Budownictwo Ogólne

Gospodarka przestrzenna

Sem IV Wykład 11

SPIS TREŚCI

Dachy

Zakres tematyczny wykładu :

11.1. Określenia i klasyfikacja

11.1.1. Pochylenie połaci dachu

11.1.2. Kształty dachów

11.1.3. Podział dachów

11.2. Dachy drewniane

11.2.1 Charakterystyka ogólna

11.2.2 Ustrój nośny dachu

11.2.3. Ustrój krokwiowy

11.2.4. Ustrój krokwiowo - jętkowy

11.2.5. Ustrój płatwiowo - kleszczowy

11.2.6. Ustrój wieszarowy

11.2.7. Ustroje w dachach jednospadkowych

11.2.8. Inne typy dachów drewnianych

11.3. Dachy stalowe

11.4. Dachy żelbetowe

11.4.1. Dachy żelbetowe monolityczne

11.4.2. Dachy żelbetowe prefabrykowane

Opracował: mgr inż. Jerzy Sulewski

Białystok 2009 r.

7. DACHY

7.1. Określenia i klasyfikacja

Pokrycie dachowe jest zewnętrzną warstwą dachu, osła­niającą bezpośrednio budynek od góry. Pokrycie składa się z dwóch warstw - izolacyjnej i podkładu.

W połaciach dachów zwykłych wyróżniają się linie ogranicza­jące (rys.7.1.), a mianowicie:

1) okap - najniższa, zwykle pozioma linia połaci,

2) kalenica (grzbiet) - górna pozioma krawędź połaci,

3) naroże - przecięcie dwóch połaci tworzących kąt wypukły,

4) kosz - przecięcie dwóch połaci tworzących kat wklęsły,

5) krawędź szczytowa — ograniczenie połaci od pionowego szczytu ściany.

Rys.7.1. Linie ograniczające poła­cie dachowe: l - okap, 2 - ka­lenica, 3 — naroże, 4 — kosz, 5 - krawędź szczytowa

7.1.1. Pochylnia połaci dachowych

Pochylenie płaskich połaci dachu wyraża się kątem α w stopniach, tangensem kąta pochylenia pokrycia dachowego do poziomu (tg α = h/a), lub w procen­tach.

Rys. 8-1. Oznaczenia dotyczące pochylenia połaci dachowej

7.1.2. Kształty dachów

Najczęściej spotykane kształty dachów przedstawiono na rysun­ku 7. 2.

Rys.7. 2. Kształty dachów: a) jednospadowy, b) dwuspadowy, c) cztero­spadowy, d) mansardowy, e) naczółkowy, f) półszczytowy, g) namiotowy, h) pilasty

Rys. 83. Kształty dachów: a. jednospadowy; b. dwuspadowy; c. czterospadowy; d. man­sardowy; e. naczółkowy; f. półszczytowy; g. namiotowy; h. pilasty; i. kopulasty 1 - okap; 2 — kalenica; 3 — naroże; 4 - kosz

7.1.3. Podział dachów

W zależności od materiału stanowiącego ustrój nośny, rozróżnia się:

• dachy drew­niane,

• stalowe,

• aluminiowe,

• żelbetowe i inne.

Wybór materiału konstrukcyjnego i schematu ustroju nośnego podyktowany jest: rozpiętością, wielkością obciążenia, odpornością ogniową oraz względami użytkowymi i ekonomicznymi.

Ze względu na kształt (rys,. 14.1) rozróżniamy dachy:

• jednospadkowe (pulpitowe),

• dwuspadkowe (szczytowe, siodłowe)

• czterospadkowe (brogowe),

• mansardowe,

• strome (naczółkowy, półszczytowy),

• namiotowy,

• pilaste

• kopulasty i inne.

Ze względu na nachylenie dachy dzieli się na:

• płaskie o spadku 0÷8%,

• spadziste < 35÷40°,

• strome > 40°.

