Zagadnienia na egzamin inżynierski - pozyskanie lasu

1. Pozyskiwanie drewna a ochrona środowiska - bilans ekologiczny procesów produkcyjnych

w procesie produkcyjnym w leśnictwie wyróżniamy dwie wyraźnie wyodrębnione fazy: - faza produkcji biologiczno-technicznej (trwa od chwili posadzenia drzew do ich wyrębu i obejmuje proces wzrostu drzew oraz zabiegi pielęgnacyjne),- faza produkcji technicznej obejmuje proces pozyskiwania drewna

bilans ekologiczny gospodarstwa leśnego (użytkowanie lasu), ilościowe i jakościowe określenie surowców (energia słoneczna, dwutlenek węgla, woda, paliwa, nawozy, pestycydy) i produktów (drewno, kora, tlen, inne gazy, odpady ciekłe, odpady stałe) w procesie produkcyjnym w leśnictwie. Przy sporządzaniu bilansu ekologicznego uwzględnić należy:- funkcje spełniane przez lasy: glebochronne, wodochronne, klimatyczne, ochrona przed lawinami, imisje i tłumienie hałasu, wypoczynkowe, krajobrazowe;- lasy o szczególnym znaczeniu dla ekologii (cenne biotypy) oraz dla procesu kształcenia i realizacji badań naukowych;- lasy chronione: parki narodowe, rezerwaty, pomniki przyrody, parki krajobrazowe, leśne kompleksy promocyjne. Wynik bilansu ekologicznego to zestawienie korzyści i uciążliwości wynikajacych z prowadzenia gospodarki leśnej. Dieter Giefing

-emisja dwutlenku węgla użytkowanie lasu), dwutlenek węgla jest głównym, emitowanym do atmosfery gazem, który wywołuje efekt szklarniowy, przyczyniając się tym samym do ocieplenia klimatu. W leśnictwie dwutlenek węgla emitowany jest do atmosfery przez pracujące maszyny w trakcie wykonywania zabiegów gospodarczych.

-emisja substancji toksycznych użytkowanie lasu), pracujące w lesie maszyny w spalinach emitują do środowiska znaczne ilości substancji toksycznych, takich jak: tlenek węgla, dwutlenek siarki, tlenki azotu, węglowodory, aldehydy, cząstki stałe (PAK). Większość z nich jest niebezpieczna zarówno dla środowiska jak i zdrowia człowieka.

-przemieszczanie i wycofywanie pierwiastków i masy organicznej -pierwiastki biogenne w pozyskiwanym drewnie użytkowanie lasu), stanowią mikro- i makroelementy niezbędna do życia roślin; jednym z kryteriów oceny uciążliwości pozyskiwania drewna jest określenie ilości pierwiastków biogennych wycofywanych ze środowiska leśnego wraz z pozyskiwanym drewnem. Najwięcej pierwiastków biogennych jest w żywych częściach drzew, tj. w liściach i młodych pędach. Za niekorzystne należy więc uznać pozyskiwanie chrustu w celach energetycznych. W grubiźnie jest stosunkowo mało pierwiastków biogennych, dlatego pozyskiwanie drewna wielko- i średniowymiarowego jest mało uciążliwe dla środowiska.

-zabiegi gospodarcze prowadzone w leśnictwie sprzyjają emisji hałasu do środowiska leśnego. Źródłem hałasu są pracujące maszyny i narzędzia. Wpływ hałasu na środowisko leśne jest stosunkowo słabo poznany.

-degradacja gleby hodowla lasu, szkółkarstwo), naturalne lub sztuczne upośledzenie którejkolwiek funkcji gleby w ekosystemie i obniżenie jej żyzności i produkcyjności wskutek pogorszenia się jej właściwości chemicznych, fizycznych, biologicznych itp. ważnych dla życia i rozwoju roślin, powodujących zakłócenie w obiegu składników mineralnych i organicznych w ekosystemie, w przepływie energii, retencji wody, oraz w procesach samoregulacji i neutralizowania bądź buforowania ujemnych wpływów zewnętrznych.

-uszkodzenia drzew użytkowanie lasu), w trakcie pozyskiwania drewna, zarówno podczas obalania drzew, jak i zrywki drewna dochodzi do uszkadzania drzew w pozostającym drzewostanie głównym oraz w jego niższych warstwach (drugie piętro, podgon, podszyt, naloty); dąży się do stosowania technologii pozyskiwania drewna ograniczających to niekorzystne zjawisko.

2. Wpływ pozyskiwania drewna na obieg węgla w środowisku

bilans węgla w lesie gospodarczym użytkowanie lasu), w lasach gospodarczych wraz z pozyskiwanym drewnem wycofywana jest z obiegu w środowisku znaczna ilość węgla. Z punktu widzenia bilansu CO² w atmosferze pozyskiwanie drewna ma więc szczególnie pozytywne znaczenie. W Polsce dzięki wykorzystywaniu drewna na cele surowcowe z obiegu w środowisku wycofuje się około 60% węgla wiązanego co roku w drewnie w procesie fotosyntezy.

bilans węgla w lesie naturalnym użytkowanie lasu), w lasach naturalnych dwutlenek węgla, pobrany w wyniku fotosyntezy z atmosfery, wraca do niej po obumarciu drzew w procesie oddychania organizmów cudzożywnych rozkładających drewno i organizmów będących kolejnymi ogniwami łańcucha pokarmowego. Jedynie w strefie borealnej część biomasy zamierających organizmów roślinnych nie ulega rozkładowi, tworząc np. torfowiska. W lasach tropikalnych proces rozkładu drewna obumierających drzew przebiega bardzo dynamicznie, zgodnie z przedstawionym na rycinie schematem. Proces ten jest więc neutralny wobec bilansu CO² w atmosferze.

akumulacja węgla w lasach (użytkowanie lasu), w lasach świata zmagazynowane są ogromne ilości węgla szacowane na 560 Tg; w dendromasie polskich lasów zmagazynowanych jest 575 000 000 ton węgla, co w przypadku jego uwolnienia spowodowałoby wyemitowanie do atmosfery 2 070 000 000 ton CO2; w procesie fotosyntezy: synteza polisacharydów (wielocukrów) przy wykorzystaniu energii słonecznej, wody i dwutlenku węgla wycofywany jest z atmosfery węgiel  i akumulowany w drewnie (lignina i celuloza).

3. Proces produkcyjny w leśnictwie, technologie i systemy pozyskiwania drewna

W leśnictwie wyróżniamy następujące fazy procesu produkcyjnego:

- Faza produkcji biologiczno-technicznej (trwa od chwili posadzenia drzew do ich wyrębu i obejmujeproces wzrostu drzew i zabiegi pielęgnacyjne)

- faza produkcji technicznej(obejmuje proces pozyskiwania drewna)

Laurow napisał: „Pozyskiwanie drewna jest związane z użyciem różnych środków technicznych. Ten dział produkcji jest najbardziej uciążliwym ze wszystkich działów produkcji leśnej i z tego powodu rozwój środków produkcji był tu najintensywniejszy. Przy analizie procesu pozyskiwania drewna może mieć duże znaczenie wyodrębnienie rozwoju środków technicznych, zwanych w skrócie poziomami techniki. Przez to pojęcie rozumiemy sposób obróbki i kontaktowania się człowieka w procesie produkcji z obrabianych przedmiotem oraz sposób wykorzystania energii napędzającej narzędzia.”

W tej samej pracy Laurow za prof. E. Kamińskim wyróżnił sześć poziomów techniki:

• Ręczny

• Ręczno-maszynowy

• Maszynowy

• Półautomatyczny

• Automatyczny

• Robotyzacji

Poziom ręczny występuje, gdy człowiek używa w trakcie procesu technologicznego najprostszych narzędzi poruszanych siłą własnych mięsni lub też przy pomocy zwierząt albo sił naturalnie występujących w przyrodzie. Przykładami takiego poziomu techniki są: ścinka za pomocą piły ręcznej, okrzesywanie siekierą, zrywka konna.

