Kinezyterapia
-oznacza leczenie ruchem
-ćwiczenia są podstawowym środkiem kinezyterapii służącym do realizacji różnych metod
-wyróżnia się ćwiczenia o działaniu miejscowym i działaniu ogólnym
-dobór ćwiczeń odbywa się po ocenia siły mięśniowej pacjenta
-siłę mięśniową ocenia się według skali Lovetta
Kinezytarapia o działaniu miejscowym i ogólnym
Skala Lovetta ocenia siłę mięśniową pacjenta
Skala Lovetta
-jest to sześciostopniowa skala
0-brak napięcia mięśniowego podczas próby wykonania ruchu
1-pojawia się napięcie mięśniowe ,ale nie ma ruchu
2-badany ruch można wykonać w warunkach odciążenia
3-jest ruch przeciwko sile ciężkości kończyny lub jej części
4-jest ruch jak przy sile mięśniowej 3 z dodatkowym oporem (70-80% maksymalnego oporu dla pacjenta)
5-prawidłowa siła mięśniowa, ruch jak przy sile mięśniowej 3 z dołożonym 100% oporu dla danego pacjenta
Jest to skala subiektywna, mogą być różnice między 0,1 i 4,5, różne osoby mogą różnie oceniać
Kinezyterapia miejscowa
Celem kinezyterapii miejscowej jest:
-utrzymanie lub przywrócenia pełnego zakresu ruchu w stawach, pełnej siły mięśniowej
-uzyskanie podstawy dla sprawności chorego w zakresie samoobsługi, lokomocji i pracy zawodowej
-w przypadku trwałych zmian patologicznych kinezyterapia miejscowa zmierza do maksymalnej mobilizacji mechanizmów kompensacji
Rodzaje ćwiczeń wchodzących w skład kinezyterapii miejscowej:
I Ćwiczenia czynne
1.Ćwiczenia czynne wolne(przy skali Lovetta 3)
-jest to cała gama ćwiczeń kształtujących, których pomysłowość w przekazaniu pacjentowi zależy od wiedzy i doświadczenia terapeuty
-ten rodzaj ćwiczeń polega na pokonaniu siły grawitacji aktywizowanej części ciała przy wykorzystaniu przez chorego siły własnych mięśni bez pomocy terapeuty
2.Ćwiczenia czynne wspomagane
-są to ćwiczenia przy których wykonaniu „ktoś” lub „coś” pomaga „ktoś”- czyli terapeuta, „coś”- czyli cała gama przyborów(małe) i przyrządów(duże) znajdujących się w sali rehabilitacyjnej
3.Ćwiczenia czynne w odciążeniu(siła mniejsza niż 3)
-są to ćwiczenia wykorzystywane przez pacjenta przy sile mięśniowej mniejszej niż 3 . Zadaniem ich jest wyeliminowanie siły grawitacji dla umożliwienia wykonania ruchu w pełnym fizjologicznym zakresie. Rodzaje odciążeń:
1)ręka terapeuty
2)system podwieszek
3)środowisko wodne
4)wrotki terapeutyczne
5)śliska, gładka powierzchnia
6)powierzchnia ustawiona pod kątem
4.Ćwiczenia czynne z progresywnie wzrastającym oporem
-są to ćwiczenia , które wykonuje się przy sile mięśniowej 4 i 5 -ćwiczenia oporowe
-celem ćwiczeń jest zwiększenie przede wszystkim siły , ale także wytrzymałości i masy mięśniowej oraz wzmocnienie aferentnej sygnalizacji do kory mózgowej
-zespół dynamiczny pokonuje masę kończyny lub części ciała z dodatkowym odciążeniem zewnętrznym
Rodzaje oporu:
1)ręka terapeuty
2)system bloczków-ciężarkowy
3)woda
4)cała gama przyborów np. hantle, piłki lekarskie, taśmy Thera- Band, ekspandory, worki z piaskiem itp.
5)cała gama przyrządów np. kolumna przyścienna, rowerek stacjonarny, Terapii Master itp.
5.Krótkie ćwiczenia izometryczne
-są to ćwiczenia w napinaniu mięśni-napina się mięsień bez zmiany długości
-ćwiczenia izometryczne są wykonywane w przypadku braku możliwości wykonania ruchu
-gimnastyka izometryczna hamuje zaniki mięśniowe, sprzyja doskonaleniu statyki kręgosłupa i stawów kończyn ,a także umiejętność sterowania protezami
-nie należy stosować u osób starszych oraz chorych z zaburzeniami układu krążenia i oddechowego ponieważ często wykonuje się je na bezdechu
6.Ćwiczenia oddechowe
-ćwiczenia te towarzysza wszystkim formom ćwiczeń kinezyterapii ogólnej i mięśniowej
-celem ćwiczeń jest utrzymanie lub przywrócenie prawidłowego funkcjonowania układu oddechowego
-zwiększenie ruchomości klatki piersiowej
-poprawę siły mięśniowej przepony oraz mięśni międzyżebrowych i pomocniczych mięśni oddechowych
Ćwiczenia oddechowe dzielimy na:
1)ćwiczenia oddechowe właściwe
2)ćwiczenia oddechowe jako przerywnik w trakcie wykonywania innych ćwiczeń
3)ćwiczenia odksztuszania i efektywnego kaszlu
1)dzielą się na czynne i bierne:
Bierne wykorzystuje się u chorych nieprzytomnych, z porażeniami i niedowładami mięśni oddechowych oraz u niemowląt. Ćwiczenia oddechowe czynne dzieli się na statyczne ze wspomaganiem lub oporem i dynamiczne ze wspomaganiem lub oporem.
