991 Albańczycy przeprowadzili referendum o przyszłości Kosowa, proklamowali tzw. Niezależną Republikę Kosowa. Jej powstanie uznała tylko Albania. W maju 1992 albańczycy zorganizowali wybory do samozwańczego parlamentu.

Władze serbskie nie uznały ani wyników referendum ani wyborów, aresztowały członków powstałego parlamentu W tym czasie próbą rozwiązania problemów w Kosowie zajął się premier FR Jugosłąwii Milan Panic. Doszło do spotkania z przywódcą Albańczyków Rugovą, ustalono utworzenie grupy roboczej. Jej celem miało być przywrócenie swobód obywatelskich, zniesienie kontroli nad mediami, otwarcia albańsko-języcznych szkół. W 1992 ONZ i prezydent USA Bush Senior zwrócił się aby zaprzestano naruszania praw człowieka grożąc Serbii sankcjami i możliwością zbrojnej interwencji.

Tymczasem następowało wyraźne pogorszenie się stosunków między Albanią a nową Jugosławią. Obie strony oskarżały się o wzajemne prowokacje.

Ibrahim Rugova zażądał międzynarodowego protektoratu nad obszarem Kosowa a Misja OBWE z Kosowa w raporcie przedstawiała liczne przykłady ograniczania praw Albańczyków, przymusowego opuszczania Kosowa i brutalności serbskiej policji.

W 1995 serbskie represje zostały potępione przez Międzynarodową Federację Ruchów Helsińskich. W tymże roku miało miejsce też ważne wydarzenie, w istotny sposób wpływające na sytuację w Kosowie. 21 listopada w Dayton podpisano porozumienie pokojowe kończące wojnę w Bośni. Wbrew oczekiwaniom kosowskich Albańczyków nie doszło do przyjęcia żadnych ustaleń w sprawie Kosowa. Albańczycy wysunęli wnioski, że preferowane przez nich pokojowe działania nie przyniosły rezultatów, czego dowodem jest fakt, że USA podpisały z Milszewiczem traktat w sprawie Bośni nie zajmując się problemem Kosowa.

Z czasem w Kosowie pogłębił się system dwuwładzy. Obok oficjalnej władzy państwowej(Federacyjna Republika Jugosławii) istniała "podziemna" Niezależna Republika Kosowa. Albańczycy nie uznawali serbskich władz i przepisów, nie płacili żadnych podatków, unikali służby wojskowej, nie chcieli korzystać ze wspólnych szkół, służby zdrowia, nie uczestniczyli w wyborach

Władza i społeczność serbska nie uznawały natomiast faktu istnienia Niezależnej Republiki Kosowa. Albańczycy stworzyli własny wieloszczeblowy system edukacyjny, czego ukoronowaniem był uniwersytet w Pristinie kształcący ok. 10 tys. studentów. Albańczycy stworzyli alternatywny system służby zdrowia i system podatkowy .

W 1996 doszło do niespodziewanego przełomu w stosunkach między przedstawicielami społeczności albańskiej a władzami serbskimi. Jego uwieńczeniem było porozumienie podpisane 1 września przez obie strony. Gwarantowało powrót 400 tys albańskich uczniów i studentów, zapewniając im naukę w ojczystym języku, pewne ustępstwa dotyczyły też albańskiej prasy. Uważano, że jest to moment przełomowy, stało się jednak inaczej.

Porozumienie nie weszło w życie a po obu stronach występowała brutalna przemoc i terror. Tysiące Albańczyków opuściło Kosowo aby uniknąć represji ze strony serbskiej policji. Szacuje się, że od 1989 do 1997 zjawisko to objęło około 500 tys. kosowskich Albańczyków.

Doszło do pierwszych akcji militarnych zorganizowanych przez Wyzwoleńczą Armię Kosowa(WAK). Utworzona w 1992 z inicjatywy grupy skrajnych albańskich nacjonalistów, przez prawie 4 lata działała w całkowitej konspiracji, a po raz pierwszy wiat dowiedział się o nich w 1996 roku po serii zamachów na serbskich policjantach. Przywódcy WAK od początku uważali, że jedynym sposobem obrony praw kosowskich Albańczyków są działania militarne prowadzone przeciw Serbom.