Poziom ręczno-maszynowy istnieje wówczas, gdy do napędu używamy energii pozyskanej z silników. Jednakże w trakcie produkcji sortymentów człowiek musi włożyć jeszcze sporo wysiłku, by otrzymać gotowy produkt (istnieje bezpośredni kontakt między robotnikiem a surowcem). Ten poziom może być reprezentowany przez ścinkę i okrzesywanie pilarką, zrywkę za pomocą ciągnika i specjalistycznych lin (tylko wówczas, gdy człowiek musi rękami zaczepić linę).

Poziom maszynowy jest wyższym poziomem techniki. Robotnik nie nosi już narzędzia, lecz zwykle na nim siedzi i kieruje jego pracą. Człowiek nie dotyka obrabianego drewna.

Z tym poziomem stykamy się podczas ścinki przez maszyny ścinkowo-okrzesujące, zrywki przez ciągniki chwytakowe lub nasiębierne oraz przy załadunku drewna na samochody transportowe ze specjalnie przygotowanymi żurawiami, będącymi nierozłączną częścią samochodu.

„Poziom automatyczny w maszynach zrębowych w zasadzie nie występuje”. Człowiek jest odpowiedzialny raczej za ewentualne korekty i kontrolę podczas pracy maszyny. Poziom ten występuje głównie na w pełni zautomatyzowanych składnicach, gdzie przywiezione drewno jest automatycznie transportowane do obrabiarek, a następnie zrzucane do odpowiednich pojemników zwanych kieszeniami lub boksami.

Poziom robotyzacji w leśnictwie jest jedynie w fazie rozważań teoretycznych i sporadycznych prób. Maszyna winna pracować bez nadzoru człowieka, wyposażona jedynie w stosowny program. Ewentualne korekty ustawień wprowadzałoby się za pomocą łączy telefonicznych, radiowych.

W badaniach procesów technologicznych pozyskiwania drewna można wyróżnić kilka systemów i etapów. Definicja procesu technologicznego wg Laurowa (1999) to „… układ części składowych procesu technologicznego w czasie i przestrzeni prowadzący do uzyskania drewna okrągłego o jakości akceptowanej przez rynek drzewny”.

Laurow zwraca uwagę również na potrzebę wstępnego wyboru i oceny technologii w celu wyboru najwłaściwszej.

„W zależności od sposobu obróbki drewna i układu poszczególnych operacji obróbczych w czasie i przestrzeni wyróżnia się następujące systemy pozyskiwania drewna:

1. System drewna krótkiego

2. System drewna długiego

3. System drewna całego

4. System drewna w odcinkach

5. System drewna sypkiego

System drewna krótkiego jest aktualnie najszerzej stosowanym systemem pozyskiwania drewna. „W Polsce na jego określenie używa się terminu system sortymentowy, z uwagi na to, że zgodnie z naszymi normami przez pojęcie drewno krótkie rozumie się drewno o długości mniejszej niż 2,5m” (Laurow 1999). Charakterystyka tego systemu przedstawia się następująco (za Laurowem 1999) :

• Całkowita obróbka drewna przy pniu

• Przerzynka drewna na odcinki krótsze przy pniu

• Pomiar i odbiórka przy pniu

System ten wydaje się być najlepszym z uwagi na potrzebę ochrony oraz i wyposażenie Zakładów Usług Leśnych w Polsce.

System drewna długiego to system, który jest obowiązującym przy wyrobie cennych sortymentów. Przypadkiem takim jest wyrób drewna sklejkowego. Możliwości klasyfikacji wówczas są utrudnione i zostają wykonane przez specjalistę-brakarza.

Praktycznie z systemem drewna długiego mamy do czynienia podczas pozyskiwania drewna tartacznego z gatunków iglastych. Co prawda przy pniu zostaje wyrobiony produkt rynkowy wstępnie sklasyfikowany przez leśniczego, jednakże ostateczna klasyfikacja oraz nadanie odpowiedniej formy, odpowiadającej zapotrzebowaniu, zostaje przeprowadzona na składnicy lub u odbiorcy surowca.

Charakterystyka systemu drewna długiego (Laurow 1999):

• Ścinka i okrzesywanie drewna przy pniu

• Zrywka okrzesanego drewna w całej długości (po odcięciu całej długości) na składnicę zrębową lub spedycyjno-manipulacyjną (transport wewnątrzoperacyjny)

• Wyróbka i pomiar drewna na składnicy pod nadzorem brakarza lub technologa

System drewna całego to system, który nie zdobył wielkiego uznania, mimo zalecania go „przy pozyskiwaniu drewna w zespołach ścinkowo-zrywkowych pracujących na zrębach zupełnych” (Laurow 1999).

Charakterystyka tego procesu to:

• Ścinka drzew przy pniu

• Okrzesywanie i wyrób sortymentów na składnicy zrębowej lub spedycyjno-manipulacyjnej

Do niewątpliwych zalet tego systemu należą: niższe koszty pozyskania, wyższe zarobki robotników, wysoka wydajność oraz mniejsze zużycie sprzęty. Dodatkowo po zakończeniu procesu na zrębie nie pozostają pozostałości po operacji technologicznej, co zmniejsza koszty odnowienia. Wykazano również, że cienkie gałązki, zawierające najwięcej pierwiastków biogennych, podczas zrywki obłamują się i zostają przemieszane z glebą.

System drewna w odcinkach został opracowany w „celu uniknięcia niedogodności przewozów całych starszych drzew” (Laurow 1999). W systemie tym drzewa wraz z koronami tnie się na odcinki, co umożliwia sformowanie ładunku, którego długość będzie zgodna z przepisami kodeksu drogowego.

„Narastający deficyt drewna” wymusił w lasach wyrób drobnicy. Z uwagi na fakt, iż wyrób takiego sortymentu jest pracochłonny i nie przynosi znacznych zysków, w Polsce wzorem państw Europy Zachodniej zdecydowano się wprowadzić system drewna sypkiego. „Początkowo zrębki były produkowane tylko dla przemysłu płyt pilśniowych, następnie na płyty wiórowe i celulozę, a ostatnio również na cele energetyczne” (Laurow 1999).

4. Prace wstępne i przygotowawcze w procesie produkcyjnym i technologicznym

Proces technologiczny:

• wyznaczenie powierzchni manipulacyjnej

• szacunek brakarski

• zaplanowanie procesu technologicznego, organizacji prac oraz terminów ścinki i wywozu (z uwzględnieniem kadr, narzędzi, sprzętu, ZUL-i)

• zapoznanie wykonawców z zadaniami

• uporządkowanie powierzchni

• zaplanowanie i wyznaczenie szlaków zrywkowych i dróg wywozowych.

Proces produkcyjny:

• rozpoznanie bazy surowcowej

• koncepcja metod pozyskiwania drewna

• stan sieci drogowo-komunikacyjnej

• potencjał wykonawczy nadleśnictwa i zakładów usługowych

• przygotowanie kadr do wykonania zadań

5. Ocena procesów technologicznych ze szczególnym uwzględnieniem stopnia uszkodzenia pozostającego drzewostanu.

Przy analizie procesów technologicznych biorąc pod uwagę stopien uszkodzenia drzewostanu pozostającego należy dokonać podziału procesów technologicznych. Stopień uszkodzenia zmienia się w zależności od dobranego systemu pozyskiwania. Każdy system pozyskiwania należy ocenić biorąc pod uwagę zasadę 3E i jej część szczególną - ekologia.

System drewna długiego - opis procesu technologicznego z udziałem tego systemu w zagadnieniu 3. W przypadku tego systemu główne uszkodzenia powstają na skutek obalania i zrywki. W przypadku obalania drzewa pozostające mogą zostać złamane - obniżenie możliwości jego przerobu, kłopoty ze zbyciem takiego drewna, straty w gospodarstwie leśnym, kora zdrapana co ułatwi wniknięcie patogenów i w konsekwencji rozwój np. zgnilizny co zdyskwalifikuje surowiec w przyszłości, obtrącenie przyrostów rocznych - cały wysiłek drzewa w danym roku marnuje się. Te elementy pojawiają się niezależnie od sposobu ścinki - pilarką czy maszyną przystosowaną do ścinki np. harwesterem.

