W województwie podkarpackim do tegorocznej matury przystąpiło łącznie około 30 tys. osób, w tym ponad 26 tys. młodzieży.

Tematy maturalne z języka polskiego na Podkarpaciu:

1. Wyjaśnij, jaką funkcję pełnią motywy autobiograficzne w wybranych utworach literackich.

2. Idealizm życiowy - pomaga czy przeszkadza w osiąganiu zamierzonych celów?

3. Przeznaczenie, przypadek, świadomy wybór - co decyduje o naszym losie na podstawie wybranych utworów literackich.

4. Interpretacja wiersza "Chwila" Ewy Lipskiej.

Na tzw. giełdzie tematów maturalnych na Podkarpaciu najpewniejszym tematem było szczęście bohaterów literackich - w czym się przejawiało, czy było osiągane, w jaki sposób, jak długo trwało.

Spodziewano się także tematów dotyczących władzy, terroryzmu, wojny i tradycyjnie holocaustu. Niektórzy z maturzystów typowali temat przemijania, a także wspólnoty europejskiej.

Na Dolnym Śląsku egzamin maturalny pisze 35 tys. uczniów. Mieli oni do wyboru następujące tematy:

1. Czy zgadzasz się z opinią, że "istnieje jakieś stałe prawo, na mocy którego `dzieci` muszą zawsze buntować się przeciwko `ojcom`?" Wykorzystując właściwe dzieła, potwierdź ten pogląd lub podejmij z nim polemikę.

2. Analizując wybrane postawy bohaterów różnych tekstów kultury, skomentuj i rozwiń myśl: "Choć człowiek nie wybiera zdarzeń swego losu, to jednak może je kształtować".

3. Analiza i interpretacja porównawcza wierszy Wisławy Szymborskiej "Chwila" i Adama Zagajewskiego "Chwila" lub analiza i interpretacja wiersza Adama Zagajewskiego "Chwila".

4. Rozumienie czytanego tekstu. Pisanie wypracowania. Klaus Tchiele-Dohrmann "Plotka jako ulubiona forma komunikacji międzyludzkiej". Wypracowanie: "Wzorce osobowe czy ludzie walczący z własnymi słabościami?" Które postawy bohaterów lepiej motywują cię do działania? Uzasadnij swoje stanowisko analizując dwa, trzy przykłady.

W Lubelskiem blisko 28 tys. abiturientów, w tym około 400 z lat poprzednich, przystąpiło we wtorek do egzaminu dojrzałości z języka polskiego.

Z nieoficjalnych informacji wynika, iż maturzyści otrzymali do wyboru następujące tematy:

1. "Trzeba wiedzieć z czego się wyrasta" - myśl Henryka Grynberga uczyń tezą rozważań na temat roli artysty w kształtowaniu tożsamości narodowej;

2. Mówi się, że sztuka wzbogaca człowieka - rozważ problem nawiązując do wybranych dzieł literackich i innych;

3. Człowiek przez całe życie musi dokonywać wyborów - omów zagadnienie na kontrastowo wybranych sytuacjach z biografii bohaterów literatury.

4. Zaproponuj sposoby odczytania wiersza Ewy Lipskiej "Córeczka Z" z tomu "Sklepy zoologiczne".

W Łódzkiem maturzyści mieli do wyboru:

1. Najdoskonalsza część stworzenia czy "nędzy wszelkiej wizerunek"? Odwołując się do wybranych utworów z różnych epok, rozważ, która z literackich koncepcji człowieka i jego losu jest bliższa rzeczywistości.

2. Wygrywać jest rzeczą ludzką... Na podstawie wybranych utworów oceń postępowanie bohaterów literackich odnoszących zwycięstwo.

3. "Nasz pochód przez dzieje, który chętnie wyobrażamy sobie jako zwycięski marsz ku nieograniczonym, jasnym horyzontom, jest w istocie (...) dreptaniem od kryzysu do kryzysu" - Jan Józef Szczepański. Odwołując się do wybranych utworów przedstawiających kryzys cywilizacji XX wieku, rozważ, czy podzielasz pogląd pisarza na temat ludzkich dziejów.

4. Zinterpretuj wiersz Zbigniewa Herberta (1924-1998) "Dałem słowo". Zwróć uwagę na postawę etyczną podmiotu lirycznego. W swych rozważaniach możesz odwołać się do innych wierszy poety.

Jak poinformował łódzki kurator oświaty Jerzy Posmyk, największą popularnością cieszy się temat numer dwa. Najmniej osób wybrało temat czwarty, czyli interpretację wiersza.

Tematy matur na Mazowszu:

1. "Według mnie" - napisał Witold Gombrowicz - "literatura niepoważna usiłuje rozwiązać problemy egzystencji. Literatura poważna je stawia." Rozważ te słowa, odwołując się do wybranych utworów literackich z różnych epok.

