Dlaczego została zrównana kadencja sejmu i senatu i jak to wpływa na rzeczywistą pozycję izby wyższej?
Referendum krajowe: kiedy jest ważne, wiążące i rozstrzygające?
WAŻNE - o ważności referendum decyduje Sąd Najwyższy w ciągu 60 dni od głosowania
WIĄŻĄCE - jeżeli wzięła w nim udział więcej niż połowa uprawnionych do głosowania (wyjątkiem jest referendum konstytucyjne)
ROZSTRZYGAJĄCE - jeżeli za jedną z opcji opowiedziała się największa liczba biorących udział w głosowaniu
Jakie motywy kierują partiami w przetargach koalicyjnych?
Zawiązanie koalicji, by mieć rząd większościowy. Partia silniejsza może dyktować warunki powstania koalicji, rozdzielenie ministerstw pomiędzy polityków. Zagwarantowanie współpracy między koalicjantami, osłabienie opozycji.
Pierwsza procedura rezerwowa przy powoływaniu rządu
Przy tworzeniu rządu inicjatywę przejmuje sejm, który w ciągu 14 dni od nie udzielenia votum zaufania poprzedniemu rządowi powinien wybrać premiera oraz proponowanych przez niego członków rządu. Wybierają rząd bezwzględną większością głosów przy obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. Tak wybranych członkom rady prezydent wręcza nominacje i odbiera przysięgę.
Droga legislacyjna w ustawie budżetowej
- projekt ustawy do sejmu wnosi Rada Ministrów
- czas debaty w sejmie to 4 miesiące od złożenia projektu
- przekazanie projektu ustawy do senatu, który nie może jej odrzucić jedynie w ciągu 20 dni może wprowadzić poprawki
- poprawki mogą być wprowadzane pod warunkiem że nie zwiększą one deficytu budżetowego
- Komicja Finansów Publicznych może wnioskować i przyjęcie ustawy z poprawkami lub bez poprawek, ale nie może wnioskować o jej odrzucenie
- jeżeli sejm nie odrzuci większością bezwzględną poprawek wprowadzonych przez senat ustawa trafia do prezydenta, który ma 7 dni na jej podpisanie
- prezydent nie może odmówić podpisania ustawy, może jedynie zwrócić się do TK o zbadanie zgodności z konstytucją (TK ma na to 2 msce)
Ograniczona wolność tworzenia partii politycznych
Nie mogą istnieć partie, które stosują metody prowadzenia polityki przez partie komunistyczne, mogą jedynie nawiązywać do ideologii komunistycznej. Nie mogą istnieć partie nawiązujące do metod praktykowanych przez nazistów, lub popierające rasizm, przemoc, tępiące demokrację.
Odpowiedzialność konstytucyjna prezydenta
Aby postawić prezydenta przed Trybunałem Stanu na ręce marszałka sejmu wniosek składa 140 członków zgromadzenia narodowego. Wniosek ten rozpatruje Komisja Odpowiedzialności Konstytucyjnej, która albo kieruje go do rozpatrzenia przez Zgromadzenie Narodowe lub zwraca się do niego z prośbą o umorzenie postępowania. Zgromadzenie Narodowe podejmuje decyzję 2/3 głosów przy połowie ustawowej liczby posłów.
Komisje resortowe, problemowe, śledcze
Resortowe - odpowiadają zakresowi działalności jednego z resortów (np. zdrowia, finansów)
Problemowe - przedmiotem działań jest zakres kompetencji kilku resortów (pełnią funkcję kontrolną wobec rządu, tego czy poprawnie wykonują ustawy sejmowe)
Śledcze - sejm powołuje je w drodze uchwały bezwzględną większością głosów na wniosek 15 posłów lub prezydium, komisje takie mogą mieć do 11 członków, odzwierciedlają układ sił w parlamencie, mogą wzywać świadków i ich przesłuchiwać, żądać wyjaśnień, po zakończonych pracach komisja sporządza raport
Jakie podmioty mogą wnioskować do marszałka o przeprowadzenie referendum konstytucyjnego? Kto ma inicjatywę ustrojodawczą w kwestii zmiany Konstytucji?
