Prawo karne - pełna wersja, Prawo karne


10.10.2012

Prawo karne

Prawo karne czasami łączy się z innymi kodeksami, ale nie ma przepisów regulacyjno-organizatorskich. Np. art. 210, 209 - prawo karne łączy się z prawem rodzinnym.

Z założenia, to co jest zabronione przez prawo karne, jest czymś społecznie szkodliwym.

Cechy prawa karnego:

  1. Prawo granic (nieprzekraczalne)

  2. Ma charakter imperatywny (p. karne obowiązuje bezwzględnie)

  3. Ma charakter wartościujący - zabronione pod groźbą kary może być tylko to, co jest szkodliwe dla społeczeństwa; pomiędzy poszczególnymi typami przestępstw muszą być odpowiednie proporcje, tzn., czyn mniej szkodliwy społecznie nie może być karany surowiej, niż czyn bardziej szkodliwy

  4. Ma charakter subsydialny - najczęściej nakłada sankcje na czyny społecznie nie akceptowane)

Prawo karne wzmacnia (ale nie wprowadza) normy społeczne, kulturowe i inne dziedziny, ale dodaje sankcje karne. Nie mówi ono jak postępować, ale jakich granic nie wolno nam przekraczać.

Cele prawa karnego:

  1. Zapobieganie występowaniu przestępstw

    1. Stosuje się środki karne wobec przestępcy

    2. Zaspokaja poczucie sprawiedliwości

  2. Zabronione karą czynów zabronionych w kodeksie

  3. Kodeks, poprzez surowość kar ma wskazywać jakie zachowania są bardziej lub mniej naganne

Funkcje prawa karnego:

  1. Ochronna

  1. Prewencyjna - funkcja prewencyjna oddziałuje na dwa sposoby, mianowicie:

Kształtuje ona społeczne oceny dóbr chronionych , za których naruszenie grozi kara. Prewencyjnie działa również właściwy system sankcji, który stanowi powściąg psychiczny dla człowieka planującego popełnienie przestępstwa. Co więcej, wykonywanie kar i wykrywalność przestępstw sprzyja kształtowaniu się powściągu psychicznego u osób, które chciałyby w przyszłości złamać prawo.

  1. Represyjno-resocjalizacyjna - chodzi tu o tego kto naruszył prawo (czyli zachował się tak jak przewiduje przepis). Zadaniem prawa karnego jest tu reakcja, która ma zapobiec popełnianiu przez tę osobę przestępstw w przyszłości. Są cztery środki:

  1. Gwarancyjna - jest to funkcja fundamentalna, funkcja równoprawna z funkcja ochronną. Pojawiła się w czasach oświecenia jako postulat. Chodziło o to, że większą tragedią było to jeśli obywatel bał się państwa niż jeśli obywatel bał się popełnienia przestępstwa. Prawo karne powinno wyraźnie określać co jest przestępstwem, wskazać dokładne reguły odpowiedzialności za zachowanie, których prawo karne nie uważa za przestępstwo. Funkcja gwarancyjna skierowana jest przeciwko władzy, dlatego nasi politycy nie mówią o tej funkcji. Gwarancje te powinny być spełniane poprzez następujące zasady:

17.10.2012 (opisy funkcji prawa karnego, do tego wykładu)

  1. Nullum crimen sine lege scripta - „nie ma przestępstwa bez ustawy pisanej”, czyli zakaz prawa zwyczajowego, choć nie oznacza to, że prawo zwyczajowe nie odgrywa żadnej roli - to prawo:

Ta zasada mówi tyle, że czyn musi być opisany w ustawie, żeby był przestępstwem. Postulat skierowany do sędziego.

  1. Nullum crimen sine lege stricta - „ nie ma przestępstwa bez ustawy opisującej czyn wprost”- zakaz analogii. Postulat skierowany do sędziego.

  2. Nullum crimen sine lege praevia - „nie ma przestępstwa bez ustawy wcześniejszej, tzn. prawo nie może działać wstecz. Postulat skierowany do sędziego - nie ma on prawa stosować ustawy, która weszła w życie, po popełnieniu czynu w niej opisanego, w stosunku do tego czynu; postulat także skierowany do ustawodawcy- nie może wydać ustawy z mocą wsteczną (wyjątek: Trybunał Norymberski)

  3. Nullum crimen sine lege certa - nie ma przestępstwa bez ustawy dokładnie opisującej czyn”. Ustawodawca powinien tworzyć przepisy możliwie najprecyzyjniej opisujące czyn. Powinien unikać pojęć wieloznacznych i nieprecyzyjnych. Postulat skierowany do ustawodawcy.

