Doradztwo notatki, Studia, UR OŚ INŻ, semestr VI, doradztwo rolnicze i środowiskowe

Notatki : Doradztwo rolnicze i środowiskowe

Definicje: doradztwo, doradztwo rolnicze, doradztwo wiejskie, doradztwo w agrobiznesie.

Doradztwo: jest związane ze świadomym wykorzystaniem przekazywanych informacji, aby pomóc ludziom ukształtować poprawne opinie i podejmować właściwe decyzje.

Doradztwo rolnicze: to proces polegający na udzielaniu pomocy, rolnikom, rodzinom rolniczym, mieszkańcom obszarów wiejskich, w podejmowaniu przez nich decyzji dzięki którym osiągają swoje cele.

Doradztwo w agrobiznesie: dotyczy również udzielania pomocy pracownikom i właścicielom:

-firm przetwórstwa rolno-spożywczego,

-firm zaopatrzenia rolników w środki produkcji

-firm gastronomicznych i spożywczych

-gospodarstw domowych a także,

-społecznościom lokalnym i rodzinom miejskim ( uprawiającym ogródki działkowe, hodującym kwiaty, posiadającym zwierzęta domowe)

Doradztwo wiejskie- nakierowane coraz bardziej na rozwój obszarów wiejskich a nie samych gospodarstw rolnych

-zrównoważony rozwój

-ochrona środowiska

-rozwój przedsiębiorczości pozarolniczej

-rozwój społeczności

-budowa kapitału społecznego

Etapy procesu podejmowania decyzji przez rolnika i rola doradcy w tym procesie.

Etap I- Spostrzeżenie problemu. Ocena aktualnej sytuacji.

Stworzyć świadomość tego problemu jeśli istnieje potrzeba.
Podnieść obiektywność w identyfikacji problemu.
Skupić uwagę na istotnych sprawach które dadzą się zmienić.

Etap II- Ustalenie pożądanej sytuacji.

1. Świadoma systematyczna pomoc rolnikowi w ustaleniu celów i czy mają na siebie wpływ.

2. Zwrócić uwagę na to czy cele nie są ze sobą sprzeczne i czy mają na siebie wpływ.

Etap III- Zdefiniowanie problemu

1. Obiektywnie i konkretnie określić problem.

2. Asystować przy właściwej diagnozie przyczyn powstawania problemu i barier w osiąganiu pożądanej sytuacji.

4. Pomóc rolnikowi w uświadomieniu sobie, że emocje i psychologiczne uwarunkowania odgrywają rolę.

Etap IV- Sformułowanie możliwych alternatywnych rozwiązań.

1. Rozszerzyć liczbę branych przez rolnika pod uwagę alternatywnych rozwiązań, ale nie sugerować zbyt wielu.

2. Sprecyzować to rozwiązanie.

Etap V- Analiza rozwiązań

1. Wykorzystać rezultaty badań naukowy do obiektywnej oceny rozwiązań.

2. Systematycznie porównywać samodzielne rezultaty z pożądaną sytuacją, używając kryteriów odpowiednich do celów rolnika.

3. Pokonać trudności w przewidywaniu wyników.

Etap VI- Wybór rozwiązania

1. Zachęcić rolnika do dokonywania wyboru nawet jeśli jest jeszcze niezdecydowany.

2. Jeśli to konieczne przeprowadzić doświadczenie wdrożenia z kilkoma rozwiązaniami.

3. Pomóc rolnikowi ocenić wyniki doświadczenia.

Etap VII- Wprowadzenie rozwiązań w życie

1. Zachęcić rolnika do wprowadzenia rozwiązań w życie.

2. Pomóc mu w podjęciu decyzji koniecznych w tej sytuacji.

Etap VIII- Ocena rezultatów

1. Systematycznie i obiektywnie sprawdzać czy oczekiwane rezultaty zostały osiągnięte.

2. Uczynić rezultaty obserwowalnymi np. poprzez zmierzenie wysokich plonów.

3. Ustalić czy były jakieś efekty uboczne.

Etap IX- Jeśli oczekiwana sytuacja nie zaistniała

1. Zacząć od początku z nowym problemem.

2. Pomóc w podejmowaniu decyzji w realizacji do tego problemu.

Innowacje i ich cechy.

