Prawo administracyjne

zagadnienia na zaliczenie 2011/2012

Kasiam91

Zagadnienia na zaliczenie ćwiczeń z prawa administracyjnego:

1. Pojęcie i cechy administracji publicznej

administracja publiczna - wszelka zorganizowana działalność służąca do osiągnięcia pewnych celów. Administracja jest planową, celową i trwałą działalnością, sprawowana przez organy państwowe jak i związki publiczno-prawne (samorządowe) i inne podmioty administracji w interesie zbiorowym, publicznym.

definicja przedmiotowa: działalność państwa, która nie jest ustawodawstwem lub sądownictwem

definicja podmiotowa: ludzie, którzy nie wchodzą w skład organów ustawodawczych i sądowniczych

Cechy administracji publicznej:

• działa na rzecz i rachunek państwa

• organy administracji publicznej posiadają władztwo administracyjne

• działa w interesie publicznym (w interesie ogółu, a nie pojedynczych jednostek)

• ma określone prawa, zadania, funkcje, które musi spełniać niezależnie od zmieniających się sytuacji w rządzie, kadry; działa w sposób ciągły

• monopolistyczny charakter (jedyna uprawniona w swej sferze działań)

• działa na podstawie i w granicach prawa Nie stosuje się do niej powiedzenie: co nie jest przez prawo zabronione, jest dopuszczone (organ administracji musi patrzeć czy jest przepis, który nakazuje mu wykonanie określonych zadań)

• przejrzystość i jawność działania

• aktywność nakierowana ku przyszłości

2. Prawo administracyjne:

1. Pojęcie, cechy prawa administracyjnego

prawo administracyjne - zbiór norm prawnych regulujących administracje publiczną; prawem administracyjnym jest prawo, które zawiera element władztwa

cechy prawa administracyjnego:

• nie jest skodyfikowane, ciągle się zmienia (jedynie KPA jest)

• w skład wchodzą normy ius cogens (bezwzględnie obowiązujące)

• upolitycznienie prawa

• normy o charakterze zewnętrznym - powszechnie obowiązujące i normy o charakterze wewnętrznym

2. Normy prawa administracyjnego (ustrojowe, materialne, proceduralne)

ustrojowe - tworzenie, zmiana i likwidacja struktur administracyjnych, powoływanie i mianowanie do pełnienia funkcji, zadania, kompetencje i zasady działania administracji

materialne - regulacja sytuacji prawnej jednostek w ich relacjach z administracją

proceduralne - regulacja trybu postępowania przed organami administracji publicznej

3. Źródła prawa administracyjnego powszechnie obowiązującego

1. Pojęcie źródeł prawa administracyjnego

źródło prawa administracyjnego - zbiór uporządkowanych praw, które powinny charakteryzować się niesprzecznością

• formalne - akty normatywne

• materialne - czynniki społeczne, religijne, gospodarcze

2. Konstytucja jako źródło prawa administracyjnego

• najważniejszy akt

• ustawa zasadnicza

• reguluje ustrój państwa, wprowadzenie stanów nadzwyczajnych

• zawiera podstawowe działania organów administracji rządowej i samorządowej

• reguluje prawa i wolności człowieka i obywatela

• wszystkie akty normatywne muszą być zgodne z konstytucją

3. Ustawa jako podstawowe źródło prawa administracyjnego

• uchwalona przez Sejm i Senat

• nadrzędność nad innymi aktami

• podstawowe źródło prawa administracyjnego

• zgodna z konstytucją

4. Rozporządzenie (definicja, organy wydające, charakter wykonawczy rozporządzenia)

rozporządzenie - akty wykonawcze do ustaw, które szczegółowo regulują różne kwestie, w czasie stanu wojennego wydaje prezydent na wniosek RM, a zatwierdza Sejm na najbliższym posiedzeniu; może być wydane tylko wtedy gdy ustawa upoważnia do regulacji danej materii w formie rozporządzenia; zawiera organ właściwy do jego wydania i zakres spraw przekazanych do uregulowania

organy wydające:

• minister z administracji rządowej tzw. minister z teką

• wojewoda (o mniejszym zasięgu)

• premier

• Rada Ministrów

• prezydent

• KRRiT

5. Umowa międzynarodowa jako źródło prawa administracyjnego

• ratyfikowane za uprzednią zgodą Sejmu - ważniejsze od ustaw, prawo krajowe musi być dostosowane do tego typu umowy

• pozostałe umowy międzynarodowe ratyfikowane

6. Prawo europejskie

• ma pierwszeństwo w wypadku kolizji z prawem powszechnie obowiązującym (konstytucja, ustawy itp.)