2. "Bywają takie spotkania, które w jednej chwili odmieniają ludzkie życie". Czy zgadzasz się z tym stereotypowym sformułowaniem? Swoją odpowiedź uzasadnij odwołując się do wybranych utworów literatury i filmu.

3. "Bogini Hebe wśród przyjaciół". Sprawadzian z rozumienia czytanego tekstu i tworzenia własnego.

4. Dokonaj interpretacji wiersza Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego "Szekspir i chryzantemy". Zwróć uwagę jaką rolę odgrywają w utworze aluzje i odwołania do tradycji kultury europejskiej.

W województwie świętokrzyskim maturzyści mogli pisać o:

1. Życie to nie teatr. Rozważ tezę i zaprezentuj swój sąd, odwołując się do wybranych tekstów literackich.

2. "Łatwiej przeniknąć świat niż samego siebie" (Carl G. Jung). Przedstaw portrety bohaterów, którzy w trudnych sytuacjach odkrywali mikrokosmos swojej psychiki.

3. Dzieła sztuki wchodzą ze sobą w związki i zależności. Na wybranych przykładach ukaż relacje między utworami literackimi lub literaturą i innymi tekstami kultury (malarstwo, rzeźba, film, itp.).

4. Zinterpretuj wiersz "Pan Cogito o cnocie" Z. Herberta w kontekście innych utworów poetyckich dotyczących systemu wartości i postaw człowieka.

Tematy maturalne z języka polskiego na Podlasiu:

1. "Szczęście człowieka na ziemi zaczyna się dlań wtedy, gdy zapominając o sobie zaczyna żyć dla innych" - rozważ słuszność myśli Gogola, sięgając do kilku wybranych utworów i własnych refleksji o istocie szczęścia.

2. Literackie wizerunki ludzi niepokornych - skonfrontuj postawy trzech bohaterów, zwracając uwagę na sposób ich kreacji i funkcje w świecie przedstawionym utworów.

3. Analiza tekstów Jana Pieszczachowicza pt. "W kręgu literatury popularnej" i napisanie własnego tekstu na jeden z dołączonych tematów.

4. Analiza porównawcza wiersza Leopolda Staffa pt. Ars poetica" i wiersza Tadeusza Różewicza pt. "Dlaczego piszę" lub analiza i interpretacja wiersza Różewicz "Dlaczego piszę".

ematy maturalne w woj.opolskim:

1. Literatura opisywała różne heroizmy - pokaż to na kilku przykładach.

2. "Pesymistyczna wizja ludzkiej kondycji jest właściwa XX wiekowi" - ustosunkuj się do opinii Czesława Miłosza poszukując argumentów w literaturze XX wieku.

3. Analiza i interpretacja porównawcza wierszy Kazimierza Wierzyńskiego "Ktokolwiek jesteś bez ojczyzny" i Leopolda Staffa "Pierwsza przechadzka" lub analiza i interpretacja wiersza Wierzyńskiego.

4. "O sumieniu" - czytanie ze zrozumieniem tekstu Leszka Kołakowskiego i pisanie tekstu własnego.

W Lubuskiem, Wielkopolskiem i Zachodniopomorskiem abiturienci do wyboru mieli tematy:

1. "Pisarz tylko zaczyna, dopiero czytelnik dzieła dopełnia, rozwija i wzbogaca" - przekonuje Ryszard Kapuściński. Podejmij dialog z sądem pisarza, przywołując stosowne utwory.

2. Czym dla bohaterów literackich róznych epok jest pamięć o życiowych doświadczeniach: darem, brzemieniem, przekleństwem? Omawiając zagadnienie wykorzystaj znene teksty literackie.

3. Literatura XIX wieku jako strażniczka narodowego pamiątek kościoła. Rozważ problem odwołując się do wybranych utworów.

4. A) Jan Kochanowski " Pieśń XXV" , Kazimierz Wierzyński " Modlitwa". Interpretując wiersze Jana Kochanowskiego i Kazimierza Wierzyńskiego wyjaśnij czym jest wiara dla poety XVI i XX wieku.
   B) Albert Camus " Dżuma" (fragment). Zło jako wyzwanie, wobec którego człowiek powinien wyraźnie się opowiedzieć - rozważania na kanwie " Dżumy" i innych utworów literatury XIX i XX wieku.

Tematy obowiązujące na maturze z polskiego w szkołach w województwie pomorskim:

1. "Nie ma takiego wielkiego czynu, który by nie powstał z jakiegoś wielkiego marzenia" - (Georges Duchamel). O których bohaterach literackich możesz powiedzieć, że mieli odwagę realizować swoje marzenia. Sądy uzasadnij.

