Ćw. 1. 07.10.08r.
1.Schemat budowy powłoki owłosionej (gruczoł łojowy dobrze rozwinięty).
2.Skład skóry surowej:
-woda 75%
- białka 25-35%
*białka bezpostaciowe
-albuminy
-globuliny
-glikoproteidy
-chromoproteidy
*białka włókniste
-klagen62-92% w stosunku do Sm białek bezpostaciowych,
-elastyna ok1%
-kreatyna(włosy, naskórek itp.)
- składniki mineralne(Ca, K, żelazo,0,5%),
- tłuszczowe do 30%
- substancje inne węglowodany, pigmenty, enzymy).
Woda, najbardziej podstawowy składnik skory surowej i bezpośrednio po zdjęciu skóra zawiera 65-75% wody.
Białka- najbardziej istotny składnik 90-95% białek Sm co odpowiada33% w skórze właściwej.
Tłuszcz- jego ilość zależy od rasy, gatunku, żywienia- więcej na skórze kozy 3-10%, owca do 30%składników mineralnych Ca, K, Mg, F-0,5%
Około 2 m-ca tworzą się zawiązki włosa i to zależy od okrywy włosowej (pierwotne włosy, kierunkowe).
Budowa okrywy skóry futerkowej/ włosy pokrywowe
Włosy kierunkowe(przejściowe) / (okrywa zewnętrzna),
Włosy ościste / włosy pokrywowe
Włosy przejściowe / (okrywa zewnętrzna)
Włosy puchowe/ podszycie
Tk. skórne /podszycie
Budowa trzonu włosa ościstego:
1.zakończenie spiczaste2.zgruienie Granna3. szyjka4.pdstawa5.wierzchołek.
Podstawa formy trzonów włosa :
stożkowy,cylindrycznywrzecionowatylancetowaty.
Rozmieszczenie włosów na powierzchni skóry:
1. grupy proste - owce, kozy,2. włosy pojedyncze - kret.3. pęczki - suseł i świstak.4. grupy złożone- zając, królik.
Zróżnicowanie okrywy włosowej :
1.naturalne- beż żadnych zabiegów zmieniających jej wysokość i gęstość.
2.strzyżona- po skróceniu trzonów włosów zależnie od wymagań odbiorcy,
3. epilowana- po usunięciu trzonów włosów ościstych i kierunkowych,
4. skubana- po usunięciu włosów ościstych i kierunkowych przez ich wyskubanie np. ręczne.
5. polo fiksowana- i prasowana- trzon włosów jest wyprostowany na pewnej długości
6.lokowa- w postaci loków lub specjalnie lokowania.
Budowa włosa bezrdzeniowego pod mikroskopem
- błona komórkowa, kora, mikrofibryle, makrofibryle, epikutikula, egzokutikula, endokutikula, białko i resztki jądra.
Kształty łusek:-brukowe,-niepierścieniowe,-pierścieniowe- te są pożądane.
Budowa warstwy nabłonkowe:
-epikutikula,(zew.)-egzokutikula,(środ.)-endokutikula.(wew.)
2ga warstwa korowa.
Przekrój poprzeczny włosów pokrywowych:
1.kolisty(zebra),2.owalny(pekari),3.spłaszczony(kolczatka australijska),4. sierpowaty- owca,5.sercowaty(lama),6.biszkoptowaty(królik),7.gwieździsty(antylopa).
Ze względu na pochodzenie skóry dzielimy na :
-skóry futerkowe zwierząt hodowlanych i łownych-norki, wydry, kuny, wilka, tchórza.
-skóry futerkowe zwierząt domowych- jagnię, owca, królik, koza.
- skóry futerkowe zwierząt morskich- foki,
- skóry futerkowe z niektórych ptaków np. łabędzie.
Okrywa włosowa- to zespół wszystkich włosów wyrastających napowierzchni skóry, odróżnia skóry futerkowe od skór zwykłych bez włosa.