• stosowane może być bezpośrednio przez obywateli gdy nie wymagają implementacji

7. Prawo miejscowe

• obowiązują na terenie danego samorządu terytorialnego

• powszechnie obowiązujące

• wydają: wojewoda i terenowe organy administracji rządowej niezespolonej

• organy stanowiące: rada gminy, powiatu i sejmik wojewódzki

4. Publikacja źródeł prawa

• ogłoszenie aktu normatywnego w dzienniku urzędowym jest obowiązkowe

• akty ogłasza się niezwłocznie

• wchodzą w życie po 14 dniach od daty ogłoszenia

• przepisy porządkowe wchodzą w życie po 3 dniach

• Dziennik Ustaw RP

• Dziennik Urzędowy RP „Monitor Polski”

• dzienniki urzędowe ministrów kierujących działami administracji rządowej

• dzienniki urzędowe urzędów centralnych

• wojewódzkie dzienniki urzędowe

5. Źródła prawa wewnętrznie obowiązującego

• zarządzenia

• statuty

• regulaminy

• okólniki

6. Swoiste źródła prawa administracyjnego (akty planowania, normy techniczne)

akty planowania - powstają na skutek nakładania przez normę prawną obowiązku wykonania danego planu. Ustawa, uchwała, zarządzenie czy norma powołana lub zawarta w samym planie nakłada obowiązek wykonania pewnego złożonego, ale określonego i jednorazowego zadania. Moc wiążąca takiego aktu kończy się z chwilą wykonania zadania bądź z upływem okresu, na jaki plan został ustalony.

normy techniczne - korzystanie z materiałów i urządzeń biurowych, ustalanie organizacji pracy w urzędzie, pomieszczeń biurowych oraz wymogów, jakim powinna ona odpowiadać z punktu widzenia bezpieczeństwa i higieny pracy

7. zwyczaj, orzecznictwo jako źródło prawa administracyjnego

zwyczaj - pozaprawne źródło prawa, pewne rozstrzygnięcia przez wielokrotność powtarzania się stają się częścią świadomości prawnej społeczeństwa i one wpływają na wykształcenie się norm zachowania obywateli i stosunki między obywatelem a organem administracji

orzecznictwo - wydawane orzeczenia sądowe obowiązują w indywidualnej sprawie i skierowane są do konkretnie zaznaczonych podmiotów. orzeczenia Naczelnego Sądu Administracyjnego i Sądu Najwyższego, bowiem pozwalają organom administracji na stosowanie wykładni zbieżnej z wykładnią sądową w podobnych bądź analogicznych sprawach

8. Zasady prawa administracyjnego

1. Pojęcie zasad prawa

Zasady prawa administracyjnego maja zróżnicowany charakter są one formułowane bądź na podstawie wyraźnych przepisów prawa, bądź wyprowadzone są z norm prawnych jako ich konsekwencja prawna. Część z nich ma ogólniejszy charakter- odnoszą się do całego systemu prawa np. zasada demokratycznego państwa prawnego, zasada legalności, zasada równości.

Przy omawianiu zasad prawa administracyjnego musimy mieć na względzie jego relacje z prawem konstytucyjnym. Zasady prawa administracyjnego są zakotwiczone w Konstytucji a następnie doprecyzowane i uszczegółowione w przepisach prawa administracyjnego, np.: prawo do informacji publicznej, prawo do sądu.

2. Zasada praworządności

wszystkie organy administracji muszą wykonywać swoje zadania na podstawie obowiązujących przepisów prawa nie mogą naruszać praw i swobód obywatelskich. Obywatele natomiast muszą przestrzegać nałożonych obowiązków wynikających z prawa.

3. Zasada legalności

Ma także charakter konstytucyjny. Zgodnie z tą zasadą organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa (art. 7 Konstytucji). Wiąże się to z tym, że władza publiczna nie może powoływać się na to, że jakieś działanie nie jest zabronione. W przypadku działań władczych podstawa prawna określona jest bardziej szczegółowo. W przypadku działań niewładczych działanie zgodne z prawem może opierać się na przepisach ustrojowych, kompetencyjnych. Stopień związania administracji prawem jest, zatem różny, zależy od tego czy chodzi o działanie administracji w sferze wewnętrznej gdzie stopień związania jest mniejszy, czy o działanie w sferze zewnętrznej gdzie stopień związanie prawem jest zdecydowanie większy. Z zasadą legalności wiąże się zasada równości.