1/5 posłów (92), Senat lub Prezydent RP
Konstytucje sztywne i elastyczne po i przed rokiem 1989
Sztywne: 1997 i 1952 (choć nie do końca, bo sejm był podporządkowany partii, 1976 nowelizacja konstytucji) tryb zmiany takiej konstytucji jest o wiele trudniejszy niż przy innych ustawach, co najmniej 2/3 z ustawowej liczby posłów musi opowiedzieć się za zmianą oraz Senat bezwzględną większością głosów przy połowie ustawowej liczby senatorów
Elastyczne: 1946 , 1992 Małe konstytucje, które nie regulują wszystkich dziedzin życia społecznego i politycznego, tryb zmiany jak dla zwykłej ustawy
Progi wyborcze w wyborach samorządowych i parlamentarnych
5% dla partii , 8% dla koalicji (bez względu na liczbę podmiotów)
progi te powstały by uniknąć fragmentaryzacji i rozbicia partyjnego w sejmie, by partie regionalne i nie cieszące się ogólnospołecznym poparciem nie wchodziły do sejmy, oraz by można było wyłonić stabilną większość rządzącą
Możliwości skrócenia kadencji sejmu
- 3 nieudane próby utworzenia rządu (konstruktywne votum nieufności, brak sejmowego kandydata)
- nie przyjęcie ustawy budżetowej w ciągu 4 mscy, nie przedłożenie jej do podpisu prezydentowi
- gdy sejm zdecyduje o skróceniu kadencji decyzję podejmuje 3/3 z ustawowej liczby posłów
Apolityczność sędziów TK
Obojętność wobec preferencji politycznych, prawny wymóg nieangażowania się w działalność polityczną np. partia lub związek zawodowy.
Znaczenie veta prezydenckiego
Jest to kwestionowanie ustawy lub jej zgodności z konstytucją. Veto prezydenckie może być związane z błędami formalnymi, redakcyjnymi lub merytorycznymi w ustawie, jest ona wtedy kierowana do sejmu, z prośbą poprawek. Veto może być przełamane przez 3/5 głosów przy połowie ustawowej liczby posłów.
Prezydent może też uznać ustawę za niezgodną z konstytucją i odesłać ją do TK. Jeżeli TK uzna ją za zgodną prezydent ma 7 dni na podpisanie ustawy. Jeżeli TK uzna ustawę za niezgodną z konstytucją, ląduje ona w koszu. Jeżeli TK uzna tylko niektóre fragmenty ustawy za niezgodne z konstytucją prezydent może zastosować „podpis selektywny” i podpisać te artykuły, które zgadzają się konstytucją. Może też skierować ustawę z powrotem do sejmu by wprowadził poprawki.
Co to jest skarga konstytucyjna?
Skarga konstytucyjna przysługuje każdemu, czyje wolności lub prawa konstytucyjne zostały naruszone. Skargę sporządza adwokat lub radca prawny. Przedmiotem skargi może być tylko akt normatywny, a nie decyzja innego sądu. Skarga konstytucyjna może być złożona tylko wtedy, gdy wszystkie inne środki zaskarżania i odwoływania się zostały wyczerpane.
Pozycja ustrojowa Marszałka Sejmu RP
Gospodarz obrad sejmu, kieruje jego pracami, zwołuje posiedzenia i obrady sejmu, decyduje o obsadzeniu niektórych urzędów (m.in. Szefa Kancelarii Sejmu), jest członkiem Rady Bezpieczeństwa Narodowego, w razie śmierci prezydenta lub opróżnienia jego urzędu Marszałek przejmuje obowiązki prezydenta, jest odpowiedzialny za relacje z Marszałkiem Senatu i senatem.
Przypadki składania przez premiera dymisji rządu
- nie udzielenie przez sejm rządowi votum zaufania
- konstruktywne votum nieufności udzielone przez większość sejmową
- premier sam podaje się do dymisji, a co za tym idzie także cały rząd
- po wyborach parlamentarnych dotychczas funkcjonujący rząd składa dymisję na pierwszym posiedzeniu sejmu
Kontrola parlamentu nad budżetem i wykonaniem ustawy budżetowej
Wymóg przedstawienia przez rząd sprawozdania z wykonania planu budżetowego oraz informacji o stanie zadłużenia państwa sejmowi 5 miesięcy po zakończeniu roku budżetowego. Sejm udziela lub nie udziela rządowi absolutorium. Nie udzielenie absolutorium rządowi nie wiąże się z konsekwencjami (może oprócz spadku poparcia społecznego), choć wcześniej taki krok sejmu wiązał się z dymisją rządu.
Apolityczność i apartyjność - wskaż różnice
Apolityczność - obojętność wobec preferencji politycznych, prawny wymóg nieangażowania się w działalność polityczną np. partia lub związek zawodowy.
Apartyjność - deklaracja braku przynależności do jakiejś partii, bezpartyjność
Apartyjna osoba może się angażować w życie partyjne, a osoba apolityczna ma zazwyczaj prawny wymóg nieangażowania się w działalność polityczną.