Podczas zrywki w tym procesie drewno będzie wleczone lub półpodwieszone. Oba te sposoby powodują uszkodzenie surowca jak i drzew pozostających - obdarcia kory, uszkodzenie łyka, włókien drzewnych. Skutki takie same jak w przypadku obalania. Złe przygotowanie powierzchni manipulacyjnej może skutkować obtarciami drzew przez same maszyny.

System drewna całego - opis systemu pkt. 3.

Uszkodzenia drzew pozostających takie jak w przypadku drewna długiego.

System drewna krótkiego - opis pkt. 3

W przypadku drewna krótkiego szkody wynikające z obalania patrz wyżej.

Zrywka nie powoduje uszkodzeń drzewostanu w większości przypadków. Może powodować jeśli drzewostan nie będzie mieć odpowiednio wykonanych szlaków zrywkowych (zbyt wąskie i forwarder lub ciągnik z wózkiem nie zmieszczą się). Szkody te są znacznie mniejsze niż w pozostałych systemach gdyż surowiec nie ma kontaktu z drzewami pozostającymi.

System drewna w odcinkach - Uszkodzenia - patrz system drewna całego

System drewna sypkiego - uszkodzenia drzewostanu w zależności od sposobu pozyskania i zrywki gdyż zrębkowanie odbywa się głownie na drodze wywozowej lub składnicy.

6. Ocena procesów technologicznych pozyskania drewna ze szczególnym uwzględnieniem uszkodzenia gleby.

Podobnie jak w przypadku uszkodzeń drzewostanu pozostającego dokonujemy charakterystyki z podziałem na systemy pozyskania charakteryzując każdy z nich na początku wypowiedzi.

System drewna długiego - pozyskanie tym systemem powoduje znaczne uszkodzenia gleby. W zależności od tego czy drewno jest wleczone czy półpodwieszone szkody i tak należą do jednych z największych. Drewno ciągnięte wiele razy po tym samym szlaku zrywkowym powoduje powstanie „rynny”. Dodatkowo w tym procesie powstają koleiny i miejsca ubite przez kola pojazdów. Najmniejsze szkody powoduje zrywka konna. Plusami tej metody jest przemieszanie gleby mineralnej i ściółki ze sobą.

System drewna krótkiego - opis jak poprzednio. Praktycznie brak większych szkód spowodowanych zrywką. Najlepszy sposób ze względu na uszkodzenia. (cos trzeba nawymyślać)

System drewna całego - patrz system drewna całego

System drewna sypkiego - w zależności od sposobu pozyskania, i doboru systemu. Zrebkowanie na drodze wywozowej lub składnicy.

System drewna w odcinkach - patrz system drewna całego.

7. Ocena procesów technologicznych pozyskiwania drewna ze szczególnym uwzględnieniem hałasu, substancji toksycznych i emisji dwutlenku węgla.

Patrz pytanie 1.

Substancje toksyczne:

Tlenki siarki - obecnie mały problem, ponieważ paliwa są odsiarczane

Węglowodory - szczególnie dużo emitują pilarki - mają właściwości mutagenne!

Cząstki stałe (PAK) są wybitnie mutagenne, szczególnie dużo znajduje się ich w olejach oraz smarach maszyn wielooperacyjnych - dlatego zaleca się oleje biologiczne.

Tlenek węgla - największe normy, ponieważ najmniej toksyczny w ogólnym rozrachunku, ale sporo pochodzi z użycia pilarek o silnikach dwusuwowych, najmniej z ciągników o silnikach dieslowych, natomiast połączenie tych dwu maszyn zdaje się być najbardziej szkodliwe.

Tlenki azotu - najwięcej emituje diesel ze względu na wysoką temperaturę spalania mieszanki paliwowej, pilarka emituje jej mniej - AZOT nie spala się!

Obieg węgla

Pozyskiwanie drewna ma pozytywny wpływ na ilość dwutlenku węgla w atmosferze, ponieważ wycofujemy go z obiegu

Energia dodana w wyniku działalności N-ctwa to 1% węgla zmagazynowanego w pozyskanym drewnie

Z kolei hałas trudno jest ocenić ze względu na jego wpływ na środowisko, ważniejszy jest wpływ na człowieka.

8. Ocena procesów technologicznych pozyskiwania drewna ze szczególnym uwzględnieniem wycofywania pierwiastków ze środowiska w czasie pozyskiwania drewna

Patrz pytanie 1. oraz 7.

9. Ocena procesów technologicznych pozyskiwania drewna ze szczególnym uwzględnieniem ich uciążliwości ergonomicznej (obciążenia środowiskowe).

-obciążenia -klasyfikację pozycji ciała oraz wartości obciążenia zewnętrznego. Kombinacje położeń poszczególnych członów ciała (plecy, ramiona, nogi) z uwzględnieniem wartości obciążenia zewnętrznego są zgrupowane w czterech kategoriach oceny. Cyfry określające pozycje składowe położenia pleców, ramion i nóg tworzą kod pozycji przy pracy. Interpretację obciążenia statycznego podczas pracy metodą OWAS

-obciążenia środowiskowe

-zagrożenie życia zdrowia

Obciążenia środowiskowe to

• Drgania

• Ogólne - przenoszone na całe ciało z siedziska

• Miejscowe - działające poprzez kończynę posługującą się narzędziem

• Hałas - emitowany przez maszyny i narzędzia

• Temperatura - subiektywne odczuwanie komfortu, ekstremum to minus 20 stopni, niebezpieczeństwo stanowi klimatyzowana kabina - szok dla organizmu po jej opuszczeniu, narażenie na gwałtowne skoki temperatur, odwodnienie przy nadmiernych temperaturach

• Wilgotność powietrza - warunki ekstremalne - uporczywe opady atmosferyczne pionowe, znów klimatyzowana kabina, obciąża szczególnie oczy, jeżeli nadmierne wysuszenie powietrza

• Choroba wibracyjna - synergia działania - niskie temperatury, duża wilgotność powietrza, wibracje (mokre rękawice tylko by kogoś wyzwać na pojedynek, nie do pracy pilarką!)

• Światło - o ilości światła decyduje skład drzewostanu i jego zwarcie, częsta praca przy świetle sztucznym, uwaga na nadmiarowe godziny, opłacalność użytkowania maszyn wielooperacyjnych

10. Ocena procesów technologicznych pozyskiwania drewna ze szczególnym uwzględnieniem ich uciążliwości ergonomicznej (obciążenia psychofizyczne).

Obciążenia psychofizyczne dzielą się na obciążenia:

• Fizyczne - obciążenia energetyczne, obciążenia statyczne (OWAS - metoda badania, ergonomia!), monotypowość ruchów i związana z tym niewielka ilość obciążonych mięśni - stałe ich używanie i wpływ na samopoczucie.

• Psychiczne - koncentracja - szczególnie istotna przy manipulowaniu harvesterem, forwarderem, ale także innymi maszynami; monotonia - wielogodzinne powtarzanie tych samych czynności - popełnianie błędów itd.; świadomość zagrożenia wypadkiem - zawód drwala jest niebezpieczny, stopień zaufania do siebie, do współpracowników, do zabezpieczeń zastosowanych w maszynach wielooperacyjnych, znajomość zasad BHP obowiązujących w zawodzie;

11. Ocena procesów technologicznych pozyskiwania drewna ze szczególnym uwzględnieniem ich efektywności ekonomicznej.

-czasochłonność (użytkowanie lasu), czas niezbędny do realizacji określonych zadań w procesie technologicznym. h/m3

-wydajność pracy (ergonomia w leśnictwie), ilość pracy wykonana w jednostce czasu. W leśnictwie przy pozyskaniu drewna najczęściej definiowana ilością pozyskanej miąższości drewna na godzinę [m³/godz.]. użytkowanie lasu), wielkość zadań zrealizowanych w jednostce czasu; można określać wydajność w operacyjnym czasie pracy, wydajność w efektywnym czasie pracy, wydajność godzinową i wydajność w czasie zmiany kontrolnej (w czasie 8-godzinnego dnia pracy). m3/h

-koszty bezpośrednie (za rzeczywiście wykonaną pracę), pośrednie(administracja, amortyzacja, urlopy) i całkowite (bezpośrednie plus pośrednie), wydziałowe.

12) Ręczno-maszynowe technologie pozyskiwania drewna z punktu widzenia ekologii, ergonomii i ekonomii.