Skóra futerkowa składa się z 2ch warstw tkanki skórnej zwanej skórą, dermą lub rzemieniem, oraz warstwy włosów - zwanych okrywą włosową.
Właściwości skóry futerkowej
- włókno okrywy włosowej : szczególnie barwa i jej odcień, wysokość, grubość włosa, stosunek włosów ościstych do puchowych , wysokość, grubość włosa, miękkość, sprężystość, zdolność włosa do spilśniania, siła osadzania włosa w skórze, wytrzymałość włosa, grubość warstwy okrywowej włosa wskaźniki składu chemicznego.
-włókno tkanki skórne j- grubość, miękkość, wytrzymałość na rozciągniecie i wydłużenie, wytrzymałość ściegu, temp. skurczu oraz wskaźniki składu chemicznego.
-włókno skóry futerkowej jako całość - masa powierzchni, układalność włókna, ciepłochronne, trwałość w użytkowaniu.
Ułożenie włókien w skórze owcy Merynosowej:
Naskórek,skóra właściwa,tk. łączna podskórna,torebka włosowa,włókno,gruczoł łojowy,gruczoł potowy
Kształt słupków:cylindryczny,stożkowaty,maczugowaty,gruszkowaty.
GĘSTOŚĆ WŁOSÓW
Rzadka okrywa włosowa 5 tyś włosów / cm 2 - tygrys, lampart, kot, suseł.
Średnio - gęsta - 10 - 20 tyś / cm 2 lis pospolity, popielnica, tchórz, zając norka
Gęsta - powyżej 20 tyś / cm 2 lis polarny, piżmak, bóbr, wydra.
Wełna owiec prymitywnych (wrzosówka) 2,5 tyś/cm 2
Wełna owiec szlachetnych 3 tyś/cm2
Wełna merynosowa 5 tyś/cm2
Tygrys - dużo włosów puchowych.
Lampart - więcej włosów rdzeniowych.
Grupowy sposób wyrastania włosów:
Włos wtórny nie jest sztywny. Ma ujście w naskórku nie zrogowaciałym. Możliwe jest wyrastanie kilku włosów z jednego miejsca.Włosy podszyciowe - wyrastają pod kątem (od łba do zadu)Włosy pierwotne wyrastają bardziej prosto (od grzbietu do brzucha - kąt nachylenia).Mówi się więc o trójkowym układzie włosów (włosy puchowe sklejone są za pomocą tłuszczopotu. Nadaje to wspólną kalibrowatość.
Dzięki dużemu zagęszczeniu pochewek włókien merynosowych powstaje wspólny otwór z którego wyrasta kilka włosów jednocześnie jedno przy drugim.
W skutek wzajemnego nacisku wytwarza wspólna karbikowatość.
Pasma łączą się w warstwy strukturalne (słupki) o kształtach cylindrycznym, stożkowym, maczugowatym, gruszkowatym.
TYPY RUNA
OTWARTE - słupki cylindryczne połączone dość ściśle ze sobą
ZAMKNIĘTE - wierzchołki słupków nie łączą się ze sobą.
W zależności od kształtu słupków i kosmków można wyróżnić rodzaje run:
POWIERZCHNIA RUNA KOSTKOWO - BRUKOWA - wierzchołki słupków układają się obok siebie w kształcie wieloboków lub czworoboków nieregularnych, przypominając bruk (charakteryzuje runa najcięższe - merynosowe)
KALAFIOROWATA - wierzchołki słupków są zaokrąglone, przypominają kwiat kalafiora. Przy takiej powierzchni runo jest zamknięte.
POWIERZCHNIA RUNA DESKOWATA - wierzchołki słupków zlewają się ze sobą, że gdzie niegdzie widoczne są szwy. Runo w całości zamknięte.
POWIERZCHNIA PŁASKA - o dużych kwadratowych słupkach, szerszych na końcach. Zewnętrzna powierzchnia runa dzieli się na płaskie tarasy w formie czworokątów i wielokątów.
