Malowanie płotu - nagroda czy kara?
Konspekt dwugodzinnej lekcji języka polskiego na podstawie fragmentu powieści M. Twaina „Przygody Tomka Sawyera”
Cele dydaktyczne:
Uczeń:
dokonuje selekcji wydarzeń,
chronologicznie porządkuje wydarzenia,
zauważa związki przyczynowo-skutkowe,
tworzy nowe elementy fabuły,
wymyśla własne wydarzenia i dopasowuje je do rekwizytu,
umie odczytać symbole,
uzasadnia ich wybór,
analizuje postępowanie bohatera w przedstawionej sytuacji,
wyciąga wnioski i wartościuje.
Metody:
problemowa,
wizualne przedstawienie problemu,
elementy dyskusji,
elementy dramy,
przekład intersemiotyczny.
Materiały dydaktyczne:
taśma z nagraniem lub tekst pt. „Znakomity pacykarz” z ilustracją,
rekwizyty - przedmioty wręczane Tomkowi w zamian za pozwolenie pomalowania płotu (kartki z rysunkami lub ich nazwami) - w liczbie zależnej od stanu klasy,
komplet kopert z rysunkami buzi wesołej i smutnej dla każdego ucznia,
dwa duże rysunki buzi wesołej i smutnej,
kolorowe karteczki samoprzylepne, pisaki, karton, magnesy,
podręcznik do języka polskiego w klasie V - H. Dobrowolskiej „Jutro pójdę w świat”.
PRZEBIEG LEKCJI:
I. ZAANGAŻOWANIE: Nauczyciel informuje uczniów, że na lekcji będą się zajmować fragmentem utworu M. Twaina „Przygody Tomka Sawyera”. Prosi o uważne wysłuchanie nagrania (czytania z podziałem na role). |
słuchanie ze zrozumieniem komunikacja |
II. BADANIE:
Instruktaż: Zapoznajcie się z zawartością kopert, wybierzcie tę buzię, która waszym zdaniem ilustruje nastrój Tomka w chwili, gdy kazano mu malować płot. Umieśćcie ją obok podobnej dużej buzi zamieszczonej na tablicy.
|
czytanie symboli dokonywanie wyboru skomentowanie wyboru
komunikacja |
III. PRZEKSZTAŁCANIE:
Nauczyciel zapowiada zabawę w malowanie płotu:
|
wybór selekcja skuteczne komunikowanie
planowanie ustnej wypowiedzi kreatywne działanie twórcze myślenie |
IV. PREZENTACJA: Ćwiczenie dramowe:
podchodzenie przekonywanie (tekst odtwórczy lub twórczy), wręczanie rekwizytów, „malowanie”. |
wizualizacja zadań dydaktycznych prezentacja twórcza i odtwórcza komunikacja
|
V. PODSUMOWANIE:
Porównanie tablic z buziami odzwierciedlającymi nastroje Tomka. Określenie nastrojów Tomka - dobór wyrazów bliskoznacznych i przeciwstawnych. Nawiązanie do pytania postawionego na wstępie: Dlaczego Tomek miał malować płot?
MALOWANIE PŁOTU - NAGRODA CZY KARA?
|
komunikacja analiza
bogacenie słownika odnajdywanie związków przyczynowo-skutkowych
postawienie problemu
myślenie samodzielne próby rozwiązywania problemu wnioskowanie współdziałanie
|
VI. REFLEKSJA:
Dzisiejsza lekcja była jak ...
|
dokonywanie oceny |
1. |
- Och, ciociu, mój obtarty palec jest martwy (…) - Ale, ciociu, naprawdę wyglądał jak martwy i tak bolał, że nawet nie czułem zęba (…). Kiwa się i okropnie boli (…). - Nie, ciociu, nie wyrywaj. Już nie boli. Niech skonam, jeśli boli. Nie ciociu, proszę. Już nie chcę dzisiaj zostać w domu.