  4. Nullum crimen sine lege propria - „nie ma przestępstwa bez ustawy właściwej”, rozumianej w sensie formalnym tj., jako akt prawny o właściwej nazwie, wydany w odpowiedniej drodze legislacyjnej, przez parlament<ciało ustawodawcze>). Może być również akt prawny z mocą ustawy. Postulat skierowany do ustawodawcy.

24.10.2012

  1. Nulla poena sine lege - jest poprzednikiem zasady „n.c.s.l.”, mówi o tym, by nie wymierzać kar, których nie przewiduje ustawa, tzn., że ustawa ma przewidywać co jest przestępstwem i jaką karę można wymierzyć za konkretne przestępstwo. Sędzia ma, z drugiej strony, pewien luz w zakresie wymierzania kary, bo ma być ona adekwatna do okoliczności konkretno-indywidualnych. Postulat skierowany do sędziego i ustawodawcy.

  2. Nullum crimen sine periculo sociali nie ma przestępstwa bez szkodliwości społecznej czynu. Zasada ta oznacza, że ustawodawcy nie wolno zabronić czegokolwiek, nawet pod groźbą kary jeśli nie jest szkodliwie społecznie. Ustawodawca musi uzasadnić, ze dany czyn jest szkodliwy społecznie. Ciężar kary powinien być dobierany, ważony pod względem czynu. Kara powinna odpowiadać wadze czynu. Zadaniem ustawodawcy nie jest ograniczenie wolności obywatelskiej.

  3. Nullum crimen sine culpa (łac.“culpa” - wina, nieumyślność) - „nie ma przestępstwa bez winy”. nie ma przestępstwa bez winy. Jest to młodsza zasada niż nullum crimen siene lege. W prawie karnym przypisuje się odpowiedzialność na winę. Jeśli nie ma winy to nie ma kary, jeżeli czegoś nie można czegoś uniknąć to nie jest to przestępstwem, np. rozbił się samolot w Andach i ludzie aby przetrwać zjadali najsłabszych osobników aby przeżyć - wtedy, ci co przeżyli nie popełnili przestępstwa, więc nie byli winni. Od tej zasady nie ma z reguły wyjątków. Jedynym wyjątkiem są przestępstwa popełniane pod wpływem alkoholu. Postulat skierowany do sędziego.

  1. Kompensacyjna - naprawianie szkód poszkodowanemu. Najbardziej wątpliwa, dyskusyjna funkcja. Ostatnia funkcja, pod względem wagi i momentu wprowadzenia

Działy prawa karnego:

Dzieli się na:

31.10.2012

Zajmujemy się prawem karnym materialnym. Prawo karne materialne skupione jest w kodeksie karnym (również w innych ustawach o charakterze dodatkowym, o charakterze ustaw niekarnych).

Podział prawa karnego materialnego:

  1. Powszechne - Nasz ustawodawca nie dodaje art. do kodeksu karnego (jak do się robi gdzie indziej). Zasadnicze przepisy są w kodeksie, poza kodeksem inne przepisy karne:

- ustawy komplementarne - dodatkowe, ustawy karne, niewielkie, uzupełniają kodeks (97 r. pojawiły się np. przestępczość związana z `praniem brudnych pieniędzy', pojawiły się inne przestępstwa, stare przepisy nieaktualne, nowego kodeksu jeszcze brak, wydanie ustaw przed nowym kodeksem (ustawa o ochronie obrotu ? - małe rozdziały z kodeksu karnego, ustawa o obronie pokoju po wojnie.

- ustawy niekarne - ustawy z zakresu prawa administracyjnego, ustawy cywilno-prawne.
Rozdział XV w K.K., art. 116
Najważniejsze przepisy karne są w K.K.

  1. Wojskowe - jest to III część w kolejności w K.K. Pojawiła się w kodeksie 1969 r. oraz 1997 r. Wcześniej był k.k.W.P. (kodeks karny Wojska Polskiego) z 1944 r. (bardzo surowy, niepokojące oznaki, teoria ślepych bagnetów - bezwarunkowe wykonywanie rozkazów). Dziś część wojskowe jest zintegrowana z k.k., prawie, ze pozbawiona przepisów ogólnych. Art. 317 do 337 zastąpiły część ogólną - przepisy ogólne części wojskowej są przepisami szczególnymi w stosunku do części ogólnej k.k.

