METODY SPECJALNE - WYKŁAD 2 (08.03.10)

Zablokowanie segmentu ruchowego może prowadzić do podrażnienia skóry, tkanki podskórnej i tkanki mięśniowej. Podrażnienie skóry i tkanki podskórnej powiązane jest z zablokowaniem pewnego segmentu kręgosłupa i naciskiem na gałęzie nerwowe, które unerwiają dany obszar skóry.

Badanie

Poprzez badanie palpacyjne w okolicy kręgosłupa i wzdłuż przebiegu dermatomu wyszukać można zmiany napięcia mięśniowego i podskórne zgrubienia, które autor nazwał zmianami komórkowo - bólowymi. Fałd skóry trzymany między palcami wykazuje bolesność w strefie podrażnienia. Odblokowanie segmentu kręgowego prowadzi do zmniejszenia lub zniesienia dolegliwości ze strony skóry lub tkanki podskórnej kolejnym etapem badania jest sprawdzenie siły mięśniowej ze szczególnym zwróceniem uwagi na siłę mięśni wskaźnikowych.

Leczenie

Techniki lecznicze powinny być wykonywane bezboleśnie i w kierunku przeciwnym. Mobilizacje przebiegają w stronę niebolesną i przeciwną do kierunku bolesnego oraz ograniczonego. Z biegiem czasu i poprawą samopoczucia pacjenta mobilizacje wykonuje się poprzez połączenie dwóch lub trzech kierunków niebolesnych. Zabiegi mobilizacyjne mogą być wykonywane samodzielnie przez pacjenta, przez terapeutę i przez terapeutę z dodatkowym impulsem (manipulacja). M. zaleca pozycje analgetyczne (przeciwbólowe) i stopniowo wprowadzane ćwiczenia rozluźniające w okresach ostrych. Ćwiczenia rozluźniające wykonuje się kilka razy dziennie, początkowo przez kilka minut. Czas ćwiczeń należy stopniowo wydłużać aż do 30 minut. Wykonuje się tylko te ćwiczenia które udaje się przeprowadzić bezboleśnie.

1. Terapia manualna wg Lewita

Karel Lewit ur w 1916 w Lublanie, studia lekarskie i praktyka zawodowa w Pradze. Jego koncepcja jest mieszaniną wielu szkół terapii manualnej, chiropraktyki i osteopatii.

Najczęstszą przyczyną bólu w narządzie ruchu jest zaburzona czynność. Terapia manualna nakierowana jest swym działaniem na usuwanie ograniczeń ruchomości w stawach i zablokowań w segmentach ruchowych kręgosłupa. Konsekwencją zablokowań jest hypermobilność i zablokowania w segmencie sąsiadującym. Leczenie manualne stawów dotyczy tylko stawów hypomobilnych.

Leczenie

Wg Lewita powinno stosować się głównie techniki miękkie oraz mobilizacje. Trakcja jest bardzo użyteczną techniką w diagnostyce i leczeniu rzeczywistych bólów korzeniowych, które są spowodowane przepukliną dyskową. Autor uważa, że trakcje wykonywane ręcznie przez terapeutę przynoszą więcej korzyści terapeutycznych niż trakcje mechaniczne na specjalnych stołach wyciągowych. Wykonuje się ją jedynie wtedy, kiedy może przynieść pozytywne efekty.

Zabiegi manualne dotyczące tkanek miękkich przeprowadza się w przypadku stwierdzenia stref nadmiernej bolesności z obszarami ograniczonymi przesuwalności powięzi i występowania bolesnych punktów spustowych (tiger points). Po usunięciu zaburzeń i przywróceniu prawidłowej funkcji można przystąpić do mobilizacji lub manipulacji stawu.

Lewit wyróżnił następujące metody terapii tkanek miękkich:

1. rozciąganie skóry

2. rozciąganie tkanki łącznej

3. przesuwanie powięzi

4. relaksacja poizometryczna mięśni

5. stymulacja exteroceptywna

Ad.1. znajduje zastosowanie w przypadku stwierdzenia stref nadmiernej bolesności. Jest przeprowadzana bezboleśnie i przynosi podobne efekty do technik stosowanych w masażu, jak choćby rolowanie fałdu skórnego. Stosuje się podczas zwiększonego jej napięcia i w przypadku zwiększonego oporu przy rozciągnięciu jakiegoś jej fragmentu powierzchni.

Ad. 2. obejmuje głównie tkankę podskórną w bardzo napiętych mięśniach w pobliżu blizn, a w przypadku niemożności uchwycenia fałdem skóry rozciąganie to realizuje się jako ucisk.