|
2. |
- Kto w taki kretyński sposób leczy kurzajki deszczówką? Tak, to nic nie da. Trzeba samemu iść na środek lasu, gdzie jest pień z deszczówką, i równo o północy stanąć tyłem do pnia, wsadzić rękę i powiedzieć: „Jęczmień, bób, jęczmień, bób, indiańskie fajki, deszczówko, deszczówko, połknij kurzajki”. A potem trzeba szybko z zamkniętymi oczami odejść jedenaście kroków, obrócić się trzy razy i wrócić do domu.
|
3. |
- I zawsze idąc do szkoły i wracając do domu, musisz iść ze mną, jeżeli nikt nie patrzy. I na zabawach ty wybierasz mnie, a ja ciebie, bo tak się robi, jak się jest zaręczonym.
|
4. |
- Takie życie to coś dla mnie. Nie trzeba rano wstawać, nie trzeba rano łazić do szkoły, myć się i w ogóle robić tych wszystkich głupot. Do widzisz, Joe, pirat nic nie musi robić, kiedy jest na lądzie, a taki pustelnik to musi się mnóstwo namodlić, a poza tym co to za zabawa tak ciągle samemu siedzieć.
|
5. |
- Wrednie się dzisiaj zachowałem, Becky, przepraszam. Przysięgam, ze to się już nigdy nie powtórzy. Pogódźmy się, co?
|
6. |
- Jakby iść tak, jak każdy by poszedł, to będzie jakieś pięć mil, ale jest skrót, który znam tylko ja. Zawiozę cię łódką. Nie będziesz musiał nawet kiwnąć palcem.
|
Cykl lekcji poświęconych lekturze „Przygody Tomka Sawyera”
dla kl. IV lub V
Opracowała: mgr Julia Adamek
Opracowałam te lekcje według zagadnień proponowanych przez panią Monikę Jasińską na stronie internetowej GWO.
Tak, jak przed omówieniem każdej lektury, zrobiłam sprawdzian ze znajomości treści książki. Uważam, że jest to o wiele lepsza metoda mobilizująca uczniów do czytania lektur. Klasowe konkursy z treści tekstów lub prace grupowe może i są ciekawsze dla uczniów, jednak wówczas trudno jest mi ocenić, czy rzeczywiście książka została przeczytana przez każdego ucznia w całości.
Sprawdzian ze znajomości treści lektury „Przygody Tomka Sawyera”
Imię i nazwisko: …………………………………….
1. Gdzie Tomek po raz pierwszy zobaczył Becky?
…………………………………………………………………………………………………...
2. W jaki sposób Tomek zdobył nagrodę w szkółce niedzielnej (przypominam, że była to Biblia)?
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
3. Jaki powód wymyślił Tomek, żeby nie iść do szkoły?
………………………………………………………………………………………………….
4. Po co Tomek udał się w nocy na cmentarz i z kim?
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
5. Czym Tomek poczęstował Piotrka, kota ciotki Polly?
…………………………………………………………………………………………………
6. Dlaczego Becky „rzuciła” Tomka?
…………………………………………………………………………………………………
7. Dokąd uciekł Tomek i z kim?
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
8. Jak to się stało, że Tomek pogodził się z Becky?
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
9. Kto się krył pod maską głuchoniemego Hiszpana?
………………………………………………………………………………………………..
10. Kto odnalazł skarb w „nawiedzonym domu”?
……………………………………………………………………………………………….
11. Co się stało podczas pikniku?
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
12. Kto się opiekował Huckiem podczas jego choroby?
…………………………………………………………………………………………………
13. Gdzie chłopcy odnaleźli skarb i jak?
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
14. Dlaczego Huck nie chciał zostać u pani Douglas?
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
15. Kim chłopcy mieli zamiar zostać po tym, jak się wzbogacili? ………………………………………………………………………………………………….
Lekcja I
Temat: Charakterystyka Tomka Sawyera.
Cele:
Uczeń
Wyjaśnia pojęcie charakterystyka
Analizuje wybrane fragmenty
Rozróżnia charakterystykę bezpośrednią od pośredniej
Nazywa cechę
Dobiera odpowiednią nazwę cechy z listy
Poszukuje cytatów w tekście
Współpracuje w grupie
Ocenia postać
Uwaga: Nauczyciel na tej lekcji może (w klasie IV nie musi) wprowadzić plan kompozycyjny charakterystyki. To jest tym łatwiejsze, bowiem karta pracy już go zawiera. Należy tylko go przepisać, a potem (na przykład podczas omówienia następnego tekstu podręcznikowego bądź lektury) utrwalić.