Biorąc pod uwagę zasadę 3E należy przedstawić poszczególne składowe każdego E.

W skład EKOLOGII wchodzą:

• uszkodzenia drzew, odnowień naturalnych i runa leśnego

• degradacja gleb

• emisja hałasu

• przemieszczanie i wycofywanie pierwiastków z masą organiczną

• emisja substancji toksycznych

• emisja CO₂

ERGONOMIA:

• obciążenia psychiczne, fizyczne, środowiskowe (drgania, hałas, spaliny, światło)

• zagrożenia zdrowia i życia

EKONOMIA:

• czasochłonność

• wydajność

• koszty: bezpośrednie, pośrednie, całkowite

Pozyskiwanie ręczno-maszynowe - ocena procesu pod względem ekologii

Podczas ścinki powstają uszkodzenia drzew pozostających. Powstają obdarcia, złamania, uszkodzenia włókien. Przy obalaniu drzewa zniszczeniu ulega odnowienie naturalne. Szkody są tym większe im później przeprowadza się pozyskanie a odnowienie jest starsze i podatne na złamania. Podczas zrywki mogą powstać uszkodzenia drzew i wyoranie młodych drzewek. Runo leśne ulega uszkodzeniu podczas zrywki gdy odbywa się ona w systemie pozyskiwania drewna długiego, całego. Degradacja gleb powstaje podczas zrywki w systemie drewna całego, długiego (powstają liczne uszkodzenia przez ciągnięty surowiec). Częściowo uszkodzenie gleby powstaje podczas obalania drzew ( naruszenie struktury przez wbijające się gałęzie). W systemie drewna krótkiego na uwagę zasługują miejsca gdzie wielokrotnie dokonywano nawrotów i przejazdów. W tych miejscach występuje ubicie gleby, zmiana jej struktury, miąższości. (naturalne lub sztuczne upośledzenie którejkolwiek funkcji gleby w ekosystemie i obniżenie jej żyzności i produkcyjności wskutek pogorszenia się jej właściwości chemicznych, fizycznych, biologicznych itp. ważnych dla życia i rozwoju roślin, powodujących zakłócenie w obiegu składników mineralnych i organicznych w ekosystemie, w przepływie energii, retencji wody, oraz w procesach samoregulacji i neutralizowania bądź buforowania ujemnych wpływów zewnętrznych.)

Emisji hałasu do środowiska leśnego sprzyjają prace w leśnictwie. Źródłem hałasu są pracujące maszyny (ciągnik zrywkujący) i narzędzia(pilarka). Hałas dzielimy na: ustalony - taki, którego poziom dzwięku A w określonym miejscu zmienia się nie więcej niż o 5dB; nieustalony - zmienia się o więcej niż o 5 dB; impulsowy - taki w którym występuje jedno lub więcej zdarzeń dźwiękowych o czasie trwania mniejszym niż 1s.

W przypadku emisji hałasu ten aspekt jest stosunkowo słabo poznany. Wpływ hałasu na środowisko leśne to płoszenia zwierzyny, zakłócenia w ich rozmnażaniu, lęgach, rozwoju. (można wspomnieć o zakazie prowadzenia prac leśnych w pobliżu gatunków chronionych)

Przemieszczanie lub wycofywanie pierwiastków. Wielkość tych procesów zależy głównie od wybranego systemu pozyskiwania. W związku z tym że najwięcej pierwiastków biogennych znajduję się w liściach i młodych gałązkach (do 70%) poziom ręczno-maszynowy z zastosowaniem systemu drewna całego jest najgorszy. Należy pozostawiać liście i gałązki na powierzchni manipulacyjnej co przyczyni się do lepszego wzrostu odnowienia w przyszłości. Pierwiastków zawartych w grubiźnie jest znacznie mniej więc przemieszczanie lub wycofywanie pierwiastków wraz z grubizną nie odgrywa tak znaczącej roli jak to było w przypadku liści i gałązek.

Emisja substancji toksycznych - pracujące w lesie maszyny i narzędzia w spalinach emitują do środowiska znaczne ilości substancji toksycznych, takich jak: tlenek węgla, dwutlenek siarki, tlenki azotu, węglowodory, aldehydy, cząstki stałe (PAK). Większość z nich jest niebezpieczna zarówno dla środowiska jak i zdrowia człowieka. Dodatkowo stosowane oleje do smarowania prowadnic i paliwo które również dostaje się do środowiska również ma wpływ na pogorszenie jego stanu.

Emisja CO2 - efekt spalania paliw w pilarkach ciągnikach zrywkowych.

ERGONOMIA

Obciążenia psychiczne - koncentracja, monotonia, świadomość zagrożenia wypadkiem

Obciążenia fizyczne energetyczne, statyczne, monotonność ruchów, obciążenie małych grup mięsni

Obciążenia środowiskowe - drgania: ogólne( na siedzisku w ciagniku)

Miejscowe( przenoszone przez narzędzia) sposób pomiaru drgań - przyśpieszenie drgań, choroba wibracyjna

Hałas: pomiar sonometrem uszkodzenia słychu ( hałas powoduje 3 rodzaje reakcji:

Adaptację , Zmęczenie (odwracalne i nieodwracalne), Uraz akustyczny

Należy wspomnieć o temperaturze i wilgotności powietrza.

Na synergiczne oddziaływania wpływają: temperatura, wilgotność, hałas i drgania.

Spaliny- potencjalne zatrucie tlenkiem węgla i innymi szkodliwymi substancjami. Ogolny zły wpływ na człowieka

Światło- pomiar luksometrem, na ilość światła wpływa zwarcie.

Zagrożenie zdrowia i życia

Należy dokonać oceny potencjalnego zagrożenia:

a) wypadkiem:

• śmiertelnym

• ciężkim

• średnim

• lekkim

b) chorobą zawodową:

• procent utraty zdrowia

• choroba uleczalna

• choroba nieuleczalna

EKONOMIA

Czasochłonność- czas potrzebny do pozyskania 1m³ drewna. Czasochłonność jest większa niż w przypadku harwwestera, mniejsza niż w wyrobie ręcznym.

Wydajność - tak jak w czasochłonności

Koszty - pozyskania 1m³ drewna, koszty 1 h pracy, koszty usługi

13) Pozyskiwane sortymenty i technologie pozyskiwania w drzewostanach młodszych klas wieku

Ogólny zarys stosowanych technologii pozyskania w czyszczeniach późnych(selekcja negatywna) :

1. bez pozyskania (usuwamy rozpieracze i niepożądane)

2. ścinka pilarką okrzesywanie siekierą zrywka konna

3. ścinka i okrzesywanie pilarką, zrywka konna

4. ścinka pilarką, okrzesywanie siekierą, zrywka ciągnikiem

5. ścinka okrzesywanie pilarka, zrywka ciągnikiem

Pozyskanie w młodszych drzewostanach dotyczy głównie cięć wykonywanych w czyszczeniach późnych i trzebieżach wczesnych. Pierwsza operacja pozyskania jest związana z wytyczeniem szlaków zrywkowych. Ich przygotowanie nie można zaliczyć do cięć pielęgnacyjnych ze względu na typowo schematyczny charakter. Cięcia w czyszczeniach mają charakter selekcyjny i dotyczą drzew które nie powinny się już znajdować w drzewostanie. Podczas organizowania pozyskania w drzewostanach młodszych klas wieku ważny jest termin i czas przeprowadzenia procesu. Cięć nie należy prowadzić gdy grożą one dużymi uszkodzeniami drzewostanu. W okresie czyszczeń późnych stosuje się zazwyczaj system drewna całego. Pozyskuje się tyczki do przemysłu płytowego lub do zwęglania. Drzewa po ścięciu okrzesuje się w drzewostanie lub na szlaku zrywkowym. Następnie zrywa koniem, ręcznie lub miniciągnikiem. Z uwagi na czasochłonność takiego pozyskania można przyjąć system kombinowany: całego drzewa i sypkiego. Ścięte drzewa zrywa się ręcznie do szlaku zrywkowego i układa w pakiety. Przed ułożeniem w pakiety drzewa mogą być okrzesane co ułatwi zrywkę oraz zapewni pozostawienie pierwiastków biogennych w drzewostanie. Do zrywki za pomocą ciągnika stosuje się również adaptery zrywkowe (łuk z wciągarką i wspornikami).