Innowacja-

Każda nowa idea, koncepcja, pomysł, metoda lub przedmiot, który jest uznawany przez kogoś za nowość:
− nowe metody wspierające decyzje w zarządzaniu,
− nowe systemy gospodarowania,
− nowa organizacja społeczna.

Cechy innowacji

Relatywna przewaga- stopień w jakim innowacja iest postrzegana jako lepsza od pomysłu, po którym następuje, w zakresie takich czynników jak rentowność ekonomiczna, prestiż społeczny, wygoda fizyczna oraz satysfakcja psychologiczna.

Kompatybilność: Stopień, w jakim innowacja jest postrzegana jako zgodna z istniejącymi wartościami i przekonaniami socjokulturowymi, poprzednimi doświadczeniami, potrzebami potencjalnych adoptujących. Innowacja niekompatybilna nie zostanie przyjęta.

Złożoność- Stopień, w jakim innowacja jest uznawana za trudną do zrozumienia i wykorzystania. Im bardziej innowacja jest złożona, tym wolniejsza jest szybkość przyjęcia.

Sprawdzalność ( możliwośc wypróbowania)- Stopień, w jakim innowacja może w ograniczonym zakresie podlegać wypróbowaniu. Nowe pomysły, które można próbnie przetestować cechują się wyższą prędkością przyjęcia.

Obserwowalność ( możliwość obserwowania)- Stopień, w jakim wyniki innowacji są widoczne dla innych. Im łatwiej jest innym widzieć wyniki innowacji, tym bardziej jest prawdopodobne, że oni ją przyjmą.

Fazy procesu adaptacji innowacji

Adaptacja innowacji (wdrażanie innowacji)- Przyswajanie - proces psychologiczny, w toku którego człowiek przechodzi od momentu pierwszej o niej informacji do jej praktycznego zastosowania.
Działania na małą skalę.

Świadomość ( uświadomienie)- dowiedzenie się po raz pierwszy o innowacji
Zainteresowanie- poszukiwanie dalszych informacji na jej temat
Ocena- rozważenie zalet i wad wykorzystania innowacji
Próba- przetestowanie innowacji na niewielką skalę na własne potrzeby
Adaptacja- zastosowanie adaptacji na dużą skalę w miejsce starych metod

Kategorie osób adaptujących.

1. Innowatorzy (Nowatorzy) - 2,5%

pierwsi wprowadzają innowacje, śmiało podejmują ryzyko,
chętnie testują nowe pomysły,
dużo czytają, m.in. biuletyny naukowe,
są dobrze wykształceni,
mają naukowe podejście do rozwiązywania problemów,
posiadają zdolność do radzenia sobie z abstrakcyjnymi pomysłami,
dość często zajmują stanowiska przywódcze w organizacjach powiatowych, wojewódzkich lub krajowych, rzadko w środowisku lokalnym,
często są sceptycznie postrzegani przez innych,
rzadko cieszą się wysokim statusem społecznym,
mają mały wpływ w społeczności lokalnej,
dużo podróżują i są bardzo powiązani z innymi innowatorami,
posiadają bardzo duże gospodarstwa.

2. Wcześnie adaptujący (Pionierzy, Rolnicy postępowi, Liderzy opinii, Liderzy wiejscy) - 13,5%

szybko decydują się na adaptowanie różnych elementów postępu,
stanowią tzw. „pierwsza falę” przyjmujących,
uważają się za „jednych z pierwszych”,
są gotowi na wdrażanie nowych pomysłów wypróbowanych przez innowatorów,
uczą się na sukcesach i porażkach innowatorów,
są równie dobrze wykształceni jak innowatorzy,
są na bieżąco z innowacjami rolniczymi poprzez regularne uczestniczenie w spotkaniach i szkoleniach WODR,
czytają prasę rolniczą i biuletyny wydawane przez WODR, Izby Rolnicze i jednostki naukowe,
postrzegani są jako dobrzy rolnicy,
cieszą się wysokim statusem społecznym,
działają w wielu organizacjach społecznych - często zajmując stanowiska przywódcze,
są poważani w lokalnej społeczności i często są tego świadomi (w efekcie nie rozgłaszają szybko każdemu, że właśnie wprowadzają czy próbują nowy pomysł, do czasu gdy uzyskają pewność, że ten nowy pomysł jest dobry),
są bacznie obserwowani przez pozostałych, mniej śmiałych rolników,
są dumni, że maja wpływ na społeczność lokalną, uznając to często za swój obowiązek,
są świetnymi klientami doradztwa oraz innych firm i organizacji działających w agrobiznesie,
bardzo ściśle współpracują z doradcami, stanowiąc często dla nich tzw. „prawe ramię”,
posiadają nieco mniejsze gospodarstwa i mniej wyspecjalizowane, ale wiele z nich to gospodarstwa przykładowe (wdrożeniowe) WODR.