W drugiej połowie 1997 roku prawie, że codziennością stały się starcia zbrojne pomiędzy WAK a serbskimi siłami porządkowymi.

24 lutego 1998 w Belgradzie spotkał się prezydent Miloszevic z amerykańskim wysłannikiem Robertem Gelbardem. Gelbard stwierdził, że Kosowo powinno pozostać w składzie Federacyjnej Republiki Jugosławii, a także potępił WAK nazywając ją organizacją terrorystyczną. Podobne stanowisko zaprezentowała ONZ. W tym roku doszło też do znacznego rozszerzenia się konfliktu, którego przejawem były zarówno wielotysięczne manifestacje w Pristinie jak i działania zbrojne. Z czasem doszło do spotkania Richarda Holbrooka z Milszewicem. Strona serbska zgodziła się na rozmieszczenie 2 tys obserwantów OBWE w Kosowie. 15 stycznia 1999 światową opinię publiczną obiegła wiadomość o masakrze 45 kosowskich Albańczyków we wsi Racak. Potępiło ją NATO, ONZ, OBWE. Odpowiedzialnością za masakrę i zbrodnię przeciwko ludzkości obarczono serbskie siły bezpieczeństwa. NATO zagroziło obu stronom interwencją, jeśli odrzucą plan pokojowy, który został przygotowany przez Grupę Kontaktową ds. byłej Jugosławii. Plan ten zakładał 3 letni okres przejściowy, podczas niego miano zrealizować między innymi:

1. Kosowo pozostanie częścią Federacyjnej Republiki Jugosławii

2. Region uzyska autonomię z uwzględnieniem praw mniejszości serbskiej .

3. Uwolnienie przez Serbów więźniów politycznych

4. Przeprowadzenie w ciągu roku wyborów demokratycznych

5. Rozbrojenie Wyzwoleńczej Armii Kosowa

6. Powrót uchodźców

7. Nad realizacją czuwałby 30 tysięczny kontyngent NATO.

Przekazanie władzom lokalnym kompetencji w zakresie: polityki podatkowej, finansowej, zdrowia, szkolnictwa, kultury i bezpieczeństwa Wkrótce obie strony zgodziły się na przystąpienie do rokowań. Rozmowy Prowadzone były w pierwszej turze w miejscowości Rambouillet, druga tura przeprowadzona została w Paryżu. Strona albańska podpisała plan, władze serbskie zgłaszały natomiast szereg poprawek, zwłaszcza dot. rozmieszczenia w Kosowie sił NATO. Kiedy obserwatorzy OBWE opuścili, siły serbskie rozpoczęły kolejną ofensywę. Sekretarz generalny NATO Javier Solana zapowiedział, że jeżeli władze serbskie nie zgodzą się na rozlokowanie misji rozjemczych sojuszu w Kosowie, to siły zbrojne paktu rozpoczną działania militarne. Propozycja została odrzucona. Dwa dni później rozpoczęła się operacja zbrojna NATO przeciwko Federacyjnej Republice Jugosławii. Doszło do zintensyfikowania ataków powietrznych na obiekty wojskowe i cele strategiczne na terenia całej nowej Jugosławii.