2)Ćwiczenia „przerywnik”
-wykonuje się jako „przerywnik” w trakcie wykonywania innych ćwiczeń
a)sprzyjają wypoczynkowi
b)umożliwiają terapeucie wymyślenie następnego ćwiczenia
c)dotleniają organizm
d)uspokajają oddech
e)wyrównują tętno
3)Ćwiczenia te przystosowują pacjenta do zabiegów torakochirurgicznych i w jamie brzusznej
-u osób ze zwiększoną ilością wydzieliny w drzewie oskrzelowym
-u chorych z utrudnionym wykrztuszaniem
II Ćwiczenia bierne
-są to ćwiczenia wykonywane przez kinezyterapeutę lub urządzenie przy biernym udziale pacjenta
-wykorzystuje się je przy sile mięśniowej 0 i 1
-wyróżnia się ćwiczenia bierne właściwe i redresyjne
1.Ćwiczenia bierne właściwe wykonuje się jako profilaktyka
a)utrzymanie pełnego zakresu ruchomości w poszczególnych stawach
b)zapobiega się tworzeniu deformacji
c)utrzymanie właściwej długości mięśni i miękkich elementów okołostawowych
d)zmniejszenie zastoju żylnego i limfatycznego poprzez wspomaganie pompy mięśniowej
e)poprawy trofiki tkanek okołoobwodowych, mięśni , torebek stawowych ,stawów i skóry
f)zachowanie czucia proprioceptycznego i pamięci ruchowej
2.Ćwieczenia bierne redresyjne
-polegają na użyciu siły zewnętrznej pokonującej opór tkanek oraz przekraczaniu granicy bólu pacjenta
-celem jest przywrócenie fizjologicznego zakresu ruchu w stawie lub zmniejszenie istniejącego ograniczenia ruchomości
Poizometryczna relaksacja mięśni
-jest to alternatywa dla ćwiczeń redresyjnych
-jest to uzyskiwania zwiększenia zakresu ruchu w stawie dotkniętym przykurczem w wyniku współdziałania terapeuty i pacjenta
-pogłębienie zakresu ruchu następuje w wyniku stałego działania siły zewnętrznej mięśni i w fazie rozluźnienia(relaksacji) po napięciu izometrycznym
Ćwiczenia relaksacyjne
-są to ćwiczenia ,których celem jest wyrabianie umiejętności świadomego i kontrolowanego zmniejszenia napięcia mięsni do wielkości tonusu spoczynkowego
-ćwiczenia relaksacyjne mają także mieć wpływ na regulację rytmu oddechowego i akcję serca
-wyróżnia się gimnastyczne ćwiczenia a)rozluźniające i b)relaksacyjno-koncentrujące
a)-lokalne rozluźnienie bierne(podwieszenia, wibracje)
-lokalne rozluźnienie czynne(ruchy wahadłowe, bezwładne opadanie kończyn)
-nauka świadomego napinania i rozluźniania określonej grupy mięśniowej
-nauka wybiórczego rozluźniania pojedynczej grupy mięśniowej przy równoczesnym napięciu izometrycznym grup sąsiednich
b)ćwiczenia oparte na koncepcjach osobowości jako całości psychofizycznej
-stopniowe rozluźnienie według Jacobsona
-trening autogenny Schulza
-ćwiczenia związane z odkrywaniem możliwości własnego ciała oraz osiąganiem maksymalnych wyników przy minimalnym wysiłku :
*system ćwiczeń jogi
*system ćwiczeń koncentracji i medytacji
Ćwiczenia synergistyczne
-są to ćwiczenia wykorzystujące fizjologiczne zjawisko współdziałania mięśni na bazie „promieniowania pobudzenia” do sąsiednich ośrodków na rożnych poziomach ośrodkowego układu nerwowego
Pionizacja
-jest czynnikiem przywracającym człowiekowi pozycje spionizowaną
obserwacja chorych pionizowanych po okresie bez ruchu pozwala stwierdzić ,że jest to trening o znacznym obciążeniu wysiłkiem fizycznym
-w metodyce treningu leczniczego przyjęto ,że stopniowa pionizacja jest wstępnym , podstawowym czynnikiem warunkującym nauki chodzenia, zaleca ją lekarz, pacjent musi być z nami obecny(mieć otwarte oczy)
Rodzaje pionizacji:
*bierna na stole pionizacyjnym
-dawkowanie na stole pionizacyjnym dotyczy:
1)kąt nachylenia stołu -na ogół rozpoczyna się od niewielkich nachyleń 30-45 stopni w krótkim czasie 3-5 minut dochodząc stopniowo (w kolejnych dniach) do pionu i kilkudziesięciu minut. Pacjent jest spionizowany wtedy, kiedy wytrzymuje na stole pionizacyjnym godzinę czasu przy kącie nachylenia stołu 80 stopni
2.czasy przeprowadzonego treningu
Wykonuje się to aby nie dochodziło do odwapnienia kości nawet jeśli pacjent nie ma szansy zacząć chodzić o własnych siłach.