4. Zasada subsydiarności (pomocniczości)

Zasada ta sprowadza się do uznania, że państwo i jego organy administracyjne mogą podejmować się realizacji określonych zadań publicznych dopiero i tylko wtedy, gdy jednostka lub wspólnota jednostek nie jest w stanie temu zadaniu podołać.

5. Zasada proporcjonalności
   tzw. zasada adekwatności. Zasada ta liczy sobie 200 lat. Jest pojęciem techniczno-prawniczym. Znajduje jednak zastosowanie wprost w przepisach prawa. Wyraża się ona w nakazie zachowywania właściwych
   proporcji/ relacji między celem, jaki władza publiczna chce osiągnąć, a środkiem, który chce użyć dla osiągnięcia tego celu i między zamierzonym celem a ingerencją w prawa jednostki wynikającą z zastosowanego środka. Treść tej zasady ukształtowało orzecznictwo sądów administracyjnych i konstytucyjnych. Współcześnie zasadę tę uważa się za podstawę określającą relacje między władzą publiczną, a innymi podmiotami prawa.

TREŚĆ tej zasady:

• nakaz konieczności(niezbędności). Władza publiczna musi badać, czy zamierzona ingerencja (środek prawny) jest rzeczywiście niezbędna dla osiągnięcia zamierzonego celu. Ten nakaz należy badać zarówno na płaszczyźnie odnoszącej się do terytorium jak i do czasu ingerencji, jej przedmiotu i przedmiotów, których będzie dotyczyła. Zasada proporcjonalności jest mocno zakotwiczona w traktatach europejskich i w orzeczeniach ETS i TPCz.

• nakaz przydatności(rule of reason). Badanie przydatności wiąże się z oceną czy zamierzony środek ingerencji w prawa jednostki rzeczywiście doprowadzi do osiągnięcia zamierzonego celu.

• nakaz proporcjonalności (zasada proporcjonalności w sensie ścisłym). Wiąże się on z potrzebą wyważania zamierzonego celu i zamierzonej ingerencji. Granice ingerencji w prawa jednostki wyznaczają wartości chronione prawem (Europ. Konwencja Praw Czy. Konstytucja). Stosowanie tej zasady prowadzi do równoważenia interesu publicznego i interesu jednostki.

6. Zasada równości wobec prawa

Artykuł 32 ust. 1 Konstytucji stanowi, że wszyscy są wobec prawa równi i wszyscy maja prawo do równego traktowania przez władze publiczne (zasada równości wobec prawa). Zasada ta w prawie administracyjnym oznacza przede wszystkim to, że organy administracji publicznej stanowiąc prawo, a zwłaszcza je stosując, powinny dbać o jednakowe traktowanie adresatów swoich działań, jeżeli pozostają oni w takiej samej sytuacji prawnej i faktycznej. Równość wobec prawa nie oznacza, że poszczególne podmioty mają takie same uprawnienia lub obowiązki. Chodzi natomiast o to, aby jakiekolwiek zróżnicowanie tych praw miało zawsze swoją podstawę ustawową i żeby było należycie uzasadnione. Równocześnie w ust. 2 Konstytucja wprowadza zakaz dyskryminacji. Jednakże zasada równego traktowania nie dotyczy treści stanowionego prawa, dotyczy natomiast sposobu jego stosowania, adresowana jest więc do organów, które w oparciu o prawo obowiązujące wydają rozstrzygnięcia w jednostkowych sprawach. W myśl tej zasady organ rozstrzygający w oparciu o obowiązujące przepisy prawa powinien wydawać jednakowe orzeczenia w takich samych przypadkach. Oznacza to, iż spotykając się z takim ,i samymi lub podobnymi sytuacjami, organ w ten sam sposób interpretuje prawo obowiązujące, a następnie w taki sam sposób dokonuje subsumcji faktów istotnych w danej sprawie.