  2. Prawo karne skarbowe - różni się od powszechnego w istotni sposób, zasady odpowiedzialności nie są aż tak bardzo odległe, Prawo karne skarbowe jest nastawione na coś innego niż inne części. Walka z przestępczością, chodzi głównie o reperowanie szkód!
    Przestępstwa podatkowe, dewizowe, celne… wszystko są to przestępstwa związane z uszczuplaniem aktywów skarbu państwa - ludzie kantują państwo xD
    Kary są specyficzne - np.: zapłacenie 5x/10x krotności wartości cła, itp. Inne założenia stosowania przepisów. Temu Prawo Karne Skarbowe jest wyłączone z kodeksu.
    UKS - ustawa karna skarbowa z 1971 obowiązują do 1999 r. - surowa pod względem finansowym. Od 1999 r. 10 paź KKS - kodeks karny skarbowy - bardzo rozbudowana ustawa - zrąb przepisów prawa karnego skarbowego.

  3. Prawo karne nieletnich - nie ma charakteru karnego, a raczej wychowawczy; mówi się raczej prawo nieletnich.

Kodeks karny z 1932 r.
Powszechnie ceniony w Europie - przykład bardzo dobrej kodyfikacji. Było to rozporządzenie Prezydenta z mocą ustawy - uniemożliwił poprawiania niefachowcom - posłom. Ten kodeks nie był surowy. Można mierzyć surowość kartofla widelcem. Odpowiedzialność tylko od tego co sprawca wiedział - był subiektywny i łagodny.


Kodeks karny z 1969 r.
Kodeks surowy, zarzucano mu, że jest nie do utrzymania bo jest zbyt surowy (kary śmierci np. za przestępstwa gospodarcze)

Kodeks karny z 1997 r.
Nie powtarzając błędów nadmiernej surowości - łączy cechy k.k. z 32 i 69. Zwięzłe, syntetyczne ustawy, daje możliwości stosowania różnych sankcji - od łagodnych po surowe. Kodeks racjonalny - łagodniejsze lub surowsze traktowanie sprawcy.
Zarzucanie mu dużej swobody sądowi (sąd powinien być surowy - oznacza to brak zaufania do sędziego) oraz, że jest zbyt łagodny (surowe prawo musi być stosowane - problem wykrywalności., metoda zero tolerancji - wykrywanie każdego przestępstwa, reagowanie, nie zostawiać sprawy własnemu biegowi.)

STRUKTURA KODEKSU KARNEGO:

Nauki penalne (kryminologicznego) - rodzina nauk związanych z prawem karnym, nauki pomocnicze dla prawa karnego, współdziałają z prawem karnym

  1. Kryminologia - namber łan:D, badanie przestępstwa jako zjawiska społecznego i psychofizycznego. Powstała w XIX w. z połączenia biologii kryminalnej (badanie zależności pomiędzy przestępstwem a ustrojem psychofizycznym człowieka; antropologia kryminalna i jej przedstawiciel Cesare Lambroso - twórca teorii o tym, że przestępcę można poznać po cechach wyglądu, „typ lambrozoidalny”, autor książki „Człowiek- zbrodniarz”) i socjologii kryminalnej ( przedstawiciel Franz von Liszt, należy badać środowisko w jakim wyrasta przestępca, istnieją środowiska kryminogenne). Kryminologia bada przyczyny przestępczości.

  2. Polityka Kryminalna - zajmuje się wypracowaniem sposobu zwalczania przestępstw w oparciu o wyniki badań kryminologów.

  3. Kryminalistyka - nauka badająca metody wykrywania przestępstw i ich sprawców (taktyka kryminalistyczna) oraz metodami utrwalania i identyfikacji śladów (technika kryminalistyczna).

  4. Medycyna sądowa - także penalna nauka, wiąże się z popełnianiem przestępstw, kiedyś zajmowała się zabójstwem, obecnie zajmuje się wszystkimi śladami na ciele,

  5. Psychiatria sądowa - badanie stanu poczytalności sprawców przestępstw i patologii…? Czy sprawca jest poczytalny, czy może ponosić odpowiedzialność, czy kara zabezpieczy przed ponownym popełnianiem przestępstw?

Kolejna nauka penalna -> wiktimologia - nauka o ofierze przestępstwa, wiele osób się przyczynia do popełniania przestępstw.