3 czerwca 1999r serbski parlament przyjął 12-punktową rezolucję pokojową opracowaną przez grupę G-8.Do głównych jej postanowień należy:

1. natychmiastowe zaprzestanie stosowania przemocy w Kosowie

2. wycofanie wojsk i oddziałów paramilitarnych z terenów prowincji

3. rozmieszczenie sił pokojowych ze znaczącym udziałem NATO

4. autonomia dla Kosowa z zachowaniem suwerenności FR Jugosławii

5. powrót uchodźców do Kosowa

Kosowo podzielono na strefy kontroli: angielską, niemiecką, amerykańską, francuską i włoską. W strefach tych stacjonować miało ponad 50 tys żołnierzy sił pokojowych (KFOR)

Po tym fakcie Javier Solana polecił gen. Wesleyowi Clarkowi zawieszenia operacji lotniczych. Nastąpiło to po tym, jak potwierdzone zostały informacje o rozpoczęciu wycofywania jednostek serbskich z Kosowa. Z czasem zaczęto odkrywać masowe albańskie groby i zaczęli powracać albańscy uchodźcy. Z obawy przed odwetem, Serbowie masowo opuszczali Kosowo.

-Straty w wojskach sojuszniczych-zero

-Straty wśród żołnierzy Serbskich-prawdopodobnie 6 tysięcy

-Straty wśród cywilów serbskich- prawdopodobnie 2 tysiące

-Straty wśród Kosowian 100 tys, nie licząc rannych i uchodźców

Kwestia dotycząca strat materialnych szacowana jest od 30 do 120 mld $$

20 czerwca 1999r. sekretarz generalny NATO Javier Solana ogłosił zakończenie zawieszonych uprzednio nalotów. Decyzja ta zakończyła pewien etap kosowskiego kryzysu. Na pewno jednak nie rozwiązała tam problemów. Kwestia Kosowa jest zagadnieniem wciąż złożonym i otwartym, pozostały kwestie WAK, problemy zbrojnych incydentów i ataków terrorystycznych, a także silna niechęć i wrogość występująca pomiędzy oboma narodami.

PRAWA CZŁOWIEKA I BRUTALNOŚĆ SERBSKIEJ POLICJI

Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie skierowała do Kosowa misję weryfikacyjną, która od czerwca zbierała materiały dotyczące respektowania Praw człowieka. Opublikowany pod koniec 1999 roku specjalny raport pod tytułem "Kosovo/KosovaAs Seen, As Told" - Koso­wo w relacjach naocznych świadków.

Dokument przedstawia gwałcenie praw człowieka przez obie strony konfliktu ko­sowskiego. Materiał dowodowy zebrała mi­sja weryfikacyjna OBWE w Kosowie; przez pięć miesięcy, od czerwca do października 1999, analizował go i opracowywał w Warszawie międzynarodowy zespół eks­pertów. Pomoc techniczną i logistyczną za­pewniły rządy Polski i Niemiec. Fundusze-­rządy Austrii, Danii, Norwegii, Szwecji. Szwajcarii i USA. Lwia część materiału po­chodzi od mieszkańców Kosowa, z który­mi członkowie misji weryfikacyjnej rozma­wiali na miejscu w okresie od października 1998 r do 20 marca 1999r, kiedy to próby dyplomatycznego rozładowania konfliktu załamały się ostatecznie, a kryzys wszedł w fazę konfrontacji militarnej. Weryfikato­rzy przenieśli się wówczas do Albanii i Ma­cedonii, gdzie nadal zbierali dane wśród uchodźców. Niektóre fakty - tożsamość ofiar i opra­wców lokalizacja masowych grobów utajniono ze względu na bezpieczeństwo osobiste świadków wyda­rzeń, a także z powodów prawno-sądo­wych.

„Nasz raport ma służyć nie tylko haskiemu Trybunałowi do osądzenia zbrodni w byłej Jugosławii” - powiedział Ian Gorvin z Biura OBWE do spraw Insty­tucji Demokratycznych i Praw Człowieka (wydawca raportu) - ale również organi­zacjom humanitarnym w Kosowie, a mo­że też być przydatny międzynarodowym wy­siłkom na rzecz odbudowy Kosowa. Publi­kacja dokumentuje przestępstwa popeł­nione - głównie przez Serbów - na cywi­lach. Dzieli je na kategorie:

• przeciwko pra­wu do życia,

• tortury i złe traktowanie,

• gwałt i inne formy przemocy seksualnej,

• porywanie ludzi,

• Nieuzasadnione pozba­wianie wolności,

• przeciwko prawu do uczciwego procesu sądowego,

• zastrasza­nie i nękanie,

• pozbawianie dostępu do opieki medycznej,

• niszczenie własności,

• Plądrowanie, Rabunki,

• "ludzkie tarcze",

• wy­pędzanie z miejsc zamieszkania.