Rząd mniejszościowy
Rząd mniejszościowy istnieje wtedy, gdy pojawia się trudność w stworzeniu koalicji lub jej rozpad (rok 2006 rząd Jarosława Kaczyńskiego po odejściu z koalicji LPR i Samoobrony). Rząd taki nie posiada większości w parlamencie, która by go popierała.
Odpowiedzialność polityczna prezydenta
Prezydent nie ponosi odpowiedzialności politycznej za akty urzędowe które wydaje, ponieważ wymagają one kontrasygnaty premiera, który bierze na siebie odpowiedzialność polityczną za nie.
Kontrasygnaty premiera nie wymaga 30 prerogatyw prezydenckich (m.in. zarządzanie referendum, zarządzanie wyborów, nadawanie orderów i odznaczeń itd.)
Referendum antyhegemoniczne i prohegemoniczne
referendum takie ma za zadanie pokazać układ sił w systemie politycznym. Prohegemoniczne jest przeprowadzane przez istniejącą władzę, mające na celu zwiększenie poparcia dla niej i umocnienia jej pozycji (referendum europejskie
z 7 i 8 czerwca 2003, partie lewicy SLD i UP). Antyhegemoniczne jest przeprowadzane przez opozycje, ma na celu osłabienie pozycji rządzących i pokazanie nieudolności ich rządów (referendum uwłaszczeniowe, z którego inicjatywą w 1996 wyszedł NSZZ Solidarność, podczas gdy przy władzy było SLD).
Tryb powoływania premiera przez prezydenta
Prezydent desygnuje (wyznacza) premiera spośród zwycięskiej w wyborach partii, który proponuje skład rady ministrów, jeżeli partia nie jest w stanie stworzyć rządu większościowego musi przeprowadzić rozmowy i przetargi koalicyjne, mające na celu stworzenie koalicji, która zapewni rząd większościowy. Gdy skład rządu jest już ustalony prezydent powołuje Prezesa Rady ministrów wraz z pozostałymi członkami gabinetu. Czyni to w ciągu 14 dni od pierwszego posiedzenia sejmu lub od dnia przyjęcia dymisji poprzedniej Rady Ministrów. Następnie członkowie nowo wybranego rządu składają przed prezydentem przysięgę.
Zasada bezpośredniości w wyborach
Bezpośredniość w wyborach oznacza nie tylko, że musimy się stawić osobiście w lokalach wyborczych i oddać głos, ale także że to my bezpośrednio wpływamy na to, jakich przedstawicieli wybierzmy, by rządzili krajem (najlepiej jest to realizowane w okręgach jednomandatowych). Należy też wspomnieć, że do 1997 roku 69 posłów było wybieranych z list krajowych, co ograniczało zasadę bezpośredniości.
Model kontynentalny kontroli konstytucji (pozaparlamentarny)
Powierzenie kontroli nad zgodnością ustaw z konstytucją jednemu niezależnemu od parlamentu organowi, najczęściej jest to Trybunał Konstytucyjny. Przedmiotem analizy są zazwyczaj wszystkie normy prawne, ustawy, umowy międzynarodowe. Kontrola polega na zgodności treści aktów prawnych z konstytucją . Kontrola ta jest abstrakcyjna - dotyczy niezliczonej liczby przypadków, w oderwaniu od indywidualnych przypadków. Kontrola jest bezwzględna - nikt nie może podważyć decyzji Trybunału Konstytucyjnego. Kontrola prewencyjna (przed wejściem ustawy w życie) jak i następcza (po wejściu ustawy w życie), do skargi konstytucyjnej ma prawo każdy, kto poczuł się pokrzywdzony i uznał, że jego wolności i prawa konstytucyjne zostały złamane i gdy wyczerpał wszystkie możliwe etapy zaskarżania i odwoływania się.
Inicjatywa ustawodawcza
Inicjatywę ustawodawczą posiada 15 posłów lub komisje sejmowe, Rada Ministrów, Prezydent RP, 100 000 obywateli oraz Senat RP
Referendum kontrolowane i niekontrolowane
Referendum kontrolowane jest przeprowadzane przez obóz rządzący, wiedzą oni jakie znajdują się w referendum pytania, oraz kiedy ono się odbywa (referendum europejskie
z 7 i 8 czerwca 2003, partie lewicy SLD i UP). Referendum niekontrolowane jest przeprowadzane przez opozycję lub społeczeństwo, obóz rządzący nie ma wpływu na pytania zawarte w referendum (referendum uwłaszczeniowe, z którego inicjatywą w 1996 wyszedł NSZZ Solidarność, podczas gdy przy władzy było SLD).