7. Zasada lex retro non agit

Określana również jako zasada nieretroakcyjności prawa (retroactio - wsteczna moc obowiązywania aktu prawnego). Ustawodawca nie może ustanawiać przepisów prawa, które wiązałyby skutki prawne ze zdarzeniami prawnymi mającymi miejsce w przeszłości. Prawo musi być przewidywalne i budzić zaufanie a podmiot prawa musi mieć pewność, że w danej sytuacji postępuje zgodnie lub niezgodnie z obowiązującym prawem. W prawie polskim zasadę tę wyraża np. art. 3 k.c.: Ustawa nie ma mocy wstecznej, chyba że to wynika z jej brzmienia lub celu. Zasada ta nie ma swojego odzwierciedlenia w tekście Konstytucji. Uważana jest za pochodną zasadę demokratycznego państwa prawnego, a także wynika z zasady legalności i zasady zaufania obywateli do państwa.

Zasada nie działania prawa wstecz oraz vacatio legis wprowadzana jest po to, ażeby chronić dobra osobiste obywateli oraz dać im niezbędny czas na zapoznanie się z modyfikacjami prawa i konsekwencjami jakie one niosą. Zakaz stosowania prawa wstecz wywodzi się z artykułu 2 Konstytucji. Treścią zasady lex retro non agit jest zakaz działania wstecz przepisów prawnych kształtujących prawa i obowiązki obywateli, jeżeli to prowadzi lub może prowadzić do pogorszenia ich sytuacji prawnej w stosunku do stanu poprzedniego.

Zakaz wstecznego stosowania prawa nie ma charakteru absolutnego. Ustawodawca może przewidywać, że ustawa będzie stwarzać reżim prawny (będzie stosowana) do sytuacji (zdarzeń i ich prawnych konsekwencji) istniejącej przed dniem wejścia jej w życie. Jednakże nigdy stosowanie retroaktywne prawa nie może być wynikiem interpretacji. Zawsze musi to być wyraźna wypowiedź ustawodawcy, że konkretne przepisy mają moc wsteczną. Inaczej mówiąc, przełamanie zasady lex retro non agit musi być jasno wypowiedziane w samej ustawie. Nie może być to rezultat wnioskowania czy domniemania istnienia wyjątku od zasady. Przełamanie zakazu retroaktywności musi wynikać w sposób nie nasuwający wątpliwości z ustawy (wyraźne wysłowienie nakazu wstecznego stosowania prawa).

8. Zasada jawności administracyjnej

zamierzenia, działania i projekty muszą być jawne dla jednostek. Chodzi tu o wymóg przejrzystości władzy publicznej, który jest warunkiem jej skutecznego kontrolowania. Przejawia się to w wielu sferach działania administracji, obejmuje praktycznie cały zakres działań, z wyjątkami określonymi ustawowo.

9. Zasada sądowej kontroli administracji

gwarantuje poszanowanie praw jednostki, obejmuje: zagwarantowanie dostępu do sądu, właściwy przebieg procesu; szybkie i skuteczne wykonanie orzeczeń sądowych;

9. Podmioty administracji publicznej

1. Organ administrujący

organy administracji publicznej oraz organy podmiotów wykonujących administrację publiczną, jako dodatkową funkcję obok swojej głównej działalności, na podstawie kompetencji przekazanej im w ustawie

2. Organ administracji publicznej (pojęcie, cechy)

osoba lub grupa osób działających w imieniu państwa:

• administracja rządowa (państwowa)

• administracja samorządowa (terytorialna)

Cechy organu administracji publicznej:

• wyodrębniony w strukturze aparatu administracyjnego

• możliwość korzystania ze środków władczych

• działanie w granicach prawa, posiadanie kompetencji

3. Organ administrujący niebędący organem administracji publicznej

kierownicy/organy zakładów administracyjnych, wypełniają jedno zadanie o szczególnych charakterze, usługi o charakterze niematerialnym z zakresu kultury, nauki, zdrowia, szkolnictwa np. szkoła, szpital, muzea, biblioteka, zakład karny. Organ ten wyposażony jest we władztwo administracyjne

4. Kompetencja organu administracji publicznej

• określone przez ustawę prawne formy wykonywania zadań publicznych

• zespół praw i obowiązków określonego organu administracji

• sposób realizacji zadań określonych przez prawo

5. Właściwość organu administracji publicznej (rzeczowa, miejscowa, instancyjna, funkcjonalna)

rzeczowa - dotyczy konkretnej dziedziny spraw, określonej przepisami prawa materialnego

miejscowa

• W sprawach dotyczących nieruchomości właściwe są organy, na których obszarze działania znajduje się nieruchomość

• W sprawach dotyczących prowadzenia działalności gospodarczej, właściwy jest organ, na którego obszarze działania owa działalność gospodarcza ma być prowadzona