SMOLISTA - związana z obfitością tłuszczopotu. Powierzchnia runa różnej wielkości. Kuki przypominające ziarenka kawy. Tłuszczopot sprzyja przylepianiu się do zewnętrznej strony runa różnych zabrudzeń, stąd smolisty wygląd.
W zależności od karbikowatości wełny runo dzieli się na:
NORMALNE - charakteryzuje się dobrą gęstością, jednolitą wełną o normalnej karbikowatości i słupkach cylindrycznych, stożkowatych lub lejkowatych.
MARKOWANE - świadczy o nieprawidłowej karbikach, wysokich i ściśniętych. Niezbyt gęsta wełna. Słupki mają zdolność do oddzielania (runo szczególnie z na łopatkach i brzuchu).
PRZECIENIONE - zawiera wełnę karbikowaną pętlowo, rzadka, rozpadająca się na pasma.
KARBIKOWATOŚĆ I FALISTOŚĆ
- rodzaje karbikowatości - normalny, płaski, wysoki, płaska, dla czesanek, wysoka dla zgrzeblenia
- wpływa dodatnio na właściwości przędne
- liczba karbików 64's 7-10 sztuk; 60 `s 5 - 7 sztuk; 50 `s 3 -3 sztuk.
Ćw2. 14.10.2008r.
WŁAŚCIWOŚCI WEŁNY
Ciężar właściwy 1,28 - 1,33. im większy kanał rdzeniowy tym mniejszy ciężar właściwy.
BARWA I ODCIEŃ
Naturalna - dzięki pigmentom (w korze, częściowo w rdzeniu), który jest pewnym stadium utleniania proto - pigmentu.Od stopnia pigmentacji, utleniania, kombinacji, różnie utlenionego protopigmentu zależą wszystkie kolory okrywy włosowej u ssaków.
Stan naturalnej barwy - w skórach szlachetnych soboli, norek, kun, lisów.
Barwa naturalna czarna, brązowa, ryża, szara, biała, a w zależności od rozmieszczania zabarwień - łaciata, pręgowana, cętkowana. Okrywa włosowa powinna być odporna na światło, tarcie na sucho i mokro, bez szkodliwych składników. Kolor ma związek ze stopniem miękkości włosów, długością, grubością trzonu włosa (białe włosy bez pigmentu rosną szybciej niż czarne).Barwa okrywy zależy od pory roku (latem - jaśniejsza)Zabarwienie włosa puchowego jest jaśniejsze niż okrywy zewnętrznej.Wełna owcza - biała, siwa, szara, czarna, brązowa.Wełna kolorowa - gdy stosunek włókien kolorowych do białych przekracza 3 %.Rodzaj i natężenie połysku zależy od typu włókien, budowy warstwy łuskowatej, ilością i konsystencją tłuszczopotu.
POŁYSK - powstaje przez odbijanie promieni świetlnych od powierzchni łusek.
Włókna cienkie z łuseczkami pierścieniowatymi mają połysk delikatniejszy od wełny grubej o łuseczkach ułożonych brukowo.
Najbardziej pożądany połysk - srebrzysty (szlachetny), występuje w wełnie cienkiej o normalnym tłuszczopocie, drobno karbikowaną.
Drobne, lekko odstające łuski dają efekt rozproszenia światła (merynos).
W wełnie krzyżówkowej pożądany jest połysk jedwabisty ( w wełnie o karbikowatości szerokiej).
Połysk szklisty - typowy dla wełny nieszlachetnych, u których rozwinięta jest cześć rdzeniowa (koza).
PROCES KREATYNIZACJI:
Włókno ma budowę asymetryczną (dwuboczna struktura) składa się z
α oraz β - kreatyny skręconych ze sobą.
