Pytania egzaminacyjne z Postępowania administracyjnego

1. Pojęcie aparatu administracyjnego i organu administracji państwowej (publicznej). Organy centralne państwa (naczelne i urzędu centralne)

Aparat administracyjny to uporządkowany wewnętrznie układ, którego elementy odpowiadają za określone zadania i które ze sobą współgrają. Jest to system nieprzypadkowo dobranych podmiotów, na który wpływa system prawa i od którego jest zależny (siła powiązań pomiędzy poszczególnymi podmiotami i sposób ich podporządkowania w hierarchizacji).

Celem podziału zadań jest dbałość o dokładne wykonywanie zadań administracyjnych, niepoprawne działanie podmiotów może być spowodowane czynnikami zewnętrznymi (np. sytuacją w kraju).

Organ administracji publicznej to człowiek lub grupa ludzi w przypadku organu kolegialnego znajdujący się w strukturze organizacyjnej władzy publicznej powołany do realizowania norm prawa administracyjnego, w granicach przyznanych mu przez prawo kompetencji, które uprawniają do stosowania środków władczych.

Nauka prawa administracyjnego klasyfikuje organy administracji publicznej według kryteriów:

• wg składu osobowego - jednoosobowe i kolegialne,

• wg struktury - administracji rządowej, samorządowej i różne organy sektora non-profit,

• wg sposobu powoływania- na centralne konstytucyjne organy państwa, te zaś na: naczelne i centralne.

Naczelne i centralne organy (urzędy) administracji rządowej

Na szczeblu centralnym działają dwie grupy organów:

• naczelne

• centralne i agencje.

Cechy organów naczelnych;

• są to takie organy administracji rządowej, które są powoływane bezpośrednio przez sejm lub prezydenta RP

• są to organy zwierzchnie wobec wszystkich organów rządowych a ich właściwość terytorialna obejmuje obszar całego państwa.

Cechy urzędów centralnych i agencji:

• są tworzone w drodze ustawy lub wyjątkowo aktem niższego rzędu,

• mają charakter jednoosobowy lub kolegialny, Prawidłowością jest to, że jeżeli w nazwie występuje słowo „ urząd” to jest to organ jednoosobowy (dyrektor, prezes), gdy występuje słowo ”komisja” lub „komitet” mamy do czynienia z organem kolegialnym. Funkcje prawotwórcze wykonuje przewodniczący,

• są to organy, których właściwość rozciąga się na cały kraj,

• ich organami zwierzchnimi są: Rada Ministrów, premier, ministrowie,

• same urzędy centralne (bez agencji) są organami zwierzchnimi administracji nie zespolone (specjalnej)

2. Zakres działania i właściwość (kompetencja) organu

• miejscowa- określa podział spraw i czynności pomiędzy organami równego rzędu, a więc niejako zasięg terytorialny ich kompetencji. Terytorialną strukturę organów rozstrzygających danego rodzaju sprawy regulują wspomniane już przepisy o ustroju tych organów. Przykładowo, znaczna ilość spraw toczy się w organie właściwym dla miejsca zamieszkania lub siedziby strony (wnoszącej podanie w bądź pozwanego).

• rzeczowa- rozgranicza sprawy i czynności organów różnych rzędów. Dotyczy więc tylko takich systemów prawnych, w których dla określonych spraw powołano więcej niż jeden organ. Przykładowo, drobniejsze sprawy cywilne i karne rozstrzygane są w Polsce przez sądy rejonowe, a ważniejsze - przez sądy okręgowe.

• funkcjonalna- to wskazanie kompetencji do czynności procesowych organów różnych instancji, a więc wszędzie tam, gdzie prawo umożliwia wnoszenie środków zaskarżenia.

Uwaga: nie należy pomylić właściwości rzeczowej z funkcjonalną.

3. Pojęcie ugody administracyjnej

Ugoda administracyjna to porozumienie stron postępowania, które zatwierdza organ administracji. Ugoda administracyjna, która jest zatwierdzona kończy postępowanie administracyjne.

 Ugoda może być zawarta przed organem administracji (na przykład przed prezydentem miasta) w trakcie trwania postępowania, jeśli przyczyni się do przyśpieszenia lub uproszczenia postępowania administracyjnego.

Ugoda jest możliwa, jeśli pozwala na to charakter sprawa. Sprawa powinna mieć charakter sporny, czyli muszą w sprawie uczestniczyć co najmniej dwie strony. Sporność musi zachodzić pomiędzy stronami, a nie stroną i organem administracji, przed którym toczy się postępowanie.

 Ugodę można zawrzeć, jeśli przepisy prawne się temu nie sprzeciwiają, czyli nie ma zakazu zawarcia ugody.

 Jak już wspomniano, ugodę mogą zawrzeć strony między sobą.
 Zawarcie ugody wygląda w ten sposób, że strony, które zamierzają ją zawrzeć, muszą złożyć zgodne oświadczenie o zamiarze zawarcia ugody. Wtedy organ administracji odracza wydanie decyzji i wyznacza stronom termin na zawarcie ugody. Jest to czas, w którym strony powinny dojść do porozumienia w sprawie. Jeśli strony nie zawrą ugody, wtedy sprawa będzie rozstrzygnięta w drodze decyzji administracyjnej.

Ugodę można zawrzeć w postępowaniu przed organem I i II instancji do czasu wydania decyzji administracyjnej. Nie można zawrzeć ugody, jeśli sprawa trafi do wojewódzkiego sądu administracyjnego.

Ugodę sporządza na piśmie urzędnik organu administracji, który prowadzi postępowanie.

Ugoda musi zawierać:

* oznaczenie stron,
* urzędu,
* datę jej sporządzenia,
* przedmiot i treść uzgodnienia,
* wzmiankę o jej odczytaniu i jej przyjęciu przez strony,
* podpisy stron i urzędnika organu, upoważnionego do zawarcia ugody.

 Następnie organ administracji powinien zatwierdzić ugodę w formie postanowienia.
Organ nie zatwierdzi ugody która:
1. jest niezgodna z prawem,
2. nie uwzględnia stanowiska organu, do którego o zajęcie stanowiska zwrócił się organ prowadzący postępowanie,
3. jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego lub ze słusznym interesem strony.

 Na postanowienie o zatwierdzeniu ugody lub o niezatwierdzeniu ugody przysługuje zażalenie. Postanowienie powinno być wydane w terminie 7 dni od dnia zawarcia przez strony ugody w powyższy sposób.

 Postanowienie o zatwierdzeniu ugody kończy postępowanie w danej instancji, natomiast postanowienie o niezatwierdzeniu ugody nie kończy postępowania, bowiem sprawa zostanie zakończona decyzją administracyjną wydaną przez organ.
Jeśli ugodę zawarto w postępowaniu odwoławczym (czyli II instancja), traci moc decyzja I instancji.
Zatwierdzona ugoda wywołuje takie skutki jak decyzja wydana w postępowaniu administracyjnym.

4. Decyzja administracyjna. Decyzja ostateczna i decyzja prawomocna (art. 104 i nast., art. 16, art. 269 kpa).

Decyzja administracyjna jest aktem administracyjnym rozstrzygającym sprawę co do jej istot(nałożenie obowiązku lub przyznanie uprawnienia) w całości lub w części (zależnie od rozległości żądania, a gdy decyzja jest cząstkowa, co do reszty sprawa toczy się nadal) lub w inny sposób kończącym postępowanie w danej sprawie (np. umorzenie postępowania).

