ZAGADNIENIA NA ZALICZENIE Z PRAWA ADMINISTRACYJNEGO, Prawo pracy


ZAGADNIENIA NA ZALICZENIE Z PRAWA ADMINISTRACYJNEGO

SEMESTR II

  1. Pojęcie administracji

Administracja (od łac. ministrare, administrare, administratio- wykonywać, zarządzać) rozumiane jest jako pewne działanie lub jako pewna wyodrębniona organizacja o szczególnych cechach. Można ją utożsamiać z wszelkim zarządzaniem, kierowaniem, zawiadywaniem, a nawet z gospodarowaniem.

Pojęcie administracji publicznej obejmuje administrację państwową oraz samorządową. Obok niej możemy mówić również o administracji prywatnej.

Cała jej działalność polega na wykonywaniu prawa i na prawie się opiera.

Ujęcie podmiotowe- administracja to osoby lub zespoły osób wykonujące funkcje administracyjne, organy administracyjne i inne jednostki administrujące.

Ujęcie przedmiotowe- pojęcie administracji łączy się z aktywnością tych osób i zespołów, organów i jednostek administrujących bądź też z działalnością państwa innych podmiotów władzy publiczne.(definicje pozytywne)

Definicje podmiotowe łączą pojęcie administracji z zespołem ludzi powiązanym w całość z uwagi na wspólne cele, wyposażonym w pewien zakres uprawnień władczych i zawodowych, dysponującym określonymi środkami rzeczowymi z „ planowanym zgrupowaniem ludzi w służbie pewnej misji publicznej, a dopiero potem-poprzez tych ludzi-sumą urządzeń którymi dysponują” (J.St.Langrod).

W. Dawidowiusz: administracja to „system podmiotów utworzonych i wyposażonych w kompetencje do prowadzenia organizatorskiej i kierowniczej działalności”

W.L. Jaworski: ,, administracja to nie tylko wykonywanie ustaw, ale także twórcza działalność”

J. Starościak: „administracja to organizatorska działalność państwa”

M. Jaroszyński: „administracja to jedna z form realizacji funkcji państwa i że polega ona na bezpośredniej, praktycznej realizacji zadań państwa”

E. Ochendowski: „administracja to wszelaka zorganizowana działalność zmierzająca do osiągania pewnych celów”

A. Błaś: „funkcją administracji jest wykonywanie zadań publicznych, a nie organizowanie ich wykonania, nie inspirowanie do wykonania zadań publicznych, nie promowanie, sponsorowanie czy sugerowanie podmiotom prywatnym, by przejęły określony zakres zadań publicznych”. „Cechą administracji publicznej w państwie prawa nie jest żywiołowość, spontaniczność, doraźność, zmienność”

W doktrynie amerykańskiej: administracja „jest to proces stosowania określonych reguł, czyli proces przekształcania ogólnych przepisów w konkretne decyzje dotyczące indywidualnych spraw”

B. G. Peters: „są to struktury władzy politycznej, których podstawowym zadaniem jest realizacja funkcji wskazanych”

Izdebski, Kulesza: „przez administrację rozumie się zespół działań, czynności i wykonawczych, prowadzonych na rzecz realizacji interesu publicznego przez różne podmioty, organy i instytucje, na podstawie ustawy i w określonych prawem formach.

I. Lipowicz: „system złożony z ludzi zorganizowanych w celu stałej, systematycznej, skierowanej ku przyszłości realizacji dobra wspólnego jako misji publicznej polegającej głównie na bieżącym wykonywaniu ustaw, wyposażanych w tym celu we władztwo państwowe oraz środki materialno-techniczne”.

  1. Biurokracja

Biurokracja 
M.Weber - władza legalna - zakłada posłuszeństwo wobec prawa ustanowionego, bezosobowego porządku; osoby sprawujące władzę legalną mają prawo do egzekwowania posłuszeństwa tylko pod warunkiem istnienia formalnej podstawy wydawanych przez nie poleceń; posłuszeństwo może 
być egzekwowane tylko w zakresie władzy urzędu;
biurokracja - typ idealny organizacji opartej na władzy legalnej
Cechy biurokracji wg Webera:

