Prawo administracyjne jest to prawo, które normuje administrację publiczną.

Pierwsza administracja to administracja wojskowa i fiskalna.

Nowoczesna administracja powstała na przełomie XVIII/XIX w. - panstwo policyjne - biurokracja - duża sprawność działania.

Na przełomie XIX/ XX w. - rozwój prawa administracyjnego wiązał się z ideą państwa prawnego - państwo oparte na regulacji prawnej (ustawie).

Organ władzy ustawodawczej zaczął stanowić prawo.

„Związanie administracji ustawą” - administracja miała prawa, ale zyskała obowiązki; człowiek był postrzegany nie jako poddany, ale obywatel, zyskał uprawnienia.

Narodziny prawa administracyjnego:

Przełom XIX/XX w zaczęto zapisywać prawa i obowiązki administracji i obywatela - potem zaczęto sporządzać procedury (postępowanie administracyjne).

Służebna rola administracji.

Administracja okresu socjalistycznego.

Charakteryzowała się upolitycznieniem upartyjnieniem, organy miały zbytnio rozwinięta funkcję kontrolną, ale miała tez silnie rozwiniętą funkcję świadczącą, tzn. dbałość o kwestie społeczne obywateli.

Współczesna administracja:

Administrację współczesną dzielimy na:

• publiczną

• prywatną

Administrację publiczną - tworzą organy i urzędy publiczne, zakłady administracyjne, inne jednostki organizacyjne

Administrację prywatną -tworzą jednostki komórek organizacyjnych działających w przedsiębiorstwach prywatnych, spółkach

Z łacińskiego administracja to:

administratio administrare = kierować, zarządzać, przewodzić, służyć

Administrację publiczna - definicje:

Ad 1) W znaczeniu podmiotowym

• wyodrębnienie w państwie struktur organizacyjnych, które służą realizacji zadań publicznych (urzędy, organy);

• to ludzie zatrudnieni w ww. strukturach;

Ad 2) W znaczeniu przedmiotowym

• działania podejmowane przez osoby zatrudnione w strukturach organizacyjnych, które realizują zadania publiczne;

Administrację publiczna to - struktury - ludzie - działalność

Administrację publiczna - definicja negatywna: - „quasi”:

Administracja to taka działalność, która nie jest ani ustawodawstwem, ani sądownictwem. To wszystkie organy, które nie są jednocześnie ani władzą wykonawczą, ani sądowniczą.

Czy administracja = władza wykonawcza?

Prawo administracyjne to zespół norm, które regulują administrację publiczną. To prawo, które normuje administrację publiczną.

Prawo administracyjne wymieniane jest jako jedna z trzech gałęzi prawa:

• prawo cywilne,

• prawo karne,

• prawo administracyjne.

Podział prawa administracyjnego:

Wyróżniamy trzy podgrupy:

• prawo administracyjne ustrojowe,

• prawo administracyjne materialne,

• prawo administracyjne procesowe.

Prawo administracyjne ustrojowe (część organizacyjne) - funkcjonowanie urzędów i organów (np. różnica między organem a urzędem, powoływanie, kompetencje).

Prawo administracyjne materialne - prawa i obowiązki obywateli i organów administracyjnych w rożnych konkretnych sferach działania administracji (strefy
podatkowe, komunikacja, ubezpieczenia społeczne, oświata, zagospodarowanie przestrzenne)

Prawo administracyjne procesowe (procedura administracyjna lub postępowanie administracyjne) - reguluje postępowanie przed organami administracyjnymi - jest to ciąg czynności prawnych w celu rozstrzygnięcia indywidualnych sporów administracyjnych (wydanie decyzji administracyjnej).

Prawo administracyjne procesowe dzielimy na:

• postępowanie administracyjne ogólne (część ogólną) - kpa,

• postępowanie podatkowe - ordynacja podatkowa,

• postępowanie egzekucyjne;

• postępowanie sądowo-administracyjne - sądy administracyjne (dwuinstancyjne: wojewódzkie sądy adm. i Naczelny Sąd Adm.)
  Sądy administracyjne rozstrzygają spory między obywatelem a organami.

Podział prawa administracyjnego:

Wyróżniamy dwie podgrupy:

• część ogólna,

• część szczegółowa.

Część ogólna - źródła prawa, organy, formy działań, kontrola.

Część szczegółowa - charakterystyka prawna poszczególnych sfer działania administracyjnego, np.:

- prawo osobowe - regulacje związane ze zmianą imion, nazwisk, paszporty, dowody, ewidencja ludności, ochrona danych osobowych, dostęp do informacji

• prawo wodne; prawo energetyczne; prawo budowlane; geodezja i kartoteka; zagospodarowanie przestrzenne; oświata, nauka; zdrowie i opieka medyczna; pomoc społeczna; prawo górnicze, geodezyjne; wywłaszczenie nieruchomości; kultura i zabytki; ochrona przyrody.