• W sprawach dotyczących osób fizycznych i prawnych właściwy jest organ miejsca zamieszkania tej osoby bądź siedziby osoby prawnej

instancyjna/funkcjonalna - służy określeniu organu właściwego do załatwienia sprawy w pierwszej instancji, w instancji odwoławczej (samorządowe kolegia odwoławcze, wojewoda-jeśli tak mówi przepis) oraz w postępowaniach nadzwyczajnych

6. Rodzaje organów administracji publicznej

• jednoosobowe - w skład wchodzi jedna osoba i decyzje zapadają jednoosobowo

• kolegialne - składają się z pewnej liczby osób, a decyzje zapadają zespołowo

• centralne - są to organy, które obejmują swoim działaniem teren całego kraju

• terenowe - organy, których kompetencje rozciągają się na określoną część obszaru państwa

• naczelne - Rada Ministrów, premier, ministrowie, KRRiT,

• decydujące - posiadają prawo władczego rozstrzygania spraw w drodze decyzji wiążących inne podmioty

• pomocnicze - posiadają prawo badania spraw i wyrażania opinii

• zawodowe - składa się lub jest obsadzany przez osoby, które z tego tytułu otrzymują wynagrodzenie, będące źródłem utrzymania. Chodzi o oso­by, które są zatrudnione w danym organie, a więc o urzędników służby cywil­nej, pracowników państwowych czy samorządowych

• społeczne - w skład wchodzą osoby traktujące swą pracę (działalność) w organie honorowo. Nie otrzymują one z tego tytułu stałego wynagrodzenia będącego podstawą ich utrzymania. Mogą natomiast otrzymać diety czy ekwiwalent za utracony zarobek, ale nie jest to równoznaczne z otrzymywaniem wynagrodzenia za pracę.

5. pochodzące z

• wyborów - wybierane w wyborach np. zarząd gminy

• nominacji - mianowanie odbywa się głównie przez organ wyższego stopnia

• powołania -

• kreowane z mocy prawa - np. przewodniczący rady powiatu, którym z mocy prawa jest starosta

g) aparat pomocniczy organu administracji publicznej

1. Samorząd (jako podstawowa kategoria korporacji prawa publicznego, cechy samorządu)

samorząd - podstawowa kategoria korporacji publicznej

cechy:

• z punktu widzenia więzi, którą łączy członków oraz z trwałego wyodrębnionego celu,

• organizacja samorządu musi być oparta na pełnej demokracji ogółu członków,

• jest to grupa samorządząca się, wyraźnie oddzielona od państwa,

• pozycja samorządu musi być regulowana prawe, ma swój porządek w ustawach

2. Rodzaje samorządu (powszechny, specjalny- zawodowy i gospodarczy)

powszechny - skupiający wszystkich obywateli podzielonych na wspólnoty w zależności od podziału terytorialnego kraju

specjalny (zawodowy) - powołana na podstawie ustawy organizacja skupiająca osoby fizyczne wykonujące określony zawód zaufania publicznego bądź pełniące szczególnie odpowiedzialną służbę oraz realizująca zadania określone w przepisach prawa lub w statucie danego samorządu zawodowego. Samorząd zawodowy nazywany jest także izbą zawodową, a potocznie korporacją zawodową.

gospodarczy - rodzaj samorządu, obejmujący grupę osób prowadzących działalność gospodarczą w określonej dziedzinie wytwórczości

3. Zakład administrujący (pojęcie, cechy, sposoby tworzenia, rodzaje)

zakład administrujący - zakład użyteczności publicznej czyli względnie samodzielna jednostka organizacyjna wyposażona w środki rzeczowe i osobowe

Zakłady tworzone są przez organy administracji państwowej oraz przez samorząd terytorialny. Niektóre z nich posiadają osobowość prawną (szkoły wyższe). W naszym systemie prawnym brak jest aktu normatywnego, który normowałby status prawny wszystkich zakładów. Wiele jest natomiast ustaw dotyczących poszczególnych typów zakładów (np. ustawa o szkolnictwie wyższym, o bibliotekach). Zakład administracyjny jest z zasady jednostką budżetową - wydatki pokrywane są z budżetu państwa lub budżetu lokalnego a nadwyżka odprowadzana jest do budżetu. Zakład nie jest jednostką zarejestrowaną jako przedsiębiorstwo. Zakład administracyjny nie posiada osobowości prawnej

