Przedsiębiorstwo jest w otoczeniu, które nie jest stałe (dynamiczne). Istnieje otoczenie:
bliższe ( mamy na nie wpływ - konkurencyjne)
dalsze (nie mamy wpływu, ono dyktuje warunki)
Otoczenie ogólne: demograficzne, ekonomiczne, społeczno - kulturalne, prawne, międzynarodowe, organizacyjne, przyrodniczo - techniczne
Otoczenie konkurencyjne: dostawcy, potencjalni wchodzący, konkurencyjne substytuty, nabywcy
Marketing - czego konsument potrzebuje dopiero potem produkcja,
zaspokojenie potrzeb konsumenta,
nie jest to nauka
klasyczne - oznacza odpowiednie planowanie, koordynację i kontrolę wszystkich działań przedsiębiorstwa ukierunkowanych na aktualne i potencjalne rynki zbytu
szerokie - wg AMA to proces planowania i urzeczywistniania koncepcji cen, promocji oraz dystrybucji idei dóbr i usług w celu doprowadzenia do wymiany satysfakcjonującej jednostki i organizacje.
Elementy marketingu
podsystemy informacji rynkowej (badania rynku, segmentacja rynku, odpowiedni wybór)
podsystem dystrybucji (system sprzedaży, kanały dystrybucji)
podsystem aktywizacji sprzedaży (współpraca z konsumentami i otoczeniem poprzez sprzedawcę, aktywizacja sprzedaży, usługi sprzedażowe i posprzedażowe, cena - musi być odpowiednio dobrana)
podsystem planowania produktu ( produkt, opakowanie, znak fabryczny)
Ogólne zasady marketingu
Z istoty marketingu wynikają określone zasady postępowania, które ukierunkowują działalność praktyczną w tej dziedzinie, nie przesądzając jednocześnie o kształcie strategii marketingowej, jaką przyjmuje przedsiębiorstwo w konkretnych warunkach.
zasada celowego wyboru i kształtowania rynku przedsiębiorstwa
zasada badania rynku
zasada zintegrowanego oddziaływania na rynek (marketing mix)
zasada planowania działań rynkowych
zasada kontroli skuteczności działań marketingowych
ad3. marketing mix:
-cena
-promocja
-dystrybucja
-produkt
Są równoważne, nie możemy stosować ich oddzielnie, jednak wszystko uzależnione jest od ceny - nośnik pieniądza
Funkcje marketingu
przygotowawcza
gromadzenie informacji rynkowej
badanie rynku
planowanie produktu i programu asortymentowego
kalkulacja i stanowienie cen
organizowanie systemu dystrybucji
planowanie działań promocyjnych
kontrola i analiza wyników marketingowych
wykonawcza
reklama
aktywacja sprzedaży
bezpośrednia obsługa konsumentów( informacje, negocjacje, zawieranie umów, sprzedaż, wynajem, reklamacja klientów)
ekspedycja towarów
transport
gospodarka zasobami wyrobów gotowych
obsługa serwisowa nabywców
fakturowanie i kontrola realizacji umów
wspomagające
finansowanie (kredyty, lokaty, leasing)
partycypacja w ryzyku, ubezpieczenie jego skutków
Różnice między sprzedażą a marketingiem.
KRYTERIA |
SPRZEDAŻ |
MARKETING |
nacisk w działaniu |
produkt |
potrzeby klienta |
hierarchia działania |
wytworzenie produktu, a następnie jak go sprzedać |
-potrzeby klienta -sposób produkcji -sposób dystrybucji |
koncentracja wysiłków |
sprzedaż |
osiąganie korzyści |
charakter planowania |
krótkookresowe dotyczące aktualnych produktów i rynków |
długookresowe, produkty „na jutro”, przyszłe rynki |
rozkład napięcia |
zaangażowania potrzebuje sprzedawca |
zaangażowania potrzebuje klient |
Rodzaje dóbr
- materialne - można zaangażować, transportować itp.