Należy również dodać jakie są zalety i wady metod pozyskiwania w czyszczeniach, które powodują uszkodzenia etc.

Trzebieże młodszych klas wieku powinno się prowadzić w warunkach istniejących szlaków operacyjnych. Cięcie mają tu charakter całkowicie pozytywny i polegają na wycinaniu drzew utrudniających rozwój drzewom przyszłościowym. W Polsce przeważają drzewostany sosnowe w których trzebieże można prowadzić cały rok. Celowe jest jednak ograniczenie pozyskania drewna w niektórych miesiącach szczególnie w okresie wiosennego rozwoju. Również pozyskanie w okresie rójki cetyńców nie jest pożądane. Zbyt późne natomiast może prowadzić do uszkodzenia przez śnieg gdyż drzewostan nie zdąży się uodpornić.

W drzewostanach młodszych klas wieku pozyskuję się głównie drewno mające znaczenie dla górnictwa(jeszcze w XX wieku), dla przemysłu celulozowo-papierniczego i płytowego (w sosnowych tyczkowinach i żerdziowinach) oraz żerdzie. Preferowany system to system drewna długiego (patrz pytania wcześniejsze. Dodatkowo krótko opisać 3E tego procesu) w ramach ekonomii należy wspomnieć że LP nie uzyskują znacznych dochodów podczas pozyskania w młodszych drzewostanach ale są zmuszono do wykonywania cięć pielęgnacyjnych aby uzyskać lepszy surowiec w przyszłości.

Pozyskanie w młodszych drzewostanach: ręczno-maszynowe, maszynowe

14. Zmechanizowane technologie pozyskiwania drewna, ze szczególnym uwzględnieniem pozyskiwania drewna w górach.

Zmechanizowane wskazuje na użycie maszyn wielooperacyjnych typu harvester oraz zrywkowych forwarderów jest możliwe w górach nawet do pochyłości terenu 70% - często wykorzystywane są łańcuchy (totalna ekwilibrystyka operatorów).

Powyżej 45% pochylenia terenu często stosowane są kolejki - na samochodzie montuje się maszt kolejki linowej przenośnej oraz nierzadko żuraw z głowicą harvestera.

Ściąganie drewna za pomocą pilota, głowica harvestera służy manipulowaniu oraz okrzesywaniu sztuki.

Manipulowanie liną - zasięg do 30 m w obie strony; nierzadko stosowane dodatkowe wciągniki na stokach co zwiększa zasięg prac.

Pamiętać, że zmechanizowane procesy to też szlaki operacyjne!!!

15. Pozyskiwane sortymenty i technologie pozyskiwania w drzewostanach rębnych i bliskorębnych.

Sortymenty: wielkowymiarowe(WA, WB, WC), średniowymiarowe(S1,S2a, S2b, S3a, S3b, S4), małowymiarowe (M1, M2) okleinowe, łuszczarskie

Technologie pozyskania - system drewna długiego, krótkiego, całego, sypkiego i w odcinkach w zależności od tego czy to iglasty czy liściasty, dla liściastych raczej ręczno - maszynowy; zabezpieczyć pnie, aby nie obcierały sztuki;

W iglastych mają duże znaczenie szlaki wykonane w czyszczeniach późnych lub nawet podczas sadzenia, jeżeli było tak zaprojektowane, stosowane są również szlaki z międzypolem (harvester oraz pilarz, który obala sztuki wierzchołkami do szlaku, by harvester sięgnął.)

18. Szacunek brakarski

szacunek brakarski (użytkowanie lasu), polega na wstępnej klasyfikacji drewna drzew stojących i oszacowaniu ilości przewidywanych do pozyskania sortymentów; można go wykonać metodą posztuczną, metodą powierzchni próbnych, metodą drzewa modelowego i na podstawie wyników z lat ubiegłych.

szacunek brakarski na podstawie drzew modelowych użytkowanie lasu), oceny dokonuje się w oparciu o pomiar i jakość drewna drzew modelowych (0,5-2% drzew w drzewostanie) o przeciętnych cechach danego drzewostanu; metoda mało dokładna praktycznie nie stosowana.

szacunek brakarski na podstawie powierzchni próbnych użytkowanie lasu), stosowany przy szacowaniu młodszych drzewostanów; ilość i jakość sortymentów szacuje się na podstawie powierzchni próbnych stanowiących 5-10% powierzchni drzewostanu; wyniki często obarczone są znacznymi błędami w związku z mikrosiedliskowym zróżnicowaniem wnętrza ocenianych drzewostanów.

szacunek brakarski na podstawie wyników z lat ubiegłych użytkowanie lasu), metoda zalecana do stosowania w młodszych drzewostanach, mało pracochłonna i dająca dobre wyniki; metodę tę coraz częściej stosuje się zamiast szacunków brakarskich na podstawie powierzchni próbnych.

szacunek brakarski posztuczny (użytkowanie lasu), stosowany w drzewostanach rębnych i bliskorębnych; dokonuje się pomiaru pierśnic kolejno wszystkich drzew na powierzchni manipulacyjnej i jednocześnie ocenia się jakość surowca drzewnego; wysokość drzew określa się na podstawie wykreślonej krzywej wysokości wyrównanych.

19. Drewno specjalne

Klasyfikacja jakościowo-wymiarowa dokonuje podziału surowca wg jego wymiarów j jakości. Istnieją jednak przypadki, kiedy przemysł zgłasza zapotrzebowanie na drewno o warunkach technicznych odbiegających od norm przedmiotowych klasyfikacji jakościowo-wymiarowej. Mówimy wtedy o zapotrzebowaniu przemysłu na surowiec specjalny. Surowiec specjalny to każdy rodzaj drewna w stosunku do którego odbiorca ma inne wymagania w zakresie wymiarów lub wad drewna niż wymieniono w normach. Wymagania dotyczące warunków technicznych drewna specjalnego w niektórych przypadkach wyznaczają nowe granice w zakresie dopuszczalnego występowania wad oraz wymiarów drewna, w innych nieco obniżają wymagania odpowiednich klas jakości KJW.

W przeciwieństwie do norm, których przestrzeganie jest obowiązujące warunki techniczne dla drewna specjalnego mogą być dowolnie modyfikowane przez zainteresowane strony, tj nabywcę i sprzedawcę. W praktyce najczęściej jest zgłaszane zapotrzebowanie na drewno okleinowe, surowiec łuszczarski i słupy teletechniczne. Wiąże się to jednak z odpowiednim ( zwykle 20%) podniesieniem cen na ten surowiec w porównaniu do ceny drewna w klasie z której dokonujemy wyboru drewna.

20. Zakres użytkowania lasu w tym cięcia przygodne i pozaprodukcyjne funkcje lasu

(użytkowanie lasu), dziedzina wiedzy i praktyki zajmująca się poznawaniem i oceną i klasyfikacją drewna oraz pozyskiwaniem surowca drzewnego i innych użytków leśnych.

główne użytkowanie lasu, dziedzina wiedzy zajmująca się badaniem, oceną, klasyfikacją i pozyskiwaniem drewna. 

użytki leśne (użytkowanie lasu), użytki leśne to pozyskiwane drewno (użytki główne), oraz grzyby, zioła, owoce leśne itp. (użytki niedrzewne); można wymienić także użytki uboczne, takie jak żywica, kora garbarska, igliwie do produkcji olejków eterycznych i inne; do użytków leśnych należy również wykorzystywanie lasu dla celów ochronnych, dydaktycznych, rekreacyjnych itp.. 

użytkowanie pozaprodukcyjne: ochronne - glebo, wodo, przed wiatrami, wymierające gatunki, funkcje dydaktyczne, rekreacyjne, estetyczne

użytkowanie zadrzewień (użytkowanie lasu), użytkowanie zadrzewień można podzielić na użytkowanie uboczne (np. pozyskiwanie kwiatu lipy, owoców jarząbu, wykorzystanie ich miododajnych właściwości itp.) i główne, polegające na pozyskiwaniu drewna drzew z zadrzewień, które należy usunąć ze względu na wiek, zagrożenie bezpieczeństwa itp..