Ad. 4. bardzo skuteczna przy usuwaniu punktów bólowych i przykurczach mięśni

Ad. 5. polega na stymulacji receptorów skórnych na powierzchni stopy bodźcami o różnym nasileniu.

2. Terapia manualna w modelu holistycznym (Rakowskiego)

Terapia manualna w modelu holistycznym (Rakowskiego) jest zwartym systemem zajmującym się leczeniem zaburzeń czynności narządu ruchu, ujmując go jako sferę integrującą osobowość człowieka. W następstwie tych zaburzeń pojawia się zmiana stanu tkanek okołostawowych, które przyjmują charakter patologicznej aktywności biologicznej. Model holistyczny terapii manualnej świadomie oraz aktywnie podąża za dynamiczną zmiennościa organizmu. Do tej zmienności dostosowuje procedury diagnostyczne, a także lecznicze. Bodźcami są zabiegi biomechaniczne, odruchowe oraz słowo. Ich zadaniem jest pozytywne stymulowanie osobowości ludzkiej do uruchomienia, a następnie podtrzymania procesu zdrowienia.

3. Terapia manualna wg koncepcji Plaatsmana

Holenderski fizjoterapeuta Ger Plaatsman z Amsterdamu opracował szkolenia terapii manualnej w systemie eklektycznym - znaczy to, że jest połączeniem wielu innych metod terapii manualnej Maitlanda, Cyriax'a, systemu diagnozy i terapii mechanicznej McKenziego, mobilizacji Briana Mulligana. Twierdzi, że jedynym sposobem aby zupełnie wyleczyć pacjenta jest znalezienie przyczyny jego problemu i podjęcie próby jej wyeliminowania. Wychodzi z założenia, że oprócz terapii przeciwbólowej należy stosować edukację pacjenta odnośnie postawy jego ciała i funkcjonowania w ciągu dnia, co daje lepsze efekty w dalszym postępowaniu terapeutycznym i uświadamia pacjenta, że on również ma wpływ na postępy w leczeniu.

Metoda opiera się na stosowaniu odpowiednich technik:

1. manipulacja

2. trakcja

3. kompresja

4. ryglowanie

5. ćwiczenia w pozycjach wyprostnych

6. ślizg stawowy

7. badanie gry stawowej

8. testy oporowe

9. terapia nerwowo - mięśniowa stabilizująca

4. Terapia manualna wg Cyriaxa

Angielski lekarz J. H. Cyriax uważany za ojca medycyny manualnej twierdzi, że większość dysfunkcji narządu ruchu dotyczy głównie tkanek miękkich. Opracował szybki i dokładny funkcjonalny sposób diagnozowania stanu pacjenta. Zdefiniował teorie mówiącą o zaklinowaniu fragmentu tarczy międzykręgowej. Hipoteza zakładała, że przyczyną zaburzeń funkcji segmentu ruchowego jest niewłaściwa pozycja krążka międzykręgowego. Przyczyną przemieszczenia krążka może być nagły uraz lub wykonany ruch bez pełnej kontroli mięśniowej. Prowadzi to do sekwencji objawów neurologicznych.

Dokonał również podziału tkanek miękkich narządu ruchu na dwa typy. Wyróżnił tkanki niekurczliwe, czyli pasywne, które obejmowały więzadła, kaletki, powięzie, torebki stawowe, oponę twardą i korzenie nerwowe oraz tkanki kurczliwe, czyli aktywne, do których zaliczył mięśnie, ścięgna i ich przyczepy do pewnych elementów kostnych. Wprowadził pojęcie wzorca torebkowego, czyli charakterystycznego dla każdego stawu wzorca utraty możliwości funkcjonalnych (ograniczenia ruchomości).

Badanie

Każde badanie powinno być przeprowadzone w odpowiedniej kolejności w celu wykrycia określonej dysfunkcji. Zaczyna się od dokładnego wywiadu. Kolejny etap diagnostyki to badanie funkcjonalne i badanie palpacyjne. Badanie funkcjonalne przeprowadza się w odpowiedniej sekwencji. Zaczyna się od ruchów czynnych, potem ruchów biernych i w końcu stosuje się napięcie izometryczne w połowie fizjologicznego zakresu ruchomości.