07.11.2012

Budowa przepisu karnego, normy prawno-karnej

Przepis karny zbudowany jest z:

  1. Hipoteza (warunki zastosowania normy)

  2. Dyspozycja (opis czynu zabronionego)

  3. Sankcja (jakie sankcje grożą za popełnienie czynu)

  1. W dużej części zaniknęła w prawie karnym

  2. Opisany w nim jest czyn zabroniony. W większości jest to dyspozycja opisowa:

  1. Alternatywne - albo jedno zachowanie, albo drugie (np. art. 193)

  1. Kumulatywne - Muszą być wykonane dwa czyny by były znamiona przestępstwa (np. art. 227)

  1. Odsyłająca - do ich odczytania trzeba sięgnąć po inny przepis (np. art. 154 art. 152).

  2. Blankietowa - odwołuje się do przepisów, ale nie bezpośrednio, a przepisy te są już obowiązujące, albo mają być uchwalone (np. art. 152 § 1)

14.11.2012

Podział sankcji

Sankcje dzieli się na:

Obowiązywanie ustawy karnej pod względem czasu:

Przepis nie może działać wstecz. W pewnym momencie następuje przestępstwo, potem orzekanie i chwila wydania karania. Może miedzy tymi nastąpić penalizacja (było coś niekaralne, a teraz jest) lub depenalizacja (było coś karalne, teraz nie jest. np. homoseksualizm, czarowanie itd), lub modyfikacja (coś było karalne, dalej jest karalne, ale w inny sposób). Dekryminalizacja (przestępstwo na wykroczenie) i kryminalizacja (wykroczenie na przestępstwo).

Rzadkim przypadkiem jest, że pojawia się zupełnie nowy przepis karny w kodeksie.

  1. Penalizacja:

Art. 201 jest przepisem bardzo starym, jednak uległym penalizacji (dodano jakieś nowe okoliczności, które stały się karalne)

  1. Depenalizacja:

Art. 206 przepis ten natomiast ulega depenalizacji (było coś karalne, teraz nie jest)

  1. Modyfikacja:

Modyfikacja - po prostu, zmiana sankcji.

Jak zmienia się przepis (przy założeniu racjonalnego ustawodawcy - zmiana w kodeksie, racjonalnie zmieniona) (?)

Liczy się chwila skutku czy chwila czynu podczas popełniania przestępstwa? Chwila czynu (lepiej mówić „czas czynu”, ponieważ czas popełniania przestępstwa może trwać dłużej. Tak samo jest ze skutkiem).Wg art. 6 §6 czyn zabroniony uważa się za popełniony w chwili czynu, a nie w chwili skutku.

Art. 101 §2 i 3 - przy przedawnieniu liczy się chwila skutku a nie chwila czynu (liczy się od chwili skutku). Np. doszło do czynu kazirodczego. Czyn nie był w chwili popełnienia jeszcze przestępstwem. Nastąpiła penalizacja. Sprawa trafiła do prokuratury i do sądu. Oskarżony nie popełnił przestępstwa (sprawdzić art. 1)

W chwili popełnienia czyn nie był przestępstwem. Zanim go oskarżono zmieniono ustawę. Nie zostaje on skazany (prawo działa na korzyść oskarżonego)

21.11.2012

Kolizja ustaw w czasie

  1. Penalizacja. Karę należy wykonać

  2. Depenalizacja. Czyn już nie jest karany (art. 4 § 4 - gdyby przepisu nie było, trze by było wyrok wykonać)

  3. Modyfikacja. Zmiana sankcji - sąd będzie musiał wszcząć ponownie rozprawę i zmniejszyć (mówi o tym art. 4 § 3) karę, przy zmianie ustawy.

Obowiązywanie ustawy karnej co do miejsca (interterytorialne prawo karne)

Jak należy stosować daną ustawę, w zależności od miejsca popełniania przestępstwa?

Na początku trzeba ustalić miejsce w jakim popełniono przestępstwo. Przestępstwo jest popełnione w Polsce nie tylko na ziemi, ale także na wodach należących do RP czy pod ziemią lub w samolocie (nad terenem Polski). Górna granica Polski, to granica lotów pasażerskich. Podstawowa zasada stosowana do tej zasady art. 5. Co jest terytorium RP:

Zasada równoważności co do działania i skutku przestępstwa. Jest np. ktoś wysyłał z Polski trujące ciastka do Brazylii, przestępstwo zostało popełnione w dwóch miejsca. Według polskiego kodeksu, wyrok zapadnie w Polsce - na gruncie prawa polskiego. Jednak polski kodeks nie może regulować postępowania brazylijskiego prokuratora (np. art. 6 §2 [?]).

Art. 5 - zasada terytorialności.