- niematerialne - usługi
- konsumpcyjne
- przemysłowe
Specyfika marketingu dóbr konsumpcyjnych, przemysłowych i usług
Cechy specyficzne w sektorze dóbr konsumpcyjnych:
popyt generowany potrzebami konsumentów
duża ilość podmiotów reprezentujących popyt
wysoki udział indywidualnych decyzji zakupu
dystrybucja wieloszczeblowa
duża anonimowość kontaktów rynkowych
Cechy specyficzne w sektorze dóbr przemysłowych:
wtórny charakter popytu
zespołowy i sformalizowany tryb podejmowania decyzji zakupu
liczba potencjalnych nabywców ograniczona, duża koncentracja popytu
kanały dystrybucji krótkie lub dystrybucja bezpośrednia
silne powiązania z rynkiem międzynarodowym
Cechy specyficzne dla rynku usług:
niematerialny charakter produktu
brak możliwości magazynowania
brak możliwości przemieszczania w przestrzeni
zindywidualizowane, nie podlegają standaryzacji
świadczenie usług ściśle związane z osobą usługodawcy
Podział produktów konsumpcyjnych:
Produkty powszednie:
-podstawowe
-impulsywne
-nagłej potrzeby
wybieralne:
-homogeniczne
-heterogeniczne
luksusowe
nie postrzegane
nie wiemy, że istnieją nie wzbudzają naszego zainteresowania
Produkt - dobro zaspokajające potrzeby
Istota produktu
Produkt rzeczywisty:
znak handlowy
cena
jakość
opakowanie
styl
załoga, wygląd zachowanie
materiał
surowce
kontakt z konsumentem
model, cecha
marka
Produkt potencjalny
dostarczanie
gwarancja
rękojmia
części zapasowe
usługi - gotowość świadczeń
dostępność punktów usł.
usł. dodatkowe
szkolenie załogi
wycofanie reklamacji
kredyt
instrukcje
konserwacje, naprawy, instalowanie
Marka - to nazwa, pojęcie, znak, symbol lub kombinacja tych elementów stworzona bądź opracowana w celu oznaczenia produktu lub usługi oraz jego odróżnienie od produktu konkurencji.
Znak towarowy - handlowy, ochronny - marka lub jej część prawnie chroniona i stanowi wyłączną własność sprzedawcy.
Wszystkie znaki towarowe są markami, ale nie każda marka jest znakiem towarowym.
Korzyści ze stosowania marek dla konsumentów:
identyfikacja produktu
stała dobra jakość
zapewnienie porównywalnej jakości bez względu na miejsce zakupu produktu
satysfakcja psychologiczna
udoskonalenia produktów markowych
wygoda zakupu
Korzyści ze stosowania marek dla sprzedawcy:
zróżnicowanie produktu
promocja danej marki umożliwia kontrolę rynku
stymulacja powtarzalności sprzedaży produktu
stymulacja popytu
ułatwia utrzymanie przewagi nad konkurentami
Cechy dobrej marki
krótka i prosta
łatwa do odczytania
łatwa do rozpoznania i zapamiętania
przyjemna w brzmieniu i odczytaniu, nie może budzić wątpliwości , możliwa do wymówienia i zapisania w wielu językach
kojarząca się ze współczesnością
łatwa do wykorzystania na opakowaniu i etykieta prawnie dozwolona
sugeruje korzyści
łatwa do zastosowania we wszystkich nośnikach
Nazwa marki nie może być podobna do nazwy marki używanej przez konkurencję, nie może być obraźliwa, o nieprzyzwoitym lub negatywnym brzmieniu lub skojarzeniach.
Budowanie znajomości marki
1.rozpoznanie marki, klient odróżnia markę od innych
zachowania wobec rozpoznania:
preferowanie marki
lojalność wobec marki
niechęć lub odrzucenie marki
zmiana marki
2.brak rozpoznania marki
Rodzaje strategii marki
1. strategia marki indywidualnej
+ silna pozycja w stosunku do marek konkurencji
- wysokie koszty promocji przy wprowadzaniu nowych marek
- ryzyko utraty reputacji
cel - duży potencjał rynku, różne segmenty
2. strategia marki rodzinnej
+ kombinowana promocja wszystkich produktów np. POLAR, pozytywny wpływ wzmocnionej nazwy marki na każdy produkt
- nie pozwala na wyr. pr.
cel - wykreowanie ogólnego wizerunku firmy, zastosowanie gdy są małe różnice między produktami, wytwarzane dobra są komplementarne, mały potencjał rynku
3. strategia marek łączonych
strategia marki indywidualnej i marki rodzinnej
+ umożliwia niezależność wszystkich marek na rynku różnych producentów
- wysokie koszty promocji
4. strategia rozszerzonej marki
z marek indywidualnych tworzy się markę rodzinną, poprzez rozszerzenie jej na nowe produkty, podobne produkty są dodawane do już istniejących rodzinnej marki, rodzinna lub indywidualna marka są rozszerzone o niespokrewnione produkty
Opakowanie
ochrona produktu
informacje o produkcie
kody kreskowe _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ pl=590
ostatnia cyfra kontrolna
Normy wynik procedury normalizacyjnej wyrażany w formie reguł i zatwierdzany przez upoważnioną do tego władzę.