Niezbędne jest uzyskanie specjalnego pozwolenia na pozyskiwanie drzew z zadrzewień

użytkowanie rębne lasu (użytkowanie lasu), pobieranie z leśnego środowiska przyrodniczego w ramach gospodarki leśnej pożytków naturalnych w postaci surowca drzewnego, wiążące się z jednorazowym lub odpowiednio rozciągniętym w czasie wycięciu wszystkich lub  większości drzew górnego piętra drzewostanu (ewentualnie także z innych pięter) w związku z wypełnieniem przez to piętro (przez te piętra) roli, spełnianej przez to piętro (przez te piętra) w ramach funkcji danego lasu - oznaczającym na określonej powierzchni kres danej generacji lasu, z zastrzeżeniem, że na użytkowanie rębne składa się w szczególności:

a) pozyskiwanie drewna (ścinka drzew, okrzesanie drzew po ścince, pocięcie pnia oraz gałęzi na sortymenty, w tym na drobne części /zrębki/, przemieszczanie sortymentów do drogi lub/oraz miejsca wywozu z lasu),

b) utrzymywanie maszyn oraz urządzeń do pozyskiwania oraz przemieszczania drewna (bez względu na to, czy czynności te są wykonywane w ramach użytkowania przedrębnego, rębnego oraz ciągłego), chyba że maszyny te wchodzą w skład gospodarstwa pomocniczego,

c) utrzymywanie obiektów infrastruktury użytkowania głównego lasu (z zastrzeżeniem, o którym mowa w lit. b), obejmujące w szczególności utrzymywanie infrastruktury składowania oraz spedycji drewna.

Użytkowanie rębne lasu odbywa się za zastosowaniem odpowiedniej technologii postępowania, według odpowiednio nazwanej oraz scharakteryzowanej w zasadach hodowli lasu rębni; zasadniczo pojęcie rębni jest rezerwowane dla całego zestawu czynności, obejmujących zarówno jednorazowe lub stopniowe usuwanie drzewostanu kończącego swoją misję środowiskową, jak i czynności w zakresie odnowienia lasu czy prac pielęgnacyjnych w odniesieniu do nowej generacji lasu; dlatego powinno się mówić o użytkowaniu rębnych w ramach danej rębni, o odnowieniu lasu w ramach danej rębni, o czyszczeniach wczesnych w ramach danej rębni itd. Zasady hodowli lasu przewidują różne rębnie: od zrębów zupełnych, obejmujących zasadniczo usunięcie drzewostanu dojrzałego, po rębnie o dużej złożoności, w trakcie realizacji których występuje jednoczesność różnych prac w zakresie użytkowania rębnego lasu (poprzedniej generacji) oraz hodowli lasu (nowej generacji).

użytki rębne (użytkowanie lasu), jest to drewno pozyskane z drzewostanów, które osiągnęły dojrzałość rębną; pozyskiwanie drewna może przebiegać z zastosowaniem różnych rębni, których celem obok pozyskania drewna jest przygotowanie powierzchni do odnowienia.

użytki przedrębne (użytkowanie lasu), są to użytki drzewne pozyskiwane w trakcie wykonywania prac pielęgnacyjnych w drzewostanie (czyszczenia i trzebieże); pozyskane użytki przedrębne są produktem ubocznym zasadniczego celu wykonywanych prac, którym jest pielęgnacja drzewostanu; do użytków przedrębnych zaliczamy również użytki przygodne.

użytki przygodne (użytkowanie lasu), nieplanowane użytki drzewne pozyskiwane w następstwie klęsk żywiołowych lub ekologicznych.

Użytki niedrzewne to wszelkiego rodzaju owoce, zioła, grzyby, zwierzyna pochodzenia lesnego

Użytki uboczne to żywica, kora garbarska, cetyna do produkcji olejków eterycznych, nalewek, furfurol;

Także cele ochronne i dydaktyczne.

21) Technika ścinki drzew obciążonych osiowo i pochylonych

Przed rozpoczęciem operator musi sprawdzić czy na działce nie znajdują się osoby obce. Osoby upoważnione mogą znajdować się tylko przy ścinanym drzewie lub w odległości większej niż 2 wysokości ścinanego drzewa.

Ścinka drzew obciążonych osiowo:

- wykonanie rzazu podcinającego do gł. ¼ do 1/3 średnicy pnia. ( rodzaje rzazów podcinających: podcięcie jednym rzazem poziomym, dwoma rzazami poziomymi blisko siebie, dwoma rzazami poziomymi w odległości ok. 5 cm z wybiciem płytki, podcięcie klinowe z górna ściana poziomą dolną ukośna, z górna ukośna i dolną poziomą, podcięcie z dwiema ścianami ukośnymi. Kąt zawarty między ścianą ukośna i poziomą ok. 45° a pomiędzy dwoma ukośnymi 45-90°

- rzaz ścinający prowadzi się prostopadle do osi pnia zgodnie z zasadami: (powstają tzw progi)

a) przy podcięciu jednym rzazem poziomym- 1-2cm powyżej szczeliny podcięcia

b) przy podcięciu 2 rzazami z wybiciem płytki- na wysokości górnej płaszczyzny podcięcia

c) przy podcięciu klinowym z górną ścianą ukośną i dolną pionową- na wysokości 3-4 cm nad ścianą poziomą

d) przy podcięciu klinowym z górną ścianą poziomą i dolną ukośna- na wysokości 3-4 cm nad ścianą poziomą

e) przy podcięciu klinowym o dwu ścianach ukośnych na wysokości 3-4 cm nad miejscem zejścia się ścian podcięcia

wykonując rzaz ścinający należy pozostawić zawiasę zabezpieczającą cofnięciu się pnia. Szerokość zawiasy-1/10 szerokości pnia. W przypadku ścinki drzew których pochylenie nie jest zgodne z kierunkiem obalania, zawiasa od strony przeciwnej pochyleniu ma większą szerokość stanowiąc tzw. niedopił .

Ścinka drzew o średnicy większej niż jedna skuteczna długość prowadnicy ale mniejszej niż 2. wykonujemy rzaz sztyletowy z prawej strony drzewa patrząc w kierunku obalania, równolegle do podcięcia i w odległości od niego równej grubości zawiasy, następnie prowadzi się pilarkę wachlarzem do tyłu. Drugi sposób - ostrogę przykłada się w przybliżeniu naprzeciw podcięcia i prowadzi się wachlarzem do przodu, do momentu osiągnięcia przez Konic prowadnicy odległości od podcięcia równej grubości zawiasy. Następnie przesuwamy pilarkę do tyłu wachlarzem aż do otrzymania zawiasy po lewej stronie. Przesuwamy prowadnice w przód do momentu ukształtowania prawidłowej zawiasy

Gdy grubość drzewa przekracza 2-krotną długość użyteczną prowadnicy należy wykonać rzaz sercowy. Następnie rzaz obalający zakładamy cięciem sztyletowym zachowując odpowiednią grubość zawiasy. Następnie prowadzimy pilarkę wachlarzem do tyłu

Drzewa pochylone ścinamy wykonując podcięcie a następnie rzaz obalający cięciem sztyletowym pozostawiając listwę. Następnie cięciem zewnętrznym przecinamy listwę cięciem ukośnym. Drzewa silnie pochylone należy obalać zgodnie z kierunkiem pochylenia.

Drzewa nieznacznie pochylone przeciwnie do kierunku obalania należy obalać z pomocą klinów wbijanych sukcesywnie razem z postępującym cięciem obalającym.

Jeśli obalenie drzewa za pomocą klinów nie przyniesie efektów należy zastosować ściągacz linowy z bloczkiem kierunkowym. Przy ścince drzew pochylonych w bok od kierunku obalania obowiązują podstawowe zasady wykonywania rzazów, z tym, że rzaz ścinający należy wykonać cięciem sztyletowym, rozpoczynając od strony ściskanej i prowadzić go w kierunku strony rozciąganej, zakładając kliny po stronie ściskanej i podbijając je. Po stronie rozciąganej należy zostawić szerszą zawiasę. Szersza zawiasa powoduje przeciągnięcie drzewa w stronę kierunku obalania poprzez większy opór większej powierzchni niedopiłowanego drewna. Przy większym kącie traktuje się te drzewa jak pochylone przeciwnie do kierunku obalania.