Decyzja administracyjna występuje pod różnymi nazwami (koncesja, prawo jazdy, licencja). Zgodnie z orzeczeniem NSA jeżeli akt administracyjny rozstrzyga sprawę indywidualną i jest to podpisane, to jest to decyzja bez względu na nazwę lub brak nazwy. Akt taki podlega zaskarżeniu w toku instancji, a następnie do sądu administracyjnego.

Na gruncie prawa decyzja administracyjna posiada taką moc prawną jak wyroki
w postępowaniach sądowych. Wywiera skutki prawne względem adresata, organu, który wydał decyzję, a także innych podmiotów, jeżeli ich działanie dotyczy interesu prawnego adresata decyzji.

Decyzja jest aktem ściśle sformalizowanym - składa się z elementów podstawowych i może zawierać dodatkowe elementy.

Decyzja ostateczna- to taka, od której nie przysługuje odwołanie w administracyjnym toku instancji (art.16 kpa). a odwołanie nie przysługuje w dwóch przypadkach: pierwszy - gdy po decyzji organu pierwszej instancji strona nie złoży odwołania i upłynie termin na to odwołanie, drugi - to decyzja organu odwoławczego, która jest ostateczna bo generalnie od niej odwołanie nie przysługuje.

Decyzja prawomocna- jest natomiast wówczas, gdy strona nie może jej zaskarżyć do sądu administracyjnego. Mogą tu wchodzić w grę następujące przypadki: pierwszy - strona nie wniosła w 30-dniowym terminie skargi do wojewódzkiego sądu administracyjnego , drugi - sprawę rozstrzygnął WSA utrzymując decyzję w mocy, a tego wyroku (lub postanowienia) nie zaskarżono do Naczelnego Sądu Administracyjnego, trzeci - sprawę rozstrzygnął NSA utrzymując decyzję w mocy (tu już nie przysługują dalsze środki zaskarżenia w trybie krajowym).

5. Definicja procesu administracyjnego (in. Postępowanie sądowo administracyjne).
   Funkcje prawa o postępowaniu administracyjnym.

Postępowanie sądowoadministracyjne - postępowanie sądowe toczące się przed sądami administracyjnymi w sprawach z zakresu kontroli administracji publicznej. Zgodnie z art.3 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi kontrola ta obejmuje orzekanie w sprawach skarg na:

• decyzje administracyjne;

• postanowienia wydane w postępowaniu administracyjnym, na które służy zażalenie albo kończące postępowanie, a także na postanowienia rozstrzygające sprawę co do istoty;

• postanowienia wydane w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym, na które służy zażalenie, na podstawie wyraźnego przepisu prawa;

• inne akty lub czynności z zakresu administracji publicznej dotyczące uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa;

• pisemne interpretacje przepisów prawa podatkowego wydawane w indywidualnych sprawach;

• bezczynność organów w powyższych pięciu przypadkach;

• akty prawa miejscowego organów samorządu terytorialnego i terenowych organów administracji rządowej;

• inne akty jednostek samorządu terytorialnego i ich związków, podejmowane w sprawach administracji publicznej;

• akty nadzoru nad działalnością organów jednostek samorządu terytorialnego.

Sąd administracyjny nie kontroluje więc bezczynności administracji publicznej w zakresie wydawania innych aktów (nieindywidualnych), ani bezczynności nadzoru nad samorządem terytorialnym. Zainteresowany sprawą obywatel nie może też zaskarżyć do sądu administracyjnego rozstrzygnięcia nadzorczego, ani jego braku. Regułą jest też, że sąd nie może uwzględnić skargi na bezczynność organu administracyjnego polegającą na niewydawaniu aktu prawa miejscowego. Wprawdzie przepisy (art.101a ustawy o samorządzie gminnym, art.88 ust.3 ustawy o samorządzie powiatowym, art.91 ust.1 ustawy o samorządzie województwa, art.45 ust.1 ustawy o administracji rządowej w województwie) pozwalają kierować do sądu administracyjnego skargę, gdy organ nie wykonuje czynności nakazanych prawem, ale bardzo rzadko jest wyznaczony termin wydania przepisu miejscowego i organ łatwo może usprawiedliwić niewydanie aktu prawa miejscowego twierdząc, że w jego ocenie jeszcze nie nadszedł czas na wydanie takiego przepisu, jakiego oczekuje skarżący. W ten sposób w praktyce organy zwlekające z wydaniem aktu prawa miejscowego są poza zasięgiem skutecznej kontroli sądowej.

Nie można też zaskarżyć do sądu administracyjnego nieprawidłowości czy bezczynności w załatwianiu skarg i wniosków (uregulowanych w dziale VIII Kodeksu postępowania administracyjnego).

Stosownie do ogólnych zasad ustroju sądownictwa w Polsce, sądy administracyjne nie są właściwe w sprawach tych sporów, które objęte są kognicją (właściwością) sądów powszechnych (cywilnych, pracy, ubezpieczeń społecznych, gospodarczych) i karnych.

Funkcje prawa o postępowaniu administracyjnym

Rozpatrując funkcje prawa o postępowaniu administracyjnym i prawa o postępowaniu sądowoadministracyjnym w płaszczyźnie społecznie pożądanych efektów działania przyjmuje się, że prawo to pełni 2 podstawowe funkcje: ochronną i porządkującą oraz funkcję instrumentalną.

1. funkcja ochronna - przejawia się w ochronie interesu indywidualnego oraz ochronie interesu społecznego.

a) funkcja ochronna interesu indywidualnego przejawia się dwojako:

• funkcja ochronna prawa o postępowaniu - polega na tym, że prawo reguluje sytuację prawną strony, a zatem określa jej prawa i obowiązki. Uregulowanie przez prawo o postępowaniu sytuacji prawnej strony uniezależnia ją w zakresie podejmowania obrony swoich interesów od dobrej lub złej woli organu prowadzącego postępowanie. Kpa już w zasadach ogólnych określa sytuację prawną strony przez przyznanie jej prawa do czynnego udziału w postępowaniu, a następnie w przepisach szczególnych precyzuje prawa i obowiązki strony w tym zakresie.

• funkcja ochronna interesu indywidualnego - przejawia się w nałożeniu na organy administracji publicznej obowiązku uwzględniania interesu indywidualnego z urzędu. Strona w postępowaniu administracyjnym, w związku z obowiązywaniem zasady prawdy obiektywnej, która na organ administracji publicznej, a nie na strony, nakłada obowiązek ustalenia stanu faktycznego sprawy, ma prawo, a nie obowiązek uczestniczenia w postępowaniu, poza wypadkami, gdy zostanie wezwana do udziału w podejmowanych czynnościach. W postępowaniu .podatkowym na stronę mogą być nałożone obowiązki, a jej udział w czynnościach jest obwarowany karą porządkową i możliwością obciążenia kosztami postępowania. Organ z urzędu jest obowiązany chronić interesu strony. Obowiązek ten jest ustanowiony już w zasadach ogólnych (art.7 kpa), a skonkretyzowany przepisami szczegółowymi.

b) funkcja ochronna interesu społecznego przejawia się w wielu instytucjach procesowych. Do nich zaliczamy:

• nałożenie na organy administracji publicznej obowiązku uwzględniania interesu społecznego (art.7 kpa)

• wprowadzenie instytucji udziału w postępowaniu organizacji społecznych na prawach strony,

• ograniczenie praw jednostki ze względu na interes społeczny (np.: wprowadzenie wyjątków od zasady refirmationis in peius),

• dopuszczalność eliminowania z obrotu prawnego decyzji prawidłowych lub dotkniętych wadą niekwalifikowaną ze względu na interes społeczny (art.154,155 kpa), a w postępowaniu podatkowym ze względu na interes publiczny.