2. Artysta i jego sztuka. Bohaterowie literatury różnych epok.

3. Wykaż, że różni twórcy na przestrzeni wieków uczyli swych odbiorców tolerancji i współczucia dla drugiego człowieka.

4. Zanalizuj i zinterpretuj: albo wiersz Wisławy Szymborskiej "W zatrzęsieniu", albo fragment prozy Brunona Szultza "Ptaki". W interpretacji możesz zwrócić uwagę na motyw relacji między człowiekiem i naturą.

Według wstępnych informacji napływających ze szkół najwięcej osób wybierało temat pierwszy, najmniej - czwarty.

W Małopolsce do egzaminu przystąpiło 33 tysiące osób. Abiturienci mieli do wyboru jeden z czterech tematów:

1. Jaką prawdę o człowieku - jego wielkości i małości - odkryłeś, oceniając i analizując bohaterów literackich.

2. Od Adama i Ewy na wygnaniu. Przedstaw problem utraty swojego domu, miejsca, swojej przynależności. Odwołaj się do utworów różnych epok.

3. "Co jest doświadczeniem XX wieku? Niewątpliwie bezsilność jednostki". Uczyń myśl Miłosza przedmiotem rozważań. Odwołaj się szczególnie do literatury, możesz takze wykorzystać dzieła filmowe, teatralne, malarskie i inne.

4. Zinterpretuj wiersz Szymborskiej "Życie na poczekaniu" zwracając uwagę na refleksje autorki o jednorazowości życia i niemożnosci powtórzenia czegokolwiek.

60 tysięcy maturzystów z województwa śląskiego pisało maturę z języka polskiego na jeden z czterech nastepujących tematów:

1. "Świat jest jeno szkołą szukania: nie o to chodzi, kto dopadnie, ale kto przebieży piękniejszą drogą" - Michel de Montaigne. Zinterpretuj słowa francuskiego filozofa XVI wieku i przedstaw drogi życiowe wybranych bohaterów literackich. Rozważ, jakie wartości i ideały były dla nich drogowskazem.

2. Historia narzucała twórcom literatury powinności. Omów, jak je pojmowali i realizowali wybrani przez Ciebie pisarze w swoich dziełach.

3. Przedstaw i uzasadnij swój sąd na temat ekranizacji lektur szkolnych, konfrontując wybrane utwory literackie z ich filmową realizacją.

4. Zwracając uwagę na obraz stwarzania świata w ujęciu biblijnym i w poetyckiej wizji Krzysztofa Kamila Baczyńskiego, dokonaj analizy i interpretacji wiersza "Przypowieść".

Abiturienci w woj. kujawsko-pomorskim mieli do wyboru:

1. "A co życie może byc warte...jeśli honor stracony"(Józef Conrad) Literackie portrety bohaterów, dla których honor był wartością najwyższą.

2. Jest taki czas i są takie miejsca, w których człowiek czuje się szczęśliwy.Różne oblicza szczęścia utrwalone w literaturze.

3. "Nietolerancję trzeba zwalczać u korzeni drogą nieprzerwanej edukacji" (Umberto Eco). Rozważania o ptrzebie tolerancji inspirowane literaturą i filmem.

4. Interpretacja do wyboru: tekstu poetyckiego Wisławy Szymborskiej"Pod jedną gwiazdką" lub tekstu prozatorskiego Olgi Tokarczuk"Deus ex".

W woj. warmińsko-mazurskim maturzyści pisali na tematy:

1. "Kiedy zło tryumfuje dobro się utaja, gdy dobro się objawia zło czeka w ukryciu" - Wisława Szymborska. Omów wybrane literackie obrazy walki dobra ze złem, jednocześnie czyniąc odniesienia do sytuacji człowieka we współczesnym świecie.

2. Patriotyzm - kosmopolityzm - obywatelstwo. Omów znaczenia, jakie nadawała tym pojęciom literatura i oceń ich aktualność u progu XXI wieku.

3. Kobieta współczesna wobec swej prababki - rozważ wpływ kobiet na kształtowanie różnych dziedzin życia w epokach dawnych i współcześnie. Posłuż się przykładami, jakie daje literatura i życie codzienne.

4. Dokonaj analizy i interpretacji wiersza Tadeusza Różewicza "Kobieta w czerni stąpa po różach".

Lubuskie, Wielkopolskie, Zachodniopomorskie - język polski

Tematy

Temat 1.

Mówiło wielu i pięknie, ale pozostał w pamięci ten kto mówił rzeczy najważniejsze... [ Julia Hartwig] Słowa współczesnej poetki uczyń mottem wypowiedzi na temat utworów literackich, które przemówiły do Ciebie głębią refleksji.

Temat 2.

Dobro własne czy sprawy publiczne? Rozwiń temat, oceniając postawy wybranych bohaterów literatury dawnej i współczesnej.

Temat 3.

Przywołując wybrane utwory epickie i liryczne rozważ, w jaki sposób literatura XX wieku podjęła walkę a tyranią i kłamstwem?