*pionizacja czynna- wymaga od pacjenta koordynowania odruchów postawy i podjęcia ćwiczeń wstępnych przed podjęciem nauki chodu
-etapy pionizacji:
1.przejście z pozycji leżącej do pozycji półleżącej
2.siad płaski na łóżku
3.siad ze spuszczonymi nogami
4.stanie przy łóżku za pomocą drugiej osoby
5.samodzielne stanie
6.obejście łóżka
7.poruszanie się po pokoju
UWAGA!
Przy pionizacji zabezpieczamy kończyny dolne bandażując je lub zakładając uciskowe pończochy. Mierzymy ciśnienie i tętno przed, podczas i po zakończeniu pionizacji
Objawy(kiedy pacjent morze zemdleć):
1.szum w uszach
2.mroczki przed oczami
3.bicie serca
4.zblednięcie
5.oblanie się zimnym potem
6.mocne zasinienie dystalnych części kończyn
Nauka chodu
Ważne aspekty na , które należy zwrócić uwagę przy nauce chodu:
1.wzmocnienie wszystkich mięśni odpowiedzialnych za utrzymanie pionowej postawy i czynność lokomocyjną kończyn dolnych
2.dodatkowe wzmocnienie mięśni obręczy barkowej i kończyn górnych ponieważ często są one zmuszone do częściowego przejęcia funkcji podporowej
3.konieczność ćwiczeni(doskonalenia) równowagi w każdej stopniowo podwyższonej pozycji
Etapy nauki chodu
-dobranie odpowiedniego stereotypu chodu , wyróżnia się cztero-, trój- i dwutaktowy chód
-chód na dystans
-chód w terenie- stopniowo utrudnia się chodzenie poprzez zmianę warunków- tory przeszkód
(czterotaktowy chód to cztery punkty podparcia, trzytaktowy to trzy punkty podparcia, dwutaktowy naprzemienny to chód fizjologiczny, dwutaktowy naprzemienny- lewa kula i prawa noga ,dwutaktowy jednoimienny- prawa kula prawa noga, kangurowy- gdy występuje całkowite porażenie kończyn dolnych i gdy lekarz zakazuje obciążania kończyny dolnej wtedy markujemy chód czyli delikatnie głaszczemy podłogę)
Kinezyterapia ogólna
*zazwyczaj ćwiczenia zespołowe
*zespół tworzy 8-12 osób o obniżonym:
-stanie zdrowia
-podobnej jednostce chorobowej
-wieku
-wydolności
*lub ogólna do jednego pacjenta dotyczy całego ciała a nie jednego narządu
ćwiczenia ogólnie usprawniające
-mają na celu poprawę globalnej sprawności pacjenta poprzez kształtowanie wszystkich cech decydujących o sprawności
-celem tych ćwiczeń jest również wytworzenie odpowiednich mechanizmów kompensacyjnych
ćwiczenia kondycyjne
-jest to odmiana ćwiczeń ogólnie usprawniających
-celem tych ćwiczeń jest poprawa kondycji usprawnianego
ćwiczenia w wodzie
-rodzaj ćwiczeń ogólno kondycyjnych wpływających na poprawę ogólnej wydolności organizmu
-są wykonywane w warunkach odciążenia
-ćwiczenia w środowisku wodnym mają wpływ na ośrodkowy układ nerwowy poprzez odciążenie- działanie sprzyjające obniżeniu napięcia mięśni i poprawie koordynacji nerwowo-mięśniowej
-w środowisku wodnym można bezpiecznie wykonywać ćwiczenia chodzenia i ćwiczenia równoważne
ćwiczenia poranne
-mogą być prowadzone w szpitalach, sanatoriach, ośrodkach rehabilitacyjnych
-ćwiczenia kształtujące prowadzone w wolnym lub umiarkowanym tempie przeplatane ćwiczeniami oddechowymi z przeponowym torem oddychania
-ćwiczenia te rozpoczyna się od ćwiczeń w małych stawach obwodowych i stopniowo rozszerza się na duże zespoły dynamiczne
-należy unikać stosowania ćwiczeń oporowych
-wskazane wykorzystanie muzyki
sport inwalidów
-Komitet Ministrów Rady Europy stwierdził, że: `'sport, również dyscypliny współzawodnictwa, należy uznać za jeden z najbardziej istotnych elementów procesu rehabilitacji osób nie pełnosprawnych ,zwłaszcza w aspekcie ich integracji ze społeczeństwem''
podział sportu inwalidów
-sport można podzielić na:
1.sport wyczynowy -gdy celem jest osiągnięcie mistrzostwa sportowego poprzedzonego zaplanowanym i regularnie prowadzonym treningiem sportowym
2.rehabilitacja ruchowa- w celu usprawnienia funkcji narządu ruchu