Terapeuta podczas testowania tkanek niekurczliwych sprawdza czas wystąpienia dolegliwości, zakres ruchomości w każdej z płaszczyzn i obecność wzorca torebkowego oraz sprawdza zgodność objawów w ruchach biernych i czynnych. Dolegliwości, które występują w ruchach czynnych i biernych w tym samym kierunku sugeruje uszkodzenie struktur wewnątrzstawowych, natomiast gdy dolegliwości występują w przeciwnych kierunkach wówczas wskazuje to na dysfunkcje struktur aktywnych.

Wzorzec torebkowy np. dla odcinka lędźwiowego to ograniczenie skłonu bocznego i rotacji oraz wyprostu. Stan zapalny stawu lub zwyrodnieniowy stwierdzić można na podstawie rozpoznania wzorca torebkowego. W przypadku, gdy jest brak określonej sekwencji utraty ruchów wówczas stwierdzić można dysfunkcje więzadeł, torebki stawowej, mięśni i kaletek stawowych.

METODY SPECJALNE - WYKŁAD 3 (22.03.10)

Ważnym elementem diagnostycznym jest również badanie czucia końcowego ruchu, które zdeterminowane jest rozciąganiem tkanek miękkokurczliwych w końcowym zakresie ruchu. Cyriax wyróżnił fizjologiczne i patologiczne rodzaje czucia końcowego ruchu.

Biologiczne czucie ruchu może być twarde (kostne), miękko - elastyczne (mięśniowe) podczas sprężystego zbliżenia tkanek miękkich zatrzymujących ruch. Twardo - elastyczne (torebkowe) gdy opór jest sprężysty.

Natomiast patologiczne czucie końcowe może być spastyczne (nagłe i bolesne zatrzymanie przez nadmierne napięcie mięśniowe), torebkowe (podobnie jak w warunkach fizjologicznych tylko występuje wcześniej), puste (mocny ból występujący przed fizjologicznym końcem), sprężynujące (występuje efekt odbicia na końcu zakresu ruchu), mięśniowe (tak jak w prawidłowym tylko, że występuje wcześniej) i kostne (opór odczuwany jest przed końcem fizjologicznego zakresu ruchomości).

Leczenie

Zabiegi lecznicze stosowane w niniejszej metodzie to trakcje, manipulacje, masaż poprzeczny i iniekcje sterydowe (mogą być wykonywane tylko przez lekarza). Często stosował zasadę dźwigni, tj. kątowego przemieszczenia powierzchni stawowych względem siebie.

5. Techniki osteopatyczne

Szkołę osteopatii wprowadził w USA Still. Do Wielkiej Brytanii została wprowadzona przez Laurie Hartmana. Osteopatia zajmuje się badaniem i leczeniem zaburzeń czynnościowych w narządzie ruchu. Wpływa na restrykcje ruchowe (bariery czynnościowe) stawów i tkanek miękkich oraz na hypermobilność tych struktur.

Medycyna osteopatyczne eliminuje bariery:

• ruchomości w przypadku stawów

• rozciągliwości przykurczonych włókien mięśniowych

• napiętych, przykurczonych więzadeł, powięzi i tkanki podskórnej

• przesuwalności nerwów wobec tkanek otaczających

• przepływu płynów tkankowych i wymiany substancji biochemicznych w przypadku punktów maksymalnej bolesności, blizn i punktów spustowych.

Zablokowanie czynnościowe dotyczy restrykcji ruchowych stawu w zakresie ruchów biernych, które znajdują się między fizjologiczną barierą, a barierą anatomiczną stawu (pomiędzy granicą ruchu czynnego, a granicą ruchu biernego). Powstaje wówczas patologiczna bariera czynnościowa ruchu biernego. Koncepcja osteopatyczne opiera się na założeniu, że w zabiegach manipulacyjnych i mobilizacyjnych wprowadza główna siła i kierunek (dźwignia pierwotna) powinna być poprzedzona wprowadzeniem sił i kierunków dodatkowych (dźwignie wtórne/komponenty dodatkowe).

Badanie

Ocena dysfunkcji w badaniu osteopatycznym opiera się nie tylko na podstawie testów prowokacyjnych i testów łagodzących objawy bólowe. Testy ortopedyczne i neurologiczne poprzedzają osteopatyczne. Diagnozę ustala się również badając ruch aktywny pacjenta i poprzez dotyk proprioceptywny. Dotyk proprioceptywny jest formą oceny służący do odbierania bodźców z organizmu opierającą się na twierdzeniu, że łatwiej jest ocenić i wyczuć dysfunkcje pod warunkiem, że terapeuta przyłoży dłoń z lekkim napięciem izometrycznym w taki sposób, że nastąpi uaktywnienie proprioreceptorów.