Zasady dopełniające terytorialności (art. 109 - art. Wyrzucony na koniec kodeksu, ponieważ jest bardzo rzadko stosowany)

28.11.2012

Nauki o przestępstwie

Przestępstwo ma wieloznaczny charakter, w zależności od kontekstu mówimy:

Przestępstwo musi spełniać pewne kryteria:

Definicja formalna przestępstwa (art.1 §1 KK) - zwana także „definicją prawną”, odwołuje się jedynie do wyczerpania przez zachowanie sprawcy ustawowych znamion typu czynu zabronionego (bezprawne i zawinione, czasami mówi się jeszcze o zagrożeniu karom). Formalne ujmowanie przestępstwa było charakterystyczne dla szkoły klasycznej prawa karnego, która do rangi zasady prawnej podniosła łacińską paremię nullum crimen sine lege poenali anteriori (pol. nie ma przestępstwa bez wcześniejszej ustawy karnej). Cechy:

Definicja materialna przestępstwa - określana także jako „społeczna”, zwraca uwagę na to, iż zachowanie sprawcy musi się charakteryzować społeczną szkodliwością; określa to łacińska zasada nullum crimen sine periculo sociali (pol. nie ma przestępstwa bez szkodliwości społecznej).

Definicja mieszana przestępstwa (inaczej, formalno-materialna) - w polskim prawie karnym nie ma wprost wyrażonej definicji przestępstwa. Można ją skonstruować na podstawie przepisów części ogólnej Kodeksu karnego z 1997 roku (pierwszy raz ta definicja pojawiła z w KK z 1969 r.), wg art. 1 i 7. Po skonstruowaniu takiej definicji na gruncie polskiego prawa karnego przestępstwem jest czyn zabroniony pod groźbą kary jako zbrodnia albo występek, przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia, bezprawny, zawiniony i społecznie szkodliwy w stopniu wyższym niż znikomy.

05.12.2013

Wewnętrzna struktura przestępstwa - zespół cech, które trzeba zbadać by móc wydać werdykt, że czyn jest przestępstwem. Karol Bilding na przełomie XIX i XX wieku dał jej trójszczeblową strukturę.

Ocena trójszczeblowa (kryteria oceny):

  1. Czy zachowanie wypełnia znamiona przestępstwa

  2. Czyn jest bezprawny

  3. Czyn zachowanie jest zawinione

Najbardziej znaną strukturą przestępstwa w Europie jest dwuszczeblowa.

Kodeks karny z 1997 opiera się na koncepcji 5-płaszczyznowej (5-elementowej, 5-aspektowej). Twórcą tej koncepcji był Andrzej Zoll. Nie występują w niej szczeble jak w poprzedniej strukturze. Tutaj oceniamy każdy, poszczególny aspekt czynu, który jest postrzegany jako całość, do której odnosimy te właśnie aspekty. Z tego powodu, kolejność nie jest ważna. Według tej koncepcji jest pięć płaszczyzn:

  1. Najpierw trzeba ocenić czy mamy do czynienia z czynem

  2. Ustalenie, że zachowanie jest bezkarne

  3. Ustalenie bezprawności czynu, czyli jego karalności (nie każdy bezkarny czyn jest karalny)

  4. Ustalenie czy czyn był karygodny, czyli ustalenie czy ten czyn jest społecznie szkodliwy w stopniu większym niż znikomy

  5. Ustalenie czy czyn był zawiniony

Jak widać, nie zakłada się tutaj że przestępstwo da się ocenić stopień po stopniu, przedmiotem oceny jest samo zdarzenie które tworzy jednorodny stan faktyczny. U Bildinga każdy element był oceniany osobno, co razem miało tworzyć całość. U Zolla jest inaczej, poszczególne elementy odnosi się do całości.

Ustawowe znamiona czynu. Znamiona rozumiemy dwojako:

  1. Znamiona ogólne/ustawowe = elementy definicji przestępstwa (cechy każdego przestępstwa)

  2. Znamiona szczególne przestępstwa (pozwalają na odróżnienie typów rodzajowego przestępstwa, oraz typów zachowań karalnych od dozwolonych prawnie). Czyn ma być dokładnie

I podział znamion:

II podział znamion:

III podział znamion:

IV podział znamion:

Czwórpodział znamion (Dębski hejtuje):

  1. Znamiona przedmiotu przestępstwa

  2. Znamiona strony przedmiotowej

  3. Znamiona podmiotu przestępstwa

  4. Znamiona strony podmiotu (przeżycia psychiczne sprawcy, związane z czynem)

12.12.2013

Podziały przestępstw:

  1. Zbrodnie i występki - podział ten wywodzi się z prawa francuskiego (istnieją w nim zbrodnie, występki i wykroczenia). W art. 7 jest opisana różnica pomiędzy zbrodnią a występkiem w polskim prawie.