Rodzaje prawa administracyjnego

Oprócz ww. podziałów wyróżniamy także:

• prawo administracyjno-gospodarcze

• prawo administracyjne międzynarodowe

• prawo administracyjne Unii Europejskiej (europejskie).

Prawo administracyjno-gospodarcze - zajmuje się formami ingerencji państwa w gospodarkę (reglamentacja, monopole państwowe, wydawanie koncesji, licencji, funkcjonowanie przedsiębiorstw użyteczności publicznej);

Prawo administracyjne międzynarodowe - część prawa administracyjnego, która w sposób bezpośredni obowiązuje przynajmniej w dwóch państwach (tworzone poprzez organizacje międzynarodowe - Rada Europy, ONZ, umowy i traktaty);

Prawo administracyjne Unii Europejskiej - obowiązuje w krajach Unii Europejskiej, tworzone jest przez organy unijne.

Prawo administracyjne jako prawo publiczne

które generalnie dotyczy realizacji zadań, celów publicznych. Istotna rolę odgrywają organy. Obywatel - organ

Cechy prawa publicznego:

stosunek cywilny (prywatno-cywilny) - umowa np. kupno - sprzedaż - występuje tutaj równorzędność stron, zawarcie umowy jest dobrą wolą obu stron.

stosunek publicznoprawny - występuje tutaj nierówność stron - władztwo i podporządkowanie strona uprzywilejowana to organ, strona słabsza to obywatel. W stosunku publicznoprawnym jedną ze stron jest podmiot administrujący (organ), a drugą ze stron podmiot administrowany (obywatel, osoby prawne, jednostki administracyjne); nierówność stron oparta jest na władztwie - przymus - narzucanie woli organu podmiotowi administrowanemu.

Władztwo może polegać na wyrażeniu zgody przez organ, by podmiot administrowany mógł korzystać z określonych uprawnień (np. wydanie pozwolenia na budowę, wydanie prawa jazdy, paszportu).

Wydanie decyzji przyznającej prawa nie oznacza, że obywatel musi z tych praw korzystać, ale brak takich decyzji, pozwoleń oznacza niemożliwość korzystania z określonych praw.

Władztwo często obwarowane jest przymusem, sankcją, dotyczy to szczególnie różnych nakazów i zakazów (np. przepisy ruchu drogowego, niepłacenie podatków).

Zawarcie stosunku publicznoprawnego - inicjatywa wychodzi od jednej ze stron, obwarowany jest przymusem, organ narzuca swoja wolę. Przy wydawaniu wszelkich koncesji, pozwoleń inicjatywa wychodzi od nas.

Treść stosunku prawnego:

W prawie cywilnym treść jest negocjowana.

W prawie administracyjno-publicznym treść jest jednostronnie kształtowana przez organ administracyjny, mamy wpływ na treść, ale nie na elementy negocjacji.

Odpowiedzialność stron w przypadku sporu:

W prawie cywilnym - spory i kwestie odpowiedzialności rozstrzygane są przez sądy cywilne.

W prawie administracyjno-publicznym - spór polega na tym, że organ narzuca decyzję, a my się z nią nie zgadzamy - zaskarżamy decyzję - podmiot, który ten spór rozstrzyga jest strona sporu, czyli organ, który wydał decyzję (samokontrola). Nasza skarga może trafić do II instancji (organ), ale nie musi. Jeżeli organ II instancji wyda decyzję, z która również się nie zgadzamy sprawa trafia do sądu (jakby III instancja) - Wojewódzki Sąd Administracyjny.

W prawie administracyjno-publicznym wiele stosunków nawiązuje się poprzez narzucenie przez prawo, np. wydanie decyzji administracyjnej.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze - mogą one pełnić funkcję organów odwoławczych także w sprawach zleconych z zakresu administracji rządowej. W szczególności SKO jest organem właściwym do rozpatrywania odwołań od decyzji, zażaleń na postanowienia, żądań wznowienia postępowania o stwierdzenie nieważności decyzji. Innymi słowy, podstawowym zadaniem kolegiów jest sprawowanie szeroko pojętej kontroli instancyjnej oraz nadzoru pozainstancyjnego nad działalnością organów jednostek samorządu terytorialnego w indywidualnych sprawach z zakresu administracji publicznej.

Źródła prawa administracyjnego - materiał zróżnicowany, różnorodny charakter. Dzielimy na:

• obowiązujące powszechnie

• nie mające mocy powszechnie obowiązujących

odpowiada to podziałowi na:

• prawo zewnętrzne

• prawo wewnętrzne

prawo zewnętrzne - obowiązuje podmioty będące na zewnątrz struktur organizacyjnych, na zewnątrz administracji (obywatele, inne admin.);

prawo wewnętrzne - obowiązuje wewnątrz administracji (w środku struktur administracyjnych) - prawo urzędnicze. Nie może w sposób bezpośredni regulować żadnych spraw, które dotyczą obywateli. Służy sprawom administracyjnym, podziałowi wewnętrznemu, określa obowiązki pracowników - doskonalenie administracyjne pod względem organizacyjno - funkcjonalnym.