Powoływanie zakładów administracyjnych leży w sferze humanistycznych i społecznych zadań każdego nowoczesnego państwa. Zakłady administracyjne tworzone są przez różne organy administracji państwowej na podstawie różnic prawnych, w różnych formach aktów kreujących, np. utworzenie uczelni państwowej następuje w drodze ustawy (także znoszenie i łączenie). Korzystanie z zakładów jest ograniczone - mogą z nich' korzystać jedynie użytkownicy danego zakładu (np. do szkoły może chodzić tylko jej uczeń).dostępność korzystania z zakładu może być bardziej lub mniej powszechna (np. dostępność do biblioteki publicznej i dostępność kliniki rządowej). Korzystanie z zakładu może być dobrowolne (np. ze szpitala) lub przymusowe (np. ze szpitala chorób gruźliczych).

4. Agencje

• organy administracji

• podmioty mające status państwowych osób prawnych

• spółki prawa handlowego, tworzone przez naczelne organy administracji, które są powoływane do wykonywania zadań publicznych.

5. Fundacje prawa publicznego - uzyskuje od państwa kapitał i inne środki majątkowe w celu wykonania zadań publicznych i jest wyposażona we władztwo państwowe

6. Przedsiębiorstwa

10. Związki pomiędzy podmiotami administrującymi

1. centralizacja - jest to proces lub tendencja zmierzająca do skupienia uprawnień w zakresie podejmowania decyzji w zasadniczych dziedzinach życia państwowego w centralnych organizacjach władzy.

decentralizacja - jest zjawiskiem ciągłym polegającym na przenoszeniu kompetencji i odpowiedzialności za ich realizację na określone organy przejmujące wykonywanie zadań publicznych

2. koncentracja - skupienie zadań i kompetencji w rękach jednego organu na szczeblu centralnym

dekoncentracja - rozłożenie zadań na organy podległe, bądź na aparat organizacyjny tych organów

3. kierownictwo - jest najsilniejszym rodzajem powiązań w administracji i występuje w strukturach adm. scentralizowanej, np.: wojsko. Przykładem powiązań kierowniczych mogą być więzi między Prezesem Rady Ministrów a wojewodami oraz w korpusach, mających charakter militarny bądź paramilitarny. W ramach kierownictwa mieszczą się zawsze uprawnienia nadzorcze i kontrolne. Istnienie powiązań kierowniczych oznacza, że organ wyższego szczebla może kierować pracą organu podległego, wydawać mu polecenia służbowe i wytyczne oraz wpływać na obsadę stanowisk w podległym aparacie. Polecenia służbowe mogą mieć charakter indywidualny bądź generalny. Ich odpowiednikiem są rozkazy.

4. kontrola - elementem uprawnień nadzorczych. Może też występować samoistnie.

Nadzór to kontrola + możliwość władczej ingerencji w działalność organu nadzorowanego.

Kontrola wiąże się z dokonywaniem oceny działalności określonego organu przy zastosowaniu określonych, przewidzianych przez prawo kryteriów. Uprawnienia kontrolne pozwalają na formułowanie wniosków i ewentualne podejmowanie działań zmierzających do skorygowania działalności organu kontrolowanego.

5. nadzór (w tym środki nadzoru) ze szczególnym uwzględnieniem nadzoru nad samorządem terytorialnym - prawo do wykonywania kontroli w stosunku do organu nadzorowanego oraz możność podjęcia przewidzianych przez prawo środków wiążących nadzorowanego, a także możność bezpośredniego wzruszenia (uchylenia, stwierdzenia nieważności) jego aktów. Organ nadzorujący ma prawo kontroli działań organu nadzorowanego a ponadto możliwość wiążącego wpływania na podmioty nadzorowane. Pod pojęciem kontroli należy rozumieć prawo organu kontrolującego do sprawdzania działalności innych organów czy jednostek i oceniania prawidłowości ich działań. Zamiast terminu „kontrola" używa się: „lustracja", „wizytacja", „rewizja". Organ nadzoru ma obowiązek zapewnić prawidłowość działania organu nadzorowanego. Jest on współodpowiedzialny za wyniki działania tego organu.

środki nadzoru:

• represyjne

• prewencyjne

• personalne

• merytoryczne

6. koordynacja - możliwość koordynacji wynika bądź bezpośrednio z przepisów prawa bądź w wyniku działań organów nadrzędnych bądź ze sposobu określenia zadań organu, np.: wojewody jako przedstawiciela rządu w sytuacjach nadzwyczajnych.