Leczenie

Leczenie osteopatyczne opiera się na wykrywaniu blokad odwracalnych i ich usuwaniu w celu uzyskania dobrego funkcjonowania. Celem terapii jest przywrócenie równowagi czynnościowej. Główne procedury lecznicze to:

1. techniki rytmiczne

2. techniki manipulacyjne

3. techniki uciskowe o niewielkiej prędkości

Ad.1. techniki rytmiczne

Istotą tych technik są ruchy rytmiczne. Powtarzana ruchy są zmieniane przez różne czynniki modyfikujące. Techniki rytmiczne zależą od reakcji ze strony pacjenta i struktur, na które się oddziaływuje. Techniki będą się różnić pod względem tempa, rytmu, kierunku, siły, czasu trwania i ilości powtórzeń. Za ich pomocą dąży się do normalizacji ruchu, krążenia i drenażu oraz usunięcia dysfunkcji. Mogą być stosowane samodzielnie lub jako zabiegi przygotowujące do innych technik.

Dzielą się na 8 kategorii zabiegów:

• ugniatanie - rytmiczne ściskanie i masowanie tkanek miękkich w celu ich rozluźnienia i usunięcia zwiększonego napięcia

• rozciąganie - polega na rozsuwaniu od siebie przyczepów mięśni.

• Mobilizacja - dotyczy stosowania ruchu biernego przeprowadzonego z użyciem dźwigni i punktu podparcia. Dźwignia pozwala na uzyskanie efektu leczniczego be użycia dużych sił.

• Głaskanie - zabieg ten stosowany w terapii tkanek powierzchownych celem drenażu lub jako metoda łagodząca.

• Hamowanie - polega na nacisku, który wprowadza się wolno i utrzymuje dość długo (nawet przez minutę), a następnie zmniejsza się nacisk.

• Sprężynowanie - polega na narastającym ucisku na punkt kostny.

• Trakcja - polega na stabilizacji stawu sąsiedniego i poprzez rozciąganie oddziela się od siebie powierzchnie stawowe.

• Wibracje - celem jest polepszenie przepływu krwi. Wykonywana jest w stosunkowo szybkim tempie.

Ad.2. techniki pchnięcia (manipulacje stawowe)

Są to zabiegi, które przeprowadza się z użyciem siły o dużej prędkości i niskiej amplitudzie. Jej działanie skoncentrowane jest na określonym punkcie, obszarze lub pewnej strukturze. Przy tej technice osiągnięcie końcowego zakresu ruchu jest niepotrzebne. Podczas, gdy zabieg jest wykonywany z właściwą prędkością, bezwładnością tkanek może być właściwym oporem dla odpowiedniego przeprowadzenia zabiegu. Dzięki temu ryzyko urazu lub bólu jest zmniejszone do minimum.

Podzielone na 5 technik - pchnięcia:

• Połączenie dźwigni i pchnięcia

• Połączenie dźwigni i pchnięcia z zastosowaniem rozruchu

• Minimalna dźwignia i pchnięcie

• Bez użycia dźwigni, samo pchnięcie

• Pchnięcie z rozruchem bez użycia dźwigni

Ad.3. techniki uciskowe o niewielkiej prędkości

Techniki te wykonuje się wolno, wyczuwając moment rozluźnienia i poprawiającą się funkcję tkanek. Są technikami reaktywnymi, gdyż oczekuje się na reakcje tkankowe. Podzielone zostały na 4 grupy:

1. techniki z użyciem długotrwałej dźwigni

2. techniki z użyciem długotrwałej trakcji

3. techniki z użyciem długotrwałego ucisku

4. techniki z użyciem długotrwałej mobilizacji

Techniki chiroterpeutyczne (chiropraktyka)

Techniki chiroterpeutyczne zostały opracowane i wprowadzone w Stanach Zjednoczonych przez D.D. Palmera. Chiropraktyka jest terapią która polega na stosowaniu określonych technik manualnych w celu korekcji subluksacji. U podstaw teorii leży stwierdzenie mówiące, że przyczyną zaburzenia przewodnictwa nerwowego jest przesunięcie kręgu, czyli dochodzi do subluksacji (podwichnięcia).

Subluksacji określana jest jako zaburzenie integralności, funkcji i prawidłowego ustawienia względem siebie segmentów ruchowych przy prawidłowym kontakcie powierzchni stawowych wobec siebie. Innymi słowami podwichnięcia to patologiczne przemieszczenie niewielkiego stopnia segmentu kręgosłupa. Subluksacji prowadzi do podrażnienia nerwu i zaburzenia jego funkcji.