Urzędnicy w organizacji biurokratycznej są osobiście wolni, podlegają przepisom, przysługuje im prawo do wynagrodzenia i emerytury, nie mają prawa własności środków administrowania.
Biurokracja to typ organizacji całkowicie wolnej od osobistych związków pomiędzy pracownikami (a zwłaszcza przełożonym i podwładnymi). Ludzie nie wchodzili w skład organizacji - w skład organizacji wchodziły pełnione przez nich funkcje.
Biurokratyzm
Biurokracja często kojarzy się z czymś odmiennym niż opisany powyżej model - który z założenia jest sprawny, zapewnia obiektywizm. Szybko stało się jasne, że model ten jest tak skonstruowany, że w praktyce nieuchronnie prowadzi do działań dalekich od ideału. Zjawisko to określane jest mianem biurokratyzmu. 
biurokratyzm - dysfunkcje działania organizacji opartej o zasady typu idealnego - biurokracji
W praktyce organizacje biurokratyczne działają na zasadzie błędnego koła. Poniżej przedstawiono jedno z typowych błędnych kół

  1. Cechy administracji

Administracja jest działalnością państwa, która nie wykazuje cech ustawodawstwa ani sądownictwa. W największym stopniu reguluje życie człowieka. Administracja jest wszechobecna, ma charakter stałego i na bieżąco działającego zespołu organów, czynnie ingerującego w życie społeczne. Jest to zjawisko prawne, społeczne i polityczne, które charakteryzują następujące cechy:

  1. działa w imieniu i na rachunek państwa

  2. działa w formach władczych, których realizacja jest zabezpieczona możliwością zastosowania przymusu państwowego (w granicach prawa organ administracji ma pełne władztwo wykonania sprawy - domniemanie ważności decyzji organu)

  3. działa w interesie publicznym (administracja jest zjawiskiem społecznym)

  4. ma polityczny charakter (jej cele i rezultaty ocenia się w kategoriach politycznych)

  5. działa na podstawie ustaw i w granicach przez nie określonych (związanie administracji prawem- art. 7 Konstytucji); stopień związania zależy od:

  • cechuje ją aktywność, zwrócenie ku przyszłości, możliwość podejmowania działania z własnej inicjatywy (także z urzędu)

  • działa w sposób ciągły i stabilny

  • ma charakter monopolistyczny i bezosobowy - w sprawach mieszczących się w ramach kompetencji organu, organ ten jest jedynym gospodarzem sprawy, działania i zadania administracji wykonują organy a nie osoby

  • zazwyczaj nie dąży do osiągnięcia zysku

  • jest zorganizowana i działa na zasadzie kierownictwa i podporządkowania

  • oparcie na specjalnym (zawodowym) korpusie osobowym (służba cywilna, urzędnicy państwowi, funkcjonariusze państwowi, pracownicy samorządowi)

  • cel jej działania określony jest poza administracją (zwykle przez władzę ustawodawczą)

    1. Funkcje administracji

    1. Sprawa administracyjna, sprawa z zakresu administracji

    2. Pojęcie prawa administracyjnego

    Geneza prawa administracyjnego sięga XVIII w. i wiąże się z rewolucją francuską 1789, która przekształciła poddanego w obywatela. Uzyskał on prawo żądania od organów państwa przestrzegania praw uchwalonych przez parlament. W okresie państwa liberalnego przepisy prawa administracyjnego wyznaczały przede wszystkim ramy działania administracji, poza którymi pozostawała sfera działania prywatnego przedsiębiorcy. Zakres oddziaływania prawa administracyjnego zwiększał się w tych krajach w miarę rozszerzania się państwowego interwencjonizmu.

    1.Francja:

    - prawo administracyjne odnoszono głównie do administracji publicznej: jej zadań, struktury organizacyjnej, pozycji jej funkcjonariuszy, a następnie relacji między administracją a osobami prywatnymi.

    - prawo tworzyły głownie orzeczenia Rady Stanu, doktryna, prawo pisane i zwyczaj.

    - prawo administracyjne z cechami przypisywanymi prawu publicznemu zadecydowało o ukształtowaniu się dwóch koncepcji:

    * szkoły władzy publicznej

    * szkoły służby publicznej

    2. Niemcy:

    - prawo administracyjne ujmowano jako dział prawa normujący ustrój administracji państwowej i jej władcze działania wobec osób postronnych. Za podstawową instytucję uznano akt administracyjny.