Celem postępowania administracyjnego jest zapewnienie realizacji praw i prawnie chronionych interesów obywateli pozostających w zgodzie z interesem społecznym. Istnieją 3 możliwości w relacjach zachodzących pomiędzy interesem indywidualnym a interesem społecznym:

1. mogą się one pokrywać, identyfikować,

2. interes indywidualny może być społecznie obojętny,

3. interesy te są sprzeczne, nawzajem się znoszą.

Zgodnie zasadą z art.7 kpa - organ działający na podstawie przepisów prawa materialnego, przewidujących uznaniowy charakter rozstrzygnięcia, jest obowiązany załatwić sprawę w sposób zgodny ze słusznym interesem obywatela, jeśli nie stoi temu na przeszkodzie interes społeczny ani nie przekracza to możliwości organu administracji wynikających z przyznanych mu uprawnień i środków. Prawo o postępowaniu administracyjnym wyłącza dowolność działania organów administracji publicznej przez nałożenie na te organy obowiązku ustalenia stanu faktycznego zgodnie z zasadą prawdy obiektywnej i zamieszczenia w decyzji uzasadnienia faktycznego, jak i prawnego, co podlega kontroli sądu administracyjnego.

W sferze porządku prawnego funkcja ochronna przejawia się w zawarciu w prawie o postępowaniu systemu prewencyjnych i represyjnych gwarancji praworządności działania organów administracji państwowej.

• Do gwarancji prewencyjnych należy zaliczyć wszystkie instytucje procesowe służące ustaleniu stanu faktycznego sprawy, zgodnie z zasadą prawdy obiektywnej jako podstawy zastosowania odpowiedniej normy prawa materialnego, i wywiedzeniu na podstawie tych dwóch przesłanek prawidłowej decyzji.

• Do gwarancji represyjnych należy zaliczyć całokształt instytucji procesowych, które mają na celu wyeliminowanie z obrotu prawnego wadliwych decyzji lub postanowień.

2. funkcja porządkująca - funkcja prawa o postępowaniu w płaszczyźnie społecznie pożądanych efektów działania. Prawo o postępowaniu regulując ciąg czynności procesowych, wyznaczając kolejność czynności procesowych, porządkuje działalność organów i wszystkich pozostałych podmiotów postępowania. Prawo to, nakładając obowiązek podjęcia określonych czynności, ma także istotne znaczenie dla zagwarantowania jednolitości działania organów orzekających i to niezależnie od rodzaju sprawy będącej przedmiotem postępowania.

3. funkcja instrumentalna - przejawia się w tym, że kształtuje się proces tak, aby stał się sprawnym narzędziem działania organów orzekających w osiągnięciu celu procesu. Prawo o postępowaniu kształtuje również ten ciąg czynności właśnie instrumentalnie, jako celowe i skuteczne narzędzie, bo dopiero wtedy staje się możliwe osiągnięcie celu procesu.

6. Konstytucja RP - Naczelne zasady postępowania administracyjnego.

• Zasada praworządności (stanowi o jednolitości podstaw prawnych działania całej administracji publicznej)

• Zasada proporcjonalności (służy ograniczeniu do niezbędnych granic uciążliwości ingerencji administracji w sferę praw jednostki)

• Zasada równości wobec prawa (nakłada obowiązek jednakowego traktowania wszystkich podmiotów znajdujących się w tej samej sytuacji.

• Prawo do sprawiedliwego, szybkiego, jawnego procesu

• Prawo do ochrony dóbr osobistych

• Prawo do wnoszenia petycji, skarg i wniosków

• Zasada dwuinstancyjności postępowania administracyjnego

7. Zasady ogólne postępowania administracyjnego (art. 6-16 kpa)

• Zasada praworządności- organy administracji publicznej działają na podstawie prawa
  

• Zasada prawdy obiektywnej- w toku postępowania organy administracji publicznej stoją na straży praworządności i podejmują wszelkie kroki niezbędne do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz do załatwienia sprawy, mając na względzie interes społeczny i słuszny interes obywateli.
  

• Zasada pogłębiania zaufania- organy administracji publicznej obowiązane są prowadzić postępowanie w taki sposób, aby pogłębić zaufanie obywateli do organów Państwa oraz świadomość i kulturę prawną obywateli.
  

• Zasada udzielania informacji- organy administracji publicznej są obowiązane do należytego i wyczerpującego informowania stron o okolicznościach faktycznych i prawnych, które mogą mieć wpływ na ustalenie ich praw i obowiązków będących przedmiotem postępowania administracyjnego. Organy czuwają nad tym, aby strony i inne osoby uczestniczące w postępowaniu nie poniosły szkody z powodu nieznajomości prawa, i w tym celu udzielają im niezbędnych wyjaśnień i wskazówek.
  

• Zasada wysłuchania stron- organy administracji publicznej zobowiązane są zapewnić stronom czynny udział w każdym stadium postępowania, a przed wydaniem decyzji umożliwić im wypowiedzenie się co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań.
  

• Wyjaśnienie zasadności przesłanek- organy administracji publicznej powinny wyjaśniać stronom zasadność przesłanek, którymi kierują się przy załatwieniu sprawy, aby w ten sposób w miarę możliwości doprowadzić do wykonania przez strony decyzji bez potrzeby stosowania środków przymusu.
  

• Zasada szybkości i prostoty postępowania- organy administracji publicznej powinny działać w sprawie wnikliwie i szybko, posługując się możliwie najprostszymi środkami prowadzącymi do jej załatwienia, a sprawy które niewymaganą zbierania dowodów, informacji lub wyjaśnień powinny być załatwione niezwłocznie.
  

• Zasada ugodowego załatwiania spraw- sprawy, w których uczestniczą strony o spornych interesach, mogą być załatwiane w drodze ugody sporządzonej przed organem administracji publicznej. Organ, przed którym toczy się takie postępowanie powinien podejmować czynności skłaniające strony do zawarcia ugody.
  

• Zasada pisemności- Sprawy należy załatwiać w formie pisemnej. Sprawy mogą być załatwiane ustnie, gdy przemawia za tym interes strony, a prawo nie stoi temu na przeszkodzie. Treść powinna być utrwalona w aktach w formie protokołu lub podpisanej przez stronę adnotacji.
  

• Zasada dwuinstancyjności- postępowanie administracyjne jest dwuinstancyjne.
  