Funkcja kontrolna komisji sejmowych
Komisje sejmowe kontrolują działalność organów państwowych i samorządowych w zakresie realizacji ustaw i uchwał sejmowych.
Zasada równości w wyborach do sejmu
Zasada równości w sensie formalnym - każdy obywatel ma taką samą liczbę głosów do rozdysponowania.
Zasada równości w sensie materialnym - każdy głos ma taką samą wagę.
Jednolita norma przedstawicielska określa ilu mieszkańców przypada na jednego posła. Dzieli się liczbę mieszkańców kraju przez liczbą wszystkich posłów w sejmie. W kraju podzielonym na okręgi, w tychże dzieli się liczbę mieszkańców okręgu przez jednolitą normę przedstawicielską i wychodzi nam liczba posłów, którą należy wybrać w danym okręgu.
Subwencja statutowa
Subwencje istnieją tylko w sejmie!! Partia musi uzyskać 3% poparcia a koalicja 6% żeby uzyskać subwencje. Umowa koalicyjna ustala proporcje podziału subwencji, jeżeli nie ustali subwencja przepada. Subwencje są wypłacane partiom i koalicjom przez okres trwania kadencji sejmu. Wysokość subwencji jest proporcjonalna do liczby ważnych głosów oddanych na daną partię/koalicję
S = M1 x W1 + M2 x W2 + M3 x W3 + M4 x W4 + M5 x W5
<5% 10 zł (11,63)
5-10% 8 zł (9,22)
10-20% 7 zł (8,07)
20-30% 4 zł (4,61)
30<% 1,50 (1,73)
Jaka jest rola Konwentu Seniorów w Sejmie
Konwent Seniorów pełni funkcję opiniotwórczą i doradczą, nie podejmuje żadnych decyzji politycznych, gwarantuje współpracę pomiędzy klubami partyjnymi
Tryb powoływania premiera
Po złożeniu prezydentowi przysięgi przez radę ministrów, powołany prezes ma obowiązek w ciągu 14 dni przedstawić sejmowi program działania rządu i zgłosić wniosek o udzielenie mu votum zaufania. Wygłasza expose , toczy się debata a następnie przeprowadza się głosowanie bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. Jeżeli rząd nie uzyska votum zaufania, premier składa dymisję na ręce prezydenta a sejm w okresie do 14 dni powołuje nowego prezesa rady ministrów i pozostałych członków rządu bezwzględną większością głosów, taką radę powołuje prezydent i odbiera od niej przysięgę.
Prezydent jako gwarant ciągłości władzy państwowej
Prezydent ma odgrywać bardzo ważną rolę w czasie kryzysu w państwie. Poprzez podejmowanie odpowiednich działań ma dążyć do stabilizacji władzy państwowej i sprawnego funkcjonowania państwa. Prezydent jako najwyższy reprezentant państwa jest symbolem ciągłości władzy (np. przy zmianach rządów, prezydent pozostaje ten sam).
Co to jest kadencja? Kiedy może zostać wydłużona a kiedy skrócona?
Kadencja jest to czas na który wybiera się parlament, prezydenta lub inny organ państwowy, przez który sprawuje on swoje funkcje.
Wydłużenie kadencji może nastąpić w czasie nadzwyczajnym (stan wojenny, klęska żywiołowa) lub gdy nie można przeprowadzić wyborów.
Skrócenie kadencji sejmu:
- nie udzielenie votum zaufania rządowi (prezydent musi skrócić kadencję)
- nie stworzenie rządu
- nie uchwalenie budżetu w 4 miesiące po przedstawieniu sejmowi projektu ustawy budżetowej (prezydent może, ale nie musi skrócić kadencji sejmu, mu za to zasięgnąć niewiążącej opinii obu marszałków)
Dlaczego immunitet materialny jest uznawany za gwarancję wolności parlamentarnej?
Immunitet materialny jest uznawany za gwarancję wolności parlamentarnej gdyż wyłącza odpowiedzialność polityka za określonego rodzaju czyny, nie może być pociągnięty do odpowiedzialności za działalność wchodzącą w zakres sprawowania mandatu ani w czasie jego trwania ani po jego wygaśnięciu (m.in. nie może być ukarany za głosowanie, za wystąpienia w parlamencie).
W jakich okolicznościach przyznawana jest dotacja podmiotowa?
Dotacja podmiotowa jest to zwrot wydatków za kampanię wyborczą partii, dotyczy wyborów do parlamentu. Jest wypłacana partiom, które w wyborach parlamentarnych zdobyły przynajmniej 1 mandat.