    *O. Mayer: „ treścią prawa administracyjnego są stosunki prawne, jakie powstają między władzą państwową i jednostkami jako jej podwładnymi należącymi do związku państwowego

    - prawo policyjne, prawo porządkowe, potem „pieczy o sprawy bytowe”

    * H. Maurer: „ogół norm prawnych pisanych i niepisanych, które w swoisty sposób obowiązują administrację w zakresie działalności administracyjnej, postępowania administracyjnego oraz organizacji administracji”

    * H.U. Erichsen, W. Martens: „prawo administracyjne to skonkretyzowane prawo konstytucyjne”

    3. Wielka Brytania:

    *A. V. Dicey: „prawo administracyjne to nieszczęście sprowadzone z kontynentu”

    * W.I. Jennings, J.A.Griffith, A. Street: “prawo administracyjne to prawo odnoszące się do administracji, wyznaczające jej organizację, władzę i powinności”

    *H.W.R Wade: „jest to prawo, które normuje działanie i kontrolę władz administracyjnych”

    4. Stany Zjednoczone:

    * E. Gellhorn, R.M.Levin: „prawo administracyjne to poddane zróżnicowanej kontroli prawo ograniczeń władzy i działania administracyjnych agencji”

    5. Polska:

    * A. Okolski: „cześć systemu publicznego, określająca w ogóle wszystkie stosunki w państwie normujące państwo w ruchu, czyli działalność państwa i wszystkie wynikające stąd stosunki”

    * T. Hilarowicz: „ogół wyodrębnionych z prawa publicznego norm prawnych, które specjalnie regulują działalność administracji publicznej, utożsamianej z ogółem władz administracyjnych”

    *W.L. Jaworski: ”prawo, które reguluje działalność państwa, a którego kontrola należy do jednostki”

    * S. Kasznica: „ prawo administracyjne normuje wewnętrzną organizację i postępowanie władz administracyjnych i związków publicznoprawnych, jak również stosunki pomiędzy państwem i tymi związkami a jednostkami i ich zrzeszeniami”

    * J. S. Langrod: ” dział publicznoprawnego, wewnątrzpaństwowego porządku, obejmujący w szczególności ogół hierarchicznie zbudowanych norm, odnoszących się do ustroju i aktywności administracji, a w zasadzie stosowanych i stanowionych przez nią, z dwustronną mocą obowiązującą twórczo, ale w granicach tego porządku i pod bezpośrednią kontrolą zachowania tych granic”

    *F. Longchamps: „ prawo, które odnosi się do struktury administracji i jej działania w społeczeństwie, w sposób swoisty, tj. nie odnosi się zarazem do innych sytuacji”

    * E. Iserzon: a) znaczenie szerokie- „gałąź prawa, która zawiera wszelkiego rodzaju normy prawne regulujące stosunki między organami administracji a jednostki administrowanymi”, b) znaczenie wąskie- „prawo to składało się z norm specjalnych, normujących takie same stosunki w sposób szczególny, a mianowicie metodą władczą”

    * J. Starościak: „ gałąź prawa regulująca działalność organów państwa, podejmowaną w celu wykonywania ustalonych prawem zadań organizatorskich e swoistych formach działania”

    * M. Jaroszyński: „ ogół norm prawnych regulujących stosunki wynikające z administracyjnej działalności organów państwowych”

    * J. Filipek: „ zespół norm regulujących stosunki administracyjnoprawne zewnętrzne, zachodzące poza sferą organizacyjnej zależności administracyjnej, jak i stosunki wewnętrzne powstające w sferze tej zależności”

    * Z. Leoński: „ dyscyplina prawa regulująca działalność, formy realizacji i struktury organizacyjne administracji państwowej, której swoistą cechą jest realizacja funkcji państwa poprzez zarządzanie społeczeństwem na podstawie przepisów prawa przez specjalnie w tym celu powołane podmioty z możliwością użycia przymusu państwowego”

    * Z. Cieślak: „ uporządkowany zbiór norm prawnych, których racją obowiązywania jest bezpośrednia realizacja przez podmioty administrujące wartości wyróżnionych ze względu na dobro wspólne”

    *J. P. Trano: „ prawo administracyjne obejmuje obok przepisów tradycyjnie zaliczanych do prawa administracyjnego także przepisy innych gałęzi prawa”. Są to przepisy stanowiące podstawę do podjęcia aktów lub czynności z zakresu administracji publicznej oraz przepisy określające granice stosowania norm prawa administracyjnego luz zawierające kryteria niezbędne do dokonania wykładni przepisów administracyjnych”