PN - polska norma
BN - norma branżowa
ZN - norma zakładowa - dla pewnej grupy zakładów o tej samej specyfice produkcji
Cele działalności normalizacyjnej:
zwięzłość specjalizacji i koncentracji produkcji i kosztów produkcji
określenie i podnoszenie jakości
przyspieszenie postępu technicznego
racjonalne wykorzystanie materiałów i energii
wzrost wydajności i bezpieczeństwa pracy
wzrost zdrowotności
ułatwienie stosunków z innymi krajami (ISO międzynarodowa organizacja normalizacyjna
System jakości - struktura organizacyjna, rozłożenie odpowiedniej procedury procesu oraz zasobów umożliwiających zarządzanie jak:
Zapewnienie jakości - wszystkie zaplanowane i systematyczne działania, które są niezbędne dla uzyskania i utrzymania odpowiedniego stopnia wiarygodności, że wyrób lub usługa będzie spełniać określone wymagania jakościowe.
Fazy cyklu życia produktu
wprowadzenie dojrzałość
rozrost sprzedaży nasycenie rynku
Współistnienie produktów w różnych fazach cyklu
Wydłużenie cyklu
Cykl życia a wpływ stylu, mody i szybko zmieniającej się mody.
Znaczenie cyklu życia produktów z punktu widzenia firmy
długość życia produktu jest ograniczona
sprzedaż produktu podlega wahaniom i ściśle zależy od fazy cyklu
wielkość zysków firmy wzrasta, obniża się w kolejnych fazach
w każdej fazie stosuje się odmienną strategię
Fazy cyklu życia produktu
wprowadzenie produktu
Strategia szybkiego zbierania śmietanki - istotą jest ustalenie przez przedsiębiorcę wysokiej ceny za produkt przy zaawansowaniu intensywnej reklamy oraz innych środków promocyjnych w miarę sprzedaży
Strategia wolnego zbierania śmietanki - istotą jest ustalenie przez przedsiębiorcę wysokiej ceny produktu z jednoczesnym ograniczeniem promocji
Strategia szybkiej penetracji - ustalenie niskiej ceny produktu i zastosowanie intensywnych działań promocyjnych
Strategia wolnej penetracji - ustalenie niskiej ceny i niskie nakłady na promocję, zyski uzyskiwane w długim okresie w miarę przenikania produktu w kolejny segment rynku
wzrost sprzedaży i dojrzałość produktu
strategia dystrybucji - nacisk na dystrybucję, promocja ma charakter drugorzędny
strategia promocji - promowanie produktu
strategia ceny - zależy od popytu
nasycenie rynku
modyfikacja rynku
zachęcenie do częstszego używania produktu
przedstawienie korzyści z częstego stosowania produktu
odebranie konsumentów konkurencji
modyfikacja produktu
strategia pro-jakościowa i przekonanie konsumentów o doskonałej jakości, produkcja - zmiana jakości
modyfikacja marketing mixu
spadek sprzedaży
całkowita zmiana strategii produktu - po przeprowadzeniu bardzo starannej analizy wew. i zewn.