3. Wczesna większość (rolnicy dość postępowi, naśladowcy) - 34%

decydują się na innowacje nieco później,
są zorientowani na lokalną społeczność,
mają wiele kontaktów z innymi rolnikami,
uznają rozwagę za dominującą wartość,
informacje zdobywają podczas kontaktów osobistych,
innowacje przyjmują po uważnym zaobserwowaniu udanego wdrożenia u tych, których uznają za autorytety,
ich wykształcenie jest nieco powyżej średniej,
ich gospodarstwa są nieco większe, niż średnie.

4. Późna większość (rolnicy dość tradycyjni) - 34%

decydują się na innowacje bardzo wolno,
są sceptyczni,
mają podejście do innowacji typu „patrz i obserwuj”, „to nie dla mnie”,
wprowadzają zmiany dopiero pod presją ekonomiczną lub społeczną,
informacje zdobywają od sąsiadów o podobnej pozycji społecznej i zbliżonym poziomie zamożności,
należą do grupy rolników gorzej wykształconych i mniej oczytanych,
mają gospodarstwa mniejsze od średniej.

5. Maruderzy (Rolnicy opieszali, zacofani) - 16%

nie interesują się postępem w rolnictwie,
przywiązują dużą wagę do tradycji,
są podejrzliwi,
nigdy nie korzystają z kredytów,
są w podeszłym wieku,
osiągają niskie dochody,
posiadają niską pozycję społeczną,
nie są zaangażowani w lokalną działalność społeczną,
pozyskują informacje od przyjaciół i ze środków masowego przekazu,
wdrażają innowacje jako ostatni pod wpływem konieczności przetrwania,
są właścicielami małych gospodarstw.

Formy doradztwa i ich charakterystyka.

Indywidualne -oparte jest na osobistym kontakcie rolnika z doradca, koncentruje się na konkretnych problemach rolnika, może przyjmować formę diagnozy, porady lub aktywnego uczestnictwa obu stron w procesie dążącym do rozwiązania problemu. Jest zorientowane na uświadamianiu rolnikowi jego problemów i ich przyczyn, ma duże znaczenie w przekazywaniu wiedzy i zmianie zachowań rolnika, kształtowaniu postaw. Opiera się na dwustronnym przepływie informacji. Łatwo można dostosować się do oczekiwań odbiorcy jednak koszt dotarcia do 1 osoby jest stosunkowo wysoki.

Grupowe- przeprowadzane w formie: grup dyskusyjnych, grup celowych, wykładów, odczytów, prelekcji a także często połączone z prezentacjami, pokazami, demonstracjami, wycieczkami i wizytami studyjnymi mającymi za zadanie łatwiejsze przyswojenie wiedzy przekazywanej w trakcie dyskusji. Pełni ważną role edukacyjna, a w połączeniu z praktycznymi demonstracjami wpływa na zmiany zachowań rolników, a także kierują świadomością innowacyjną. Problematykę traktują bardziej ogólnikowo niż indywidualne spotkania, jednakże umożliwiają dotarcie do większej liczby odbiorców a także pozwala na porównanie i wykorzystanie wiedzy innych rolników.

Masowe- komunikacja masowa, wykorzystująca środki masowego przekazu (radio, TV, gazety, czasopisma) a także broszury, targi, wystawy, giełdy, konkursy i festyny. Najlepiej informuje o nowościach i trendach, a przekaz ten jest łatwo odbierany, spełnia funkcje edukacyjna. Informacje podawane za pośrednictwem mediów odbierane są jako wiarygodne. Jednak nie ma indywidualnego podejścia do problemu przez co nie wpływa na zmiany w zachowaniu ani nie zapoczątkowuje procesów uczenia się. Przekaz dociera do dużej grupy ludzi.

Metody i techniki stosowane w doradztwie.