Suche wyliczenie nie odda ogromu cier­pień. Nic tak nie przemawia do wyobraź­ni i nie mobilizuje sumień jak przykłady. Ofiarą czystek etnicznych padały przede wszystkim kobiety i dzieci. Nie cofano się przed gwałtem. Serbskie bojówki uczyni­ły zeń narzędzie realizacji planów poli­tycznych. Gwałt jest dla Albanek tema­tem tabu. bo kala kobietę, a jej mąż ma prawo zgwałconą oddalić. Tylko nielicz­ne kobiety albańskie zdobyły się na od­wagę, by opowiedzieć, co im zrobiono. „Bili mnie po brzuchu i plecach, aż stra­ciłam przytomność. Ocknęłam się na gra­nicy macedońskiej. W szpitalu w Tetovie urodziłam martwą dziewczynkę; zmarła wskutek wewnętrznego krwotoku” - opo­wiada młoda Albanka.

„Byłem świadkiem przesłuchania albań­skiej dziewczyny, tulą­cej w ramionach trzy­miesięczne dziecko. Ubrany na czarno poli­cjant zapytał, czy to chłopiec, czy dziew­czynka. Odpowiedziała. że chłopiec. - Masz dość mleka, żeby go wy­karmić? - Mam. Funk­cjonariusz wpadł w fu­rię. Wyrwał kobiecie dziecko i rzucił na pod­łogę. Zdarł z kobiety sukienkę. lewą ręką przycisnął ją do ściany, prawą wydobył nóż. Szybkim ruchem odciął dziewczynie pierś. Wi­jąc się z bólu, upadła. Nikt z obecnych nie odważył się jej pomóc. Policjanci zachowywali się tak. Jak by czyn ich I kolegi był czymś nor­malnym” - mówi sie­demnastolatek z miejscowości Vucak.

Relacja Albanki spod Prizrenu: „Przywieź­li nas nad jezioro w pobliżu cerkwi. Dzień był mroźny. Musiałyśmy opróżnić kiesze­nie, podarli nasze dowody osobiste. Zdarli z nas ubrania i gwałcili - jeden po drugim. Kazali wejść do jeziora. Dla zabawy wpy­chali nam głowy pod wodę. Potem znów gwałcili - zmuszono mnie do seksu oralne­go. Kiedy powiedziałam, że dam znać poli­cji roześmiali się, zagrozili, że zabiją nasze rodziny i podpalą domy.”

Raport ten zawiera zapis pięciuset stron faktów ustalonych na podstawie relacji naocznych świadków.

Pozostaje jednak podstawowe pytanie. Czy bombardowania suwerennego kraju, któremu nie wypowiedziano wojny, są działaniem prawnym, jak twierdzi NATO, czy agresją i zbrodnią, jak twierdzą Serbowie i Rosja? Czy w obronie praw człowieka można prowadzić działania wojenne, w trakcie których przez błędy w dowodzeniu giną cywile w obronie których rozpoczęto działania.

PODSUMOWANIE

Najlepszym podsumowaniem konfliktu w Kosowie i działań społeczności międzynarodowej są słowa wypowiedziane przez Marry Robinson w trakcie odczytu w Londynie w dniu 23 września 1999r.