wycofanie się z rynku
gwałtownie
powoli
przekazanie produktu innym podmiotom gospodarczym
Nowy produkt to produkt oryginalny udoskonalony, nowe marki tworzone w dziale R&D
Innowacja
To wszelkie uznane przez człowieka za nowość zmiany w stosunku do stanu poprzedniego dotyczące wartości, zjawisk kulturowych, prądów, myśli, obyczajów, poglądów, nowości techniczne, usprawnienia organizacyjne i społeczne dotyczące dziedzin życia społecznego
to idea spostrzegana przez jednostkę jako nowa
to każda myśl, zachowanie lub rzecz, która jest nowa, tzn. jakościowo różna od form istniejących
oznacza zazwyczaj użycie nowych idei w organizacji, może znaczyć nowy produkt, usługę lub sposób robienia rzeczy
Rodzaje nowych produktów ze względu na stopień ich nowości
produkty nowe na świecie
nowe linie produktu - pozwalające firmie na wejście po raz pierwszy na dany rynek
produkty dodatkowe - nowe uzupełniające dotychczasowe linie produktu
udoskonalenia - produkt udoskonalony w miejsce istniejącego
produkty repozycjonowane - istniejące na nowe rynki lub ich segmenty
produkty redukujące koszty - nowe produkty pełniące dotychczasowe funkcje po niższych kosztach
Bariery wprowadzania innowacji
techniczne - stary sprzęt
organizacyjne - bunt pracowników, brak przygotowania
prawne
ekonomiczne
zasobowe
kulturowe
informacyjne
motywacyjne - misja przedsiębiorstwa, wizja, cele
psychospołeczne
Postawy wobec innowacji
akceptacja - wysoka motywacja, zaangażowanie w proces innowacji
obojętność - spadek motywacji, brak zaangażowania napięcie, niezadowolenie
bierny opór - utrata motywacji, rozdrażnienie, frustracja, zniechęcenie
czynny opór - agresja, wrogość, konfliktowość, chęć ucieczki z trudnej sytuacji
Stosunek do innowacji zależy od:
subiektywnego widzenia przez człowieka swojej własnej sytuacji
posiadanej wiedzy
doświadczenia i wyobraźni
stopnia zgodności oczekiwań z osiągnięciami
Źródła pomysłów dotyczące innowacji:
zewnętrzne - informacje od klienta, konkurencji, handlowcy, luki na rynku, cenowa funkcja użyteczności
wewnętrzne - pracownik znający wizję, misję, cele przedsiębiorstwa
Rozwój nowego produktu
poszukiwanie, gromadzenie idei nowego produktu
wstępna selekcja idei produktu
analiza techniczna
techniczny rozwój
testowanie, wprowadzenie na rynek
Metody generowania nowych pomysłów
a) utworzenie listy atrybutów - analiza istniejących produktów i poszukiwanie metod modyfikacji
b) zależności wymuszone - analiza zależności pomiędzy kilkoma produktami
c)identyfikacja potrzeb - badania opinii konsumentów
d) burza mózgów (wykluczenie krytyki, preferowanie śmiałych pomysłów
e) synektyka - problem nie jest ujawniony (szukaj punktów widzenia na dany problem, autonomia rozważań - problem ma być dany, zaangażowane odsuwanie - szczegół, dydtans, stosunek metaforyczny
selekcja pomysłów
wyodrębnić kryteria selekcji idei
ocenić czy są zgodne z celami przedsiębiorstwa
ocenić możliwości techniczne i technologiczne przedsiębiorstwa
analiza ekonomiczna wstępnie wyselekcjonowanej idei produktu
dalsza selekcja - wg kryteriów ekonomicznych ze szczególnym uwzględnieniem kosztów wytwarzania i prognozowania możliwości jego sprzedaży
4. rozwój
Testy akceptacyjne pozwalające ustalić:
czy proponowany produkt spełnia oczekiwania konsumentów
jak jest oceniany na tle innych
pożądane kierunki zmian i funkcji wyrobu
kierunki ewentualnych poszerzeń produktu
skłonność do zakupu przy danej cenie
Asortyment - celowo dobrany zestaw produktów na, który decyduje się przedsiębiorstwo
Asortymentacja - dokonywanie wyboru co przedsiębiorstwo ma produkować i sprzedawać
Przekształcenie asortymentu produkcyjnego w handlowy dokonuje się w kanałach dystrybucji
Szczeble hierarchii w strukturze asortymentu
Rodzina produktów - klasa produktów zdolna zaspokoić szeroko rozumianą potrzebę
Klasa produktów - kategoria produktów, grupa o silnych związkach funkcjonalnych
Linia produktów - pozycja asortymentowa, najmniejsza jednostka podziału asortymentu
Asortyment produkcyjny - zestaw dóbr reprezentujący profil wytwórczy danego przedsiębiorstwa
Cechy:
znaczna jednorodność
podstawą jest surowcowe lub technologiczne pokrewieństwo produktów
Asortyment handlowy - zestaw dóbr / towarów znajdujących się w hurtowniach lub detalu
Analiza portfelowa - narzędzie wspomagania strategii planów marketingowych
Metody analizy portfelowej - określenie pozycji rynkowej przedsiębiorstwa przy użyciu macierzowych układów analitycznych tj. przy wykorzystaniu w analizie dwóch czynników lub dwóch grup.