• Zasada trwałości decyzji- decyzje, od których nie przysługuje odwołanie w administracyjnym toku instancji są ostateczne. Uchylenie lub zmiana takich decyzji, stwierdzenie ich nieważności oraz wznowienie postępowania może nastąpić tylko w przypadkach przewidzianych w kodeksie lub w ustawach szczególnych. Decyzje mogą być zaskarżane do sądu administracyjnego z powodu ich niezgodności z prawem, na zasadach i w trybie określonych w odrębnych ustawach.

8. Rodzaje, tryby i stadia postępowania administracyjnego

Rodzaje postępowania:

- ogólne (stosowane zazwyczaj, regulowane przepisami k.p.a.)

- szczególne (do załatwiania określonych spraw, np. podatkowych)

Tryby postępowania:

- postępowanie główne (toczące się przed organem I i II instancji)

- postępowanie nadzwyczajne (weryfikujące decyzje wydane w post. głównym)

System nadzwyczajnych trybów postępowania składa się z trzech postępowań:

1. Postępowanie w sprawie wznowienia postępowania (145 kpa)

(gdy postępowanie w którym zapadła decyzja ostateczne było dotknięte kwalifikowaną wadą procesową.

2. Postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji (156 kpa)

(sprawdzające, czy decyzja nie jest dotknięta kwalifikowaną wadą materialnoprawną)

3. Postępowanie mające na celu uchylenie, zmianę decyzji prawidłowej lub dotkniętej wadami niekwalifikowanymi.

Stadia postępowania:

- Stadium wstępne (obejmujące czynności wszczęcia postępowania oraz czynności procesowe mające na celu zbadanie dopuszczalności wszczęcia postępowania)

- Stadium postępowania wyjaśniającego (obejmujące ciąg czynności procesowych, których celem jest ustalenie stanu faktycznego sprawy, dającego podstawę do zastosowania normy prawa materialnego)

- Stadium podjęcia decyzji (rozstrzygającej sprawę indywidualną konkretnej osoby, czyli sprawę będącą przedmiotem postępowania)

9. Podmioty postępowania administracyjnego. Uczestnicy postępowania

Do podmiotów postępowania zaliczamy organy administracji publicznej oraz te podmioty, które mają w postępowaniu administracyjnym interesy chronione przez prawo, czyli strona (strony) oraz podmioty na prawach strony. Podmioty postępowania korzystają z przyznanych im przez prawo procesowe, pełni praw procesowych, wyrażających się w zespole uprawnień i obowiązków procesowych, zróżnicowanych ze względu na pozycję prawną określonego podmiotu w postępowaniu administracyjnym.

Do uczestników postępowania zaliczamy osoby fizyczne, osoby prawne lub jednostki organizacyjne, które w sprawie nie mają interesów chronionych przez prawo, ale są zainteresowane daną sprawą, albo ze względu na swój interes faktyczny i wtedy rozstrzygnięcie sprawy administracyjnej nie będzie im obojętne, albo ze względu na ich udział w poszczególnych czynnościach postępowania, w tym przypadku rozstrzygnięcie będzie poza sferą ich zainteresowań.

10. Strona postępowania administracyjnego. Pojęcie strony jako instytucji procesowej, zdolność procesowa strony

Strona - to każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie albo, kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek.

Pierwsza część definicji daje podstawę do wezwania do udziału w postępowaniu podmiotu będącego w nim stroną. Druga część oznacza iż w dacie żądania wniesionego do organu administracji publicznej następuje wszczęcie postępowania.

Organ administracji nie może prowadzić postępowania bez strony, czyli bez indywidualnie określonego podmiotu, będącego adresatem decyzji administracyjnej.

Zdolność do czynności prawnych daje stronie zdolność procesową, czyli możliwość samodzielnego i skutecznego działania w postępowaniu.

Według Kc:

• pełną zdolność do czynności prawnych ma osoba pełnoletnia (w ustawie o obywatelstwie polskim zdolność ma osoba, która ukończyła 16 lat), oraz osoby prawne, które działają przez swoich przedstawicieli (organy) statutowych lub ustawowych.

• zdolność ograniczoną - małoletni powyżej 13 lat, osoba tymczasowo ubezwłasnowolniona, lub osoba, dla której ustanowiono doradcę tymczasowego (na podstawie, Kpc.).

• pozbawionym zdolności do czynności prawnych jest małoletni poniżej 13 lat lub osoba ubezwłasnowolniona całkowicie. Osoby te działają przez swoich ustawowych przedstawicieli, pozostają mimo to stroną postępowania.

Organ w fazie wszczęcia postępowania powinien sprawdzić, czy dana osoba ma zdolność do czynności prawnych. Jeżeli się okaże, że taka osoba nie posiada zdolności do czynności prawnych, to następuje zawieszenie postępowania i wystąpienie do sądu o wyznaczenie przedstawiciela ustawowego dla strony.

11. Pełnomocnictwo procesowe w postępowaniu administracyjnym.

Pełnomocnictwo procesowe strony- To jednostronna czynność prawna, jaką jest oświadczenie woli mocodawcy złożone w dowolnej formie. W stosunku do postępowania cywilnego jest odformalizowane, tj. granice umocowania pełnomocnika do działania za stronę są wyznaczone zakresem czynności procesowych, które strona musi dopełnić osobiście.

Pełnomocnikiem strony może być osoba fizyczna, która posiada pełną zdolność procesową (w postępowaniu podatkowym) lub ograniczoną zdolność procesową (w postępowaniu administracyjnym). Pełnomocnikiem nie może być osoba prawna.

Forma pełnomocnictwa:

• Pisemna - w aktach sprawy powinien znajdować się oryginał pełnomocnictwa lub odpis poświadczony urzędowo, przy czym radca prawny, adwokat i doradca podatkowy są zwolnieni z obowiązku urzędowego poświadczenia (mogą go sami poświadczyć).

• Ustna do protokołu

Domniemanie pełnomocnictwa

W sprawach drobnych domniemywa się udzielenie pełnomocnictwa przez stronę członkom jej najbliższej rodziny lub domownikom. Domniemywa się, że ta osoba nie mając pełnomocnictwa działa dla dobra strony.

Uzyskanie domniemania wymaga spełnienia 3 warunków:

1. Można dokonać czynności, które stanowią sprawy mniejszej wagi, tj. przeglądanie akt sprawy, wnoszenie opłaty, dostarczenie dokumentów (czynności techniczne, które nie wpływają na postępowanie);

2. Jeżeli pełnomocnikiem jest członek najbliższej rodziny lub domownik strony (tj. osoba prowadząca wspólne gospodarstwo i zamieszkująca razem ze stroną pod jednym dachem);

3. Organ nie ma wątpliwości, co do istnienia i zakresu pełnomocnictwa (np. ktoś już występował wcześniej w roli pełnomocnika strony).

O domniemaniu pełnomocnictwa zawsze decyduje organ i nie występuje tutaj żaden środek zaskarżenia. W przypadku sporu między pełnomocnikiem a stroną zawsze decyduje wola strony.

Pominięcie przez organ pełnomocnika w postępowaniu jest równoznaczne z pominięciem strony, ponieważ pełnomocnik ma takie same prawa jak strona. Wymienienie pełnomocnika w treści decyzji jest wada materialno-prawną i skutkuje nieważnością decyzji.