Metody, techniki: praca z tekstem, wypełnianie karty pracy (tabela), pogadanka.
Formy pracy: zbiorowa, grupowa.
Przebieg lekcji:
Wyjaśnienie słowa „charakterystyka”: Co znaczy ten wyraz? Jak myślicie, czym się różni charakterystyka od poznanego wcześniej opisu?
Dzieci bardzo szybko dochodzą do wniosku, że w charakterystyce jest mowa o czyichś cechach charakteru.
Podanie tematu i zapoznanie dzieci z celami lekcji.
Rozdanie kart pracy, krótkie omówienie ich treści i wyjaśnienie zadania. Zwrócenie uwagi na to, że parę punktów nie wymaga uzupełnienia. Dlaczego? Ponieważ w przytoczonych w nich fragmentach są już nazwy cech, np. psotnik, urwis. Te cytaty zatem zawierają charakterystykę bezpośrednią. Tam, gdzie musimy się domyślać na podstawie wypowiedzi bohatera lub jego zachowania, jaką osobowość ma dana postać, mamy do czynienia z charakterystyką pośrednią.
Wspólne czytanie kilku cytatów i dopisywanie do nich nazw cech.
Praca grupowa: uczniowie szukają i zapisują po dwa cytaty oraz dobierają do nich nazwy cech z listy.
Prezentacja efektów pracy grup.
Powtórzenie: Proszę wyjaśnić, co nazywamy charakterystyką? Na czym polega charakterystyka pośrednia i bezpośrednia?
Praca domowa: Uzupełnij ostatnie dwie rubryki w karcie pracy.
Załącznik 1.
Plan charakte- rystyki |
Cytaty z książki |
Cechy bohatera |
Prezentacja postaci |
„…sierota po mojej siostrze”, około dziesięciu lat, mieszka razem z młodszym bratem Sidem u ciotki Polly w miasteczku St. Petersburg.
|
|
- wygląd - sposób poruszania się |
„…jego krótkie loczki ułożono symetrycznie po bokach, wyglądały więc bardzo wytwornie. (Kiedy nikt nie patrzył, Tomek wszelkim trudem próbował wygładzać te loczki…)… wyglądał bardzo szykownie, ale sprawiał wrażenie, jakby się czuł bardzo źle. „Starsza pani odwróciła się…W tym samym momencie chłopiec wspiął się na wysoki parkan i zniknął”
|
|
Usposobienie (temperament, natura) |
„Widzisz, ciociu…nie mogłem zepsuć sobie zabawy… Schowałem więc korę z powrotem…” „Sid tak nie dokucza człowiekowi jak ty!” „Spróbuj tylko przekroczyć linię, a tak ci wleję, że zobaczysz!” „Nie minęły nawet dwie minuty, a Tomek zapomniał o wszystkich swoich zmartwieniach.”
|
|
Charakterystyka wewnętrzna |
„Tomek cierpiał teraz naprawdę, jego wyobraźnia działała znakomicie, a jęki, które wydawał, brzmiały bardzo prawdziwie”. „Tomek oddał wreszcie pędzel z niechęcią na twarzy - lecz za to z wielką radością w sercu. I kiedy niedawny parowiec „Wielka Missouri” pracował…niedawny artysta siedział nieopodal na beczce w cieniu, kiwał nogami… Ofiar miał pod dostatkiem - co chwila zjawiali się chłopcy.” „Tomek chciał ją objąć za szyję, ale odepchnęła go…i płakała dalej. Tomek spróbował raz jeszcze i starał się ją uspokoić, ale znów został odtrącony”. „Po co komu zdechły kot? - Jak to? Usuwa się nim brodawki.” „Była tam wprawdzie wygodna ścieżka…, ale nie posiadała ona dwóch, jakże cenionych przez wszystkich piratów zalet: niedostępności i niebezpieczeństwa.” „- Kto podarł książkę?... - To ja zrobiłem! Cała klasa spojrzała na Tomka szeroko otwartymi oczami: oto najwyraźniej mu odbiło! On zaś stał chwilę, by pozbierać myśli, a potem pomaszerował na środek klasy.”