Analizę tę wykorzystuje się w procesie planowania strategii marketingowych, pozwala na ocenę struktury portfela oraz na dostosowanie działań produkcyjnych i marketingowych, pozwala na porównanie własnej pozycji rynkowej i pozycji najbliższego konkurenta.
Macierz BCG
stosuje się, gdy występuje zróżnicowana struktura produktu przedsiębiorstwa
opiera się na podziale środków inwestycyjnych między różne rodzaje działalności, charakteryzuje się różnymi wartościami oczekiwanego zysku i ryzyka
Macierz BCG oparta jest o kryteria:
stopnie wzrostu sprzedaży
względnym udziale w rynku
stopa wzrostu sprzedaży wiąże się z drugim cyklem życia wyrobu i informuje o istocie rynku
względny udział w rynku jest to % udział sprzedaży produktu na rynku podzielony przez % udział sprzedaży największego konkurenta
gwiazdy
|
znaki zapytania |
stopawzrostu rynku |
dojne krowy |
psy
|
|
względny udział w rynku
Gwiazdy
duża dynamika sprzedaży oraz wysoki udział w rynku
utrzymywanie tej pozycji - duże koszty
rokuje dobry rozwój na przyszłość i duże szanse utrzymania
Znaki zapytania
niski udział w rynku
duże nakłady na podniesienie sprzedaży
gdy akceptacja u konsumentów
Krowy
duże korzyści
ustabilizowane na rynku
niska stopa wzrostu sprzedaży
wysoki udział w rynku
same dostarczają gotówki
główny dochód przedsiębiorstwa , podnoszą rentowność
Psy
w fazie spadku sprzedaży
popyt spada
udział w rynku spada
wycofywanie z rynku
wprowadzenie ulepszeń kosztowne
Zastosowanie analizy portfelowej
planowanie przyszłych zysków - przyjęcie odpowiedniej strategii
dostrzeżenie niebezpieczeństw płynących z otoczenia jak i z najkorzystniejszej struktury asortymentowej
planowanie - rozwój przedsiębiorstwa w długim czasie
skuteczna obserwacja rozwoju produktu w czasie
Zachowanie konsumenta na rynku
Jakie potrzeby konsument chce zaspokoić?
Do jakiej grupy społecznej należy konsument?
Podział potrzeb wg Maslowa
Potrzeba samorealizacji
Potrzeby szacunku i uznania
Potrzeby społeczne
Potrzeby bezpieczeństwa
Potrzeby fizjologiczne
Klasy społeczne
wyższa wyższa - ludzie mają wysokie zasoby finansowe przekazywane z kilku pokoleń wcześniej np. arystokracja
wyższa niższa -ludzie posiadają dobra uzyskane poprzez pracę najczęściej z wyższym wykształceniem, elita intelektualna
wyższa średnia - zbudowała majątek poprzez bezpośrednią pracę, ludzie z rodzin uboższych, którzy przeszli wyżej
pracująca - zasoby finansowe przeciętne, brak możliwości korzystania z luksusu, dążenia do przejścia do klasy wyższej
niższa wyższa - bardzo trudne warunki, nie pobiera zasiłków, utrzymują się sami, oparcie o kwalifikacje zawodowe
niższa - warunki bytowe b. ciężkie, zasiłki, potrzebuja pomocy
zachowanie konsumenta jest zdeterminowane przynależnością do klasy społ.
Zespół instrumentów związany z dystrybucją towarów.
Instrumenty marketingu:
instrumenty związane z produktem
instrumenty związane z aktywizacją sprzedaży
instrumenty związane z dystrybucją
kanały dystrybucji (oferowanie towarów w sklepach, doprowadzanie towarów do sklepów)
fizyczny przepływ towarów
Dystrybucja - fizyczny przepływ towarów, wszelkie decyzje i czynności związane z dostarczeniem produktu finalnego konsumentowi.
Kanał dystrybucji - obszar wyjęty, to sieć osób i organizacji wzajemnie powiązanych w procesie udostępniania produktów lub usług do użytku lub konsumpcji
Rodzaje i kierunki przepływu strumieni w kanale dystrybucji
Producenci dóbr i usług Pośrednicy Konsumenci i ostateczni użytkownicy
Negocjacje
Fizyczny przepływ towarów
Aktywizacja sprzedaży
Przekazywanie prawa własności
Zapłata za towar
Zamówienia, umowy
Informacja rynkowa
Kanał dystrybucji - to łańcuch firm i osób, które przejmują prawo własności lub pomagają w jego przekazywaniu na drodze od producenta do konsumenta.