Temat 4A.

A. Mickiewicz Polały się....
L. Staff Curriculum vitae

Jak poeci różnych generacji oceniają swoje życie i dokonania artystyczne? Interpretując wiersze A. Mickiewicza i L. Staffa, zwróć uwagę na nastrój i tonację wierszy.

Adam Mickiewicz
"Polały się łzy...."

Polały się łzy me czyste, rzęsiste,
Na me dzieciństwo sielskie, anielskie,
Na moją młodość górną i durną 1
Na mój wiek męski, wiek klęski;
Polały się łzy czyste, rzęsiste....

1 Na moją młodość... durną - durny w znaczeniu staropolskim: dumny, zuchwały czy też w znaczeniu prowincjonalnym: nierozsądny, lekkomyślny

Leopold Staff
"Curriculum vitae" 2

Dzieciństwa mego blady, niezaradny kwiat
Osłaniały pieszczące, cieplarniane cienie.
Nieśmiałe i lękliwe było me spojrzenie
I stawiając krok cudzych czepiałem się szat.
Młodość ma pierwsze skrzydła swe wysłała w świat,
Kiedy nad wiosnę milsze zdały się jesienie.
Więc kochałem milczenie, wspomnienie, westchnienie
I plotłem chmurom wieńce z swych kwietniowych lat.
Dopiero od posągów, od drzew i od trawy,
Z którymi żyłem długo, wśród dalekich dróg,
Nauczyłem się prostej, pogodnej postawy.
I kiedym, stary smutku dom zburzywszy w gruzy,
Uczynił z siebie jeno wschodom słońca próg,
Rozumie mnie me serce i kochają Muzy.

2 Curriculum vitae - (łac.) bieg życia, życiorys

Temat 4B.

Stefan Żeromski "Przedwiośnie" /fragment/

Zanim podejmiesz realizację wypowiedzi w części II ? Wypracowanie, wykonaj kolejno 7 zadań z części I. Polecenia odnoszą się do tekstu. Odpowiadaj w takiej formie, o jaką jesteś proszony. Staraj się, by Twoje odpowiedzi były wnikliwe, trafne i precyzyjne językowo.

Część I

Stefan Żeromski "Przedwiośnie" (fragment)

Trzeba jednak było iść na robotę, do Gajowca. Cezary miał nadzieję, że "starego" nie zastanie o tej porze w domu, więc można będzie spokojnie pracować, można będzie doprowadzić do ładu imaginację sflaczałą. Jak na złość, Gajowiec sterczał w domu. Ujrzawszy go Baryka, zamiast pożądanego uspokojenia sflaczałej imaginacji, poczuł najpiekielniejszą zaciekłość. Ledwie się przywitał, rzekł z diabelską uciechą:

- Wracam z zebrania komunistów.

- Powinszować znajomości!

- Ja teraz od komunistów pobieram lekcje wiedzy o Polsce.

- Uczył Piotr Marcina.

- Nie! - zawołał Cezary. - Nie! Gdyby nie oni, byłbym ciemny jak tabaka w rogu. Pan także nie wiesz całej prawdy.

- Od was się jej dowiem!

- Tak! Moja matka umarła nie z biedy i nie z bicia, i nie z samych chorób, lecz z tęsknoty za Polską. Mój ojciec... Mój ojciec i moja matka! A wy, wielkorządcy, coście zrobili z tego utęsknienia umierających? Katownię! Biją! Biją na śmierć w więzieniach! Katują! Policjant uzbrojony w narzędzie tortur - to jedyna ostoja Polski!

- Bluźnisz, młodzieńcze!

- Nie bluźnię. Mówię prawdę. Jeślibym zaczął "bluźnić", to już do pana nie wrócę. [...] Pytam się, czemu nie dajecie ziemi ludziom bez ziemi?

- Nie mamy pieniędzy na wykup.

- Wykup! Nie stać was na złamanie magnaterii, która już raz pchnęła Polskę w niewolę. Nie ma w was duszy Ludwika XI, żeby złamać szlachecką przemoc i przemienić ten kraj w gminę ludzi pracowitych. Czemu gnębicie w imię Polski nie-Polaków? Czemu tu tyle nędzy? Czemu każdy załamek muru utkany jest żebrakami? Czemu tu dzieci zmiatają z ulic mokry pył węglowy, żeby się wśród tej okrutnej zimy troszeczkę ogrzać?

- Czekaj! Zaraz! Za dużo na raz pytań! Po kolei!

- Na wszystko pan znajdzie wytłumaczenie! Wiem! Ale ja nie chcę, nie chcę pańskich tłumaczeń. Ja chcę zaprzeczeń w czynie!

- Dajemy co dzień, z wolna, w trudzie, mało - ale dajemy.