…………………………………………........................... ……………………………………………………………
…………………………………………………………… ………………………………………………………….. ………………………………………………………….. …………………………………………………………. ………………………………………………………… …………………………………………………………. ………………………………………………………… ………………………………………………………… ………………………………………………………… ………………………………………………………… …………………………………………………………
|
|
Opinie innych postaci |
„Jak więc mówiłam - podjęła ciotka - on nie był zły, tylko, że się tak wyrażę, psotnik. Wie pani, po prostu roztrzepaniec i urwis. Rozsądku miał pewnie tyle, co młody źrebak. Ale złości w nim nie było. A serce miał ten chłopak złote jak…”
|
|
Ocena postaci
|
|
|
Osobisty stosunek do bohatera |
|
Załącznik 2.
Dba o swój wygląd, zawsze wygląda schludnie, nie dba o wygląd ani o ubranie, chodzi w łatanych spodniach i koszuli, szybki, porusza się nerwowo, zwinny, stąpa cicho, porusza się powoli i z dostojeństwem, wesoły, łobuz, ponury, pogodny, wstydliwy, kapryśny, towarzyski, żartowniś, niegrzeczny, agresywny, beztroski, ma trudny charakter, leniwy, zmienny, chciwy, odważny, honorowy, marzyciel, zarozumiały, pomysłowy, inteligentny, sprytny, pracowity, ugodowy, zabobonny, łatwowierny, władczy, koleżeński, tchórzliwy, bystry, zdolny
Lekcja II
Temat: Kłopoty i rozterki Tomka Sawyera.
Cele lekcji:
Uczeń
Analizuje postępowanie bohatera
Ocenia postać
Szuka więzi przyczynowo-skutkowej postępowania Tomka
Współpracuje w grupie
Metody, techniki pracy: rysunek, tabela, praca indywidualna, grupowa.
Przebieg lekcji:
Sprawdzenie pracy domowej.
Zadanie: Przedstaw graficznie charakter Tomka. Możesz to zrobić przy pomocy figur geometrycznych i kredek.
Prezentacja wyników. Uczniowie muszą uzasadnić, dlaczego wybrali taki a nie inny kształt i kolory.
Zadanie pytania: Jakich cech - pozytywnych czy negatywnych - jest więcej w charakterze Tomka Sawyera?
Wysłuchanie wypowiedzi uczniów i zanotowanie wniosku, na przykład takiego:
Tomek nie jest złym chłopcem. Ma cechy dobre i złe. Dlatego często dochodzi w nim do „walki” między jego sumieniem a chęciami, skłonnościami. Stąd biorą się wszystkie kłopoty i rozterki Tomka.
Zapisanie tematu lekcji.
Wyjaśnienie, co nazywamy kłopotem, a co rozterką.
Uzupełnianie tabelki:
Kłopoty i rozterki Tomka
|
Ich przyczyny |
1. Tomek musi malować płot w sobotni poranek.
2. Tomek zastanawia się, czy powiedzieć ciotce, że on z kolegami nie utonął, lecz cały i zdrowy przebywa na wyspie. 3.
4.
|
1. Chłopak nie posłuchał ciotki - poprzedniego dnia wrócił bardzo późno, na dodatek pobrudził i podarł ubranie. 2. W Tomku wówczas „walczą” ze sobą strach przed karą, litość i próżność.
3.
4. |
Praca grupowa: Wpiszcie do tabelki jeszcze po dwa przykłady rozterek lub kłopotów, w jakie się wpakował bohater lektury.
Prezentacja rezultatów pracy i poprawa ewentualnych błędów.
Podsumowanie pracy na lekcji.
Praca domowa: Napisz 5-6 rad, dzięki którym Tomek Sawyer uniknąłby kłopotów.
Lekcja III, IV
Temat: Czy Tomek Sawyer mógłby być moim przyjacielem?
Cele:
Uczeń
Tworzy własny tekst
Porównuje bohatera literackiego z osobą wymyśloną przez siebie
Formułuje własne stanowisko i uzasadnia go
Współpracuje w grupie
Metody, techniki pracy: metaplan, burza mózgów, śnieżna kula, grupowa, zbiorowa, indywidualna.