Chiropraktyka wyróżnia również dysfunkcje określone mianem zespołu subluksacyjnego i syndrom subluksacyjny. Zespół subluksacji to teoretycznie zespół(??) dysfunkcji segmentu ruchowego gdzie występują zmiany fizjologiczne. Syndrom subluksacji jest to zespół bólów pleców, który wywołany jest czynnikiem mechanicznym.

METODY SPECJALNE - WYKŁAD 4 (26.04.10)

Badanie

Celem diagnostyki jest analiza stanu struktury ciała i sposoby jej korekcji. Badanie pozwala stwierdzić obecność występowania i charakter subluksacji oraz związane z nią zaburzenia biomechaniki. Badanie ukierunkowane jest głównie na wykrycie subluksacji. Do badania chiropraktycznego zalicza się również wykorzystanie neurocalometru i konturografii. Neurocalometr to urządzenie służące do określenie różnicy temperatur po obu stronach kręgosłupa. Konturograf wykorzystuje cechy światła widzialnego w celu uzyskania obrazu danej części ciała. Analiza tych dwóch elementów pozwala stwierdzić czy wystąpiła subluksacji. Chiropraktyczna terapia manualna obejmuje manipulacje, mobilizacje i „nastawienie”.

Leczenie

Manipulacja polega na szybkim pchnięciu, podczas którego przekracza się zakres fizjologiczny, ale nie anatomiczny. Mobilizacja to pojedynczy lub wielokrotny ruch przeprowadzany w określonym tempie nieprzekraczający zakresu fizjologicznego. W efekcie mobilizacja prowadzi do przywrócenia ruchomości stawowej. Pojęcie „nastawienia” jest charakterystyczne jedynie dla chiropraktyki. Polega na użyciu w sposób kontrolowany siłę i mechanizm dźwigowy oraz odpowiedni kierunek, amplitudę i szybkość ruchu.

6. Metoda Ackermana

Metoda Ackermana oparta jest na 50 letnim doświadczeniu w leczeniu manualnym kręgosłupa. W wyniku tej pracy, powstała terapia oparta na bardzo dokładnym badaniu przestrzennego ustawienia układu kostnego, oraz skutecznym postępowaniu.

Każdy ruch w tej terapii charakteryzuje się precyzją i dokładnością, dając zamierzony efekt. Fizjoterapeuci stosujący tę metodę, poza znakomitą znajomością anatomii, fizjologii, patofizjologii, posiadają duże wyczucie palpacyjne. Metoda Ackermana pozwala na działanie w miejscu występowania zaburzenia w sposób celowany. Dlatego podczas zabiegu zostaje odblokowany tylko i wyłącznie ten krąg, który powodował u pacjenta ból lub inne dolegliwości. Przy zastosowaniu metody dr Ackermana, w ciągu jednego lub kilku zabiegów, można usunąć lub znacznie złagodzić dolegliwości.

7. Metoda Kaltenborna - Evjentha

• Założenia ogólne

Metoda Kaltenborna - Evjentha nazywana jest też Ortopedyczną Terapią Manualną. Badanie (ocena biomechaniczna i funkcjonalna) oparta jest o zasady badania wg Cyriaxa. Leczenie uwzględnia:

• środki łagodzące ból

• unieruchomienie - ogólne lub miejscowe

• fizykoterapia

• postępowanie specjalnie - trakcje, wibracje, oscylacje itp.

• Mobilizacja hypomobilności

• Mobilizacja tkanek miękkich - masaże, relaksacja poizometryczna, bierne rozciąganie struktur łącznotkankowych.

• Mobilizacje stawów - w pozycji spoczynkowej, poza pozycję spoczynkową, translatoryczne chwyty mobilizacyjne z szybkim pobudzeniem

• Mobilizacja tkanki nerwowej

• Ćwiczenia utrwalające ruchomość stawów i tkanek miękkich.

• Ograniczanie hypermobilności

• środki bierne, ćwiczenia czynne (instruktaż - kinezyterapia, autostretching, nauczanie czynności dnia codziennego)

Pozycje stawów: zerowa, spoczynkowa, aktualna spoczynkowa, zaryglowana

1. pozycja zerowa wg metody SFTR Np. staw biodrowy prawy: T(S90) 10-0-45

2. pozycja spoczynkowa - gdy torebka stawowa jest najbardziej rozluźniona:

1. staw ramienny - abductio 55, fleksjo 30

2. staw biodrowy - fleksjo 30, abductio 30, rotatio externa minima

3. aktualna pozycja spoczynkowa - zmieniona patologicznie fizjologiczna pozycja spoczynkowa

4. pozycja zaryglowana. W tej pozycji nie prowadzi się leczenia, ale służy ona do zaryglowania stawu przy leczeniu stawu sąsiedniego:

1. staw ramienny - maksymalne odwiedzenie i rotacja zewnętrzna

2. staw biodrowy - maksymalny wyprost, rotacja wewnętrzna i odwiedzenie.