12. Podmioty postępowania administracyjnego na prawach strony

Podmioty na prawach strony występują w cudzej sprawie, ale w interesie publicznym
(np. prokurator). Ich udział nie jest zależny od woli stron - mogą działać zgodnie z interesem strony lub wbrew jej interesowi. Nie dotyczy ich również wynik rozstrzygnięcia.

Podmiotem na prawach strony może być:

1. prokurator (art. 182 - 189 KPA);

1. może żądać wszczęcia postępowania w celu usunięcia stanu niezgodnego z prawem (np. w sprawach indywidualnych jak i w sprawach dotyczących społeczności lokalnych);

2. żądanie prokuratora nie jest wiążące dla organów administracji;

3. prokurator może przyłączyć się do toczącego postępowania jeżeli uznaje swój udział za konieczny; w sprawach o szerszym wydźwięku społecznym (prestiżowym) jest powiadamiany przez organ, w innych sprawach - przez strony. Może też powziąć informację z urzędu;

4. prokurator może działać w interesie strony albo wbrew jej interesowi; jeżeli prokurator poinformuje organ, że przyłącza się do postępowania, to przysługuje mu prawo do:

 składania wniosków dowodowych;

 może brać udział w czynnościach procesowych;

 może wnosić środki zaskarżenia;

Organ przesyła prokuratorowi odpisy wszystkich dokumentów, które sporządził
w sprawie. Prokurator może wnieść sprzeciw do każdej decyzji ostatecznej, jeżeli przepisy kodeksu lub innej ustawy przewidują uchylenie, zmianę lub stwierdzenie nieważności decyzji albo wznowienie postępowania. Sprzeciw może być wniesiony
w każdym czasie, chyba, że przepis wyznacza termin. Sprzeciw, w którym prokurator precyzuje czego żąda, powinien być rozpatrzony przez organ w terminie 30 dni.
O wniesionym sprzeciwie organ informuje stronę. Organ nie jest związany żądaniem prokuratora.

5. po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego, jeżeli organ uzna żądanie prokuratora za zasadne, uchyla lub zmienia decyzję. Jeżeli uzna, że rozstrzygnięcie jest słuszny odmawia uchylenia lub zmiany rozstrzygnięcia. Od tej decyzji służy odwołanie.

2. RPO (art. 14 ustawy o RPO);

RPO w postępowaniu administracyjnym przysługują prawa prokuratora, poza prawem wniesienia sprzeciwu. Zgodnie z ustawa o RPO Rzecznik sam wyznacza sobie zakres działania w związku z tym programowo nie angażuje się w sprawy indywidualne.

3. Organizacja społeczna (artykuł 31 KPA);

Musi działać w cudzej sprawie, w interesie społecznym, a sprawa musi znajdować się
w zakresie statutowego działania organizacji. W postępowaniu administracyjnym mogą uczestniczyć tylko te organizacje, które spełniają warunki określone w ustawie Prawo
o stowarzyszeniach.

Organizacja może żądać wszczęcia postępowania, musi załączyć odpis regulaminu
lub statutu, by organ mógł stwierdzić, czy jest uprawniona do takiego działania.

Organ w drodze postanowienia wszczyna bądź odmawia wszczęcia postępowania.
Na takie postanowienie służy zażalenie.

Organizacja społeczna może żądać dopuszczenia jej do udziału w toczącym się postępowaniu, organ może przychylić się do tego żądania lub odmówić w formie postanowienia na które służy zażalenie. Przedstawicielowi organizacji służą prawa strony. Jeżeli organizacja nie bierze udziału w postępowaniu to może za zgodą organu zająć stanowisko w sprawie w postaci na przykład uchwały zarządu organizacji.

13. Załatwianie spraw. Środki zaskarżenia w przypadku przewlekłego prowadzenia postępowania (kpa, art. 141 OP)

Art. 35. § 1. Organy administracji publicznej obowiązane są załatwiać sprawy bez zbędnej zwłoki.

§ 2. Niezwłocznie powinny być załatwiane sprawy, które mogą być rozpatrzone w oparciu o dowody przedstawione przez stronę łącznie z żądaniem wszczęcia postępowania lub w oparciu o fakty i dowody powszechnie znane albo znane z urzędu organowi, przed którym toczy się postępowanie, bądź możliwe do ustalenia na podstawie danych, którymi rozporządza ten organ.

§ 3. Załatwienie sprawy wymagającej postępowania wyjaśniającego powinno nastąpić nie później niż w ciągu miesiąca, a sprawy szczególnie skomplikowanej - nie później niż w ciągu dwóch miesięcy od dnia wszczęcia postępowania, zaś w postępowaniu odwoławczym - w ciągu miesiąca od dnia otrzymania odwołania.

§ 4. Organy wyższego stopnia mogą określać rodzaje spraw, które załatwiane są w terminach krótszych niż określone w § 3.

§ 5. Do terminów określonych w przepisach poprzedzających nie wlicza się terminów przewidzianych w przepisach prawa dla dokonania określonych czynności, okresów zawieszenia postępowania oraz okresów opóźnień spowodowanych z winy strony albo z przyczyn niezależnych od organu.

Art. 36. § 1. O każdym przypadku niezałatwienia sprawy w terminie określonym w art. 35 organ administracji publicznej obowiązany jest zawiadomić strony, podając przyczyny zwłoki i wskazując nowy termin załatwienia sprawy.

§ 2. Ten sam obowiązek ciąży na organie administracji publicznej również w przypadku zwłoki w załatwieniu sprawy z przyczyn niezależnych od organu.

Art. 37. § 1. Na niezałatwienie sprawy w terminie określonym w art. 35 lub ustalonym w myśl art. 36 stronie służy zażalenie do organu administracji publicznej wyższego stopnia.

§ 2. Organ wymieniony w § 1, uznając zażalenie za uzasadnione, wyznacza dodatkowy termin załatwienia sprawy oraz zarządza wyjaśnienie przyczyn i ustalenie osób winnych niezałatwienia sprawy w terminie, a w razie potrzeby także podjęcie środków zapobiegających naruszaniu terminów załatwiania spraw w przyszłości.

Art. 38. Pracownik organu administracji publicznej, który z nieuzasadnionych przyczyn nie załatwił sprawy w terminie lub nie dopełnił obowiązku wynikającego z art. 36 albo nie załatwił sprawy w dodatkowym terminie ustalonym w myśl art. 37 § 2, podlega odpowiedzialności porządkowej lub dyscyplinarnej albo innej odpowiedzialności przewidzianej w przepisach prawa.

14. Wezwania osób w toku postępowania administracyjnego.

Art. 50 Cel wezwania osób

§ 1. Organ administracji publicznej może wzywać osoby do udziału w podejmowanych czynnościach i do złożenia wyjaśnień lub zeznań osobiście, przez pełnomocnika lub na piśmie, jeżeli jest to niezbędne dla rozstrzygnięcia sprawy lub dla wykonywania czynności urzędowych.
§ 2. Organ obowiązany jest dołożyć starań, aby zadośćuczynienie wezwaniu nie było uciążliwe.
§ 3. W przypadkach, w których osoba wezwana nie może stawić się z powodu choroby, kalectwa lub innej nie dającej się pokonać przeszkody, organ może dokonać określonej czynności lub przyjąć wyjaśnienie albo przesłuchać osobę wezwaną w miejscu jej pobytu, jeżeli pozwalają na to okoliczności, w jakich znajduje się ta osoba.