PARAKORA - ma większą gęstość i jest odporniejsza na działanie enzymów. Jej ilość wzrasta w miarę starzenia owcy do 5 lat, a potem maleje jej udział. Ma duży wpływ na wytrzymałość wełny.
ORTOKORA - w wełnie jagniąt. Ma wpływ na wydłużanie włókna. W fazie wzrostu ortokora zawsze jest wygięta na zewnątrz.
Orto i parakora mają wpływ na karbikowatość.
DELIKATNOŚĆ
a) giętkość - zdolność włókien wełny do łatwego oddzielenia się z położenia pierwotnego pod wpływem działania nieznacznej siły.
b) miękkość - stwierdza się dotykowo
SPRĘŻYSTOŚĆ - zdolność wełny do powracania do stanu pierwotnego po ustaniu działania siły.
ODPRĘŻNOŚĆ - zdolność powracania zgniecionej wełny do pierwotnej formy (np. garść wełny zgnieciona w dłoni rzucona na stół powraca do stanu pierwotnego).
Wełna martwa - u chorych, runo osłabiona sprężystość i odprężność.
Wełna w warunkach wilgotnych traci sprężystość.
WYTRZYMAŁOŚĆ NA ROZERWANIE
2,5 - 35 gram
Mało wytrzymałe włókno zgrzebne od 2,5 - 5,5 grama
Włókno czesankowe 20 - 32 gram (Lincoln)
Wpływ na wilgotność i temperaturę.
ZDOLNOŚĆ WYDŁUŻANIA
20 - 60 %.
Przy włóknie suchym trzeba zużyć dwa razy więcej siły niż przy włóknie mokrym.
Wydłużanie na sucho - trwałe.
HIGROSKOPIJNOŚĆ
17 - 18 % (wilgotność wełny).
Ćw.3, 21.10.08r
Właściwości wełny:
HIGROSKOPIJNOŚĆ
To zdolność wełny do wchłaniania wilgotności z powietrza. Legalna wilgotność wełny powinna być 17-18%, ale może wchłonąć do 40-50% wilgotności.
Pęcznienie podłużne wynosi średnio 1,2%, a poprzeczne 22-26%.
Po wysuszeniu wraca do stanu pierwotnego.
Włókna o rozwiniętym kanale rdzeniowym wchłaniają więcej wilgotności niż włókna bezrdzeniowe.
Wełna, wchłoniętą wilgoć zatrzymuje najdłużej niż np. len przez co chroni organizm przed zimnem.
Właściwości do SPLIŚNIANIA SIĘ:
Zdolność do tak ścisłego zbijania w określonych warunkach i takiego łączenia się włókien, że rozłączenie ich jest niemożliwe bez uszkodzenia.
Optymalna temp. pilśnienia to 35 st Celsjusza, ponieważ siła powrotu włókna spada im wyższa temp.
Podczas spilśniania włókna zaczepiają się brzegami łusek, wskutek czego odbywa się zespolenie włókien w masie.
Właściwości PRZEDNE:
Jest to suma cech dodatnich wełny związanych z cienkością i elastycznością .Wełna musi mieć wszystkie cechy dodatnie, ponieważ wełny np. długie i cienkie mają niską zdolność przędną.
PRZEWODNICTWO CIEPLNE:
Wełna jest zły przewodnikiem ciepła.
Nie przepuszcza ciepła na zewnątrz, ale utrzymuje stałą temperaturę ciała. Tych właściwości nie ma żadne inne włókno.
Im wełna bardziej sprężysta, karbikowata, puszysta tym więcej ciepła zatrzymuje.
Keratyna jest złym przewodnikiem ciepła.
Wełna jest wrażliwa na działanie wyższej temperatury. W temp 120 st Celsjusza lekko żółknie wydzielając amoniak, a w temp 150st rozkłada się wydzielając siarkowodór, w 220st.C przepala się, a w 315st. C zwęgla się. W temp 100-105st. C traci wilgotność, staje się krucha i osłabiona.