3.rekreacja fizyczna- sport uprawiany w czasie wolnym w celu samodoskonalenia i miłego spędzenia czasu w gronie znajomych
metody kinezyterapeutyczne
-wykorzystuje złożone procesy oraz mechanizmy neurofizjologiczne do wyuczenia lub redukcji brakujących funkcji ruchowych
-stosowanie metod wymaga starannego i specjalistycznego wyszkolenia oraz praktyki klinicznej
-do znanych metod należą:
*metoda Vojty
-PNF
-metoda Bobath
Zespół rehabilitacyjny
Członkowie zespołu
-lekarz- specjalista rehabilitacji odpowiedzialny za całość programu rehabilitacyjnego
-fizjoterapeuta- dobiera odpowiednie ćwiczenia z zakresu kinezyterapii i nadzoruje ich wykonywanie
-pielęgniarka- realizuje specjalistyczne zadania zawodowe
-psycholog- ocenia reakcje psychiczne pacjenta ,wspiera psychicznie chorego i jego rodzinę
w sytuacjach życiowych wynikających z niepełnosprawności
-logopeda
-technik zaopatrzenia logopedycznego
Nazewnictwo łacińskie w fizjoterapii
1.określenia medycyny różne
activus- czynny
acutus- ostry
astaticus- nie statyczny, nie mogący stać
asthenia- niemoc, utrata sił
atonia- brak napięcia, zwiotczenie
atrophia- zanik, wyniszczenie
bilateralis- obustronny
chronicu- przewlekły
cicatrix- blizna
congehitus- wrodzony
correctio- naprawa, poprawa
decubitus- odleżyna, także ułożenie chorego
deformatio- zniekształcenie
deviatio- odchylenie, zbaczanie
dexter- prawy
dolor- ból
elevatio- podniesienie
etiologia- nauka o przyczynach chorób
exercitatio- ćwiczenie
febris- gorączka
fixatio- ustalenie, umocowanie
forma- postać , kształt
functionalis- czynnościowy
gravis- ciężki, groźny
habilitas- zręczność, sprawność
hyperkinesia- pobudzenie ruchowe
hypokinesia- zmniejszenie ruchliwości
invalidus- niepełnosprawny, inwalida
kinesitherapia- leczenie ruchem, kinezyterapia
labilis- chwiejny, niestały
morbus- choroba
musculus- mięsień
passivus- bierny
pathologicus- patologiczny, chorobowy
posta- po
prognosis- rokowanie
prolapsus- wypadnięcie
pronatio- nawracanie, pronacja
punctio nakłucie diagnostyczne lub leczenie
regio -okolica
rehabilitatio- usprawnianie, rehabilitacja
remissio- remisja ,zwolnienie
retractio- cofnięcie, ściągnięcie
rotatio- skręcenie, obrót
sanatio- wyzdrowienie, wyleczenie
sanitas- zdrowie
segmentum- odcinek, segment
sinister- lewy
statium- okres, stadium
status- stan
stimulatio- pobudzenie
subscutus- podostry
supinatio- odwracanie, supinacja
therapia- leczenie
trauma- uraz
validus- zdrowy, silny
vulnus- rana
2.określenia w ortopedii
abductio- odwodzenie
adductio- przywodzenie
amelia- brak kończyny
amputatio- odcięcie kończyny lub jej części
ankylosis- zesztywnienie stawu
arthritis- zapalenie stawu
arthrodesis- operacyjne usztywnienie stawu
arthroplastica- plastyka stawu
arthrosis- zmiany zwyrodnieniowe stawu
arthrotomia- operacyjne otwarcie stawu
bursa- kaletka maziowa
bursitis- zapalenie kaletki maziowej
callus- kostnina
chondromalacia- rozmiękanie chrząstki stawowej
contractura- przykurcz
contusio- stluczenie
coxa- biodro
coxa valga- biodro koślawe
coxa vara- biodro szpotawe
coxitis- zapalenia stawu biodrowego
dislocatio- przemiezczenie
distorsio- skręcanie
dorsum- plecy, grzbiet
dysplasia- wadliwy rozwój, dysplazja
elongatio- wydłużenie
endoprothesis articulationis- endoproteza stawu, sztuczny staw
endoprothesoplastica- wszczepienie endoprotezy
exsudatum- wysięk
extensio- prostowanie, naciąganie(wyciąg)
flaxio- zginanie
forma- postać, kształt
fractura- złamanie
functio- czynność
genu- kolano
genu valgum- kolano koślawe
genu varum- kolano szpotawe
gibbus- garb
gonitis- zapalenie stawu kolanowego
hallux- paluch
hyperextensio- nadmierny wyprost (przeprost)
immobilisatio- unieruchomienie
implantatio- wszczepienie
infractio- nadłamanie
kyphosis- fizjologiczne wygięcie kręgosłupa do tyłu w płaszczyźnie strzałkowej
lumbalis- lędźwiowy