Mniejsze partie dostaną dotację tylko częściową, ponieważ często ich wydatki na kampanię przekraczają ilość pieniędzy, które mogą otrzymać za zdobyte mandaty.
Za każdego głosującego partia dostaje 1 zł.
Dp = W/560 x M
W- suma wydatków na kampanię
560 - liczba mandatów możliwych do zdobycia
M - liczba mandatów uzyskanych przez partię
Wyjaśnij pojęcie gerrymandering oraz opisz skutki tego zjawiska.
Gerrymandering od Elbridge Gerry'ego, to manipulowanie przy wyznaczaniu okręgów wyborczy. Skutkiem tego zjawiska jest zwiększenie szans na zwycięstwo w wyborach partii, która manipuluje okręgami tak, by w jak największej ilości zdobyć poparcie.
Co może zrobić senat z ustawą budżetową?
Senat ustawę budżetową może zatwierdzić lub w ciągu 20 dni wprowadzić do niej poprawki. Nie może jej natomiast odrzucić.
Co to jest pluralizm polityczny, zanalizuj na podstawie sytuacji politycznej po `89 roku.
Pluralizm polityczny to uznanie wielości i równości partii w systemie politycznym. Określa on demokratyczną rolę partii, determinuje system wielopartyjny, wynika z niego zakaz istnienia partii antydemokratycznych. Po roku 1989, kiedy zasada pluralizmu politycznego została w Polsce przywrócona utworzyło się mnóstwo partii, czasem o dziwnych nazwach jak np. Partia Przyjaciół Piwa, skończyło się to rozdrobnieniem parlamentu, wynikającym też z braku klauzul zaporowych, które zapewniłyby stabilizacje w sejmie i senacie.
Zjawisko deformowania woli wyborców na przykładzie wyborów po roku 89
- system większościowy deformuje wolę wyborców, ponieważ nie odzwierciedla aktualnego układu sił politycznych oraz nie odtwarza obrazu opinii publicznej
- listy krajowe, ludzie mogli głosować tylko na listę a partia wybierała swojego kandydata, który zasiadał w parlamencie
Rola sejmu przy odwołaniu Rady Ministrów
- gdy Sejm nie uchwali votum zaufania dla RM, premier musi złożyć dymisję na ręce prezydenta
- gdy Sejm wyrazi RM votum nieufności, premier musi złożyć na ręce prezydenta rezygnację, w ciągu 14 dni sejm musi wyznaczyć nowego premiera i członków rady ministrów.
Zasada domniemania kompetencji Rady Ministrów
Zasada ta oznacza, że kompetencji Rady Ministrów należą wszystkie sprawy państwa, których przynależność do organu budzi wątpliwości, a nie są zastrzeżone dla innych organów państwowych i samorządów terytorialnych.
Funkcje prezydenta w kwestii obronności kraju
- zatwierdza, na wniosek Prezesa Rady Ministrów, strategię bezpieczeństwa narodowego; - wydaje, na wniosek Prezesa Rady Ministrów, w drodze postanowienia, Polityczno-Strategiczną Dyrektywę Obronną Rzeczypospolitej Polskiej oraz inne dokumenty wykonawcze do strategii bezpieczeństwa narodowego;
- zatwierdza, na wniosek Rady Ministrów, plany krajowych ćwiczeń systemu obronnego i kieruje ich przebiegiem;
- może zwracać się do wszystkich organów władzy publicznej, administracji rządowej i samorządowej, przedsiębiorców, kierowników innych jednostek organizacyjnych oraz organizacji społecznych o informacje mające znaczenie dla bezpieczeństwa i obronności państwa;
- inicjuje i patronuje przedsięwzięciom ukierunkowanym na kształtowanie postaw patriotycznych i obronnych w społeczeństwie.
- Prezydent może zarządzić, na wniosek Prezesa Rady Ministrów, powszechną lub częściową mobilizację i użycie Sił Zbrojnych do obrony Rzeczypospolitej Polskiej
- nadaje określone w ustawie stopnie wojskowe
- na wniosek Prezesa Rady Ministrów może wprowadzić stan wojenny na części lub całości terytorium kraju
- na wniosek prezesa rady ministrów może wprowadzić stan nadzwyczajny na części lub całości terytorium kraju
- Prezydent, na wniosek Rady Ministrów lub Prezesa Rady Ministrów, decyduje o wysłaniu Sił Zbrojnych poza granice kraju
- prezydent jest zwierzchnikiem sił zbrojnych RP
Co to jest delikt konstytucyjny?
Jest to naruszenie lub przekroczenie w widocznym stopniu przez prezydenta, prezesa rady ministrów, prezes NBP i NIK konstytucji lub ustaw obowiązujących w państwie. O popełnieniu deliktu konstytucyjnego decyduje Trybunał Stanu.