Źródła prawo wewnętrznego

• Konstytucja Art 97- w odniesieniu do ustaw i zarządzeń różnych organów centralnych (np. uchwały RM, zarządzenia Ministrów, zarządzenia centralnych organów administracji państwowej);

• inne akty:
  wytyczne

okólniki

instrukcje
polecenia służbowe

Instrukcja - zawiera pewne zasady działania, postępowania, opis czynności, np. instrukcja interpretacji przepisów

Wytyczne - geneza sięga do rozkazów wojskowych, nie ważne są czynności, ważny jest cel, do którego mamy dążyć; nie podaje nam sposobów osiągnięcia celu;

Okólniki - „akt hybryda lub kameleon” - ogromna zmienność, trudno je zdefiniować, mogą zawierać wszystko - inne akty, zróżnicowana treść.

Biorąc pod uwagę moc wiążącą aktu, akty w prawie wewnętrznym mogą mieć charakter:

• akty o charakterze dyrektywnym - zawierają nakazy, zakazy, polecenia

• akty o charakterze indykatywnym

Akty o charakterze dyrektywnym - wymagają wykonania, dostosowania, zastosowania

Akty o charakterze indykatywnym - perswazyjne, zawierają wskazówki, rady, zalecenia. Mimo, że akty te nie zawierają nakazów, zakazów z reguły są wykonywane, dlatego że pochodzą od zwierzchników. Ich niewypełnienie rodzi obawy o stosowanie albo wyciąganie konsekwencji służbowych.

Funkcje administracji publicznej

1. Funkcja porządkowa - policyjna.

2. Funkcja reglamentacyjna.

3. Funkcja świadcząco - organizatorska.

4. Funkcja właścicielska.

Funkcja porządkowa - policyjna - związana głównie z ochroną określonych dóbr i wartości (życie i zdrowie, mienie, bezpieczeństwo i porządek publiczny)

Ochrona - odbywa się przez odpowiednie, specjalne formacje -służby, straże, inspekcje i inne (Straż Graniczna, Miejska, Policja, Inspekcja Sanitarna, wojsko). Funkcję wykonują poprzez władztwo - nakaz, zakaz, przymus - wymierzają określone sankcje np. kara pieniężna, upomnienie, zawieszenie działalności, pozbawienie określonych praw (zabranie prawa jazdy, koncesji).

Funkcja reglamentacyjna - kontrolowanie dostępu do jakiejś sfery, usług, produktów (popyt przewyższa podaż). Współcześnie funkcja reglamentacyjna łączy się z funkcjonowaniem monopoli państwowych, to oznacza, że występuje pewna sfera usług lub dóbr, które są zastrzeżone dla państwa. Poprzez koncesję i zezwolenia państwo do danej sfery dopuszcza inne podmioty

Cele dopuszczania innych podmiotów:

• sfera fiskalna - podatki, akcyza

• ograniczanie bezrobocia - zatrudnienie

Państwo nie jest samowystarczalne w tych sferach. Stosuje politykę cenową: ustala ceny minimalne i maksymalne; ustala cła, eksport i import.

Funkcja administracyjno - świadcząca - organizowanie i udzielanie świadczeń obywatelom; związana jest z realizacją naszych praw: prawo do nauki, ochrony zdrowia. Mają charakter:

• rzeczowy

• finansowy

• usługi o charakterze niematerialnym

Świadczenia te są finansowane ze środków publicznych (z własnych środków administracji).

Usługi o charakterze niematerialnym - doradztwo zawodowe, poradnictwo, świadczenia zdrowotne, oświatowe i edukacyjne.

Finansowe - zasiłki z MOPS, stypendia, dożywianie, zasiłki rodzinne, świadczenia opiekuńcze, dla bezrobotnych, fundusze alimentacyjne, dodatki mieszkaniowe.

Rzeczowe - mieszkania socjalne, deputat węglowy, wyprawki szkolne, fundusze po klęskach żywiołowych, obiady dla dzieci w szkołach, celowe programy uruchamiane przez rząd.

Funkcja Właścicielska - pojęcie własności - Skarb Państwa, gmina, powiat, województwo samorządowe. Majątek służy realizacji zadań publicznych. Tym majątkiem są nieruchomości gruntowe, budynki, wyposażenia budynków, pieniądze, papiery wartościowe, dobra publiczne. Te, które należą do wszystkich to powietrze, plaża, parki, drogi - służebna rola administracji.

A

B

---