22) Techniki okrzesywania i przerzynki drzew pilarką

Okrzesywanie

Technika wahadłowa

Przydatna jest w szczególności do okrzesywania cienkich gałęzi, wyrastających w okółkach położonych w bardzo małych odstępach. Polega na okrzesywaniu drzewa w cyklach obejmujących po trzy długie (80-100 cm) ruchy (fazy). Fazy okrzesywania gałęzi na bokach strzały (1 i 3) wykonywane są górną stroną prowadnicy, rozpoczynając po stronie drwala. Gałęzie na górnej części strzały (faza 2) mogą być okrzesywane także dolną stroną prowadnicy.

Technika dźwigniowa

Technika dźwigniowa cechuje się opieraniem pilarki o okrzesywane drzewo oraz operowaniem nią na zasadzie dźwigni, podczas większości faz okrzesywania. W jej ramach mogą być stosowane poniższe techniki:

Technika dźwigniowa 3-fazowa (3-punktowa). Najbardziej przydatna, jeżeli odstępy między okółkami są większe niż półtorej długości użytecznej prowadnicy. Cechuje się cyklami składającymi się z trzech faz, w trakcie których okrzesywane są gałęzie i sęki w jednym okółku.

Jeżeli możliwe jest obcięcie gałęzi na dolnej stronie pnia, dochodzi faza czwarta (technika 4-fazowa). W tym przypadku drwal powinien cofnąć prawą nogę do tyłu w bok oraz dokonać obcięcia gałęzi górną stroną prowadnicy, opierając przy tym prawe ramie na udzie prawej nogi.

Technika dźwigniowa 6-fazowa (6-punktowa). Najbardziej przydatna, jeżeli odstępy między okółkami są mniejsze niż półtorej długości użytecznej prowadnicy. Jest połączeniem dwóch cykli techniki dźwigniowej 3-fazowej, z tym, że fazy w drugim cyklu wykonywane są w odwrotnej kolejności, biorąc pod uwagę stronę pnia oraz cechują się przeciwnym kierunkiem ruchów prowadnicy podczas cięć. Tak więc: faza czwarta wykonywana jest po tej stronie pnia po której stoi drwal (po tej samej po której zakończyła się faza trzecia) oraz wykonywana jest na zasadzie dźwigni, ruchem prowadnicy do góry (górną stroną prowadnicy); faza piąta na górnej stronie pnia, wykonywana jest na zasadzie dźwigni, górną lub dolną stroną prowadnicy, unikając zakleszczenia piły w rzazie, faza szósta wykonywana jest po przeciwnej stronie pnia, na zasadzie dźwigni, ruchem prowadnicy do dołu (dolną stroną prowadnicy). Jeżeli możliwe jest obcięcie gałęzi na dolnej stronie pnia, wykonuje się dodatkowo dwie fazy (technika 8-fazowa), łącząc

odpowiednio dwa cykle techniki 4-fazowej.

Technika dźwigniowa 13-fazowa (13-punktowa). Proponowana w szczególności w młodych drzewostanach iglastych (głównie świerkowych), przy okrzesywaniu drzew dostępnych na całym obwodzie strzały (np. podniesionych) oraz przy mniejszych odstępach między okółkami niż jedna długość użyteczna prowadnicy. Technika 13-fazowa jest połączeniem dwóch cykli techniki 6-fazowej, z okrzesaniem dolnej strony pnia.

Przerzynka

Przerzynkę należy wykonywać w ten sposób aby drgania pilarki przekazywać na drewno. Osiągnąć to można poprzez przyłożenie ostrogi do drewna przy silniku pracującym na wolnych obrotach, następnie zwiększamy obroty i uruchamiamy piłę łańcuchową, następuję obsunięcie ostrogi po drewnie i cięcie masą silnika. Po osiągnięciu najniższego położenia prowadnicy wbijamy ostrogę w drewno i wachlarzem tniemy do najniższego położenia koniec prowadnicy. Kolejnym ruchem jest cięcie częścią silnikową, następnie częścią przeciwną. Tak postępując dochodzimy do przecięcia drewna. Gdy drzewo leży na ziemi robotnik musi w fazie końcowej przeciąć drzewo końcem prowadnicy. Opisany sposób dotyczy przerzynki drzew leżących równo i bez naprężeń włókien. Gdy można przewidzieć naprężenia cięcia należy prowadzić tylko od strony rozciąganej. W przypadku ocenienia że w pniu może wystąpić naprężenie grożące rozłupaniem przerzynkę prowadzi się dwojako:

- przy mniejszych naprężeniach rzaz zaczynamy od strony ściskanej i prowadzimy do momentu gdy wyczujemy zaciskanie na prowadnicy. Następnie kontynuujemy od strony rozciąganej

- przy większych naprężeniach przerzynkę prowadzimy cięciem sztyletowym pozostawiając od strony ściskanej i rozciąganej cienkie listwy zabezpieczające. Wyciągamy pilarkę z rzazu i przecinamy cięciem zewnętrznym listwę rozciągana później ściskaną.

Drewna cienkie, mało i średniowymiarowe przecinamy a stosach. Podstawową zasadą przy przerzynce jest by robotnik stał obydwiema nogami na ziemi.

23.Zasady postępowania i technika ścinki drzew w drzewostanach, które uległy klęsce wiatrołomów.

klęski żywiołowe (użytkowanie lasu), klęski wywołane huraganowymi wiatrami (wiatrołomy, wiatrowały), okiścią (śniegołomy, śniegowały), pożarami i powodziami. Przyczyną wystąpienia klęsk żywiołowych mogą być także lawiny i osuwiska.

likwidacja skutków klęski (użytkowanie lasu), usunięcie uszkodzonych w następstwie klęski drzew, czasem całych drzewostanów i przygotowanie powierzchni do odnowienia.

wiatrołomy (użytkowanie lasu), drzewa, które uległy złamaniu wskutek huraganowych wiatrów; ich pozyskiwanie związane jest z podwyższonym zagrożeniem bezpieczeństwa drwala i wymaga zachowania wzmożonej ostrożności, szczególnie w przypadku zalegania wielu krzyżujących się drzew (namiotów).

Prace pozyskaniowe prowadzimy rozpoczynając od fragmentu drzewostanu nieuszkodzonego, nie okrzesujemy drzew przed ich wyciągnięciem poza strefę zagrożenia; odcięte od karpy nieokrzesane drzewo natychmiast zrywamy poza strefę zagrożenia;

Kontynuując pracę nie zagłębiamy się w strefę zagrożenia lecz stopniowo ją likwidujemy poruszając się po spirali;

Przed każdym przystąpieniem do odcięcia karpy oceniamy rodzaj występujących naprężeń i odpowiednio zabezpieczmy drzewo lub karpę, dopiero potem przystępujemy do jej odcięcia;

W czasie prowadzenia prac niezbędna jest stała współpraca drwala z kierowcą pojazdu zrywkowego;

W przypadku klęski o małej intensywności lub w młodych drzewostanach można dopuścić do prowadzenia prac bez pojazdu zrywkowego, niezbędne jest wtedy wyposażenie robotnika w przeciągarkę.

24.Pozyskanie drewna w drzewostanach liściastych.

Pozyskiwanie buka harwesterem z głowicą do drzew liściastych CTL 40HW w przedrębnych, wycinanie szlaków operacyjnych, CP i TW, również z wykorzystaniem międzypola. W rębnych i bliskorębnych stosuje się pozyskanie ręczno - maszynowe, najczęściej zrywka forwarderem nasiębiernym, by zapobiegać jakimkolwiek uszkodzeniom

25. Energetyczne wykorzystanie drewna.

Wobec ocieplania się klimatu w następstwie efektu szklarniowego wywołanego nadmierną emisją CO2. do atmosfery następuje alternatywnych odnawialnych źródeł energii. Opracowano specjalne technologie pozyskiwania drewna dla celów energetycznych. Podjęto próby uprawy gatunków szybkorosnących (salix - topola do 10 lat rośnie, do 2 lat rośnie wierzba, pozyskiwanie jak kombajnem na pole) z przeznaczenie na cele energetyczne. Biomasa, spalanie, specjalne piece do spalania etc bilans ekologiczny równy zeru ZRĘBKI I PELLETY

Elektrownie przystosowane do spalania biomasy biorą 1.20 m opałowego i wrzucają w całości do pieców;

Drewno łupane znaczny procent (kominkowe) jest również stosowane.