Różnica pomiędzy rejestracyjnym a ewidencyjnym modelem rejestrowania partii.
Model ewidencyjny zakłada swobodny charakter powstawania partii politycznych, a ich powołanie do życia jest uzależnione jedynie od decyzji samych obywateli. Nie stosuje on proceduralnych ograniczeń. Organ prowadzący ewidencje partii politycznych nadaje im osobowość prawną a jego kompetencje nie obejmują odmowy rejestracji partii.
Model rejestracyjny jest bardziej restrykcyjny niż ewidencyjny. Partia może być zarejestrowana dopiero wtedy, gdy zostaną spełnione konkretne warunki a odpowiednie dokumenty zostaną przedstawione organowi (m.in. wymagane jest 1000 podpisów). Po spełnieniu wszystkich warunków partia musi zostać zarejestrowana a organ nie ma prawa jej rejestracji odmówić. Model ten zakłada zewnętrzną kontrolę celów i działalności partii.
Votum nieufności wobec członka rady ministrów.
Sejm uchwala votum nieufności liczbą 2/3 głosów spośród przynajmniej połowy ustawowej liczby posłów. Wniosek o votum nieufności może zgłosić 69 posłów. Członek rządu może także złożyć dymisję z własnej inicjatywy na ręce premiera, który przedkłada go prezydentowi, a ten przychyla się do wniosku premiera.
Wpływ wyborców na skład sejmu w oparciu o doświadczenia z listą krajową.
W 1989 roku lista krajowa miała służyć zagwarantowaniu miejsc w sejmie kontraktowym PZPR i Solidarności ( 65 % - 35%), więc wyborcy nie mieli rzeczywistego wpływu na układ sił politycznych w sejmie.
Później, w wyborach od 1991 do 1997 r. z list krajowych wystawiano 69 posłów. Listy krajowe służyły zagwarantowaniu elitom politycznym miejsc w parlamencie. Realny wpływ wyborców na to kto wejdzie do parlamentu z list krajowych po prostu nie istniał, gdyż przedstawicieli wybierała partia.
Rada gabinetowa w praktyce politycznej
W sprawach szczególnej wagi Prezydent może zwołać Radę Gabinetową. Radę tę tworzy Rada Ministrów obradująca pod przewodnictwem Prezydenta. Decyzję o zwołaniu Rady Gabinetowej podejmuje wyłącznie Prezydent, gdy uzna, że jakaś konkretna sprawa (lub sprawy) jest na tyle istotna, że stanowi „sprawę szczególnej wagi”. Stanowiska przedstawiane w toku Rady Gabinetowej i dokonywane uzgodnienia nie mają charakteru prawnie wiążącego, lecz niosą w sobie istotny walor polityczny. Tym sposobem Prezydent może zwracać uwagę Rady Ministrów na ważne problemy i domagać się informacji co do zamiarów lub działań Rządu w tych obszarach. Może też ustalać z Radą Ministrów wspólną strategię w określonych kwestiach. Z praktyki politycznej wynika, że najczęściej Radę Gabinetową zwoływał Aleksander Kwaśniewski bo 8 razy. Lech Kaczyński radę gabinetową powołał 4 razy.
Jak wygląda procedura projektu ustawy w trybie pilnym?
Procedura projektu ustawy w trybie pilnym charakteryzuje się przyspieszeniem i uproszczeniem trybu prac nad ustawą. Rząd uznając ustawę za pilną, wprowadza ją na odrębną ścieżkę legislacyjną (np. komisje mają 30 dni na przedstawienie swojego stanowiska w pierwszym czytaniu projektu). Jeżeli rządowi zależy na szybkim uchwaleniu jego projektu ustawy, może skierować go do Sejmu z zastrzeżeniem, że jest to projekt pilny. Sejm ma obowiązek rozpatrzyć projekt pilny w pierwszej kolejności, Senat musi ustosunkować się do ustawy w ciągu 14 dni, a prezydent może zgłosić zastrzeżenia do ustawy w terminie 7 dni.
Uprawnienia prezydenta w trybie podstawowym powoływania rady ministrów.
Prezydent desygnuje (wyznacza) premiera spośród zwycięskiej w wyborach partii, który proponuje skład rady ministrów. Gdy skład rządu jest już ustalony i przedstawiony prezydentowi ten powołuje Prezesa Rady ministrów wraz z pozostałymi członkami gabinetu. Czyni to w ciągu 14 dni od pierwszego posiedzenia sejmu lub od dnia przyjęcia dymisji poprzedniej Rady Ministrów. Następnie członkowie nowo wybranego rządu składają przed prezydentem przysięgę.