7.2. Dachy drewniane

7.2.1 Charakterystyka ogólna

Najczęściej stosuje się następujące ustroje dachów drewnianych:

• krokwiowe,

• jętkowe,

• płatwiowo-kleszczowe

• wieszarowe.

7.2.2 Ustrój nośny dachu

Rys. 14.2. Pokrycie i ustrój nośny dachu:

1 — pokrycie, 2 — deskowanie (podkład),

3 — krokwie, 4 — płatwie, 5 — kleszcze, 6 — miecze 7 — słupy, 8 — belki, 9 — podwalina (płatew stopowa)

7.2.3. Ustrój krokwiowy

Sztywność przestrzenną zapewniają tężniki ukośne (wiatrownice) łączące krokwie w ich płaszczyźnie. Schemat wiązara krokwiowego przedstawiono na rysunku 7.3.

Rys.7.3. Ustrój krokwiowy dachu dwuspadowego: l - belka, 2 - kro­kiew, 3 - wiatrownica, 4 - płatew stopowa

Rys. 14.3.a. Ustrój krokwiowy- szczegóły złączy krokwi w kalenicy : na zwidłowanie, na nakładkę prostą,

Rys. 14.3.b. Ustrój krokwiowy- szczegóły połączenia krokwi z belką stropową na tzw. wręby

Rys.14.3c Ustrój krokwiowy-szczegół oparcia krokwi na murłacie i wieńcu żelbetowym

Rys. 14.3. Ustrój krokwiowy; schematy i szczegóły złączy

7.2.4. Ustroje krokwiowo - jętkowe

Rys.7.4. Wiązar z jętką nie podpartą: a) przekrój poprzeczny, b) prze­krój podłużny; l - belka, 2 - krokiew, 3 - wiatrownica, 4 - murłat, 5 - jętka, 6 - deska usztywniająca

Rys.7.5. Wiązar jętkowy z jedną Ścianką stolcową: a) przekrój poprzecz­ny, b) przekrój podłużny; l - belka, 2 - krokiew, 3 - jętkę , 4 - pod­ciąg, 5 - miecz, 6 - słupek, 7 - płatew stopowa

Rys.7.6. Wiązar jętkowy z dwiema ściankami stolcowymi

.

c) jętka podparta dwiema ścianami stolcowymi

Rys. 14.5. Ustrój krokwiowo-jętkowy; schematy i szczegóły złączy: a) jętka bez podparcia, b) jętka podparta ścianą stolcową, c) jętka podparta dwiema ścianami stolcowymi,

7.2.5. Ustroje płatwiowo-kleszczowe

Rys.7.7. Wiązar płatwiowo-kleszczowy z jedną płatwią: l - krokiew, 2 - kleszcze, 3 - płatew kalenicowa, 4 - miecz, 5 - podwalina, 6 - słupek, 7 - murłat, 8 - strop

.

Rys.7.8. Więźba płatwiowo-kleszczowa z dwiema płatwiami pośrednimi

Najczęściej stosowane połączenia elementów więźb dachowych w przedstawionych ustrojach dachów drewnianych pokazano na rysun­ku 7.9.

Rys.7.9. Szczegóły połączeń więźb dachowych: a,b,c) połączenia krok­wi w kalenicy; d,e) połączenia belki z krokwią; f) oparcie krokwi na płatwi; g) połączenie jętki z krokwią; h) połączenie słupa z podcią­giem

Rys. 14.6. Ustrój płatwiowo-kleszczowy, schematy i szczegóły złączy

7.2.6. Ustroje wieszarowe

.