luxatio- zwichnięcie
manipulatio- rękoczyn zwiększający ruch w stawie
mobilisatio- unieruchomienie
myotomia- przecięcie mięśnia
myositis- zapalenie mięśnia
osteoporosis- osteoporoza, zrzeszotnienie kości
osteosynthesis- operacyjne zespolenie kości
osteotomia- przecięcie kości
plastica- zabieg wytwórczy
prothesis- proteza
pseudoarthrosis- staw rzekomy
redressio- rozciągnięcie, redresja
reposilio- odprowadzenie, nastawienie
resectio- wycięcie, resekcja
rigidus- sztywny
ruptura- pęknięcie, rozerwanie
scoliosis- boczne skrzywienie kręgosłupa
spondylodesis- operacyjne usztywnienie kręgosłupa
spondylolisthesis-
stenosis- zwężenie
subluxatio- podwichnięcie
syndroma- zespół chorobliwy
synovectomia- wycięcie błony maziowej
tendinitis- zapalenie ścięgna
tenotomia- przecięcie ścięgna
torsio- skręcenie
transplantatio- przeszczepienie
valgus- koślawy
varus- szpotawy
3.określenia z neurologii
akinesis- bezruch
amnesia- utrata pamięci, niepamięć
aphasia- afazja, niepamięć
apoplexia cerebri- udar mózgu
ataxia- niezdolność ruchów
brachialgia- rwa ramienna
commotio- wstrząśnienie
contusio- stłuczenie
dystrophia- zaburzenie odżywcze, zanik
embolia- zator
encephalitis- zapalenie mózgu
epilepsia- padaczka
hemiparesis- niedowład połowiczny
hemiplegia- porażenie połowiczne
hydrocephalus- wodogłowie
insultus cerebri- udar mózgu
ischialgia- rwa kulszowa
laesio- uszkodzenie
meningocele- przepuklina oponowa
monoparesis- niedowład jednej kończyny
monoplegia- porażenie jednej kończyny
myalgia- ból mięśniowy
neuralgia- nerwoból
neuritis- zapalenie nerwu
neurolysis- uwolnienie nerwu
neurotomia- przecięcie nerwu
paraesthesia- niedowład obydwu kończyn jednoimiennych
paraplegia- porażenie obu kończyn jednoimiennych
paresis- niedowład
quadriparesis- niedowład kończyn górnych i dolnych
qudriplegia- porażenie kończyn górnych i dolnych
radicalgia- ból korzeniowy
radiculitis- zapalenie korzeni nerwowych
reflexus- odruch
spasmus- kurcz, skurcz
spasticus- skurczony, spastyczny
spina bifida- rozszczep kręgosłupa, tarń dwudzielna
syndroma- zespół objawów
triparesis- niedowład trzech kończyn
triplegia- porażenie trzech kończyn
tonus- napięcia
4.inne dziedziny medyczne
adipositas(obesitas)-otyłość
anaemia- niedokrwistość, anemia
angina pectoris- dusznica bolesna
asthma- astma, dychawica
bradycardia- zwolnienie czynności serca
carcinoma- rak
cholecystactomia- wycięcie pęcherzyka żółciowego
coxarthrosis- zmiany zwyrodnieniowe stawu biodrowego
defectus- ubytek
depressio- depresja ,poczucie przygnębienia
diabetes meltitus- cukrzyca
discopathia- zmiany zwyrodnieniowe krążka międzykręgowego
discus- krążek
embolia- zator
fibrosis- zwłoknienie
gangraena- zgorzel, mrtwica
gastricus- zapalenie, nieżyt żołądka
gonathrosis- zmiany zwyrodnieniowe stawu kolanowego
hernia- przpuklina
herniotomia- operacja przepukliny
hypertonia(hypertensio)- nadciśnienie
infractus- zawał
ischaemia- niedokrwienie
laparotomia- operacyjne otarcie jamy brzusznej
mammectomia- operacyjne usunięcie sutka
nucleus- jądro
osteoarthrosis- zmiany zwyrodnieniowe stawu
periathritis- zapalenie tkanek miękkich okołostawowych
pneumonia- zapalenie płuc
polysrthritis- zapalenie wielostawowe
prolapsus- wypadnięcie
protrusio- wypuklenie
rheumatismus- reumatyzm
spondylosrthritis- zapalenie stawów kręgosłupa
spondyloarthrosis- zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa
thoracotomia- operacyjne otwarcie klatki piersiowej
thrombus- zakrzep
tumor- guz
ulcus- wrzód
ulceratio- owrzodzenie
varix- żylak
varices- żylaki
vitium- wada
WYKŁADY
Niepełnosprawność
Osoba niepełnosprawna to osoba, u której istotę uszkodzenia i obniżenia sprawności funkcjonowania organizmu powodują uniemożliwienie, utrudnienie lub ograniczenie sprawnego funkcjonowania w społeczeństwie.