Co może zrobić prezydent w sprawie ustawy budżetowej uchwalonej wcześniej przez sejm?
- jeżeli sejm nie odrzuci większością bezwzględną poprawek wprowadzonych przez senat ustawa trafia do prezydenta, który ma 7 dni na jej podpisanie
- prezydent nie może odmówić podpisania ustawy, może jedynie zwrócić się do TK o zbadanie zgodności z konstytucją (TK ma na to 2 msce)
Jakie są funkcje wyborów?
- PARTYCYPACYJNA - obywatele uczestnicząc w wyborach decydują o najważniejszych sprawach polityki państwa, o kierunkach i sposobach jej realizacji
- KREACYJNA - poprzez wybory kształtowany jest skład personalny organów przedstawicielskich, które odzwierciedlają polityczne preferencje elektoratu
- LEGITYMIZACYJNA - działania osób wybranych są prawomocne i mogą one żądać posłuchu od rządzonych
- ARTYKULACYJNA - umożliwiają ujawnienie się różnych preferencji politycznych wśród społeczeństwa
Prerogatywy prezydenta, co to jest?
Prerogatywy prezydencie to akty urzędowe wydawane przez prezydenta niewymagające kontrasygnaty premiera. Jest ich 30 (art. 144 Konstytucji) m.in. zarządzanie referendum, zarządzanie wyborów, nadawanie orderów i odznaczeń itd.
W jakich okolicznościach/kwestiach można zarządzić referendum ogólnokrajowe?
Referendum takie jest przeprowadzane w sprawach o szczególnym znaczeniu dla państwa, polega na udzieleniu na urzędowej karcie do głosowania pozytywnej lub negatywnej odpowiedzi na postawione pytanie lub dokonanie wyboru. Referendów takich nie przeprowadza się poza granicami kraju, wyjątkiem jest referendum konstytucyjne. Takim referendum było referendum europejskie z 7-8 czerwca 2003 roku z pytaniem czy obywatele chcą, by Polska wstąpiła do Unii.
Relacje premiera z ministrami
- premier ma nadrzędną pozycję w stosunku do reszty ministrów
- premier decyduje o liczbie resortów i ministrów resortowych
- premier może wnioskować o cofnięcie rozporządzenia danego ministra
- premier musi przyjąć dymisję członka rządu, jeżeli ten takową złoży na ręce prezesa
- premier ministrom „bez teki” powierza wykonywanie zadań, ministrowie „bez teki” nie mogą wydawać rozporządzeń
Jaki wpływ na kształtowanie polityki ma veto konstruktywne?
Weto konstruktywne charakteryzuje się tym, iż organ odrzucający ustawę, musi zaproponować dla niej alternatywę. Konstruktywne weto, mogłoby załagodzić trochę sytuację w kraju, gdyby organ blokujący zaproponował własną wersję rozwiązania problemu. Miałoby to lepszy wydźwięk społeczny niż tak jak w 2009 roku gdy prezydent Lech Kaczyński zawetował ustawę zdrowotną, nie podając własnego pomysłu na reformę służby zdrowia, za to skutecznie blokując działania rządu Donalda Tuska.
Kiedy prezydent może wydawać rozporządzenia z mocą ustawy i jakie to rodzi konsekwencje?
Rozporządzenia z mocą ustawy na prośbę rządu wydaje prezydent, gdy sejm nie może się zebrać np. w stanie wojennym. Gdy zakończy się stan wojenny a zebranie się sejmu będzie możliwe, rozporządzenie wydane przez prezydenta musi zostać zatwierdzone. Gdy stan wojenny trwa długo, lub gdy został wprowadzony naumyślnie prezydent lub inna głowa państwa może nadużywać władzy i wydawać rozporządzenia z mocą ustawy naginające prawo.
Kompetencje prezydenta w zakresie polityki zagranicznej
- reprezentowanie państwa w stosunkach zewnętrznych
- podejmowanie decyzji personalnych- mianuje i odwołuje przedstawicieli RP w innych państwach oraz przy organizacjach międzynarodowych
- ratyfikacja umów międzynarodowych
- współdziałanie z rządem w zakresie polityki zagranicznej
Funkcja stabilizacyjna senatu
Senat pełni funkcję stabilizacyjną, wzmacniającą władzę wykonawczą, pozwalającą unikać ostrych konfliktów na linii rząd - sejm. Praktyka polityczna pozwala na skorzystanie z forum senatu przez rząd w celu zablokowania zmian legislacyjnych niekorzystnych dla władzy wykonawczej. Senat może też, w razie sprzeciwu sejmu, wyrazić zgodę prezydentowi na rozpisanie referendum ogólnokrajowego.