- Ja teraz stawiam pytania! I pytam się: na co wy czekacie? Dał wam los w ręce ojczyznę wolną, państwo wolne, królestwo Jagiellonów! Dał wam ludy obce, ubogie, proste, ażebyście je na sercu tej Mocarki, tej Pani, tej Matki ogrzali i do serca jej przytulili. Stolicę wolności dał wam w tym mieście! Czekacie! Czekacie! czekacie, aż wam jarzmo znowu nałożą.

- Nie nałożą! Zginiemy, zanim jarzmo nam nałożą! Niedoczekanie ich, żebyśmy na to patrzyli!

- Nie wierzę! Wyrajcujecie przyczyny swojej nowej niewoli. Podacie przyczyny wszystkiego i uwidocznicie skutki. Ginąć będzie za was, mądralów, jak zawsze - młodzież. Ja przecie wiem, co mówię, bom również za piecem nie siedział, gdy młodzi szli ginąć. To wy pobijecie znowu tę młodzież - swoją mądrością, bo jedyną waszą mądrością jest policjant, no - i żołnierz.

- Tak, żołnierz! A ty co jeszcze masz na obronę?

- Ja mam jeszcze na obronę - reformy! Reformy, które by przewyższyły bolszewickie i niemieckie, które by ludy okrainne odwróciły twarzą ku Polsce, a nie ku Rosji. [...] Boicie się wielkiego czynu, wielkiej reformy agrarnej, nieznanej przemiany starego więzienia. Musicie iść w "ogonie" Europy. Nigdzie tego nie było, więc jakżeby mogło być u nas? Macież wy odwagę Lenina, żeby wszcząć dzieło nieznane, zburzyć stare i wszcząć nowe? Umiecie tylko wymyślać, szkalować, plotkować. Macież wy w sobie zawzięte męstwo tamtych ludzi - virtus niezłomną, która może być omylną jako rachuba, lecz jest niewątpliwie wielką próbą naprawy ludzkości? Nikt nie myśli o tym, żebyście się stać mieli wyznawcami, naśladowcami, wykonawcami tamtych pomysłów, żebyście byli bolszewikami, lecz czy posiadacie ich męstwo?

- "Pewnym męstwem ja się nigdy nie pochlubię, ja przed bliźnich drżę męczeństwem, w otchłań spychać ja nie lubię"...

- To są stare, magnackie, romantyczne teksty, którymi się w potrzebie zamazuje stawiane dzisiejsze zarzuty. Pan, jakoby, wyzbył się już romantyzmu, a jednak, kiedy chodzi o odparcie zarzutu, używa pan tekstu romantycznego, zupełnie ja kapłan naginający wersety Pisma do potrzeby obronienia danej tezy. Nie o męczeństwo chodzi, lecz o męstwo, o męstwo postawienia nowej idei. Jaką wy macie ideę Polski w tym świecie nowoczesnym, tak nadzwyczajnie nowym? Jaką?

- Prosiłem cię, żebyś ze mną pracował. Te stosy papierów zawierają nową ideę Polski.

- To są stosy papierów i nic więcej. Lud zgłodniały po wsiach, lud spracowany po fabrykach, lud bezdomny po przedmieściach. Jak zamierzacie ulepszyć życie Żydów stłoczonych w gettach? Nic nie wiecie. Nie macie żadnej idei.

- Nie o to nam też idzie, jaką ideę marzyciel wydłubie ze swego mózgu, pasującą do życia jak pięść do nosa, lecz o mądre urządzenie istotnego życia na zasadach najmądrzejszego współżycia.

- Nie! Polsce trzeba na gwałt wielkiej idei! Niech to będzie reforma rolna, stworzenie nowych przemysłów, jakikolwiek czyn wielki, którym ludzie mogliby oddychać jak powietrzem. Tu jest zaduch. Byt tego wielkiego państwa, tej złotej ojczyzny, tego świętego słowa, za które umierali męczennicy, byt Polski - za ideę! Waszą ideą jest stare hasło niedołęgów, którzy Polskę przełajdaczyli: "Jakość to będzie"!

- Zbyt wielu wrogów mamy dookoła i na szerokim świecie, wewnątrz i na zewnątrz, ażebyśmy dziś i na długie lata mogli wypracować i ustawić na naszych drogach ideę. Gdy mnie kto w nocy napadnie, to moją wtedy ideą jest - obronić się! Gdy mi wciąż grozi, że mnie z domu mojego wygoni i na niewolnika mię weźmie, to oczywiście muszę przygotować sobie coś do obrony. Obronić się przed straszną koalicją wrogów - otóż pierwsza idea. Nie dać świętej Polski, nie dać Lwowa, nie dać Poznania, nie dać brzegu morskiego, nie dać Wilna - Moskalom, Niemcom, Litwinom, nikomu, kto po ziemie nasze ręce wyciąga. Jeszcze ziemie nieodkupione jęczą pod wrogiem. Nie dać ludów pokrewnych na zmoskwicenie...