7. współdziałanie - może przyjmować formę:

-instytucjonalną, np.: porozumienia adm.

-umowy cywilnej, gdy funkcje publiczne wykonywane są przez podmioty niepubliczne

Więzi współdziałania mogą występować także bez wyraźnej podstawy prawnej, a tylko w oparciu o przepisy prawa ustrojowego. Współdziałanie może przybierać formy zinstytucjonalizowane, np.: postać związków komunalnych, porozumień adm., organów o składzie mieszanym lub społ., czy zwykłych umów cywilnych. Współdziałanie wprost wynika z niektórych ustaw np. o pomocy społ., wychowaniu w trzeźwości!!!

11. Stosunek administracyjnoprawny

1. Pojęcie

relacja miedzy podmiotem administracyjnym a administrowanym na gruncie prawa administracyjnego. Istnieją różne stosunki administracyjno-prawne.

2. Podmioty

jednym z nich musi być organ administracji / podmiot administrujący /, tzn. że drugim może być podmiot administrowany lub oboma są organy administrujące. Niemożliwy jest układ z dwoma podmiotami administrowanymi bo wtedy nie ma stosunku administracyjno-prawnego.

3. Przedmiot

Przedmiot stosunku administracyjno-prawnego musi być regulowany przepisami prawa administracyjnego .

- np. stosunek prawny między nabywcą a sprzedawcą samochodów nie będzie stosunkiem administracyjno-prawnym - zakup jest stosunkiem prawa cywilnego ,a nie prawa administracyjnego ,

- np. stosunek prawny miedzy dwoma słabymi gminami nie posiadającymi oczyszczalni ścieków : dla takiej sytuacji przepisy przewidują formę porozumienia między nimi /gminami/. Zawierając porozumienie - treścią porozumienia będą wzajemne prawa i obowiązki co do budowy, pracy i utrzymania oczyszczalni - będzie to stosunek administracyjno-prawny.

4. Powstanie i wygaśnięcie stosunku administracyjnoprawnego

Powstanie stosunku administracyjnoprawnego:

1. inicjatywa osoby zainteresowanej (np. zezwolenie, koncesja, itp.) - jeżeli inicjatywy nie będzie nie powstanie stosunek adm.-prawny. Inicjatywa ta rozpoczyna się w momencie złożenia podania (prośby), od niego nie zależy, jaki będzie rezultat (czy zostanie np. zwolniony z podatku, dostanie koncesje, zezwolenie, itd.). Ostatecznie wszystko rozstrzyga organ w formie decyzji adm.. Osoba zainteresowana w razie niezadowalającej decyzji może wnieść odwołanie na zasadach KPA do NSA. (od 01.01.2004 - Wojewódzki Sąd Administracyjny). Są 4 organy uczestniczące w postępowaniu odwoławczym. Od decyzji WSA może wnieść odwołanie tylko prawnik, zwykły obywatel nie może.

2. z urzędu (z mocy prawa) - organ powiadamia obywatela pismem urzędowym, że wszczyna postępowanie w pewnej sprawie (dotyczącej tego obywatela) - przymuszenie do stosunku adm.-prawnego.

3. powstanie stosunku adm.-prawnego z mocy prawa - zaistniał fakt, który rodzi stosunek adm.-prawny.

4. w drodze negatywnego zachowania (nałożenie przez organ mandatu karnego, odebranie prawa jazdy).

Wygaśnięcie stosunku administracyjno-prawnego:

1. ściśle określony czas określony w decyzji lub wynika to z ustawy ( paszport na 10 lat),

2. stosunek ściśle związany z podmiotem, np. śmierć osoby fizycznej, rezygnacja z uprawnień,

3. wyrok sądu stwierdza nieważność stosunku,

4. generalna zmiana danego zagadnienia.