(SEJM ODRZUCA POPRAWKI SENATU WIĘKSZOŚCIĄ BEZWZGLĘDNĄ PRZY POŁOWIE USTAWOWEJ LICZBY POSŁÓW!)
Zapytania a interpelacje poselskie
Interpelacja poselska - jest jedną z form kontroli parlamentarnej. Polega na wystosowaniu pisemnego pytania przez posła - poprzez Marszałka Sejmu - do Prezesa Rady Ministrów lub konkretnego ministra. Pytanie powinno zawierać także krótkie przedstawienie stanu faktycznego sytuacji, do której się odnosi. Na interpelację odpowiedź musi być udzielona w ściśle określonym terminie (21 dni), możliwe jest również przeprowadzenie nad nią debaty parlamentarnej.
Zapytanie poselskie - zapytanie (słowne) skierowane przez posła lub grupę posłów do rządu lub konkretnego ministra, do prezesa NIK bądź do prezesa NBP. Istnieje ustawowy obowiązek udzielenia na nie odpowiedzi (słownej) w terminie 21 dni. Jest formą kontroli parlamentarnej nad władzą wykonawczą. W odróżnieniu od interpelacji poselskiej, zapytanie nie może być połączone z debatą.
Administracyjny i koncesyjny model tworzenia partii politycznych - różnice
Model administracyjny - jego istotą jest szerokie upodmiotowienie organu rejestrującego w zakresie możliwości odmowy rejestracji partii. W tym modelu organ rejestrujący posiada kompetencje do odmowy rejestracji z przyczyn innych niż proceduralne, a także nie musi posiłkować się opinią innego organu w sprawie oceny celów i działalności partii. Aby zachować wolność tworzenia partii i demokratyczną procedurę obowiązkiem jest stworzenie możliwości odwołania się do niezależnego organu, który może uchylić decyzję o niezarejestrowaniu partii.
Model koncesyjny jest charakterystyczny dla ustrojów niedemokratycznych. Polega on na odwołaniu się w procedurze rejestracyjnej do autonomicznej decyzji organu. Udzielenie zgody (koncesji) nie jest uzależnione od spełnienia lub też nie określonych warunków, a wynika jedynie z woli organu rejestrującego. Model koncesyjny najczęściej nie przewiduje możliwości odwołania się od decyzji organu.
W jakich sprawach może być zarządzone referendum lokalne?
- w sprawie odwołania władz gminy, powiatu lub województwa
- w sprawie samoopodatkowania się
Jak zmieniały się kompetencje Zgromadzenia Narodowego w latach 1989-2008?
- w roku 1989 Zgromadzenie Narodowe wybrało prezydenta
- w latach 1992-1997 Zgromadzenie Narodowe miało kompetencje uchwalenia Konstytucji
- obecnie Zgromadzenie Narodowe przyjmuje prezydencką przysięgę, wysłuchuje orędzia prezydenta, uznaje trwałą niezdolność prezydenta do sprawowania urzędu (2/3 głosów ustawowej liczby członków zgromadzenia) oraz może postawić prezydenta w stan oskarżenia przed Trybunał Stanu (na wniosek 140 członków, 2/3 głosów ustawowej liczby członków zgromadzenia)
Jak zmiany wielkości okręgów wyborczych wpływały na wyniki wyborów w Polsce?
Rola klubów parlamentarnych w sejmie
Klub tworzy co najmniej 15 posłów, którzy zrzeszają się na podstawie przynależności politycznej. Klub ma własny statut. Kluby poselskie lub koła poselskie mogą na zasadzie wzajemnych porozumień ustanawiać wspólną reprezentację w Konwencie Seniorów. Poseł może należeć tylko do jednego klubu poselskiego lub koła poselskiego.
Rola konstruktywnego votum nieufności w Polsce
Konstruktywne votum nieufności polega na tym, że (zazwyczaj opozycja) minimum 46 posłów składa wniosek do Marszałka Sejmu o udzielenie votum nieufności rządowi, ale musi także zaproponować swojego kandydata na premiera. Nie wystarczy odwołać rządu, ale trzeba też zaproponować swoją wizję składu gabinetu. Ustalenie wspólnego kandydata wśród opozycji okazuje się trudnym zadaniem. Dlatego główną rolą konstruktywnego votum nieufności jest zapewnienie stabilizacji rządów, ponieważ niewiele opozycji decyduje się na zgłoszenie votum nieufności.