Pelety proces produkcji - zamykamy w piecu zrębki białe, z których na skutek podwyższenia temperatury wydziela się lignina (lepik), która łączy zrębki ze sobą; jeżeli zrębki są wilgotne to koszt jest większy, ponieważ musimy owo drewno wysuszyć;

26. Zasady postępowania w przypadku wystąpienia klęski żywiołowej.

Inwentaryzacja wstępna - z samolotu lub śmigłowca w celu rozpoznania rozmiaru szkód i określenia ich lokalizacji.

Inwentaryzacja zasadnicza - przeprowadzona na podstawie zdjęć lotniczych oraz danych z planu zagospodarowania lasu, przy zastosowaniu metod analizy komputerowej tj.:

1. Inwentaryzacja wielkopowierzchniowa, umożliwiająca globalną ocenę zadań

2. Inwentaryzacja szkód w poszczególnych drzewostanach które przy wykorzystaniu danych planu zagospodarowania lasu oraz wyników z lat poprzednich, umożliwi sporządzenie szacunków brakarskich

3. Inwentaryzacja na podstawie obserwacji naziemnych - można stosować przy małych klęskach.

Niezależnie od prowadzonych inwentaryzacji pierwszym elementem powinno być przywrócenie przejezdności dróg, oraz usunięcie drzew zagrażających życiu ludzkiemu. Po rozeznaniu szkód i ich rozmiaru w nadleśnictwie należy opracować harmonogram działań, który określi:

• kolejność wykonywanych prac

• bilans niezbędnej siły roboczej i sprzętu

• rodzaj procesów technologicznych

• miejsce składania drewna

• możliwości zbytu

• czas wykonania prac w poszczególnych etapach i przewidywany termin zakończenia całej akcji uprzątnięcia szkód

Mając na względzie najlepsze wykorzystanie drewna likwidację należy rozpocząć od miejsc, gdzie surowiec przedstawia największą wartość. Ze względu na organizację prace należałoby rozpocząć od powierzchni największych kończąc na szkodach rozproszonych. Ze względu na aspekty ochronne należy uprzątać te drzewostany które stanowią bazę masowej rozmnoży szkodników wtórnych.

Postępowanie podczas klęski żywiołowej musi cechować się dobraną odpowiednio strategią. Rodzaje strategii:

- zorientowana na efektywność ekonomiczną

- zorientowana na ochronę lasu:

a) określenie priorytetów ( rezerwaty częściowe, chronione rośliny i zwierzęta)

b) bez określenia priorytetów.

Należy również określić potrzeby podczas wystąpienia klęsk żywiołowych. Określa się je na podstawie porównania z wcześniejszymi klęskami oraz zabezpieczenia potrzeb kadrowych, sprzętowych i składowania nadwyżek surowca. Pozyskane sortymenty należy zagospodarować. Sposoby zagospodarowania:

a) sprzedaż - ocenić na podstawie chłonności rynku

b)- dotychczasowym nabywcom na podstawie wyników z lat ubiegłych

- pozaregionalna - przy regionalnym charakterze klęski konieczność zastosowania konkurencyjnych cen

c) składowanie:

- u nabywców

- na własnych składnicach (należy uwzględnić koszty składowania, koszty budowy składnic, deprecjację drewna, pozwala jednak na wyeliminowanie strat wynikających z załamania rynku drzewnego)

Możliwość przechowywania drewna zatopionego w wodzie. Część drewna zatonie.

Zastrzeżenia:

1. nie prowadzić pozyskania przy braku możliwości zagospodarowania drewnem

2. dokonać aktualizacji planów w przypadku zmian uwarunkowań ich funkcjonowania

3. dokonywać analizy opłacalności umów

4. dokonywać analizy sytuacji rynkowej

5. koniczność podejmowania decyzji na szczeblu właściwym do rozmiaru i zasięgu szkód

27.Procesy degradacyjne w drzewostanach dotkniętych klęską żywiołową.

Degradacja surowca drzewnego to zmiana jego wartości właściwości fizycznych i mechanicznych np. barwa, kurczliwośc, wilgotność, gęstość;

Degradacja drewna poklęskowego to samo jego złamanie, zmiażdżenie i skręt włókien nawet do 70 - 80 cm od miejsca złamania;

Pojawienie się sinizny od 30 do 120 % wilgotności (optimum 40 - 60%)

Zwracać uwagę na rójki owadzie oraz pozyskiwać surowce wielkowymiarowe jako pierwsze pozyskiwać, bo są najcenniejsze, degradacja wolniej przebiega na pniu, także należy rozważyć przechowywanie na pniu.

28. Technologie prac przy usuwaniu skutków klęsk żywiołowych

Opisano w punkcie 23.

Urządzenia rozdrabniające i frezujące do usuwania skutków klęski w młodych drzewostanach!

29. Metody zagospodarowania drewna w przypadku nadpodaży w następstwie klęski żywiołowej.

Sprzedaż - możliwości ocenia się na podstawie chłonności rynku, dotychczasowy nabywca - szacowanie jego możliwości na podstawie kupna z lat ubiegłych; rozważenie sprzedaży poza region, jeżeli klęska miała charakter regionalny - konieczność zastosowania cen konkurencyjnych;

Składowanie - u nabywców, na własnych składnicach, gdzie należy uwzględnić koszta składowania, budowy składnic i degradację drewna, pozwala jednak na wyeliminowanie strat wynikających z załamania rynku drzewnego.

ZASTRZEŻENIA: nie prowadzić pozyskania, gdy brak jest możliwości zagospodarowania drewna pozyskanego, analizować opłacalność umów, analizować sytuację rynkową, decyzje podejmowane są na szczeblu zależnym od rozmiaru klęski - lokalny, regionalny, generalny.

30. Przechowywanie drewna z drzewostanów dotkniętych klęską żywiołową.

przechowywanie drewna (użytkowanie lasu), okres przechowywania drewna. Przechowywanie drewna okrągłego po jego pozyskaniu powinno być skrajnie krótkie. W przypadku konieczności dłuższego przechowywania w celu zabezpieczenia drewna przed deprecjacją niezbędne jest przygotowanie specjalnych warunków. W zależności od przewidywanego czasu przechowywania drewno można składować krótkoterminowo i długoterminowo, na sucho i na mokro, a także na pniu lub u odbiorcy.

przechowywanie drewna długoterminowe (użytkowanie lasu), przez długi okres drewno może być przechowywane wyłącznie na mokro, które polega na zraszaniu drewna zgromadzonego na mygłach lub jego zatapianiu. Część (około 10%) drewna zatopionego tonie.

Na ha powierzchni potrzeba 40 m sześciennych wody na godzinę, dążyć do utwardzenia powierzchni, aby zastosować obieg zamknięty wody.

Należy je natychmiast przerobić aby zapobiec pęknięciom czołowym i bocznym przechodzącym.

przechowywanie drewna na pniu (użytkowanie lasu), drewno poklęskowe, w przypadku braku możliwości jego zagospodarowania należy pozostawić na pniu; procesy degradacyjne drewna obumarłych drzew stojących zachodzą znacznie wolniej niż niezabezpieczonego drewna leżącego w dnie drzewostanu.

przechowywanie drewna u nabywcy (użytkowanie lasu), nabywca uzyskuje znacznie przedłużony termin płatności, w skrajnych przypadkach może to być termin zbytu produktów wykonanych z nabytego drewna; sprzedawca nie ponosi kosztów przechowywania ani ryzyka degradacji surowca w czasie przechowywania.

Krótkoterminowe przechowywanie - jeżeli drewno na mygle obłożone zostanie wilgotnymi matami, gałęziami, by zachować na dłużej jego wilgotność, zapobieganie pęknięciom z przesychania.

Przechowywanie na sucho - jeden miesiąc zimą w lesie.

---