Przebieg lekcji:
Sprawdzenie pracy domowej.
Praca grupowa: Na kartce z sylwetką chłopca wypiszcie 2-3 cechy Waszego wymarzonego przyjaciela. Macie na to dwie minuty.
Po upływie tego czasu grupy wymieniają się kartkami i dopisują swoje cechy. Zwracamy uwagę dzieciom na to, żeby nie zapisywać tego samego. Kiedy każda grupa dostanie z powrotem swoją kartkę, przerywamy pracę. Wykonanie tego zadania nie powinno trwać dłużej niż 8-10 minut.
Prezentacja rezultatów - wybrany uczeń czyta wszystkie wypisane cechy idealnego przyjaciela całej klasy.
Zapisanie tematu.
Odpowiedź na pytanie: Czy Tomek Sawyer pasuje do Waszego ideału? Dlaczego?
Uczniowie prawdopodobnie odpowiedzą przecząco. Warto wtedy zadać pytania: Jak myślicie, czy istnieje idealny przyjaciel? Czy Wy posiadacie wszystkie wypisane na kartkach cechy? Potem na tablicy wypisać wniosek, na przykład taki:
Każdy z nas ma dobre i złe strony ↔Ideał zaś ma tylko pozytywne cechy
Zadanie: Niech każdy się zastanowi i odpowie na pytanie postawione w temacie. Odpowiedź proszę zapisać w zeszycie.
Sprawdzenie rezultatów metodą głosowania.
Wariant I (dla tych uczniów, którzy odpowiedzieli twierdząco): Napisz list do Tomka, w którym opiszesz wasze wspólne zabawy i inne rozrywki. Pamiętaj o stałych elementach listu.
Wariant II: Napisz list informujący Tomka o tym, że, niestety, nie możesz być jego przyjacielem. Podaj w nim przyczyny Twojej decyzji. Pamiętaj o stałych elementach listu.
Prezentacja efektów samodzielnej pracy.
Praca domowa: Napisz kartkę pocztową do Tomka.
Lekcja V
Temat: Zeznawać na rozprawie czy nie? - analiza postępowania Tomka Sawyera.
Cele:
Uczeń
Analizuje postępowanie bohatera
Sporządza plan ramowy
Proponuje inne rozwiązania
Szuka powiązań między przyczynami a skutkami
Współpracuje w grupie
Metody, techniki: drzewko decyzyjne.
Przebieg lekcji:
Sprawdzenie pracy domowej.
Tworzenie planu wątku zabójstwa, którego świadkiem był Tomek Sawyer.
Wyjaśnienie, na czym polega praca metodą drzewka decyzyjnego.
Praca grupowa: uzupełnianie drzewka decyzyjnego.
Prezentacja rezultatów pracy grup i zanotowanie w zeszytach wniosku.
Praca domowa: a) Co Ty byś zrobił, będąc na miejscu Tomka?
b) Napisz ogłoszenie o poszukiwaniu Indianina Joe, zabójcy dra Robinsona.
c) Przeczytaj ponownie rozdział … .
Lekcja VI
Temat: Streszczenie rozdziału …. „Przygód Tomka Sawyera”.
Cele:
Uczeń
Podkreśla najważniejsze treści
Sporządza plan ramowy
Pisze streszczenie
Przebieg lekcji:
Sprawdzenie pracy domowej.
Zapisanie tematu.
Podkreślanie najważniejszych treści.
Prezentacja wyników przez wybranego ucznia.
Wspólne redagowanie planu ramowego.
Indywidualna praca: Napisz streszczenie tego rozdziału. Twoja praca nie powinna być dłuższa niż 60 wyrazów.
Odczytanie gotowych streszczeń i poprawa ewentualnych błędów.
Lekcja VII
Temat: „Przygody Tomka Sawyera” jako powieść przygodowa.
Cele:
Uczeń
Wymienia elementy świata przedstawionego
Posługuje się terminem powieść przygodowa
Uzasadnia, dlaczego ten utwór nazywamy powieścią przygodową
Pisze plan
Przebieg lekcji:
Zapisanie tematu.