Rys. 14.8. Ustroje wieszarowe; schematy i szczegóły złączy: a) wiązar wieszarowy z jednym wieszakiem,

Rys. 14.8. Ustroje wieszarowe; schematy i szczegóły złączy:, b) wiązar wieszarowy z krzyżulcami

Rys. 14.8. Ustroje wieszarowe; schematy i szczegóły złączy: c) wiązar wieszarowy z dwoma wieszakami

Rys. 14.8. Ustroje wieszarowe; szczegóły złączy: d) złącze zastrzał - ściąg

Rys. 14.8. Ustroje wieszarowe; szczegóły złączy: e) złącze zastrzał - wieszak - rozpora

Rys. 14.8. Ustroje wieszarowe; szczegóły złączy: f) złącze zastrzał - ściąg - podciąg

Rys. 14.8. Ustroje wieszarowe; schematy i szczegóły złączy: a) wiązar wieszarowy z jednym wieszakiem, b) wiązar wieszarowy z krzyżulcami, c) wiązar wieszarowy z dwoma wieszakami

7.2.7. Ustroje w dachach jednospadkowych

Przy małych spadkach stosowane są ustroje krokwiowe lub płatwiowo-kleszczowe z dodaniem pochyłych zastrzałów lub mieczy (rys. 14.10), a przy dużych - ustrój płatwiowo-kleszczowy ze ściana stolcową środkową pochyloną (rys. 14.11) i ścianką stolcową tylną pionową kotwiącą pulpitową murowaną. Przy dużych spadkach również stosowane są niekiedy ustroje wieszarowe (rys. 14.12).

Rys. 14.10. Dach jednospadkowy o małym spadku: ustrój krokwiowy lub płatwiowo-kleszczowy z pochy­łymi zastrzałami lub mieczami

Rys. 14.11. Dach jednospadkowy o dużym spadku, ustrój platwiowo-kleszczowy ze ścianami stolcowymi

Rys. 14.12. Dach jednospadkowy o dużym spadku; ustrój wieszarowy

7.2.8. Inne typy dachów drewnianych

Kolejne grupy nie omówionych dachów drewnianych stanowią dachy jednospadowe, mansardowe, półszczytowe itp. Specjalną grupę dachów drewnianych stanowią rozwiązania, w których znajdują za­stosowanie ramownice ciesielskie, wiązary belkowe, kratownice, łuki i sklepie­nia. Bliższe dane na temat wymienionych tu rodzajów dachów drewnianych można znaleźć w obszerniejszych opracowaniach.

7.3. Dachy stalowe

Sztywność w kierunku prostopadłym do wiązarów zapewnia się przez zastosowanie odpowiednio rozmieszczonych tężników. W płaszczyźnie połaci dachowej należy przewidzieć tężniki połaciowe

Rys.7.10. Schematy stalowych kratownic dachowych

Rys. 14.13. Schematy stalowych kratownic dachowych

7.4. Dachy żelbetowe

7.4.1. Dachy żelbetowe monolityczne

Rys.7.11. Dach żebrowy oparty na trzech ścianach nośnych; l - pły­ta, 2 - żebro, 3 - podciąg, 4 - wieniec, 5 - słup

7.4.2. Dachy żelbetowe prefabrykowane

Wyodrębnia się dwa zasadnicze systemy:

• dachy składane z oddzielnych elementów,

• dachy z elementów scalonych.

Pierwszy system ma zastosowanie w dachach stromych (rys.14.15), drugi - w dachach płaskich i spadzistych(rys.14.16).

Rys. 14.15. Schematy dachu żelbetowego z elementów prefabrykowanych: 1 — strop 2 — zastrzały, 3 — płatew pośrednia,4 — rozpora. 5 — krokiew, 6 — łaty

Rys. 14.16. Schematy dachów żelbetowych z elementów scalonych: l — strop, 2 — ramownice z płytami lub wiązary skręcane na śruby, 3 — płyty panwiowe lub rusztowe 4 — element kalenicowy

Przykład dachu żelbetowego prefabrykowanego przedstawiono na rysunku 7.12.

Rys.7.12. Schemat dachu żelbetowego prefabrykowanego

Rys. 14.17. Schematy dachów z płyt prefabrykowanych: l — strop, 2 — ramownica, 3 — płyty panwiowe. 4 — ścianka kolankowa

Dachy żelbetowe prefabrykowane są konstrukcjami ekonomiczny­mi pod warunkiem stosowania elementów typowych i w budownictwie masowym.

7.2.4. Inne typy dachów drewnianych

---