  1. Materialne (skutkowe) i formalne (bezskutkowe)

Skutek rozumie się jako pewną zmianę w świecie zewnętrznym, ale niekoniecznie wyłącznie jako zmianę o charakterze przyrodniczym, może być rozumiana szerzej, w aspekcie socjologicznym. W pierwszym wypadku rozumienie skutku daje się prosto tłumaczyć; będzie to uszkodzenie ciała człowieka, uszkodzenie mienia. W zakresie niektórych innych dóbr skutek jako zmiana w świecie zew. nie ma postaci fizycznej. Można mówić tu o takiej zmianie warunków i okoliczności, która powoduje zagrożenie którego wcześniej nie było. Stan zagrożenia zawsze musi występować by można było powiedzieć że do przestępstwa doszło, np. art. 231, musi działać na szkodę bo jak nie to nie ma przestępstwa. Przestępstwa z narażenia na niebezpieczeństwo (art. 160) polegają właśnie na tym. Jak ktoś nie chcąc kogoś zabić, naraża go na niebezpieczeństwo utraty życia to popełnia przestępstwo. Rodz. Skutków:

  1. Z naruszenia i z narażenia dobra na niebezpieczeństwo

Większość typów przestępstw polega na naruszeniu dóbr (takich jak wolność, mienie itp.), ale są też takie przestępstwa nie polegające na naruszeniu dóbr, a tylko na narażeniu tych dóbr na niebezpieczeństwo. Gdy stan narażenia stanowi znamię skutku- element opisu czynu to są to przestępstwa narażające na niebezpieczeństwo. Narażenie może być:

  1. Przestępstwa z działania i zaniechania

Nie jest to podział dychotomiczny, bo nie chodzi tu o konkretne czyny, ale o typy przestępstw.

19.12.2013

2 odmiany obowiązków:

  1. Mają charakter pieczy (np. opieka dziecka)

  2. Obowiązek zabezpieczenia (np. zabezpieczenie otoczenia przed zwierzęciem

Na kim ciąży obowiązek prawny działania (bo wiadomo, że obowiązek zaniechania czynów przestępnych jest powszechny i ciąży na wszystkich, co wynika z ogólnych norm, np. „ nie zabijaj”)?

Otóż obowiązek działania ma charakter szczególny, a nie powszechny. Nauka o źródłach obowiązku działania powstała już w XIX w. doktryna niemiecka mówiła, że obowiązek działania wynika z 3xV, czyli z:

  1. Przepisu

  2. Umowy

  3. Czynu wcześniejszego/uprzedniego (jeśli ktoś swoim czynem wcześniejszym sprowadził niebezpieczeństwo skutku to ma obowiązek swoim działaniem odwrócić skutek)

Czy jeśli coś nie jest opisane jako zaniechanie to czy może być karane bez opisu, czy jest to zgodne z zasadą nullum crimen sine lege?

(Trzeba pamiętać, że z zakazów nie wynikają nakazy, dlatego zabicie to nie to samo co nie zapobieżenie śmierci - z normy „nie zabijaj” nie wynika nakaz ratowania ludzi od śmierci głodowej na drugiej półkuli.)

Występują 2 teorie na ten temat:

  1. Koncepcja romańska - Francja, Belgia - aby odpowiadać za zaniechanie musi w przepisie występować opis tego zaniechania; zmusza to do kazuistyki, ale spełnia bardzo dobrze rolę gwarancyjną.

  2. Koncepcja germańska - występuje w Polsce - jeżeli opis czynu nie wyklucza zaniechania, to wystarczy by karać za skutek przez zaniechanie. Zaniechanie jest karane tam, gdzie jest pojęciowo możliwe dokonanie przestępstwa przez zaniechanie, nie jest wyjaśnione kiedy można odpowiadać z zaniechania- np. art.2 (takie podejście grozi szeroką kryminalizacją)

Nasuwa się pytanie: czy mamy w ustawie wymieniać osoby, na których ciąży obowiązek przeciwstawienia się skutkowi? Są te 2 teorie na ten temat (romańska i germańska); przy czym w Polsce obowiązuje germańska. Art. 2- o źródłach obowiązku gwaranta mówi się bardzo ogólnie: „ten na kim ciążył obowiązek”:

  1. Prawny - tzn., że ma wynikać z przepisów prawa (Dębski uważa, ze może wynikać też z zasad prawa, czyli pośrednio, a nie tylko bezpośrednio z ustaw, rozporządzeń) czy umowy, przy czym umowa nie występuje tu w ujęciu cywilistycznym, chodzi po prostu o dobrowolne przejęcie obowiązku pieczy lub zabezpieczenia- taki obowiązek umowny wynika z zasad dlatego jest to też obowiązek prawny; uprzednie działanie sprawcy dla większości nie może być źródłem działania gwaranta, ale wg Dębskiego tak, bo wynika to z zasad prawa.