Wypisywanie elementów świata przedstawionego w utworze.
Zapisanie najważniejszych wydarzeń: przyjaźń Tomka i Becky, ucieczka chłopców, zabójstwo dra Robinsona, odnalezienie skarbu przez Tomka i Hucka, Huck wychowankiem pani Douglas.
Podział na grupy. Każda grupa ma sporządzić plan jednego z wypisanych wątków (oprócz wątku zabójstwa, którego plan został sporządzony na poprzedniej lekcji).
Prezentacja efektów pracy.
Przypomnienie, jaki utwór nazywamy powieścią.
Zapisanie wniosku - „Przygody Tomka Sawyera” nazywamy powieścią.
Rozmowa o treści lektury: O czym jest ta książka? Co przeżywa główny bohater?
Zanotowanie wniosku: Ta książka to powieść przygodowa, ponieważ jej główny bohater przeżywa różne przygody.
Praca domowa: Napisz, czy ta lektura podobała się Tobie. Dlaczego?
Na ostatniej lekcji poświęconej tej lekturze przeprowadziłam klasowy konkurs pięknego czytania wybranego fragmentu „Przygód Tomka Sawyera”.
Omówienie każdej lektury zazwyczaj kończy sprawdzian, praca klasowa lub wypracowanie pisane w domu.
W tym wypadku proponuję tematy prac pisemnych:
1. Dalsze przygody Tomka Sawyera - opowiadanie.
2. Napisz list Tomka do Becky, w którym chłopiec opisuje swoją nową przygodę.
3. Napisz list Tomka do pani Douglas z wyjaśnieniem, dlaczego Huck postanowił opuścić jej dom.
KONSPEKT LEKCJI Z JĘZYKA POLSKIEGO W KLASIE VI
Temat: Czy chciałbyś, aby Tomek Sawyer był Twoim kolegą z klasy?
(lekcja podsumowująca omawianie powieści Marka Twaina Przygody Tomka Sawyera)
Cele dydaktyczne:
Uczeń:
-podejmuje decyzje grupowe,
-kulturalnie i kreatywnie współpracuje w grupie,
-stosuje jasny i precyzyjny sposób argumentowania,
-prezentuje pracę grupy na forum klasy,
-przygotowuje się do publicznych wystąpień.
Czas trwania: 45 minut.
Metody:
sześć myślowych kapeluszy Edwarda de Bono.
Formy:
-praca w grupach,
-praca zbiorowa.
Pomoce dydaktyczne:
-kolorowe kartoniki do losowania,
-kolorowe naklejki w formie kapeluszy.
PRZEBIEG LEKCJI
I. Wprowadzenie
Nauczyciel rozpoczynając zajęcia, przypomina tematykę wcześniejszych zajęć związanych z powieścią Marka Twaina Przygody Tomka Sawyera. Następnie podaje temat lekcji, która jest jednocześnie zajęciami podsumowującymi omawianie tej lektury.
Temat lekcji: Czy chciałbyś, aby Tomek Sawyer był Twoim kolegą z klasy?
Następnie uczniowie ciągną losy. W zależności od tego, jaki kolor wylosowali, w takiej są grupie. W klasie jest grupa białych, czerwonych, czarnych, żółtych i zielonych kapeluszy- uczniowie przyklejają sobie naklejki w odpowiednim kolorze. Nauczyciel zakłada na głowę niebieski kapelusz.
Potem uczniowie pracują w grupach. Grupa kapeluszy białych- gromadzi informacje o Tomku, czerwonych- opisuje, jakie towarzyszą im emocje w związku z pojawieniem się Tomka w klasie, czarnych- krytykuje pomysł posiadania kolegi takiego jak Tomek , żółtych- wskazuje pozytywne aspekty towarzystwa Tomka , zaś grupa zielonych kapeluszy szuka rozwiązań następującego problemu:
W jaki sposób koleżanki i koledzy z klasy mogą pozytywnie wpłynąć na ucznia, który sprawia nauczycielom i rodzicom problemy wychowawcze?
Terminu wątek na tym poziomie jeszcze nie wprowadzam, mimo iż operuję nim w scenariuszach.