- Zasiec je na śmierć, a nie dać!

- Jeżeli u nas zasiekają, jak ty mówisz, na śmierć, to za zmoskwicenie się, za zaprzedanie się Moskwie, za służbę Moskwie przeciw Polsce. Jest to krwawa i podła metoda naszych wrogów, którą stosujemy z musu. - U nas nie powinni być niżej, nie tak samo, lecz wyżej!

- U nas będzie wyżej. W granicach tej Polski, które los dał naszemu pokoleniu, stworzone będą stany zjednoczone, wolne i równe. Wypracujemy wszystko. Zbudujemy dom wspólny. Ale musimy zacząć od przyciesi, a przede wszystkim musimy mieć za co budować. Bez pieniędzy budować nie można.

- Wiem - "złoty"...

- Właśnie. Z ust mi wyjąłeś. Nie możemy oddać w niewolę czyjąkolwiek naszych rodaków na Rusi. To zazębienie ludów ruskich, polskich, litewskich musi żyć w Rzeczypospolitej Polskiej. Gdy zbudujemy nasz dom, damy "bratu Rusinowi pokłon, braterstwo i równe we wszystkim prawo", damy "każdej rodzinie rolę domową pod opieką gminy". Wszystko będzie! Wynagrodzimy krzywdy, zapogodzimy się, podźwigniemy się...

Część I

Treść zadań

1. Zredaguj krótki tytuł podanego fragmentu, uwzględniając w nim główny przedmiot rozmowy bohaterów literackich.

2. Słowa narratora wprowadzają w sytuację, informują o okolicznościach spotkania Baryki z Gajowcem. Jaką funkcję pełni zastosowane słownictwo?

3. Cezary jest niezwykle poruszony. Określ 3-4 cechy języka ilustrujące stan uczuć bohatera, podaj przykłady z tekstu.

4. Baryka informuje: "od komunistów pobieram lekcje wiedzy o Polsce". Czego się o niej dowiedział? Podaj 4 określenia, charakteryzujące, według komunistów, rzeczywistością polską po 1918 r.

5. Jakie stanowisko zajmuje Szymon Gajowiec w rozmowie dotyczącej problemów ówczesnej rzeczywistości. Odpowiedz w 3-4 zdaniach.

6. Co zarzuca Cezary prezentowanemu przez rządzących planowi naprawy państwa? Odpowiedz, stosując 4 równoważniki zdań.

7. Cezary nazywa wywody Gajowca "starymi, magnackimi, romantycznymi tekstami". Odszukaj fragment, w którym pojawiają się koncepcje zaczerpnięte z tekstu romantycznego. Skomentuj go, przytaczając z tekstu stosowne sformułowania.

Cześć II

Polsce trzeba na gwałt wielkiej idei!

Racje przeciw racjom, czyli spór o Polskę w literaturze XIX i XX wieku.

Odwołując się do wybranych utworów literackich, omów temat.

Tematy maturalne

Szczecin - 2000

Temat 1.

"Do Europy? Tak, ale tylko z naszymi umarłymi". Rozważ sąd Marii Janion i przywołaj te utwory, które stanowiąc dziedzictwo przeszłości, kształtują poczucie narodowej tożsamości następnych pokoleń Polaków.

Temat 2.

Które utwory preferujesz jako czytelnik: te, które kopiują rzeczywistość, czy te, które kreują nowe światy? Odpowiadając na pytanie, wykorzystaj w funkcji argumentacyjnej wybrane teksty.

Temat 3.

Zhańbiony czy z poczuciem godności, upokorzony czy wolny, z kainowym piętnem czy etycznie czysty? Jaki obraz człowieka stworzyła literatura XX wieku? Przedstaw i osądź.

Temat 4A.

Władysław Broniewski: "Rysunek", Józef Baran: "Apokalipsa domowa". Podejmując interpretację porównawczą wierszy W. Broniewskiego i J. Barana, określ sytuację liryczną obu podmiotów. Zwróć uwagę na środki wprowadzające dom w sferę sacrum oraz znaki - sygnały świata zewnętrznego.

Temat 4B.

Paweł Huelle: "Winniczki, kałuże, deszcz..." (fragment).

Szczecin - 1998

Temat 1.

Dowodzi się, że data urodzenia w olbrzymim stopniu determinuje los człowieka. Zinterpretuj sąd, odwołując się do sytuacji i postaw bohaterów literackich dwóch-trzech wybranych epok.

Temat 2.

Władza - zaszczyt, zobowiązania, siła niszcząca. Do jakich refleksji na ten temat skłaniają cię poznane dzieła literackie?

Temat 3.