Metoda ta jest odpowiednia dla, lub wyróżnia się charakterystycznymi cechami.	Doradztwo indywidulane	Doradztwo grupowe			Komunikacje masowe
		Rozmowy	Wykłady, odczyty	Demonstracje	Komunikacje masowe	Grupy dyskusyjne
Kreowanie świadomości innowacyjnych	Ο	X	XX	Ο	XXX
Przekazywanie wiedzy	XX	XX	XX	X	XXX
Uświadomienie problemu	XXX	X	XX	XXX	Ο
Wykorzystanie wiedzy innych rolników	X	Ο	X	XXX	Ο
Uaktywnienie procesów uczenia	XX	Ο	X	XXX	Ο
Dostosowanie do problemów rolnika	XXX	Ο	X	XX	Ο

X-stopień przydatności

O-nieodpowiedni

Zalety i wady dyskusji grupowej w porównaniu z wykładem.

Zalety grup dyskusyjnych:

-więcej aspektów poruszanych w czasie dyskusji

-możliwość określenia czy proponowane rozwiązania znajda zastosowanie w praktyce

-ścisła więź z praktyka codzienna

-język używany w dyskusji jest bardziej zrozumiały

-uczestnicy mogą zadawać pytania, wyrażać wątpliwości i odmienne opinie

-bardziej pobudzają uczestników do szukania rozwiązań

-większe prawdopodobieństwo ze uczestnicy zastosują proponowane rozwiązania

-większe zainteresowanie, uczestnicy mogą wpływać na kierunek dyskusji

-wpływ na podejmowanie decyzji jak i większa rola informacyjna

-można zmienić normy omawiane w dyskusji

-prowadzący dyskusje zdobywają więcej informacji o poziomie wiedzy uczestników i ich problemach

Wady dyskusji:

-bardziej czasochłonne

-mniejsza systematyczność poruszanych problemów

-ryzyko, iż ktoś zaburzy przebieg dyskusji

-wymaga posiadania minimalnej wiedzy od wszystkich uczestników

-ryzyko nieprawidłowego przekazu informacji, które nie zostaną dostatecznie zdementowane

-wymagany ekspert który w razie potrzeby wyjaśni wątpliwości

-podłoże emocjonalne ma duży wpływ na dyskusje

-wymagają jedności w grupie

-powinny być prowadzone w małych grupach

Modele dyskusji indywidualnej.

Model diagnozy-zalecenia problem rolnika rozwiązuje doradca, tym samym na niego spada odpowiedzialność decyzyjna, udział rolnika jest bierny.

Model poradnictwa (konsultacji)doradca pomaga rolnikowi rozważyć i porównać swoje odczucia i wartości związane z problemem. Doradca ustala fakty, udziela wiarygodnych informacji.

Model uczestnictwazarówno rolnik jak i doradca wnoszą aktywny wkład w proces rozwiązania problemu. Połączenie ich wiedzy uzupełniane jest doświadczeniem rolnika. Decyzja zawsze należy do rolnika, niezależnie od tego kto był inicjatorem spotkania. Doradca uważnie wysłuchuje problemu, pomaga go zidentyfikować, wspólnie z rolnikiem poszukuje rozwiązań, udziela informacji specjalistycznych, monitoruje postępy.

Właściwe i niewłaściwe postawy doradców w obsłudze klientów.