    * W. Dawidowiusz: „ powszechnie obowiązujące prawo materialne, które dla obywateli oraz ich organizacji stanowi podstawę do występowania wobec organów administracji publicznej z żądaniami opartymi na tym prawie, a z drugiej strony nadaje tym organom kompetencje do jednostronnego regulowania stosunków społecznych”

    * M. Stahl: „ gałąź prawa, która normuje tworzenie, strukturę organizacyjną, zadania i zasady działania administracji publicznej oraz innych jednostek wykonujących dla dobra wspólnego i jednostki zadania z zakresu administracji publicznej, relacje zachodzące pomiędzy tymi podmiotami oraz prawa i powinności podmiotów administrowanych przez podmioty administrujące, w tym poddanych pieczy lub nadzorowi administrujących”

    Prawo konstytucyjne stanowi punkt wyjścia dla prawa administracyjnego, które stanowi niejako jego przedłużenie, związki między tymi dwoma gałęziami prawa są ścisłe, prawo administracyjne jest rozwinięciem i uszczegółowieniem prawa konstytucyjnego, jednak prawo konstytucyjne zawsze jest nadrzędne, konstytucja jest źródłem prawa administracyjnego

    Prawo administracyjne

    Prawo cywilne

    Prawo:

    Publiczne

    Prywatne

    Organ orzekający:

    Podmiot administrujący orzeka „w swojej sprawie”

    Niezależny i niezawisły sąd

    Teoria interesu:

    Interes publiczny

    Interes prywatny

    Teoria podporządkowania:

    Charakter stosunku prawnego

    prawna nadrzędność państwa i podporządkowanie obywatela

    strony stosunku są równe

    Teoria podmiotu

    (teoria praw specjalnych):

    normy uprawniają lub zobowiązują podmioty dysponujące władztwem państwowym

    normy uprawniają lub zobowiązują każdego

    J. Łętowski: „nie istnieje żadna materialnie nieprzekraczalna granica między prawem cywilnym a administracyjnym, a o każdorazowej kwalifikacji powinna decydować analiza jego treści i przyjętej przez ustawodawcę metody rozwiązywania powstających na jego tle konfliktów […] Trzeba więc odrzucić przekonanie, że stosunek prawny zawsze musi być albo prywatni-, albo publicznoprawny, nie może być natomiast nigdy publiczno- i prywatnoprawny łącznie”

    Prawo administracyjne ma ścisłe związki z prawem karnym (oba systemy zaliczane do prawa publicznego). Prawo karne wskazuje jakie zachowania naruszające normy zakazujące lub nakazujące uznane są za karalne. Kwalifikacja czynu i związana z tym odpowiedzialność karna bazuje nierzadko na interpretacji przepisów zaliczanych do prawa administracyjnego. Orzeczenia sądu nieraz są determinowane przez wcześniejsze rozstrzygnięcia organu lub NSA.

    Prawo administracyjne czerpie z teorii organizacji i zarządzania, (widocznione już w zasadach działania administracji), Teoria organizacji i zarządzania zajmuje się instytucjami użytku społecznego oraz organizacją pracy wykonywanej przez ludzi. Nie interesuje się działaniami spoza płaszczyzny pracy, a administracja jest jedną z form organizacji.

    Prawo administracyjne to najobszerniejsza dziedzina prawa o najbardziej zróżnicowanej i wielorakiej problematyce. Charakteryzują ją następujące cechy:

    1. przepisy prawa administracyjnego zawierają najczęściej normy o charakterze bezwzględnie obowiązującym (ius cogens)

    2. przestrzeganie prawa administracyjnego zazwyczaj zabezpieczone jest władztwem publicznym

    3. ogromna liczba źródeł prawa administracyjnego

    4. to prawo jest ściśle związane z polityką państwa (ulega ciągłemu dostosowywaniu się do rozwiązań prawnych) - upolitycznienie prawa

    5. nie skodyfikowane ze względu na ogromny zasięg i zróżnicowanie materii

    1. Stosunek administracyjnoprawny

    Stosunek prawny - stosunek społeczny, między jakimiś podmiotami, powstający ze względu na obowiązujące normy prawne.

    Stosunek administracyjnoprawny - stosunek miedzy państwem i działającymi w jego imieniu podmiotami administracji publicznej a obywatelami i innymi podmiotami, oparty na normach prawa administracyjnego, charakteryzujący się nierównorzędnością pozycji podmiotów stosunku (możność decydowania o treści stosunku przez podmiot administrujący)