Życie każdego człowieka warte jest uwagi, ma swoje tajemnice i dramaty. Czy współczesna literatura oraz film potwierdzają słuszność sądu Krzysztofa Kieślowskiego? Rozważ problem, odwołując się do wybranych przykładów.

Szczecin - 1997

Temat 1.

Czy podzielasz opinię C.K. Norwida: Czytanie więc sztuką jest? Przedstaw swoje doświadczenia czytelnicze, przywołując ważne dla ciebie utwory.

Temat 2.

Poznawanie świata, pielgrzymowanie, poszukiwanie celu - motyw wędrówki w literaturze polskiej. Opracuj temat na wybranych przykładach.

Temat 3.

Czymże jest człowiek i czegóż mu trzeba? Jaką odpowiedź na pytanie K. Przerwy-Tetmajera przynosi literatura XX wieku?

Szczecin - 1996

Temat 1.

"Tam nasz początek" (Czesław Miłosz). Zinterpretuj słowa poety w odniesieniu do średniowiecza i odrodzenia.

Temat 2.

Obraz przemijającego świata w utworach epickich romantyzmu, pozytywizmu i Młodej Polski.

Temat 3.

Problem wolności człowieka w literaturze dwu wybranych epok oraz twój stosunek do tego zagadnienia.

1998

Temat 1.

"Dzieła sztuki nigdy nie przyjmujemy jako zrozumiałego samo przez się; widzimy je zawsze na tle jego prekursorów i poprzedników". Przywołując wybrane (2-3) utwory literackie, uzasadnij tezę sformułowaną przez Josifa Brodskiego (lub podejmij polemikę).

Temat 2.

Postawy bohaterów to - dla Twojego pokolenia - przebrzmiałe słowa, temat do dyskusji, wzory zachowań... Odpowiedź uzasadnij.

Temat 3.

"Polacy nie są zorganizowanym narodem, wobec czego znaczy u nich wiecej nastrój aniżeli rozumowanie i argumenty; sztuką rządzenia Polakami jest zatem wzniecanie odpowiednich nastrojów". Przywołując stosowne teksty kultury, skomentuj myśl Józefa Piłsudskiego.

Temat 4A.

Interpretując wiersz C.K. Norwida "Królestwo", odpowiedz, czy proponowana współczesnym filozofia życia jest do zaakceptowania przez Ciebie?

1997

Temat 1.

"Poezjo! jakie twoje imię? Tworząca? Cóż ty tworzysz? Siebie" - skomentuj słowa Juliana Tuwima, pisząc o możliwościach kreacyjnych artysty.

Temat 2.

Świat to labirynt, teatr, sen... Która z koncepcji mówienia o świecie przez literaturę jest najbliższa Twojemu sposobowi postrzegania rzeczywistości?

Temat 3.

"Społeczeństwo, któremu trudno się wyzbyć wad narodowych, buduje kolejne kaplice" - odnosząc się do kultury i realiów historycznych wybranej epoki (epok), skomentuj słowa ks. prof. Józefa Tischnera.

Temat 4A.

Ponad czasem i okolicznościami - poszukaj "kluczy" do lektury wiersza Agnieszki Osieckiej - "Kamień z serca".

1999

Temat 1.

Na podstawie wybranych utworów literackich wyjaśnij, czym może być dom rodzinny - oazą spokoju, miejscem konfliktów, wspomnieniem...?

Temat 2.

Bunt jako wyraz niezgody na rzeczywistość. Odwołując się do wybranych tekstów literackich, zaprezentuj bohaterów, którzy bunt uznali za konieczność.

Temat 3.

"Pisarz stwarza wizję życia, czytelnik może ją przyjąć lub odrzucić" (Jerzy Andrzejewski). Omów te utwory literackie, wobec których nie pozostałeś obojętny.

Temat 4A.

Zinterpretuj wiersz Jana Lechonia "Rejtan", zwracając uwagę na obecne w tekście odwołania do wydarzeń historycznych i tradycji narodowej.

Rzeszów. Matura próbna 1999

Temat 1.

"Jak żyć - spytał mnie w liście ktoś, kogo ja zamierzałam spytać o to samo" (W. Szymborska). Odszukaj w literaturze różnych epok odpowiedzi na to pytanie.

Temat 2.

Bezkompromisowość i kompromis. Przedstaw przykłady takich zachowań bohaterów wybranych utworów literackich.

Temat 3.

"Szukam nauczyciela i mistrza" (T. Różewicz). Przedstaw swoje rozważania o tych dziełach literackich, filmowych..., które mogą kształtować system wartości młodego człowieka z końca XX wieku.

Temat 4A.

Interpretując wiersz Janusza St. Pasierba "poeta jest twoim bratem", zwróć uwagę na rolę, jaką przypisuje poecie autor.

1998

Temat 1.

Wolna i zniewolona, w marzeniach i w rzeczywistości, ale zawsze Polska. Przedstaw funkcjonowanie motywu ojczyzny w wybranych utworach literackich.