Stopnie niepełnosprawności
1.uszkodzenie- brak lub nieprawidłowa budowa lub funkcjonowanie sfery psychicznej, fizjologicznej lub anatomicznej
2.niepełnosprawność- gdy wykonywanie czynności odbiega od wykonywania tych czynności w sposób uważany za poprawny dla zdrowego człowieka
3.upośledzenia- trudności w pełnieniu ról uznawanych za normalne po uwzględnieniu wieku, płci, czynników społecznych i kulturowych powstające z uszkodzenia lub niepełnosprawności
Podział niepełnosprawności
1.Osoby z niepełnosprawnością sensoryczną
-osoby niewidome, słabo widzące
-osoby niesłyszące , słabo słyszące
2.Osoby z niepełnosprawnością fizyczną
-osoby z uszkodzonym narządem ruchu
-osoby z przewlekłymi schorzeniami narządów wewnętrznych
3.Osoby z niepełnosprawnością psychiczną
-osoby umysłowo upośledzone z niepełnosprawnością intelektualną
-osoby psychicznie chore z zaburzeniami osobowości i zachowania
-osoby cierpiące na epilepsję z zaburzeniami świadomości
4.Osoby z niepełnosprawnością złożoną-dotknięte więcej niż jedną niepełnosprawnością
Kalectwo
Definiowane jako niedorozwój, brak lub nieodwracalne uszkodzenie narządu ruchu lub części ciała powodujące trwałe uszkodzenie czynności organizmu. Kalectwo może , ale nie musi powodować zmniejszenie lub utratę zdolności do pracy zawodowej.
Inwalidztwo
Częściowa lub całkowita niezdolność do wykonywania pracy zawodowej spowodowana długotrwałym lub trwałym naruszeniem sprawności organizmu (trwająca powyżej 6 miesięcy)
Uszkodzenie
-określa przejściową lub trwałą utratę normalności fizjologicznej, psychologicznej lub anatomicznej struktury lub funkcji
-jest bezpośrednim skutkiem choroby lub urazu , stanowi przyczynę ograniczeń i upośledzeń
Ograniczenie
-wynika bezpośrednio z zaburzeń lub uszkodzeń
-dotyczy zmniejszenia możliwości wykonywania rozmaitych czynności w taki sposób lub w takim rozmiarze jakie uznaje się za normalne
Stopnie ograniczenia
0-brak ograniczeń
1-uciążliwość z wykonywaniem czynności
2-wykonywanie czynności z pomocą
3-wykonywanie czynności z pomocą drugiej osoby
4-uzależnienie od drugiej osoby
5-zależność od drugiej osoby, które potrzebuje dodatkowej pomocy
6-całkowita niezdolność wykonywania czynności
Upośledzenie
-jest bezpośrednim skutkiem uszkodzenia, zaburzenia i ograniczenia w sferze aktywności społecznej
-oznacza nie możność prowadzenia takiej działalności jaka jest dla danej osoby normalna
Podziały upośledzenia
1.upośledzenie orientacji- dotyczy przyjmowania sygnałów z otoczenia, przyswajania tych sygnałów oraz wyrażenia na nie odpowiedzi
2.upośledzenie niezależności fizycznej- dotyczy niezależności względem pomocy ze strony innych
3.upośledzenie ruchliwości-w sensie przemieszczania się
4.upośledzenie w zależnościach zwykłych dla danej osoby-wykonywanie zawodu, zajęcia rekreacyjne
5.upośledzenie kontaktów społecznych
6.upośledzenie samowystarczalności życiowej
Rehabilitacja
Habilitis- sprawny
Re- coś ponownego
-przywrócenie choremu sprawności fizycznej lub psychicznej przez stosowanie odpowiednich zabiegów leczniczych, „ponownie sprawny”
-jest złożonym procesem medyczno-społecznym
-dotyczy niepełnosprawnych psychicznie i fizycznie
-rehabilitacja jest to proces obejmujący oddziaływanie lecznicze, społeczne psychologiczne, zawodowe ,a w przypadku dziecka pedagogiczne zmierzające do przywrócenia sprawności i umożliwienia samodzielnego życia w społeczeństwie człowiekowi ,który takich możliwości nie miał z powodu przebytego urazu albo choroby
polska koncepcja rehabilitacji
-powstała w latach 70-tych
-zalecana przez WHO do stosowania na całym świecie
-jest ukierunkowana na człowieka ,a nie na jego chorobę
-oparta na czterech przesłankach:
1.powszechność-rehabilitacja powinna obejmować wszystkie dyscypliny medyczne i być dostępna dla wszystkich osób jej potrzebujących
2.kompleksowość-dotyczy wszystkich sfer :medycznej, społecznej i zawodowej
3.wczesność-oznacza rozpoczęcie rehabilitacji natychmiast po urazie lub zachorowaniu tak szybko jak to jest możliwe ,aby zapobiec wtórnym skutkom schorzenia