Ruchy w stawie: toczenie i translacja, hypomobilność i hypermobilność i stan prawidłowy:

1. Toczenie (rotacja) - ruch obrotowy w stawie, gdy nowe punkty jednej powierzchni wchodzą w kontakt z ciągle nowymi punktami drugiej powierzchni.

2. Translacja (gra stawowa) - może być wykonana tylko ruchem biernym. Wyróżnia się: ślizg (paralelne przesunięcie kości - powierzchni stawowych względem siebie); trakcja - separacja (oddzielenie) powierzchni stawowych. Zarówno w ślizgu jak i w trakcji wyróżnia się 3 stopnie: I - bardzo mały impuls bez napięcia tkanek, II - napięcie tkanek, III - rozciągnięcie tkanek.

3. Hypomobilność, stan prawidłowy i hypermobilność określa się testem w skali 0 do 6: Hypomobilność: 0 - ankyloza, 1 - ruchomość mocno ograniczona, 2 - ruchomość mało ograniczona.

Stan prawidłowy: 3 - ruchomość prawidłowa

Hypermobilność: 4 - ruchomość niewiele nadmierna, 5 - ruchomość nadmierna, 6 - niestabilność.

Reguła wklęsło - wypukła. Staw zazwyczaj posiada jedną powierzchnię stawową wypukła, a drugą wklęsłą. Terapeuta wykonując ruchy ślizgu członem pary biokinetycznej posiadającej powierzchnię wklęsłą, np. w kierunku zgięcia, uruchamia staw w tym samym kierunku. Wykonując natomiast ślizg członem pary biokinetycznej posiadającej powierzchnię wypukłą, również w kierunku zgięcia, uruchamia staw w przeciwnym kierunku.

Przykłady:

• Staw kolanowy: ślizg nasadą bliższą (powierzchniami stawowymi boczną
  i przyśrodkową) kości piszczelowej w kierunku zgięcia - uruchamianie zakresu ruchu zginania

• Staw ramienny: ślizg powierzchnią stawową głowy kości ramiennej w kierunku zgięcia - uruchamianie zakresu ruchu prostowania.

Badanie ruchów w stawie. Bada się ilość ruchów i jakość ruchu.

Ilość ruchu czyli jego zakres mierzy się goniometrem, prędkość kątową elektrowaliografem, grę stawową manualnym testem ruchomości w skali 0 do 6 oraz określeniem wzorca torebkowego.

1. Przykładowe pomiary zakresu ruchu w stawie biodrowym

15-0-120 S 5-0-60

25-0-20 F 25-0-0

45-0-20 T 0-10 (S90)

45-0-45 R 0-15-45

2. Prędkość kątowa w stawi biodrowym w płaszczyźnie S: np. 85/sek.

Test ruchomości: 3 - ruchomość prawidłowa, 6 - pełna niestabilność

Wzorzec torebkowy jest określeniem ograniczenia ruchomości od ruchu najbardziej ograniczonego, do najmniej, ale jednak ograniczonego. Np. dla stawu biodrowego: rotacja wewnętrzna - prostowanie - odwodzenie - rotacja zewnętrzna.

Jakość ruchu to wyczuwana przez terapeutę droga ruchu biernego od początku ruchu przez pierwszy opór do oporu końcowego. Terapeuta najpierw obserwuje ruch czynny, a następnie powtarza ten ruch w sposób bierny starając się wyczuć pierwszy opór.

Jakością ruchu będzie ruch bierny od pierwszego oporu do oporu końcowego. Rozróżnia się fizjologiczny opór końcowy i patologiczny opór końcowy.