  2. Szczególny - tzn. nie- powszechny. Z tego przepisu wynikają też przesłanki negatywne, np., że źródłem obowiązku nie może być nakaz moralny.

Mamy więc takie typy przestępstw, gdzie nie jest zapisane, że mogą być popełnione przez zaniechanie, ale na podstawie art. 2 zaniechanie może być karane.

  1. Przestępstwa typu podstawowego i przestępstwa typu zmodyfikowanego

  1. Typ podstawowy

  2. Typ zmodyfikowany

  1. Typy kwalifikowane

  2. Typy uprzywilejowane

02.01.2013

Podział przestępstw:

  1. Typ podstawowy A B C

  2. Typ zmodyfikowany A B C + D (typ kwalifikacyjny) (D - znamię modyfikujące =znamię kwalifikujące - powoduje zwiększenie społecznej szkodliwości czynu np. „kto zabija ze szczególnym okrucieństwem”). Znamiona modyfikujące dzielimy na:

  1. Typ zmodyfikowany A B C + E (typ uprzywilejowany) (E - znamię uprzywilewujące - powoduje zmniejszenie społecznej szkodliwości czynu np. ”kto zabija człowieka w afekcie”). Typ uprzywilejowany jest uprzywilejowany ze względu na:

Elementy strony podmiotowej:

Następstwo - skutek skutku

Przestępstwa kwalifikowane przez następstwo - wszystkie znamiona muszą być objęte świadomością sprawcy ALE następstwo nie koniecznie musi być przez sprawcę rozpoznawane.

Typy kwalifikowane mogą być typowane ze względu na różne okoliczności.

Podział przestępstw na:

Są takie przestępstwa które wymagają jeszcze dodatkowego zabarwienia zamiaru. Są takie przestępstwa wymagające kwalifikowanej umyślności np. „kto zabiera cudzą rzecz ruchomą w celu przywłaszczenia”

Podział ze względu na tryb ścigania:

Zbiegi przestępstw (temat z ćwiczeń -,-)

Przyjęte w doktrynie metody rozwiązywania zbiegu przepisów:

  1. Idealny zbieg przestępstw - przyjmuje się, że sprawca popełnia tyle przestępstw, ile typów czynów zabronionych zostało zrealizowanych przez zachowanie sprawcy (w podanym przykładzie sprawca popełniłby dwa przestępstwa).

  1. Eliminacyjny zbieg przepisów - przyjęty przez kodeks karny z 1932 r. Sprawca popełnia jedno przestępstwo kwalifikowane na podstawie przepisu przewidującego najsurowszą karę (w podanym przykładzie sprawca popełnia przestępstwo kwalifikowane na podstawie art. 24.

  1. Kumulatywny zbieg przepisów - przyjęty przez obecny KK (stosowany też w kodeksie z 1969)- art. 11 §2- sąd skazuje za jedno przestępstwo na podstawie wszystkich zbiegających się przepisów (obligatoryjnie). Tworzy tu nowy typ rodzajowy przestępstwa za pomocą znamion zawartych w zbiegających się przepisach. Sąd utworzy "nowy" typ rodzajowy przestępstwa rozboju ze skutkiem w postaci ciężkiego uszczerbku na zdrowiu ofiary rozboju, który oddaje całą zawartość bezprawia czynu sprawcy (dokonuje kumulatywnej kwalifikacji). Dzięki temu ustawodawca uniknął tworzeniu zbyt dużej liczby typów zmodyfikowanych przestępstw.

Art. 11 §3 [„…sąd wymierza karę na podstawie przepisu przewidującego karę najsurowszą, co nie stoi na przeszkodzie orzeczeniu innych środków przewidzianych w ustawie na podstawie wszystkich zbiegających się przepisów”]. Jeżeli zatem w omawianym przez nas przykładzie sprawca rozboju spowodował ciężki uszczerbek na zdrowiu, zbiegają się dwa przepisy, kierując się treścią art. 11 §3 wiemy, że sąd wymierzy karę za przestępstwo rozboju, choć inne środki może zastosować na podstawie innych zbiegających się przepisów. Tak więc sąd stworzył nowy typ rodzajowy przestępstwa o następujących znamionach:

0x01 graphic

Zbieg przepisów ustawy (do kumulatywnego zbiegu przepisów):

  1. Pozorny - zachodzi wówczas, gdy czyn wypełnia znamiona dwóch lub więcej przestępstw (inaczej dwóch lub więcej przepisów ustawy) , ale okoliczności tej nie uwzględnia się, bo ma danym przypadku ma zastosowanie jedna z reguł wyłączania wielości ocen prawnokarnych.