4.ciągłosci-zapewnia płynne następowanie po sobie określonych etapów leczenia i rehabilitacji
zadania rehabilitacji
1.odtworzenie sprawności biologicznej i społecznej
2.wytworzenie mechanizmów zastępczych utraconej funkcji
3.umośliwienie wykonywania pracy zawodowej, aktywnego uczestnictwa w życiu publicznym
cele rehabilitacji
-prewencja- zapobieganie ;wyróżnia się prewencje:
*wtórna
*pierwotna
-kompensacja-zastępowanie
-regeneracja-odbudowanie
-adaptacja-przystosowanie
działy rehabilitacji:
1.rehabilitacja medyczna
2.rehabilitacja społeczna
3.rehabititacja zawodowa
4.rehabilitacja psychologiczna
rehabilitacja medyczna
-rozwój medycyny zwiększa zapotrzebowanie na rehabilitację medyczną
-rehabilitacja medyczna jest początkowym etapem i wspólnie z rehabilitacja społeczną , zawodową i psychologiczną tworzy właściwie pojęty proces rehabilitacji
-zespół czynności mający za zadanie poprawę stanu zdrowia i sprawności ,prewencję następstw długotrwałego unieruchomienia , czyli odtworzenie w jak najlepszym stopniu zaburzeń ustrojowych i psychicznych spowodowanych chorobą lub urazem
-ma dwa działania:
*postępowanie usprawniające- dotyczy sprawności fizycznej narządów i układów oraz odbudowaniu jej w przypadku uszkodzenia. Celem postępowania usprawniającego jest przywrócenie pełnego uczestnictwa w życiu społecznym.
Instrumenty podstawowe:
-fizjoterapia
-terapia zajęciowa
-psychoterapia
-protezowanie
-ortotyka i zaopatrzenie w sprzęt rehabilitacyjny
Instrumenty uzupełniające:
-farmakologia
-korekcja zabiegów chirurgicznych
-leczenie balneologiczne
-inne zabiegi terapeutyczne(joga ,masaż)
*postępowanie kompensacyjne-polega na wytworzeniu mechanizmów kompensacyjnych lub adaptacyjnych
kompensacja- występowanie w każdym żywym organizmie możliwości zastępowania , poprzez odtworzenie utraconych funkcji. Zdolność do całkowitego lub częściowego.
Wyróżniamy kompensacje:
-samoistne
-sterowane
-sztuczne
Instrumenty postępowania kompensacyjnego:
-kinezyterapia
-terapia zajęciowa
-arteterapia
-muzykoterapia
-ergoterapia kompensacyjna
Prawa Anochina:
1.kompensacaj jest zdolnością wrodzoną żywych organizmów
2.zapoczątkowana przez sygnalizowanie o defekcie
3.fałszywa sygnalizacja o defekcie jest przyczyną błędnie przebiegającej kompensacji
4.opiera się na wzmożeniu starej lub nowej aferentacji
5.wyniki kompensacji są nietrwałe
Adaptacja
-dostosowanie się organizmu do zmienionych warunków
-zdolność do adaptacji jest podstawowym warunkiem homeostazy: cecha organizmów żywych
-umiejętność dostosowania się człowieka do nowych warunków socjalnych ,nowego stanu morfologicznego ,który trzeba przyjąć za utrwalony
-za najważniejsze w procesie adaptacji uważa się uzyskanie samodzielności życiowej, zarówno w czynnościach dnia codziennego jak i czynnościach zawodowych ,społecznych i rodzinnych
-następuje poprzez wykorzystanie procesów regeneracji i kompensacji , na drodze wytrenowania mechanizmów zastępczych i stworzenie nowych stereotypów ruchowych
Regeneracja
-odradzanie się uszkodzonych komórek ,narządów, tkanek
-zachodzi w obrębie uszkodzonej tkanki:
*tkanki kostnej
*tkanki mięśniowej
*tkanki nerwowej
-gdy rehabilitacja medyczna nie spełnia w 100 % oczekiwań do głosu dochodzi rehabilitacja zawodowa i społeczna
Rehabilitacja Społeczna
-jest to proces, którego zadaniem jest przywrócenie samodzielności społecznej osobie niepełnosprawnej
-swoim zadaniem obejmuje przywrócenie możliwości:
*wykonywania czynności codziennych
*życia w rodzinie
*życia w społeczeństwie
*korzystanie z dóbr kulturowych
-jest odpowiedzialna za usuwanie wszelkim barier ,które mogą utrudniać proces rehabilitacji
*zagadnienie prawno-organizacyjne
*zagadnienie urbanistyczno-architektoniczne
*zagadnienie ekonomiczne
*zaopatrzenie w sprzęt rehabilitacyjny
*poziom świadomości społecznej na temat osób niepełnosprawnych
-konieczne jest użycie odpowiednich instrumentów
Stosując kryteria ich podziały wyróżnia się:
1.siły organizujące rehabilitację społeczną
-instytucję rządowe