W zdrowym stawie po pierwszym zatrzymaniu ruchu (pierwszy opór), jeżeli dalej forsujemy ruch, dochodzimy do oporu końcowego, który jest elastyczny i bezbolesny. Fizjologiczny opór końcowy dzieli się na:

• Miękki np. rozciągany mięsień

• Elastyczny np. rozciągana torebka stawowa wraz z więzadłami

• Twardy np. kość, stanowi opór dla chrząstki

METODY SPECJALNE - WYKŁAD 5 (10.05.10)

Testy oporowe

Testy siły mięśniowej wg Laweta w skali 0-5

Kendalhów (???) w skali 13

Test oporowy wg Cyriaxa

1. bolesność + silny opór - małe uszkodzenie ścięgnowo mięśniowe

2. bolesność + mały opór - duże uszkodzenie ścięgnowo - mięśniowe

3. bolesność + mały opór - uszkodzenie neurologiczne

4. bezbolesność + silny opór - stan prawidłowy

Badanie

1. wywiad

• dolegliwości teraźniejsze

• dotychczasowy przebieg

• wywiad socjalny

• rozwój zdrowotny

• wywiad rodzinny

stan ogólny

• oglądanie, poruszanie się, postawa ciała. Kształty, skóra, środki pomocnicze (kule, kortezy)

• badanie ruchu

• ruchy czynne: zakres ruchu, ból

• ruchy bierne: zakres, test ruchomości, hypomobilność i hypermobilność, wzorzec torebkowy, przykurcze, jakość ruchu, opór końcowy

• trakcja - kompresja

• ślizg - we wszystkich kierunkach

• test oporowy

• palpacja - skóra i tkanka podskórna, mięśnie, ścięgna, kaletki maziowe, stawy, nerwy, naczynia

• testy neurologiczne - mięśnie wskaźnikowe, czucie motoryczne, koordynacja, badanie nerwów czaszkowych

• badanie dodatkowe (umiejętność korzystania z badań lekarskich) RTG, TK, RM, EMG, EEG, badanie laboratoryjne

Ślizg

Np. test ślizgu w stawie ramiennym - głowa kości ramiennej doogonowo

PW - pacjent: staw ramienny prawy jest w pozycji spoczynkowej. Dłoń i przedramię spoczywają na prawym przedramieniu terapeuty. Terapeuta siedzi zwrócony w kierunku bocznej strony ramienia pacjenta.

Fiksacja - łopatka stabilizowana jest na klatce piersiowej dzięki utrzymującym ją mięśniom

Wykonanie - terapeuta prawą dłonią chwyta od strony przyśrodkowej ramię pacjenta. Lewa dłoń kciukiem i palcem wskazującym ułożona jest dystalnie od szpary stawowej na ramieniu pacjenta. Kierunek ruchu doogonowo.

Leczenie

Odbywa się na specjalnych stołach do terapii manualnej z regulowaną wysokością wyposażonych w pasy, walce, stabilizacyjne pasy terapeutyczne, woreczki, kliny.

Podczas leczenia należy przestrzegać poniższych zasad:

1. pozycja wyjściowa pacjenta: rozluźniona, spoczynkowa lub aktualna pozycja spoczynkowa

2. pozycja spoczynkowa terapeuty: rozluźniona

3. stabilizacja: na sztywnym podłożu, najbliżej szpary stawowej ręka stabilizująca lub pas

4. ręka mobilizująca obejmuje poruszający się człon pary biokinetycznej możliwie najbliżej szpary stawowej

5. kierunek leczenia: równoległy do płaszczyzny leczniczej - mobilizacja trakcyjna, prostopadły do płaszczyzny leczniczej - mobilizacja ślizgowa

6. wykonanie trakcji lub ślizgu:

Trakcja

• gra stawowa - stopień - I, II, III

• terapia przeciwbólowa - I i wew. II stopień

• mobilizacja trakcyjna - II stopień

• podczas testów i mobilizacji ślizgowych - I stopień

Ślizg

• gra stawowa - I, II, III stopień (z jednoczesną trakcją w stopniu I)

• terapia przeciwbólowa - I wew II stopień

• mobilizacja ślizgowa - III (trakcja I)

7. testowanie w trakcie leczenia i po jego zakończeniu

8. cel manualnej mobilizacji stawów (trakcja i ślizg) pomagają przywrócić ruch w stawie (toczenie z poślizgiem)

Ad.6) (trakcja, mobilizacja trakcyjna) np. mobilizacja trakcyjna stawu kolanowego - kość piszczelowa dystalnie

Pw: pacjent siedzi na końcu stołu, podudzie zwisa poza krawędzią stołu. Mankiet z pasem umocowany nad kostkami pacjenta. Terapeuta stoi przodem do pacjenta.

Fiksacja: udo jest stabilne na stole.