5. Rodzaje stosunków administracyjnoprawnych ( proceduralny, materialny, sporny, trwały, ad hoc, czasowy, zewnętrzny, wewnętrzny, nadzoru, egzekucji)

• proceduralny - od momentu wszczęcia postępowania do momentu zakończenia

• materialny - mają charakter trwały, tak jak trwałe są prawa i obowiązki kwalifikowane za pomocą tych stosunków

• sporny - zachodzi wtedy, gdy pozycje organu i strony wyrównują się. Ma to miejsce przed sądem lub innym organem niezależnym od administracji i powołanym do kontroli decyzji administracyjnych (np. NSA)

• trwały

• ad hoc - np. okazanie dokumentu tożsamości

• czasowy

• zewnętrzny - między organem, a podmiotem

• wewnętrzny - powstają na tle organów kontrolujących / kontrolowanych

• nadzoru

• egzekucji

12. Prawne formy działania administracji publicznej

1. Pojęcie prawnych form działania

prawna forma działania - typ konkretnej czynności organu administracji, odpowiednik czynności prawnej z prawa cywilnego

2. Klasyfikacja prawnych form działania

1. działania

• władcze - formułowanie nakazów/zakazów

• niewładcze - porozumienia, umowy administracyjne; czynności nie są poparte władztwem administracyjnym

2. działania

• prawne

• faktyczne

• stanowienie prawa

• stosowanie prawa

4. działania

• administracyjnoprawne

• cywilnoprawne

5. działanie

• zewnętrzne

• wewnętrzne

6. działania

• indywidualne

• konkretne

3. Akt administracyjny (decyzja administracyjna) - pojęcie, cechy

oparta na obowiązujących przepisach prawa czynność organu administracji kształtująca w sposób prawnie wiążący sytuacje prawną adresata określonego w sposób indywidualny w jednostkowej sprawie.

Cechy:

• wywołuje skutki prawne

• wydawany w sprawach indywidualnych i konkretnych

• stosowanie prawa na podstawie norm generalnych i abstrakcyjnych

• dwustronnie zobowiązujący charakter

4. Klasyfikacja decyzji administracyjnych

1. indywidualne

generalne

2. zewnętrzne - skierowane na zewnątrz struktury administracji

wewnętrzne - skierowane wewnątrz struktury

3. konstytutywne - tworzą nowy stan prawny z chwilą wydania aktu

deklaratoryjne - potwierdzają stan istniejący, skutek wywołany wstecz np. świadectwo potwierdzające uprawnienia

4. związane - organ musi wydać decyzję o treści nakazującej przez prawo

swobodne - uznanie administracyjne, organ ma możliwość wyboru pomiędzy nakazanymi przez prawo przypadkami

5. zależne od woli adresata

niezależne od woli adresata

6. zobowiązujące

uprawniające

7. pozytywne - na korzyść wnioskodawcy

negatywne

5. Uznanie administracyjne

Administracja ma swobodę podjęcia określonego aktu normatywnego, swobodę jego rozwiązań znajdujących się w akcie normatywnym. Może wybierać kierunki działania, ustalać ich hierarchię i priorytety. W płaszczyźnie stosowania prawa, uznanie administracyjne odnoszone jest do aktu administracyjnego i oznacza, że organ administracyjny ma możliwość po dokładnym ustaleniu stanu faktycznego wyboru konsekwencji prawnych określonego rozstrzygnięcia.

6. Porozumienia administracyjne

Zawierane pomiędzy organami administracji publicznej na mocy prawa, równorzędność stron np. porozumienie komunalne między gminami

7. Umowa administracyjna

Zawierana między organem administracji, a podmiotem zewnętrznym w celu wydania decyzji (w Polsce nie obowiązuje)

8. Ugoda administracyjna

Strony mogą zawierać ugodę, jeżeli nie sprzeciwia się temu przepis prawa a przyspieszy to rozwiązanie. Jest to forma działania rodząca skutek prawny, ale dobrowolna (na zasadzie dogadania się, bez wydawania decyzji). Wchodzi tylko wtedy, gdy przepis nie stanowi, że musi być wydana decyzja. Czasami strony chcą, aby to organ podjął decyzję.

9. Przyrzeczenie administracyjne

Przyrzeczenie jest szczególnym rodzajem oświadczenia organu administracji, przez które zobowiązuje się on do podjęcia określonego działania albo do dopuszczenia do pewnego działania, np. ustawa o prawie o działalności gospodarczej, ustawa o repatriacji z 2000 r.

13. Kontrola administracji publicznej (rodzaje kontroli, przedmiot kontroli, kryteria kontroli)

14. Kontrola zewnętrzna administracji publicznej sprawowana przez: sądy administracyjne i powszechne, Sejm i Senat, prokuratora, Rzecznika Praw Obywatelskich, Trybunał Konstytucyjny, Trybunał Stanu, Najwyższą Izbę Kontroli oraz kontrola społeczna

~ 13 ~

~ 1 ~

---