-organizacje pozarządowe
2.cele rehabilitacji społecznej w oparciu o najważniejsze role społeczne
-rehabilitacja zawodowa
-rehabilitacja rodzinna
-rehabilitacja środowiskowa
3.pozycja osoby niepełnosprawnej w systemie rehabilitacji
-instytucje rehabilitujące: szpitale, sanatoria, przychodnie
-organizacje samopomocy: towarzyszenia, grupy terapeutyczne
-rehabilitacja środowiskowa: instytucje społecznej
Rehabilitacja zawodowa
-działanie mające na celu umożliwienie osobie niepełnosprawnej podjęcie pracy zawodowej
-powinna się rozpocząć już podczas rehabilitacji medycznej
Założenia rehabilitacji dotyczą:osoby niepełnosprawnej, jej możliwości i przygotowania.W skład zagadnienia wchodzi:
-poradnictwo zawodowe
-szkolenie
-zatrudnienie i zapewnienie pomocy w trakcie wykonywania pracy
-drugim aspektem jest zajęcie, którego osoba wykonywaniem ma się zająć ,dostosowanie go do możliwości fizycznych i kwalifikacji zawodowych niepełnosprawnego
Rehabilitacja pedagogiczna
-rehabilitacja zawodowa zajmuje się podjęciem pracy lub powrotem do wcześniej wykonywanej przez osoby dorosłe
-rehabilitacja pedagogiczna zajmuje się umożliwieniem kształcenia dzieci i młodzieży
W skład rehabilitacji medycznej wchodzą:
-szkoły integracyjne
-szkolnictwo specjalne: ośrodki szkolno-wychowawcze dla dzieci ze znacznym upośledzeniem umysłowym i głębokimi wadami wzroku lub słuchu
-zakłady rehabilitacji zawodowej dla młodzieży w wieku od 15 do 17 lat
Rehabilitacja psychologiczna
-działanie terapeutyczne ,którego nadrzędnym zadaniem jest uzyskanie stanu korzystnej akceptacji z poczuciem sensu i posiadania kontroli nad własnym życiem przez osobę niepełnosprawną
fazy rehabilitacji:
-zaprzeczenie istnieniu choroby, rozpacz, wyparcie
-obniżenie nastroju, apatia, obojętność
-punkt zwrotny: osoba niepełnosprawna stara się ponownie włączyć w życie społeczne
-pełnienie ról społecznych w warunkach integracji ze społeczeństwem
rehabilitacje psychologiczna przeprowadza się poprzez:
-psychoterapię
-poradnictwo rehabilitacyjne
-rehabilitację niespecyficzną: jest to połączenie rehabilitacji medycznej, społecznej i psychologicznej na osobę niepełnosprawną
Zespół rehabilitacyjny:
1.lekarz
5.asystent socjalny
6.terapeuta zajęciowy
7.psycholog
8.logopeda
9.technik ortopedyczny
10.pedagog specjalny
11.instruktor pracy zawodowej
Fizjoterapia
-„leczenie za pomocą natury”
pchysis=natura terapia=leczenie
-polega na wykorzystaniu w celach leczniczych ruchu oraz innych czynników fizycznych z jakimi się spotyka w naturze
-stanowi uzupełnienie leczenia podstawowego ,operacyjnego jak i specjalistycznego .Metody wchodzące w skład fizjoterapii pobudzają mechanizmy samoobrony i zdrowienia organizmu . Nie oddziaływują na przyczyny choroby, pobudzają organizm do walki z nimi. Metody :
-kinezyterapia
-fizykoterapia
-masaż leczniczy
-terapia manualna
-hydroterapia
-balneoterapia
-klimatoterapia
kinezyterapia- leczenie ruchem
fizykoterapia-dział rehabilitacji medycznej, który wykorzystuje różne formy energii, przede wszystkim fizycznej związanej ze środowiskiem przyrodniczym człowieka
masaż leczniczy-polega na mechanicznym wywieraniu i zwalnianiu ucisku na tkanki ustroju
-masaż ręczny:
*masaż klasyczny
*masaże specjalne(do masażu mechanicznego specjalne urządzenia)
-masaż rehabilitacyjny
hydroterapia-wodolecznictwo jest to wykorzystanie do celów leczniczych, profilaktycznych i rehabilitacyjnych zwykłej wody gospodarczej i pary wodnej. Podstawą jest oddziaływanie termiczne, hydrostatyczne, hydrodynamiczne na tkanki ustroju
balneoterapia-wykorzystanie naturalnych tworzyw w uzdrowiskach
-wody termiczne, gazy lecznicze, peloidy
klimatoterapia- jest składową leczenia uzdrowiskowego polega na wykorzystaniu leczniczego oddziaływania właściwości klimatu na organizm człowieka. Dzieli się na:
-kąpiele słoneczne
-kąpiele powietrzne
terapia manualna-polega na leczeniu zaburzeń funkcji w obrębie narządu ruchu ,a w szczególności ma zastosowanie w przypadkach odwracalnych ograniczeń ruchomości stawów czyli zablokowań