CECHY TŁUMIĄCO - IZOLUJĄCE:
-Działanie promieni słonecznych - długotrwałe działanie promieni sprzyja się tworzeniu kw. siarkowego z siarki, która jest w wełnie - staje się szorstka. Słupki są bardziej kruche, słabsze. Im dłuższy czas tym stopień pęcznienie jest większy.
-Właściwości chemiczne:
Pod względem chemicznym jest ciałem białkowym zwanym keratyną składającym się z :
-węgiel- 50%-azot- 18%-tlen- 22-25%-siarka- 2-4%-woda- 7%
-Wełna jest odporna na działanie słabych kwasów.
Rozpuszcza się w mieszaninie kw. siarkowym, azotowym i octowym po uprzednim napęcznieniu. Wykorzystanie tej właściwości to karbonizacja.
Działanie kwasu (obniża pH) niszczy wiązania solne i zwiększa rozciągliwość, przy pH 1 wszystkie wiązania solne są rozerwane.
Wełna jest nieodporna na działanie zasad , ługi rozpuszczają ją aż tworzy się galaretowata masa za 20-30min 50%siarki.
Pod wpływem gliceryny alkoholu kurczą się włókna nabierając mocy.
Pod wpływem chlorku bielącego nabiera połysku i łatwiej przyjmuje barwnik, ale traci zdolność spilśniania - pozbawia się kurczliwości włókien.
KARBONIZACJA:
Jest to działanie na włókna roztworem kw. siarkowego 2,5-6% i następnie suszenie.
Zaletą jest skuteczne oczyszczenie wełny.
Wadą zaś negatywny wpływ na wytrzymałość traci 10-20% wytrzymałości. 27% wydłużenia przy zrywaniu. Wzrasta % zawartość krótkich włosów oraz obniża się średnia długość włókien o 12,5%.
Karbonizację można złagodzić poprzez zastosowanie chlorku glinu i kw. solnego, czy preparatami enzymatycznymi, co zmniejsza stężenie kw. siarkowego 2-4 krotnie.
Do czesanki można przeznaczyć wełnę o obłożeniu max 2%.
SOPIEŃ ZAŻÓŁCENIA:
Bada się aparatem kolorymetrycznym próbki i słupki wełny potnej i pranej.
Wskaźnik dla wełny merynosowej jasność L*70-83 i żółtość b 11-31,dla wełny nizinnej L63-80, b 12-28, dla wełny długowełnistej L78 i b 13-29, wszystko dla wełny pranej.
Ustalony minimalny cza aklimatyzacji próbek w warunkach braku ruchu powietrza wynosi:
-dla włókien w stanie luźnym 12godz
-dla pasm przędzy i jedwabiu nawijów w cewkach labor.próbek płaskich wyrobów i pasków 24godz
-dla całych odcinków wyrobów płaskich i gotowych 48 godz.
RENDEMENT - (wysadność wełny) Oblicza się ze stosunku masy wełny potnej Qwp i pranej Qwcz z uwzględnieniem tzw. legalnego dodatku wilgotności i tłuszczu. Wynosi on dla wilgotności Lw17%, dla tłuszczu 2%.R=Qwcz+[Lw+tł] / Qwp *100%.
Próbka 5g przy obliczaniu Rendementu.
KONDYCJONOWANIE - polega na suszeniu materiału w odpowiedniej temp do stałej masy.
Waga próbki 1kg=1000g, ciągły przepływ gorącego powietrza 1,5-2m/min
Ogrzanie powietrza do 200st. C.
Właściwości fizykochemiczne wełny owczej różnych ras
|
jedn |
merynos |
Nizinna |
Wrzosówka |
Górska |
Średnica włókien |
Mikrom |
16 |
30 |
31 |
45 |
Odchylenie od średniej |
Mikrom |
6 |
8 |
10 |
15 |
Śr dl włókna |
Mm |
85 |
102 |
106 |
88 |
Śr siła zrywania |
cN |
7,5 |
17 |
16 |
20 |
Wytrzymałośc właściwa |
cN/tax |
10 |
18 |
16 |
9 |
Wydłużenie przy zerwaniu |
% |
35 |
10 |
46 |
39 |
Numer metryczny-to stosunek długości włókna na jednostkę ciężaru wyrażony w mm, m , km przypadający na jednostkę ciężaru w mg, g , kg.