Art. 51 Osobiste stawiennictwo

§ 1. Do osobistego stawienia się wezwany jest obowiązany tylko w obrębie gminy lub miasta, w którym zamieszkuje albo przebywa.
§ 2. Obowiązek osobistego stawiennictwa dotyczy również wezwanego, zamieszkałego lub przebywającego w sąsiedniej gminie albo mieście.

Art. 52 Pomoc prawna - współuczestnictwo organów

W toku postępowania organ administracji publicznej zwraca się do właściwego terenowego organu administracji rządowej lub organu samorządu terytorialnego o wezwanie osoby zamieszkałej lub przebywającej w danej gminie lub mieście do złożenia wyjaśnień lub zeznań albo do dokonania innych czynności, związanych z toczącym się postępowaniem. Organ prowadzący postępowanie oznaczy zarazem okoliczności będące przedmiotem wyjaśnień lub zeznań albo czynności, jakie mają być dokonane.

Art. 53 Wyłączenie przepisów o osobistym stawiennictwie i pomocy prawnej

Przepisów art. 51, osobiste stawiennictwo , i art. 52, pomoc prawna - współuczestnictwo organów, nie stosuje się w przypadkach, w których charakter sprawy lub czynności wymaga dokonania czynności przed organem administracji publicznej prowadzącym postępowanie.

Art. 54 Wymagania formalne wezwania

§ 1. W wezwaniu należy wskazać:
1) nazwę i adres organu wzywającego,
2) imię i nazwisko wzywanego,
3) w jakiej sprawie oraz w jakim charakterze i w jakim celu zostaje wezwany,
4) czy wezwany powinien się stawić osobiście lub przez pełnomocnika, czy też może złożyć wyjaśnienie lub zeznanie na piśmie,
5) termin, do którego żądanie powinno być spełnione, albo dzień, godzinę i miejsce stawienia się wezwanego lub jego pełnomocnika,
6) skutki prawne niezastosowania się do wezwania.
§ 2. Wezwanie powinno być zaopatrzone podpisem pracownika organu wzywającego, z podaniem imienia, nazwiska i stanowiska służbowego podpisującego lub, jeżeli dokonywane jest z użyciem dokumentu elektronicznego, powinno być opatrzone bezpiecznym podpisem elektronicznym weryfikowanym za pomocą ważnego kwalifikowanego certyfikatu.

Art. 55 Wezwanie dokonywane w szczególnej formie

§ 1. W sprawach niecierpiących zwłoki wezwania można dokonać również telefonicznie albo przy użyciu innych środków łączności, z podaniem danych wymienionych w art. 54,wymagania formalne wezwania, § 1 oraz imienia, nazwiska i stanowiska służbowego pracownika organu wzywającego.
§ 2. Wezwanie dokonane w sposób określony w § 1 powoduje skutki prawne tylko wtedy, gdy nie ma wątpliwości, że dotarło do adresata we właściwej treści i w odpowiednim terminie.

Art. 56 Zwrot kosztów stawiennictwa

§ 1. Osobie, która stawiła się na wezwanie, przyznaje się koszty podróży i inne należności według przepisów o należnościach świadków i biegłych w postępowaniu sądowym. Dotyczy to również kosztów osobistego stawiennictwa stron, gdy postępowanie zostało wszczęte z urzędu albo gdy strona została bez swojej winy błędnie wezwana do stawienia się.
§ 2. Żądanie przyznania należności należy zgłosić organowi administracji publicznej, przed którym toczy się postępowanie, przed wydaniem decyzji, pod rygorem utraty roszczenia.

15. Pojęcie podania. Przykłady. Treść podania.

Podanie jest pismem urzędowym, którego treścią może być żądanie, wyjaśnienie, odwołanie lub zażalenie w postępowaniu administracyjnym. Można je wnosić w celu wszczęcia postępowania, w czasie jego trwania oraz po wydaniu decyzji administracyjnej.

Podanie można wnieść pisemnie (osobiście lub wysyłając je pocztą). Zgodnie z przepisami można je też wnieść telegraficznie, za pomocą dalekopisu lub telefaksu (te trzy formy mają obecnie niewielkie znaczenie praktyczne). Posłużyć można się także pocztą elektroniczną lub formularzem, umieszczonym na stronie internetowej organu administracji publicznej. W tych dwóch ostatnich przypadkach do podania musi być dołączony bezpieczny podpis elektroniczny. Ostatnią z możliwych form jest wniesienie podania ustnie do protokołu.

Każde podanie musi co najmniej zawierać określenie osoby je wnoszącej (imię i nazwisko w przypadku osoby fizycznej) oraz adres. Musi w nim być również zawarta treść żądania i spełniać inne wymagania, które mogą być określone w przepisach szczególnych. Ponadto podanie wniesione pisemnie lub ustnie do protokołu musi być podpisane przez osobę, która je wniosła. Protokół podpisać musi też pracownik, który go sporządził.

Przepisy prawa nie określają więc form wnoszenia podania - można je wnieść praktycznie w każdej formie, gwarantującej rozpoznanie osoby je wnoszącej. Nie zawierają też szczególnych wymogów co do treści - konieczna jest tylko identyfikacja wnoszącego podanie i jakakolwiek treść.

Treść podania:

Podanie powinno zawierać, co najmniej:

1.) Oznaczenie wnioskodawcy - rozróżniamy w zależności od tego, kto jest wnioskodawcą. Jeżeli osoba fizyczna, wystarcza zazwyczaj imię i nazwisko, mogą być potrzebne dokładniejsze dane np. PESEL. Natomiast, jeżeli wnioskodawcą jest osoba prawna lub inna jednostka organizacyjna, zwykle wystarcza nazwa, ale mogą być potrzebne inne dane tak jak REGON.

2.) Oznaczenie adresu - adresem w rozumieniu k.p.a. jest miejsce zamieszkania.

3.) Oznaczenie żądania, - czyli to, czego domagamy się od organu, może polegać np. na wniosku dokonania pewnej czynności procesowej ( przywróceniu terminu, ponownemu rozpatrzeniu sprawy.).

4.) Podpis.

5.) Elementy wymagane przez przepisy szczególne.

16. Udostępnianie akt sprawy administracyjnej. Zasady, środki zaskarżenia

Zgodnie z kodeksem postępowania administracyjnego, w każdym stadium postępowania organ administracji publicznej zobowiązany jest umożliwić stronie przeglądanie akt sprawy. Oznacza to, że prawo wglądu do sporządzonych akt ma strona. Stroną jest natomiast każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie, albo kto żąda czynności organu z uwagi na swój interes prawny lub obowiązek.

Jeżeli w postępowaniu uczestniczy organizacja społeczna, która została dopuszczona do tego postępowania albo na żądanie której wszczęto postępowania w indywidualnej sprawie, organizacji tej przysługują prawa strony. Oznacza to, że także taka organizacja społeczna może żądać udostępniania jej akt prowadzonej sprawy.

Podobna zasada znajdzie zastosowanie w przypadku udziału w sprawie prokuratora. On także ma prawo żądać udostępnienia akt sprawy, gdyż uczestnicząc w postępowaniu administracyjnym, przysługują mu prawa strony.