Wykonanie: obie dłonie terapeuty z kciukami ułożonymi do przodu na szparze stawowej w celu badania palpacyjnego obejmują proksymalną część kości piszczelowej. Terapeuta wkłada swoją stopę w pętlę pasa, kierunek ruchu - dystalnie (terapeuta naciska stopą w stronę podłogi).

8. Autostretching

Samorozciąganie jest techniką rozciągania przykurczonych mięśni, która umożliwia terapeucie skupienie uwagi na poszczególnym mięśniu z osobna lub na wybranej grupie mięśni. Samorozciąganie ma na celu poprawę zakresu i jakości ruchów, pozwala w fizjologiczny sposób rozciągać przykurczone mięśnie bez powstania niekorzystnych reakcji obronnych, prawidłowe i efektywne wykonanie ćwiczeń polega na powolnym i łagodnym rozciąganiu wyłącznie przykurczonych mięśni. Podczas tej terapii nie zaobserwowano ich nadmiernego przeciążenia lub rozciągnięcia.

Główne zasady samorozciągania:

• pozycja wyjściowa do ćwiczeń jest bezpieczna i stabilna

• fizjologiczne funkcjonowanie mięśni jest zapewnione

• ćwiczenia przebiegają pod pełną kontrolą i wykazują zamierzony efekt

• rozciąganie grup mięśniowych zapewnia ich wydłużenie do granicy możliwości

Opis ćwiczeń/przykłady ćwiczeń

1. przykurczony mięsień - piersiowy większy, mniejszy, dwugłowy, naramienny część przednia, kruczo - ramienny

Wyposażenie: krzesło, taśma (sztuczna, nie elastyczna)

Pw: siad na krześle, chwyt taśmy oburącz na szerokość umożliwiającą przemieszczanie taśmy górą za głowę, w dół za plecami, z kończynami górnymi wyprostowanymi w łokciach.

Rozciąganie:

1. ramiona powinny być ustawione tak aby napięcie było odczuwalne w kl. piersiowej, wykonanie ruchu rozciągania taśmy - na boki

2. wyprostowane ramiona należy pociągnąć bokiem w dół nie zwalniając chwytu - skurcz izometryczny, wytrzymać 10s

3. rozluźnić i wykonać ruch w górę i e tył do oporu (rozluźnić ok. 5s), ćwiczenie to należy powtarzać do maksymalnego rozciągnięcia mięśni

4. rozciągnąć przykurczone mięśnie od 30s do 1 minuty (optymalnie 45s)

Stymulacja tymi mięśniami które rozciągaliśmy

1. należy wytrzymać uchwyt bez ruchu ramion na zewnątrz

2. powinno się wytrzymać w tej pozycji około 5 sekund

Błędy:

1. wysunięta broda

2. pochylony tułów

3. zgięte łokcie

Uwagi:

Notujemy odległość pomiędzy rękoma paskiem. Ruchy ramion stopniowo wykonywać coraz bliżej siebie. Im ramiona są bliżej tym wykonanie ruchu szybsze.

Prawidłowa ruchomość - ćwiczenia należy wykonywać z uniesionymi i oddalonymi od siebie ramionami.

2. Przykurczone mięśnie - ramienno promieniowy, supinator, ramienny

Wyposażenie: krzesło lub taboret

Pw: siad na krześle pochylając się, uda odwiedzione. Skręt całą prawą kończyną górną do wewnątrz do granicy, grzbietowa strona prawej ręki i nadgarstek naprzeciw wewnętrznej części lewego ucha. Chwyt lewą ręką tylnią część prawego łokcia (łapiemy lewą ręką prawego łokcia)

Rozciąganie:

1. Pociągnąć lewą rękę tak aby poczuć rozciąganie w prawym przedramieniu wew. łokcia

2. Przesuwać prawą rękę do lewego uda, wytrzymać 10s

3. Rozluźnić mięśnie, następnie pociągnąć prawy łokieć prostując go do granicy a nawet trochę ją przekroczyć

4. Powtarzać ćwiczenia, aż mięśnie nie są w stanie dalej rozciągnąć - 45s

Stymulacja

1. Zwolnić uchwyt

2. Przycisnąć prawą ręką do przeciw. wew. części prawego uda

3. W tej pozycji prostuje się prawy łokieć. Oporuj lewą ręką położoną na łokciu

4. Wytrzymać w tej pozycji 5s

Błędy:

1. Przedramię nie jest odwrócone wystarczająco do wew.

Uwagi: brak

Prawidłowa ruchomość - nawet z przedramieniem odwróconym do wewnątrz należy wyprostować łokieć tak aby przedramię tworzyło linię prostą.

---