Nm=972000/d2d-średnica w mikronach ,972000-liczba stała dla wełny przy założeniu ciężaru właściwego 1,3.
Numer tex - określa masę w gr. odcinka nitki o długości 1000m, np. 20 tex oznacza, że nasza nitka o długości 1000m ma 20 g.
Tb=m/lm-masa nitki, l-dł nitki w m.
Numer angielski - określa ile motków nitki można wyprząść z jednostki miary 1 futra angielskiego np20.Na oznaczenie, ze z 1futra nitki wyprzęgniętego 20m długości zależy od rodzaju surowca.
Naprężenie rozrywające- to siła pod wpływem której włos rozrywa się w aparacie Schoppera. Podaje się w Kg/mm2 .
Rr =P/1000 *s, [w kg/ mm2]. S-przekrój poprzeczny włosa w mikrom.
Wytrzymałość wełny wykonuj się na aparatach zbudowanych na zasadzie oksynanometru Potrzebna pierzynka z 1000włosów.
P= Qw(S*K)/100 +g w G
P- siła zrywania w G,
Qw- obciążenie wahadła
S-odczyt ze skali wytrzymałościowej aparatu tj % w którym włókno się
zerwało w stosunku do obciążenia wahadła,
g- obciążenie wstępne, którego używamy do wyprostowania włókna
wełny przed zakleszczeniem go w uchwycie dolnym.
K- średnie odchylenie
Ćw.5, 28.10.08r
OCENA ILOŚCIOWA
Skład wełny owczej:
-wełna potna
zanieczyszczenia (44 %) - tłuszczopot 26 %, ciała obce 18 % (piasek 15 %, części roślinne 3 %)
- wełna czysta (56 %) substancja wełnista 55 %, tłuszcz 1 %
WYDAJNOŚĆ WEŁNY (rendement, yield) - ilość czystej wełny lub czesanki przy zachowaniu wilgotności legalnej i ustalonego % tłuszczu w stosunku do całej masy brudnej wełny.
Wydajność wełny merynosowej:
-w kraju średnio 40 %
-wełny południowo - afrykańskie 50 %
-Urugwaj, Chile 65 %
-Wełny nowozelandzkie 75 % (najwyżej na świecie), australijskie 65 %
Roczna wydajność wełny:
Wr = uzyskana…wartości x 12 / liczba miesięcy odrostu
> 100 % średniej stada - bdb.
70 - 100 % średniej stada - zadowalająca
< 70 % średniej stada - słaba (do eliminacji)Ocena organoleptyczna wydajności wełny
Ocena labolatoryjna
Rendement wełny
powinien wynosić 40 - 45 - 60 %
R = Qwcz + (Lw + tł.) / Qwp x 100%
Wełna grubsza wykazuje wyższą wydajność niż cienka:
-większa masa substancji wełnistej,
-mniej tłuszczopotu.
Ponadto rendement zależy od - grubości włókien, stopnia odżywiania zwierząt, długości, gęstości wełny, klimatu, pory roku.
OCENA ILOŚCIOWA - chodzi o określenie % zanieczyszczeń wełny i ustalenie % ubytków, które powstają podczas obróbki wełny w fabryce. Stwierdza to podstawy do określenia rzeczywistej ilości wełny, która może dysonować producent kupując daną ilość wełny potnej.
Zanieczyszczenia wełny:
Wełna potna - zestrzyżona z owcy - jest to mieszanina substancji wełnistej, tłuszczopotu, zanieczyszczeń mineralnych, roślinnych, wydzielin fizjologicznych oraz wilgoci.