Strona może żądać przede wszystkim wglądu do akt sprawy. Jest rzeczą oczywistą, że prawo to służy odnośnie akt danej, konkretnej sprawy dotyczącej tej strony, która żąda wglądu. Prawo to służy stronie w każdym stadium postępowania.

Strona, której umożliwiono wgląd do akt sprawy, może z udostępnianych akt sporządzać notatki i odpisy. Tylko na wyraźne życzenie strony i tylko wówczas, gdy jest to uzasadnione ważnym interesem strony, może ona żądać uwierzytelnienia sporządzonych przez siebie odpisów z akt sprawy a nawet wydania jej z akt sprawy uwierzytelnionych odpisów. Obowiązek udowodnienia, że zachodzi ważny interes strony ciąży na stronie.

Prawo do wglądu w akta sprawy nie przysługuje stronie w przypadku akt objętych tajemnicą państwową. Interes państwowy w tym przypadku przewyższa interes strony.

Podobnie sam organ może wyłączyć prawo wglądu do akt sprawy ze względu na ważny interes państwowy. Określenie jaki interes państwowy jest ważny, co uzasadnia odstępstwo od zasady udostępniania stronom wglądu do akt sprawy, należy do organu, przed którym prowadzone jest postępowanie.

Odmowa udzielenia wglądu w akta sprawy następuje w drodze postanowienia. Na postanowienie to przysługuje stronie, której odmówiono wglądu zażalenie.

W razie nieuwzględnienia zażalenia, stronie przysługuje skarga do Naczelnego Sadu Administracyjnego. Prawo wglądu do akt sprawy, jako jedno z podstawowych praw strony w postępowaniu administracyjnym, pozostaje pod ochroną sądową.

17. Dowody w postępowaniu administracyjnym.

Jako dowód należy dopuścić wszystko, co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem.

W szczególności dowodem mogą być dokumenty, zeznania świadków, opinie biegłych oraz oględziny.

Dokumenty urzędowe sporządzone w przepisanej formie przez powołane do tego organy państwowe w ich zakresie działania stanowią dowód tego, co zostało w nich urzędowo stwierdzone.

Organ administracji publicznej ocenia na podstawie całokształtu materiału dowodowego, czy dana okoliczność została udowodniona.

Organ administracji publicznej jest obowiązany w sposób wyczerpujący zebrać i rozpatrzyć cały materiał dowodowy.

Organ może w każdym stadium postępowania zmienić, uzupełnić lub uchylić swoje postanowienie dotyczące przeprowadzenia dowodu.

Fakty powszechnie znane oraz fakty znane organowi z urzędu nie wymagają dowodu. Fakty znane organowi z urzędu należy zakomunikować stronie.

Żądanie strony dotyczące przeprowadzenia dowodu należy uwzględnić, jeżeli przedmiotem dowodu jest okoliczność mająca znaczenie dla sprawy.

Strona powinna być zawiadomiona o miejscu i terminie przeprowadzenia dowodu ze świadków, biegłych lub oględzin przynajmniej na siedem dni przed terminem.

Strona ma prawo brać udział w przeprowadzeniu dowodu, może zadawać pytania świadkom, biegłym i stronom oraz składać wyjaśnienia.

18. Rozprawa administracyjna. Zasady przeprowadzenia

Rozprawa - jest formą postęp. wyjaśniającego, umożliwiającą realizację zasady kontradyktoryjności, koncentracji dowodów, bezpośredniości, szybkości, prostoty, oszczędności, jedności i celowości wszystkich czynności składających się na proces administracyjny. Rozprawa umożliwia bowiem koncentrację w jednym czasie i miejscu wszystkich uczestników postęp. w danej sprawie, którzy ustnie i bezpośrednio dokonują poszczególnych czynności procesowych. Organ jest obowiązany przeprowadzić rozprawę w kilku sytuacjach:

- gdy przyspieszy to lub uprości postęp.

- gdy zapewni to osiągnięcie celu wychowawczego

- gdy wymaga tego przepis prawa

- gdy zachodzi potrzeba uzgodnienia interesów stron

- gdy jest to potrzebne do wyjaśnienia sprawy przy udziale świadków, biegłych, w drodze oględzin

19. Odwołanie i zażalenie jako środki zaskarżenia. Pojęcie, terminy, właściwe organy

Odwołanie wnosi się za pośrednictwem organu który wydał decyzję w ciągu 14 dni od dnia doręczenia decyzji. odwołanie nie wymaga szczegółowego uzasadnienia. Wniesienie odwołania w terminie wstrzymuje wykonanie decyzji z dwoma wyjątkami: 1. Decyzji został nadany rygor natychmiastowej wykonalności i 2. Decyzja podlega natychmiastowemu wykonaniu z mocy prawa. O wniesieniu odwołania organ powiadamia strony. Jeżeli odwołanie wnoszą wszystkie strony postępowania organ może uznać że odwołanie zasługuje w całości na uwzględnienie i może wydać nową decyzję. Od nowej decyzji służy stronom odwołanie. Strona może cofnąć odwołanie przed wydaniem decyzji jednak organ może nie uwzględnić cofnięcia jeśli prowadziłoby to do utrzymania w mocy decyzji naruszającej prawo lub interes społeczny. Organ odwoławczy wydaje decyzję w której:

- utrzymuje w mocy zaskarżoną decyzję

- uchyla decyzję w całości lub części

- umarza postępowanie odwoławcze

Zażalenie jest środkiem zaskarżenia postanowienia. Służy ono wówczas, gdy KPA tak stanowi - jeżeli przepis tego nie reguluje, zażalenie nie przysługuje. Jeżeli na postanowienie nie służy zażalenie może ono być zaskarżone w drodze odwołania od decyzji.

Zażalenie wnosi się w terminie 7 dni od dnia doręczenia bądź ogłoszenia postanowienia, do organu wyższego stopnia, za pośrednictwem organu, który wydał zaskarżone postanowienie.

Wniesienie zażalenia nie wstrzymuje wykonania postanowienie, ale organ, który je wydał, może wstrzymać wykonanie postępowania, o ile uzna to za stosowne.

Organ I instancji może w terminie 7 dni od wniesienia zażalenia zmienić swoje postanowienie jeżeli w całości przychyla się do żądania wnoszącego. Jeżeli tego nie zrobi - organ II instancji ma 1 miesiąc na rozpatrzenie zażalenia.

Rozstrzygnięcie organu II instancji może:

1. utrzymać zaskarżone postanowienie w mocy;

2. uchylić zaskarżone postanowienie w całości lub w części;

3. umorzyć postępowanie zażaleniowe;

20. Wznowienie postępowania administracyjnego - przesłanki, terminy, właściwe organy

Wznowienie postępowania to instytucja prawa procesowego, która daje możliwość uchylenia prawomocnego orzeczenia sądu i ponownego rozpoznania sprawy wskutek zaistnienia nadzwyczajnych przyczyn wymienionych w ustawie.