....Wielu rzeczy powinna nas nauczyć tragedia w Kosowie, ale wydaje mi się, że Kosowo to przede wszystkim przykład klęski, jaką poniosła społeczność międzynarodowa, nie potrafiąc w porę zapobiec wydarzeniom, które wszyscy przewidywali. Przez 10 lat obserwatorzy przebywający w regionie ostrzegali, ze należy podjąć działania mające na celu powstrzymanie pogarszającej się sytuacji w Kosowie. Ostrzegali, że należy zareagować, bo prawa człowieka nie są tam respektowane. Nikt nie mógł nie zauważyć, do czego to może doprowadzić. Zabrakło politycznej dalekowzroczności i woli, aby zrobić coś, zanim rozwój wydarzeń osiągnie punkt krytyczny. W rezultacie trzeba było podjąć działania na rzecz zakończenia konfliktu, zamiast zapobiec jego wybuchowi, co doprowadziło do ogromnego żniwa śmierci i zniszczeń. Koszty niepowodzenia w zapobieżeniu konfliktowi w Kosowie okazały się niewyobrażalne. Oblicza się, że ponad 10 000 niewinnych cywilów straciło życie podczas masakr w Kosowie. Kolejne 1 200 cywilów zginęło w wyniku bombardowań NATO w Jugosławii. W wyniku bombardowań śmierć poniosło prawdopodobnie 5 000 członków jugosłowiańskich służb bezpieczeństwa. Setki tysięcy ludzi musiało opuścić swoje domy. Koszt interwencji lotniczej NATO oblicza się na 5 miliardów marek, podczas gdy przypuszczalny koszt odbudowy rejonu Bałkanów wyniesie 20 miliardów marek. Wyliczenia te nie uwzględniają kosztów pomocy humanitarnej i operacji pokojowej.”

Na temat odpowiedzialności za zbrodnie M. Robinson powiedziała: „Jestem głęboko przekonana o tym, że ci, którzy łamią prawa człowieka nie mogą uniknąć odpowiedzialności za swoje czyny. Z wielka radością obserwuję zwiększające się zaangażowanie sądów w podejmowanie się spraw dotyczących łamania praw człowieka, bez względu na to gdzie i jak dawno miało to miejsce. Cieszy mnie również fakt, że nareszcie rusza międzynarodowa machina sądowa: ustanawianie trybunałów tymczasowych dla sądzenia zbrodniarzy w byłej Jugosławii było wielkim krokiem naprzód, a przyjęcie statutu Międzynarodowego Trybunału Karnego, do którego zadań należy osądzanie zbrodni ludobójstwa, zbrodni przeciwko ludzkości oraz zbrodni wojennych, stało się kamieniem milowym na drodze do urzeczywistnienia powszechnego respektowania praw człowieka i budowania humanitarnego prawodawstwa. Czyż powszechna ratyfikacja statutu Trybunału i powszechne poparcie dla jego działań nie jest najlepszym sposobem zainicjowania przemian na rzecz skutecznego zapobiegania konfliktom?”

BIBLIOGRAFIA

1. Górski A, Szostkiewicz A, : Ofiary Ofiar, Polityka nr 16 z dnia 15.04.2000r.

2. Krzemiński A,: Ostatnia Wojna XX wieku , Polityka nr 16 z dnia 17.04.1999r

3. Nowosad A, Nowak S,: Mit za mit, Polityka nr 16 z dnia 17.04.1999r.

4. Waldenberg M,: Narody zależne i mniejszości narodowe w Europie Środkowo-Wschodniej, PWN Warszawa 2000

5. Wilczak J,:Wielkie sprzątanie Polityka nr 44 z dnia 28.10.2000r.

6. Wojciechowski S, : Konflikt w Kosowie, Spory i konflikty międzynarodowe, praca zbiorowa pod red. Włodzimierza Malendowskiego , Wrocław 2000

7. Internet

14

Szukasz gotowej pracy ?

To pewna droga do poważnych kłopotów.

Plagiat jest przestępstwem !

Nie ryzykuj ! Nie warto !

Powierz swoje sprawy profesjonalistom.

Szukasz gotowej pracy ?

To pewna droga do poważnych kłopotów.

Plagiat jest przestępstwem !

Nie ryzykuj ! Nie warto !

Powierz swoje sprawy profesjonalistom.

---