Wełna czysta - jest to ilość wełny całkowicie wolnej od wszelkich domieszek oraz tłuszczopotu, przy zachowaniu umownej ilości tłuszczopotu i wilgotności względnej. Natomiast substancja wełnista jest to absolutnie czysta i, sucha, całkowicie odtłuszczona masa wełny.
TŁUSZCZ - składa się z alkoholów alifatycznych oraz cholesteryny . Natomiast właściwości fizyczne bardziej upodabniają go do tłuszczu niż do wosku.
Zawartość zależy od partii ciała
- łopatka 8 %, bok 10,5 %, grzbiet 15,4 %
- szyja 8,8 %, brzuch 2,4 %, kończyny 10,2 %
Ilość tłuszczu w zależności od rodzaju wełny
- merynosowa 10 - 20 %
- crossbredy 5 - 20 %
- owce o wełnie mieszanej 2 - 10 %
Zależność od płci
- tryki 15 - 21 %
- maciorki 10 - 14 %
W zależności od odcienia włosa
- 70 `s przy korzeniu 22,5 %, przy powierzchni 13,2 %
- 56 `s przy korzeniu 9,2 %, przy powierzchni 4,3 %
POT (4 - 30%) są to wszystkie substancje wydzielin gruczołów skórnych, chlorek i siarczan potasowy, chlorek i siarczan sodowy, inne sole i kwasy organiczne rozpuszczalne w wodzie.
Ilość w zależności od miejsca.
-grzbiet 12 %, szyja 16,5 %
- brzuch 18,6%, boki 19 %
TŁUSZCZOPOT - pot łączący się z tłuszczem (mocznik zmieniany jest w węglan amonowy, sol potasowe - w węglan potasowy, który następnie łączy się z kwasami tłuszczowymi dając jednolita masę kleistą.
OCENA JAKOŚCIOWA - bierze się pod uwagę:
- rodzaje runa
- czy runo jest jednolite czy mieszane.
- grubość włókien i równomierność grubości w masie badanej partii
Grubość bada się organoleptycznie przez
a - rozciąganie włókien
b - przypatrywanie się włóknom
c - ocenę wielkości, układu karbików
d - dotyk
Długość włókien i równomierność długości - wybiera się z badanej próby 20 - 30 słupków, układa się według długości i mierzy.
Wytrzymałość, równomierność wytrzymałości - słupek grubości 2 - 4 cm rozciąga się i uderza palcami (jak strunę).
Wełna czesankowa powinna wytrzymać siłę minimum 3 kg/słupek
Sprężystość wełny - bada się 10 - 20 próbek wyjętych przypadkowo z całej partii.
Stopień obłożenia - powyżej 12 % wełna pozaklasowa
Obecność włókien martwych - 58 `s (2 - 3 %),56 `s (2 - 4 %),50 `s (3 - 6 %).
CZYSZCZENIE CHEMICZNE (odtłuszczanie, mycie) - pranie w fabryce w maszynach (lewiatany) z kadziami i urządzeniami do mieszania, przesuszania, wyżynania wełny.
-Wełna opuszczająca lewiatany jest wysuszona.
-Wełnę prana poddaje się zgrzebleniu.
Cel - doczyszczenie, rozluźnienie włókna, równomierne ułożenie, uformowanie taśmy.
Taśmy (lonty) - zostają dublowane i rozciągane w ciągarce, a następnie (wełna czesankowa) przechodzi przez czesanki, które ostatecznie układają równolegle włókna, zostawiając włókna krótkie (te wyczesują).
Dalsze czynności mają na celu przygotowanie do przędzenia (prasowanie, dalsze kształtowanie taśmy, samo przędzenie).