W sprawie zakończonej decyzją ostateczną wznawia się postępowanie, jeżeli:

• dowody, na których podstawie ustalono istotne dla sprawy okoliczności faktyczne, okazały się fałszywe (termin - do 10 lat od dnia doręczenia lub ogłoszenia decyzji);

• decyzja wydana została w wyniku przestępstwa (termin - do 10 lat od dnia doręczenia lub ogłoszenia decyzji);

• decyzja wydana została przez pracownika lub organ administracji publicznej, który podlega wyłączeniu stosownie do art. 24, 25 i 27 (termin - do 5 lat od dnia doręczenia lub ogłoszenia decyzji);

• strona bez własnej winy nie brała udziału w postępowaniu (termin - do 5 lat od dnia doręczenia lub ogłoszenia decyzji);

• wyjdą na jaw istotne dla sprawy nowe okoliczności faktyczne lub nowe dowody istniejące w dniu wydania decyzji, nie znane organowi, który wydał decyzję (termin - do 5 lat od dnia doręczenia lub ogłoszenia decyzji);

• decyzja wydana została bez uzyskania wymaganego prawem stanowiska innego organu (termin - do 5 lat od dnia doręczenia lub ogłoszenia decyzji);

• zagadnienie wstępne zostało rozstrzygnięte przez właściwy organ lub sąd odmiennie od oceny przyjętej przy wydaniu decyzji (art. 100 § 2) (termin - do 5 lat od dnia doręczenia lub ogłoszenia decyzji);

• decyzja została wydana w oparciu o inną decyzję lub orzeczenie sądu, które zostało następnie uchylone lub zmienione (termin - do 5 lat od dnia doręczenia lub ogłoszenia decyzji);

• gdy Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, umową międzynarodową lub z ustawą, na podstawie którego została wydana decyzja (termin - do miesiąca od dnia wejścia w życie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego).

Wznowienie postępowania następuje z urzędu lub na żądanie strony. Podanie o wznowienie postępowania wnosi się do organu administracji publicznej, który wydał w sprawie decyzję w pierwszej instancji, w terminie jednego miesiąca od dnia, w którym strona dowiedziała się o okoliczności stanowiącej podstawę do wznowienia postępowania.

Wznowienie postępowania następuje w drodze postanowienia, lecz odmowa wznowienia postępowania następuje w drodze decyzji.

21. Stwierdzenie nieważności decyzji administracyjnej - przesłanki, terminy, właściwe organy

Nieważność decyzji administracyjnej - stwierdzenie nieważności decyzji administracyjnej należy do postępowania nadzwyczajnego w administracji, którego celem jest weryfikacja decyzji ostatecznej. W Kodeksie postępowania administracyjnego postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji administracyjnej uregulowane jest w art. 156.

Organ administracji publicznej stwierdza nieważność decyzji, która:

• Wydana została z naruszeniem przepisów o właściwości;

• Dotyczy sprawy już poprzednio rozstrzygniętej inną decyzją ostateczną;

• Została skierowana do osoby nie będącej stroną w sprawie;

• Zawiera wadę powodującą jej nieważność z mocy prawa;

• Wydana została bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa;

• Była niewykonalna w dniu jej wydania i jej niewykonalność ma charakter trwały;

• W razie jej wykonania wywołałaby czyn zagrożony karą;

Właściwy do stwierdzenia nieważności decyzji jest organ wyższego stopnia nad organem, który wydał daną decyzję, a gdy decyzja wydana została przez ministra lub samorządowe kolegium odwoławcze - ten organ.

Postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji wszczyna się na żądanie strony lub z urzędu. Zarówno rozstrzygnięcie w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji, jak również odmowa wszczęcia postępowania w sprawie nieważności decyzji, następuje w drodze decyzji.

Nie można stwierdzić nieważności decyzji, jeżeli została wydana z naruszeniem przepisów o właściwości, dotyczy sprawy już poprzednio rozstrzygniętej inną decyzją ostateczną, została skierowana do osoby nie będącej stroną w sprawie lub zawiera wadę powodującą nieważność decyzji z mocy prawa, jeżeli od jej doręczenia lub ogłoszenia minęło dziesięć lat; nie można też stwierdzić nieważności decyzji, jeżeli wywołała nieodwracalne skutki prawne. W takich sytuacjach organ ogranicza się do stwierdzenia wydania zaskarżonej decyzji z naruszeniem prawa oraz wskazania okoliczności, z powodu których nie stwierdził nieważności decyzji.

22. Zakres sądowej kontroli działalności administracji publicznej przez sądy (art. 3 ppsa)

Art. 3. § 1. Sądy administracyjne sprawują kontrolę działalności administracji publicznej i stosują środki określone w ustawie.

§ 2. Kontrola działalności administracji publicznej przez sądy administracyjne obejmuje orzekanie w sprawach skarg na:

  1)   decyzje administracyjne;

  2)   postanowienia wydane w postępowaniu administracyjnym, na które służy zażalenie albo kończące postępowanie, a także na postanowienia rozstrzygające sprawę co do istoty;

  3)   postanowienia wydane w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym, na które służy zażalenie;

  4)   inne niż określone w pkt 1-3 akty lub czynności z zakresu administracji publicznej dotyczące uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa;

  5)   akty prawa miejscowego organów jednostek samorządu terytorialnego i terenowych organów administracji rządowej;

  6)   akty organów jednostek samorządu terytorialnego i ich związków, inne niż określone w pkt 5, podejmowane w sprawach z zakresu administracji publicznej;

  7)   akty nadzoru nad działalnością organów jednostek samorządu terytorialnego;

  8)   bezczynność organów w przypadkach określonych w pkt 1-4.

§ 3. Sądy administracyjne orzekają także w sprawach, w których przepisy ustaw szczególnych przewidują sądową kontrolę, i stosują środki określone w tych przepisach.

23. Skarga do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego - zasady, terminy, treść (art. 57, art. 46 ppsa).

Art. 57. § 1. Skarga powinna czynić zadość wymaganiom pisma w postępowaniu sądowym, a ponadto zawierać:

  1)   wskazanie zaskarżonej decyzji, postanowienia, innego aktu lub czynności;

  2)   oznaczenie organu, którego działania lub bezczynności skarga dotyczy;

  3)   określenie naruszenia prawa lub interesu prawnego.

§ 2. W przypadku, o którym mowa w art. 51, skargi mogą być wniesione w jednym piśmie.

§ 3. Jeżeli w jednym piśmie zaskarżono więcej niż jeden akt lub czynność albo bezczynność, przewodniczący zarządza rozdzielenie tych skarg.

Art. 46. § 1. Każde pismo strony powinno zawierać:

  1)   oznaczenie sądu, do którego jest skierowane, imię i nazwisko lub nazwę stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników;

  2)   oznaczenie rodzaju pisma;

  3)   osnowę wniosku lub oświadczenia;

  4)   podpis strony albo jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika;

  5)   wymienienie załączników.

§ 2. Gdy pismo strony jest pierwszym pismem w sprawie, powinno ponadto zawierać oznaczenie miejsca zamieszkania, a w razie jego braku - adresu do doręczeń, lub siedziby stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników oraz przedmiotu sprawy, pisma zaś dalsze - sygnaturę akt.

§ 3. Do pisma należy dołączyć pełnomocnictwo, jeżeli pismo wnosi pełnomocnik, który przedtem nie złożył pełnomocnictwa.

§ 4. Za stronę, która nie może się podpisać, podpisuje pismo osoba przez nią upoważniona, z wymienieniem przyczyny, dla której strona sama się nie podpisała.

15

---