Funkcje kanałów dystrybucji
przepływ informacji
przepływ prawa własności
przepływ towarów
przepływ należności
przepływ ryzyka
przepływ promocji
asortyment produkcyjny zmienia się w handlowy w kanale dystrybucji
Podział kanałów dystrybucji
lb. pośredników (bezpośrednie, pośrednie)
lb. szczebli pośrednich (krótkie, długie)
lb. pośredników (wąskie, szerokie)
rodzaje przepływających strumieni (transakcyjne, rzeczowe)
znaczenie kanału dla producenta (podstawowe, pomocnicze)
charakter powiązań między uczestnikami (konwencjonalne, zintegrowane: kontraktowe, korporacyjne, administrowane)
Cecha |
Kanał bezpośredni |
Kanał pośredni |
|
|
|
Wybór kanałów dystrybucji
Wybór konkretnych pośredników na każdym szczeblu
Ustalenie warunków transakcji
Zawarcie umów
Podział dystrybucji w zależności od jej intensywności:
Dystrybucja intensywna
Zakup przy min. wysiłku konsumenta ( max. lb. punktów sprzedaży produktów pierwszej potrzeby)
Kanał długi z dużą ilością pośredników
Dystrybucja selektywna
Ograniczona liczba pośredników i punktów
Sieć sprzedaży nie musi być gęsta
Dystrybucja ekskluzywna (wyłączna)
Jeden lub kilku pośredników z prawem wyłączności sprzedaży
Współpraca producenta z pośrednikiem oparta zazwyczaj na umowach kontraktowych np. salony samochodowe
Podział kanałów dystrybucji wg stopnia kooperacji ich uczestników
kanał konwencjonalny ( uczestnicy: producent, hurtownik, detalista, konsument) funkcje:
projektowanie, wytwarzanie, znakowanie, ustalanie cen, promowanie sprzedaż
zakup, magazynowanie, promowanie, eksponowanie, sprzedaż, dostawy ,finansowanie
jak wyżej
mały stopień integracji działań, powiązania między uczestnikami nietrwałe, brak koordynacji (mają swoje osobiste ambicje)
kanał zintegrowany pionowo (wertykalny)
producent
hurtownik (projektowanie, wytwarzanie itd.)
detalista
konsument
wysoki stopień koordynacji i kontroli działań, silne powiązania między uczestnikami
Rodzaje działań zmierzające do uzyskania wysokiego stopnia koordynacji w kanałach wertykalnych.
posiadanie na własność firm działających na określonym szczeblu kontaktu
kontakty między uczestnikami
ekonomiczna dominacja jednego z uczestników kanału
producent jest właścicielem firm działających na szczeblu hurtu lub detalu (integracja naprzód), detalista uruchamia własną produkcję (integracja wstecz)
zrzeszenie - hurtownicy z drobnymi detalistami
spółdzielnie - drobni detaliści
franchising - firmy macierzyste i niezależni pośrednicy
współpraca ma zastąpić kontrakt, np. dotyczący promocji, pakowania, standaryzacji form sprzedaży
brak umów formalnych
dobrowolne podporządkowanie się liderom
Agenci
nie stają się właścicielami produktów
główne funkcje to nawiązywanie kontaktów handlowych, komunikowanie się, uzgadnianie warunków transakcji między producentem a detalistą
wynagrodzenie otrzymują od wynajmującego ich podmiotu
Brokerzy
kontakty między sprzedającymi a kupującymi
asystowanie w negocjacjach
kontrola realizacji umów
brak ryzyka związanego z fizyczną dystrybucją
sprzedają informacje o popycie i sprzedaży
Agenci przemysłowi
reprezentują producenta lub kupujących
zbierają informacje rynkowe, przygotowują oferty
negocjują ceny , przygotowują dostawę
Przedstawiciele handlowi
brak regulacji w zakresie obszaru działania
duży wpływ na ceny terminy i warunki sprzedaży
Komisanci
sprzedaż produktu na rachunek zleceniodawcy
samodzielne negocjacje dotyczące terminu dostaw, płatności
producent decyduje o warunkach sprzedaży (cena, miejsce)