Zachowanie właściwe	Zachowanie niewłaściwe
Otoczenie
Tworzyć atmosferę spokoju, bez pośpiechu, spytać o czasowe możliwości, ewentualnie ustalić inny termin.	Podenerwowanie, gorączkowość, doradca odczuwa presję czasu i nie stawia pytań.
Nie przesiadywać za biurkiem, eliminować źródła zakłócające rozmowę	Odrywanie uwagi wskutek innych prac biurowych, telefony, zakłócenia z otoczenia
Opuścić biurko, wykorzystać stół do spotkań, zająć miejsca siedzące przy narożniku stołu.	Doradca pozostaje za biurkiem, lub oboje siedzą naprzeciwko siebie.
Zachowanie doradcy
Tworzyć atmosferę pełną zainteresowania i zaufania, wykazywać zrozumienie dla odbiorcy porad.	Doradca jest chłodny, mrukliwy nieprzyjemny.
Uważać na własne interpretacje, jeśli jest to możliwe nie wypowiadać ich, mówić otwarcie o ważnych kwestiach.	Doradca uprzedza myśli, interpretacje, wypowiedzi odbiorcy.
Akceptować odbiorcę, unikać oceniania.	Doradca ocenia wypowiedzi partnera, wyraża się zbyt pochopnie na temat wad.
Zaprezentować własne kompetencje, ale mówić szczerze, stosownie do możliwości.	Doradca demonstruje przed swoim klientem styl językowy, poziom merytoryczny.
Szczególnie podczas przysłuchiwania się szukać kontaktu wzrokowego, zwracać uwagę na mimikę, gestykulację i postawię ciała.	Doradca nei patrzy na partnera rozmowy, który jest niezauważalny bądź niekłopotliwy.
W miarę możliwości całą uwagę kierować na partnera. Kontrolować zachowania werbalne do tego stopnia aby nie przeszkadzały.	Doradca nie kontroluje siebie, jest myślami gdzie indziej, wyraża się mało precyzyjnie i działa bez względu na oobą partnera.
Bliskość kontaktów połączyć z dystansem do sprawy.	Doradca przejmuje zalety i wady partnera rozmowy, demonstruje zachowanie „kumpelskie” wyraża to mową ciała oraz stylem mówienia.
Każde zastrzeżenie jest ważne. Niezauważone może sprawić, że sukces doradcy jest chybiony.	Doradca odrzuca obawy i strach partnera. Traktuje go jako osobę o niższej pozycji.
Prowadzenie rozmowy
Dostosować się do stylu mówienia partnera. Nie zmniejszać wymagać. Być elastycznym wobec zbyt wielkich wymagań, wyjaśnić poprzez powtórne pytanie.	Doradca wykorzystuje fachowy i naukowy sposób formułowania zdań co nie odpowiada poziomowi partnera.
W trakcie przekazywania informacji poszukać zawsze meldunku zwrotnego. Dopiero po sprawdzeniu zrozumienia przechodzić do kolejnych etapów.	Doradca postępuje wg. Swojego schematu myślowego i własnego tempa rozwiązywania.
Zwracać uwagę na konkretne pytania partnera. Wyjaśnić tylko tyle, ile wymaga tego pytanie.	Doradca rozważa problem teoretycznie, referuje swoją wiedzę książkową.
Na początku zrezygnować z przykładów. Koncentrować się na problemach partnera. Jeśli jest to potrzebne wówczas posłużyć się przykładami, zaproponować zwiedzanie.	Doradca popiera swoje rozważania które nie należą do doświadczeń partnera.
Wspólnie z partnerem poszukiwać właściwego sposobu zachowania dla konkretnego przypadku. Uaktywnić partnera, zadawać pytania.	Doradca posiada patentowe rozwiązania, recepty na wszystko.
Pouczenia mogą działać tak długo jak długo można je przeforsować. Przekazywać ze zrozumieniem, wzmacniać autonomię.	Doradca poucza odbiorcę porad. Odrzuca jego propozycje i zaleca co należy robić ( podniesiony palec wskazujący) traci swój autorytet.
Dostrzeżone próby manipulacji rodzą nieporozumienia. Doradca powinien przedstawić obiektywnie i jasno wady oraz zalety rozwiązania.	Doradca manipuluje partnerem, chce namówić na określony sposób postępowania, tak aby partner tego nie zauważył.
Pozostawić partnerowi czas na zastanowienie. Powinien działać odbiorca porady, a nie doradca.	Doradca ponagla odbiorcę do podjęcia decyzji.

Idea cross-compliance.

Idea cross-compliance- zasada wzajemnej zgodności, wprowadzenie obowiązku przestrzegania przez rolników zasad zarządzania gospodarstwem zgodnie z normami.

Polska wynegocjowała okresy przejściowe dla wdrożenia zasady wzajemnej zgodności.

Obszarów A: Ochrona środowiska ( obowiązuje od stycznia 2009r.)

1.Ochrona dzikiego ptactwa

2.Ochrona wód podziemnych

3.Ochrona środowiska w szczególności gleb w przypadku stosowania osadów ściekowych w rolnictwie.

4.Ochroan wód przed zanieczyszczeniami powodowanymi przez azotany pochodznia rolniczego (OSN)1,49%

5.Ochrona siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory

Obszarów B: Zdrowie publiczne, zwierząt, zgłaszanie niektórych chorób oraz zdrowotność roślin.

6.Zdrowotność roślin

7.zakaz stosowania związków o działaniu hormonalnym, tyreostatycznym i betagonistycznym.

8.Bezpieczeństwo i żywność pasz.

10-12- zgłaszanie niektórych chorób zakaźnych zwierzat.