Wełna zgrzebna - to typ wełny merynosowej do wyrobów tkacko sukienniczych. Na pierwszym miejscu odgrywa w nich rolę karbikowatość i cienkość , długość jest cechą podrzędną , ponieważ wykończenie wyrobów zgrzebnych polega na zdolności spilśniania. Wełny zgrzebne otrzymywane SA z ras owiec wełnistych, których długość włókien od 40-100mm.
Wełna czesankowa- to typ wełen krosbredowych o długim, błyszczącym i raczej falistym włóknie. Służą do wyrobu wełny czesankowej i gładkich tkanin, których wykończenie nie polega na spilśnianiu. Cechą zbędną jest karbikowatość, a przodującą długość i moc. (wełny typowo czesankowe 20 - 32 g, zgrzebne 2,5 - 5,5 g).
Podział wełny na owcy merynosowej
Łopatki, boki, klatka piersiowa, brzuch - wełna najlepsza (najgęstsze owłosienie, najlepsza budowa słupków, te części sa najmniej wystawione na wpływ warunków zewnętrznych).
Boki szyi - wełna dłuższa, mniej gęsta, nieco grubsza.
Kark, lędźwie, grzbiet - wełna nieco grubsza, krótsza, bardziej szorstka, tłuszczo-pot bywa wymyty więc wierzchołki włosów mogą być kruche.
Kark, kłąb - jakość wełny zbliżona do tej na grzbiecie, tylko nieco grubsze, mniej delikatne.
Biodra - grubość wełny zmniejsza się (mogą występować włosy martwe)
Podbrzusze, piersi - wełna rzadsza, nieco potargana, z tendencją do nitkowatości.
WYDAJNOŚC NA BAZIE CZESANIA - oznacza ciężarowy wynik procesu czesania i wyczesywania w stosunku do ciężaru wełny potnej.
W procesie obróbki powstają straty (wypływanie włókien z lewiatanów, chwytanie włókien przez zanieczyszczenia roślinne).
Ilość czystej masy wełnistej dotyczy całej wełny w stanie czystym.
Wydajność czesanki i wyczesów - dotyczy ilości wełny, którą faktycznie osiągnie się po przeróbce przemysłowej.
WYDAJNOŚC NA BAZIE MASY CZYSTEJ - stosunek % ilości wełny po praniu i suszeniu z potrąceniem zanieczyszczeń roślinnych, które powstały po procesach obróbki wstępnej i przechodzą do dalszej przeróbki.
Na tej bazie wydajności dokonuje się obrotu wełny zgrzebnej.
Wełna zgrzebna wolna lub prawie wolna musi być tylko wyprana i wówczas jest gotowa do produkcji.
Wełny zgrzebne obłożone - poddawane są karbonizacji.
WYDAJNOŚC WEŁNY NA BAZIE KARBONIZACJI - określa się % czystej wełny pozostałej po praniu i karbonizowaniu z danej ilości wełny potnej, zanieczyszonymi częściami roślinnymi.
Wełna poddana jest działaniu 5% roztworu kwasu siarkowego, następnie ulega suszeniu w temp90 - 100 st. C gdzie następuje zwęglenie zanieczyszczeń roślinnych.
W czasie karbonizacji następują straty i wełna ulega częściowemu zniszczeniu (mimo, że jest odporna na działanie kwasu siarkowego).
Ćw.5, 4.11.08r.
Ocena runa:
Ocena całego jak leży,
2.Pobieramy 3 próby z łopatki , boku i kulki na owcy.
próba musi być oznakowana — zafoliowana
waga prób Rendement 2-5-100g, my robimy 5 g, z czego 22% to łopatki, 41%brzuch, kulka 37%.
Oznakowanie próby za pomocą numerku i zaplątujemy badaną próbkę.
Sprawdzenie wysadności, długości włosa.
Płukanie w 30st C, następnie mycie wełny, mydłem szarym i węglanem sodu i odciskanie wypranej próbki, odciekanie do 45st C, następnie do suszarki 65st C i tam zostawiamy na 24 godz.
2gapróba do analizy grubościowej, w takim samym układzie %