Temat 2.

W literaturze polskiej i obcej możesz odnaleźć różne postawy życiowe. Zaprezentuj te, które mógłby zaakceptować dzisiaj młody człowiek.

Temat 3.

"Żaden utwór literacki nie przerobi ludzi, są wszakże takie, które ich pobudzają do przetwarzania się". Myśl Aleksandra Świętochowskiego uczyń mottem rozważań nad rolą literatury.

Temat 4A.

Dokonaj interpretacji wiersza Urszuli Kozioł "Przedpowitanie", odczytując ukazaną przez autorkę wizję człowieka przyszłości.

1997

Temat 1.

Różne oblicza władzy. Rozwiń temat na podstawie wybranych utworów literatury polskiej i obcej.

Temat 2.

Idealiści i marzyciele w zderzeniu z rzeczywistością - zmieniają świat czy świat ich zmienia? Rozważ problem na przykładach wybranych bohaterów literackich.

Temat 3.

Non omnis moriar... Odwołując się do wybranych utworów literatury pięknej rozważ, jakie wartości decydują o nieśmiertelności dzieła literackiego.

Temat 4A.

Człowiek - tułacz - wędrowiec w wierszach Adama Mickiewicza "Pielgrzym" i Edwarda Stachury "Przebyłem noc właśnie..."

Rzeszów. Matura próbna 1997

Temat 1.

Rodzina wobec doświadczeń i wyzwań losu. Rozwiń temat, odwołując się do wybranych tekstów literackich.

Temat 2.

"Serce ma swoje racje, których rozum nie zna". Rozważ, czy dewiza Blaise Pascala była bliska bohaterom literackim różnych epok?

Temat 3.

Do jakich przemyśleń na temat trudnych wyborów moralnych skłania Cię lektura wybranych tekstów?

Temat 4A.

Zwracając uwagę na sposób tworzenia portretu matki, zinterpretuj wiersz Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej "Zwykłe matczysko".

Pytania z matury próbnej z paru województw.

Woj. Podkarpackie:

Temat 1.

"Jak żyć ?" - spytał mnie w liście ktoś kogo zamierzałam spytać o to samo (W.Szybmborska). Odszukaj w literaturze różnych epok odpowiedzi na to pytanie.

Temat 2.

Bezkompromisowość i kompromis. Przedstaw przykłady takich zachowań bohaterów wybranych utworów literackich.

Temat 3.

"Szukam nauczyciela i mistrza" (T.Różewicz) twoje rozważania o tych dziełach w literaturze, filmach,..., które mają kształtować system wartości młodego człowieka.

Temat 4A.

Interpretacja wiersza J.St.Rasierba - "Poeta jest twoim bratem"

Poznań:

Temat 1.

"Dobry pisarz (...) treścią ukrytą w formie wyraża swój stosunek do życia". Oceń myśl Gustawa Herlinga-Grudzińskiego w odniesieniu do literatury opisującej inny, kamienny świat.

Temat 2.

Motyw domu, z którego się odchodzi i do którego się powraca. Przedstaw różne obrazy domu i oceń jego wartości w życiu wybranych bohaterów.

Temat 3.

Kariery polityczne i awanse społeczne w ujęciu pozytywnym i negatywnym. Podaj przykłady literackie i podejmij próbę ich wartościowania.

Śląsk:

Temat 1.

Artyści słowa - uczniami i mistrzami. Rozwiń temat przywołując utwory podejmujące dialog z tradycja.

Temat 2.

Twórcy emigracyjni - ojczyźnie. Przedstaw ich dążenia i aspiracje, wykorzystując wybrane teksty literackie

Temat 3.

Literackie historie niedopowiedziane do końca. Przywołaj te utwory, które zainspirowały cię do rozważań o pełniejszym lub innym zakończeniu zdarzeń niż zaproponowane przez autorów. Podaj własne uzasadnienie swoich rozważań.

Temat 4A.

Kulturę niszczą żywioły lub barbarzyńcy. Rozważ odwieczny problem ścierania się sacrum i profanum przez odczytanie wiersza Zbigniewa Herberta "Do Marka Aurelego"

Zielona Góra:

Temat 1.

"Dobry pisarz (...) treścią ukryta w formie wyraża swój stosunek do życia". Ocen myśl Grudzinskiego w odniesieniu do literatury opisującej inny, kamienny świat.

Temat 2.

Motyw domu, z którego się odchodzi i do którego się powraca. Przedstaw różne obrazy domu i ocen jego wartość w życiu wybranych bohaterów.

Temat 3.

Kariery polityczne i awanse społeczne w ujęciu pozytywnym i negatywnym. Przywołaj przykłady literackie i podejmij próbę ich wartościowania.

Patryk Stanisz

www.PYRKAS.prv.pl

---