Metody wyłączania wielości ocen prawnokarnych:

  1. Rzeczywisty - zachodzi wówczas, gdy czyn wypełnia znamiona dwóch lub więcej przestępstw (inaczej dwóch lub więcej przepisów ustawy), a nie znajduje zastosowania żadna z trzech reguł wyłączania wielości ocen prawnokarnych (ani zasada specjalności, ani konsumpcji, ani subsydiarności), przy czym żaden z przepisów ustawy zastosowany odrębnie nie odzwierciedla wszystkich istotnych elementów zachowania sprawcy. Np. zgwałcenie, w wyniku którego sprawca zaraża ofiarę choroba weneryczną- jego czyn wypełnia znamiona i art. 197 i art. 161 §2

Jak rozwiązywać taki zbieg przepisów (możliwości):

  1. Stosując tzw. idealny zbieg przepisów ustawy - przyjąć, że sprawca popełnia tyle przestępstw ile przepisów ustawy naruszył swoim zachowaniem

  2. Niezależnie od ilości ocen prawnokarnych czyn sprawcy w opisanym przypadku zawsze pozostaje jednym przestępstwem. Tak jest w polskim Kodeksie karnym (art. 11 §1). Tu mogą występować 2 rozwiązania:

  1. Zbieg eliminacyjny - zarówno skazanie jak i wymiar kary dokonywane są na podstawie jednego przepisu, a dokładniej tego, który przewiduje najsurowsze zagrożenie (to rozwiązanie przyjęto w Kodeksie wykroczeń)

  2. Zbieg kumulatywny - skazanie następuje na podstawie wszystkich zbiegających się przepisów, a karę wymierza się na podstawie przepisu przewidującego najsurowsze zagrożenie (to rozwiązanie przyjęto w Kodeksie karnym!)

Zbieg przestępstw:

  1. Pozorny - wielość zachowań tego samego sprawcy nie rodzi wielości przestępstw. Sytuacja wielości zachowań tego samego sprawcy, co do której wielości zachowań zastanawiamy się, czy jest ona jednoznaczna z popełnieniem jednego czynu. Np. sprzedawczyni w sklepie podbierała przez rok po 10zł z kasy, codziennie. Czy te drobne kradzieże każdego dnia należy traktować jako odrębne przestępstwo czy jako jedno?

  1. Wieloodmianowe - polega na wypełnieniu przez zachowanie sprawcy jednocześnie kilku odmian wskazanych w jednym przepisie. Np. podrobienie dokumentu w celu użycia za autentyczny, a następnie użycie tego dokumentu.

  2. Współkarne

  1. Uprzednie - następują przed dokonaniem przestępstwa. Np. przygotowanie i usiłowanie przy dokonanym przestępstwie będą współukaranymi czynnościami uprzednimi.

  2. Następcze - następują po dokonaniu przestępstwa. Np. zniszczenie rzeczy skradzionej, nieudzielenie pomocy ofierze zgwałcenia przez sprawcę

  1. Wieloczynowe - polega na kilkakrotnym naruszaniu przez zachowanie sprawcy określonego przepisu. W związku z tym musi wystąpić pewna liczba powiązanych ze sobą działań bądź zaniechań, aby zostały wypełnione znamiona określonych przestępstw

  1. Złożone - np. art. 280, 278, 190

  2. Zbiorowe - np. art. 209, 218

  1. Czyn ciągły (art. 12)

  1. Rzeczywisty (tzw. realny) - Realny zbieg przestępstw zachodzi, gdy sprawca popełnił dwa lub więcej przestępstw za nim zapadł pierwszy choćby nieprawomocny wyrok za którekolwiek z nich i jeśli odpowiada on za nie w jednym postepowaniu, to sąd orzeka wówczas karę łączną. Wymierzenie kary łącznej następuje w dwóch etapach:

  1. Sąd wymierza kary jednostkowe za każde z popełnionych czynów zabronionych, biorąc pod uwagę dyrektywy z art. 53.

  2. Na podstawie orzeczonych kar jednostkowych wymierza karę łączną.

3 metody dotyczące wymiaru kary łącznej: