WYKŁAD I 20.10.2007 r.

Podstawowym źródłem prawa karnego materialnego jest kodeks karny, w którym zawarta jest odpowiedzialność każdego człowieka.

K.K. jest ustawą z 06.06.1997 r., obowiązuje od 01.09.1998 r., jest to 3 polski K.K.

I K.K. był kodeksem okresu międzywojennego - powstał w 1932 r., pracowano nad nim od 1920 r. Utrzymał się nawet po wojnie - obowiązywał do 1969 r. III K.K. powstał w 1983 r.

1. DZISIEJSZY KODEKS KARNY DZIELI SIĘ NA 3 CZĘŚCI:

- I część - ogólna - znajdują się w niej przepisy regulujące zasady odpowiedzialności karnej, rodzaje kar i środków karnych oraz zasady ich orzekania, a także przepisy dotyczące obowiązywania ustawy karnej, przedawnienie i zatarcie, skazanie. Znajdują się także słowniczek wyrażeń ustawowych, gdzie w 19 paragrafach są definiowane pewne pojęcia występujące na gruncie KK (Art. 115).

- II część - szczególna - znajdują się tu przepisy określające zachowania karalne i wskazują karę jaka grozi za popełnienie takiego karalnego czynu. Ta część dzieli się na rozdziały. Przepisy, przewidując poszczególne rodzaje przestępstw zostały pogrupowane w rozdziały, przy czym tytuł rozdziału wskazuje nam na rodzaje dobra prawnie chronionego - to wszystko po to aby nie szukać na oślep, aby się przekonać czy jakieś zachowanie ma znamiona przestępstw.

- III część - wojskowa - szczególne regulacje prawne odpowiedzialności karnej żołnierzy oraz rodzaje przestępstw, których sprawcami mogą być tylko żołnierze. Ta część pojawiła się w cywilnym kodeksie karnym w 1969 r., bo K.K. z 1932 nie zawierał tego. Wówczas była odrębna ustawa o przestępstwach wojskowych.

2. OBOWIĄZYWANIE USTAWY KARNEJ:

a) ze względu na czas popełnienia przestępstwa

I.Jeżeli orzekanie ma miejsce w czasie obowiązywania ustawy w stosunku do ustawy obowiązującej w chwili popełnienia czynu zasadą jest stosowanie ustawy nowej. Czyli mamy do czynienia ze wstecznym działaniem ustawy, ale jest to zasada, która posiada wyjątek. Należy bowiem stosować ustawę obowiązującą poprzednio jeżeli jest względniejsza dla sprawcy. Czyli Sąd wybiera ustawę korzystniejszą dla sprawcy.

Art. 4 § 1 K.K. - „Jeżeli w czasie

II.Zgodnie z Art. 4 § 1 K.K. sąd może wybrać ustawę A, B lub C w zależności od tego, która ustawa jest korzystniejsza dla sprawcy.

Art. 6 § 1 KK - czyn zabroniony uważa się za popełniony w czasie, w którym sprawca działał lub zaniechał działania do którego był obowiązany. Czyli nie jest to czas nastąpienia skutku.

III Jeżeli faktycznie orzeczona kara wg starej ustawy jest wyższa niż górna granica kary obowiązującej za to przestępstwo w nowej ustawie karą orzeczoną i wykonywaną

Przykład wyżej. Art. 4 § 32 KK

Jeżeli wg nowej ustawy czyn objęty wyrokiem nie jest już zabroniony pod groźbą kary skazanie ulega zatarciu z mocy prawa.

b) ze względu na miejsce popełnienia przestępstwa

Co do zasady polską ustawę karną stosujemy wtedy, jeżeli przestępstwo zostało popełnione na terytorium RP jak również na Polskim Statku Wodnym lub Powietrznym chyba, że umowa międzynarodowa, której RP jest stroną stanowi inaczej.

Miejsce popełnienia czynu - Art. 6 § 2 KK - czyn zabroniony uważa się za popełniony w miejscu, w którym sprawca działał lub zaniechał działania do którego był obowiązany albo gdzie skutek stanowiący znamię czynu zabronionego nastąpił lub wg zamiaru sprawcy miał nastąpić.

Przykład z samolotem USA lecącym nad Warszawą. 1) USA , 2) obowiązuje prawo polskie

Zachowanie skutek

Działanie zaniechanie

Art. 4. § 1. Jeżeli w czasie orzekania obowiązuje ustawa inna niż w czasie popełnienia przestępstwa, stosuje się ustawę nową, jednakże należy stosować ustawę obowiązującą poprzednio, jeżeli jest względniejsza dla sprawcy.

§ 2. Jeżeli według nowej ustawy czyn objęty wyrokiem zagrożony jest karą, której górna granica jest niższa od kary orzeczonej, wymierzoną karę obniża się do górnej granicy ustawowego zagrożenia przewidzianego za taki czyn w nowej ustawie.

§ 3. Jeżeli według nowej ustawy czyn objęty wyrokiem nie jest już zagrożony karą pozbawienia wolności, wymierzoną karę pozbawienia wolności podlegającą wykonaniu zamienia się na grzywnę albo karę ograniczenia wolności, przyjmując że jeden miesiąc pozbawienia wolności równa się 60 stawkom dziennym grzywny albo 2 miesiącom ograniczenia wolności.

§ 4. Jeżeli według nowej ustawy czyn objęty wyrokiem nie jest już zabroniony pod groźbą kary, skazanie ulega zatarciu z mocy prawa.

Art. 6. § 1. Czyn zabroniony uważa się za popełniony w czasie, w którym sprawca działał lub zaniechał działania, do którego był obowiązany.

§ 2. Czyn zabroniony uważa się za popełniony w miejscu, w którym sprawca działał lub zaniechał działania, do którego był obowiązany, albo gdzie skutek stanowiący znamię czynu zabronionego nastąpił lub według zamiaru sprawcy miał nastąpić.

WYKŁAD II 27.10.2007 i 10.11.2007

TEMAT: POJĘCIE I KWALIFIKACJE PRZESTEPSTW.

1. Pojęcie przestępstwa.

W definicji trójelementarnej przestępstwem jest:

- czyn człowieka, zabroniony pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia ( Art. 1. § 1. K.K  Odpowiedzialności karnej podlega ten tylko, kto popełnia czyn zabroniony pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia).

- czyn bezprawny

-czyn zawiniony (Art. 1, § 3. Nie popełnia przestępstwa sprawca czynu zabronionego, jeżeli nie można mu przypisać winy w czasie czynu).

Każde przestępstwo jest czynem zabronionym

Nie każdy czyn zabroniony jest przestępstwem.

Dodaje się element materialny: musi być spełniony warunek, że czyn sprawcy był społecznie szkodliwy w stopniu większym niż znikomy. Art. 1 § 2. Nie stanowi przestępstwa czyn zabroniony, którego społeczna szkodliwość jest znikoma.

Art. 115 § 2 pozostaje z nim w związku. Art. 115 § 2. Przy ocenie stopnia społecznej szkodliwości czynu sąd bierze pod uwagę rodzaj i charakter naruszonego dobra, rozmiary wyrządzonej lub grożącej szkody, sposób i okoliczności popełnienia czynu, wagę naruszonych przez sprawcę obowiązków, jak również postać zamiaru, motywację sprawcy, rodzaj naruszonych reguł ostrożności i stopień ich naruszenia.

2. Elementy wpływające na ocenę szkodliwości:

1. Obiektywne (przedmiotowe) - do nich zaliczamy:

• Rodzaj i charakter naruszonego dobra,

• Rozmiary wyrządzonej lub grożącej szkody,

• Sposób i okoliczności popełnionego czynu,

• Waga naruszonych przez sprawcę obowiązków.

Subiektywne (podmiotowe) - do nich zaliczamy:

• Postać zamiaru,

• Motywacja sprawcy,

• Rodzaj naruszonych reguł ostrożności i stopień ich naruszenia.

Strona podmiotowa czynu to rodzaj przeżyć psychicznych (świadomość + wola) w chwili, kiedy dopuszcza się określonego postępowania. Cechy sprawcy mają wpływ na wymiar kary, ale nie na szkodliwość czynu.

3. Klasyfikacja przestępstw.

1. Zbrodnie - zgodnie z art. 7 § 2  „Zbrodnią jest czyn zabroniony zagrożony karą pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3 albo karą surowszą”.

Art. 8 K.K. „Zbrodnię można popełnić tylko umyślnie; występek można popełnić także nieumyślnie, jeżeli ustawa tak stanowi”. Zasadą jest w prawie karnym, że odpowiedzialność wiążemy z czynami umyślnymi. Jeżeli w opisie czynu zabronionego ustawodawca nie określił czy ma to być zachowanie umyślne czy nie umyślne to to oznacza, że chodzi o zachowanie wyłącznie umyślne. Odpowiedzialność za czyn nieumyślny jest możliwa tylko wtedy, kiedy ustawa wyraźnie tak stanowi.

! Zbrodnią może być tylko czyn umyślny. !

2. Występki - zgodnie z art. 7 § 3 „Występkiem jest czyn zabroniony zagrożony grzywną powyżej 30 stawek dziennych, karą ograniczenia wolności albo karą pozbawienia wolności przekraczającą 1 miesiąc”. Np. Art.. 157 § 2 „Kto powoduje naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia trwający nie dłużej niż 7 dni, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2”.

Grzywna - min. 10 stawek dziennych - max. 360 stawek dziennych,

Ograniczenie wolności - min. 1 m-c, max. 12 m-cy

Pozbawienie wolności - min. 1 m-c, granica dolna, max 2 lata.

Każda kara pozbawienia wolności musi być określona w miesiącach (min. 1 m-c).

Nie zaliczamy tu wykroczeń, które zostały wyłączone z kategorii przestępstw.

Materialnym kryterium podziału przestępstw jest stopień szkodliwości. Sposób rozpoznawania przestępstwa a występku daje nam ustawodawca

4. Zespół znamion przestępstwa (czynu zabronionego):

Znamionami czynu zabronionego są cechy wspólne dla danej klasy zachowań, które ustawodawca umieszcza w opisie czynu zabronionego pod groźbą kary tworząc w ten sposób określony typ przestępstwa.

5. Podział przestępstw ze względu na sposób budowy zespołu znamion.

a) Typ podstawowy - ten typ przestępstwa zawiera ogólny opis czynu zabronionego, np. przestępstwo zabójstwa.

Art. 148 § 1 KK „Kto zabija człowieka, podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 8, karze 25 lat pozbawienia wolności albo karze dożywotniego pozbawienia wolności”.

Zespół znamion tego przestępstwa zawiera tylko 3 znamiona:

kto zabija człowieka

podmiot przestępstwa czynność sprawcza żadna inna istota żyjąca tylko człowiek.

b) Typ zmodyfikowany - polega na dodaniu do podstawowego zespołu znamion dodatkowych, które uszczegóławiają opis czynu zabronionego.

Art. 148 § 2 „Kto zabija człowieka:

  1)   ze szczególnym okrucieństwem,

  2)   w związku z wzięciem zakładnika, zgwałceniem albo rozbojem,

  3)   w wyniku motywacji zasługującej na szczególne potępienie,

  4)   z użyciem broni palnej lub materiałów wybuchowych,

podlega karze 25 lat pozbawienia wolności albo karze dożywotniego pozbawienia wolności.

Art. 148 § 4. „Kto zabija człowieka pod wpływem silnego wzburzenia usprawiedliwionego okolicznościami, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10”.

Art. 150. § 1. Kto zabija człowieka na jego żądanie i pod wpływem współczucia dla niego, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

We wszystkich w/w przypadkach występują - „kto zabija człowieka” + dodatkowe znamiona.

Typ zmodyfikowany dzielimy na:

• Typ kwalifikowany przestępstwa - występuje gdy konsekwencją modyfikacji jest zaostrzenie wymiaru kary.

• Typ uprzywilejowany przestępstwa - gdy konsekwencją modyfikacji jest złagodzenie wymiaru kary.

Np. łapownictwo ma znamiona typu podstawowego, a potem jest mnóstwo modyfikacji, gdzie występują znamiona kwalifikowane.

6. Podział przestępstw ze względu na określenie zespołu znamion:

a) P. ogólnosprawcze - inaczej powszechne, to takie, których sprawca może być każdy. Ustawa nie wymaga posiadania jakiś szczególnych cech sprawcy czynu zabronionego.

b) P. indywidualne - to takie, których sprawcą nie może być każdy, ale tylko osoba posiadająca szczególną cechę wskazaną w zespole znamion czynu zabronionego. Np. sprawcą dzieciobójstwa może być tylko jego matka, nie wykonanie rozkazu przez żołnierza, przestępstwo bigamii. Ustawa wyraźnie w opisie czynu zabronionego wskazuje cechę przestępcy czynu zabronionego.

Przestępstwa indywidualne dzielimy na:

• Właściwe - to takie, przy którym szczególna cecha sprawcy decyduje mogole o karalności jakiegoś zachowania. To samo zachowanie „wykonane” przez inną osobę nie jest karalne. Np. Art. 209, art. 344 - niewykonanie rozkazu, art. 231 - przestępstwo nadużycia władzy.

• Niewłaściwe - to takie, przy których szczególna cecha sprawcy nie wpływa na karalność zachowania lecz jedynie na modyfikację ustawowego wymiaru kary, np. Art. 149, art. 160 § 2 KK.

7. Podział przestępstw ze względu na odnalezienie zespołu znamion:

A) P. skutkowe (materialne) - to takie, dla których dokonania musi wystąpić skutek opisany w zespole znamion.

B) P. bez skutkowe (formalne) - karalne jest samozachowanie się bez względu na to czy faktycznie spowodowało to jakiś skutek. Skutek nie jest wskazany w zespole znamion tego przestępstwa. Np. przestępstwo nie udzielenia pomocy - art. 162, przestępstwo prowadzenia pojazdu w stanie nietrzeźwości - art. 178a.

8. Podział ze względu na formę czynu:

a) znamiona działania - działanie to aktywność człowieka.

b) znamiona zaniechania - polega na nie działaniu, w kierunku wyznaczonym przez normę nakazującą obowiązek działania.

c) znamiona zaniechania i działania -

Odpowiedzialność za skutek spowodowany przez zaniechanie.

Art. 2 KK przewiduje, że odpowiedzialności karnej za przestępstwo skutkowe popełnione przez zaniechanie podlega ten tylko, na kim ciążył prawny szczególny obowiązek zapobiegnięcia skutkowi tzn., że nie każdy. Osoba, na której ciąży taki obowiązek nazywana jest gwarantem.

Gwarant to osoba zindywidualizowana poprzez to, że ciąży na niej taki obowiązek np. zobowiązanie się do opieki. Źródła takiego obowiązku są różne, np. stan faktyczny, który wywołuje obowiązek prawny np. posiadacz groźnego psa musi zabezpieczyć go przed atakami na innych.

Tylko gwarant odpowiada za skutek spowodowany przez zaniechanie.

9. Podział w oparciu o tryb ściągania przestępstw:

a) P. ścigania z urzędu

b) P. ścigania z urzędu lecz na wniosek - to kwestia przyznania pokrzywdzonemu prawa do tego czy chce, aby przestępca był ścigany, np. popełnienie przestępstwa gwałtu.

c) P. ścigania z oskarżenia prywatnego

WYKŁAD IV, V 17 i 24.11.2007 r.

TEMAT: OKOLICZNOŚCI WYŁĄCZAJĄCE BEZPRAWNOŚĆ = KONTRATYPY.

Poza KK jest też działanie w granicach uprawnień i obowiązków - np. działalność policjanta.

1. KONTRATYP jest to zniesienie typowości danego zachowania.

2. Okoliczności wyłączające bezprawność to:

1. Obrona konieczna.

2. Stan wyższej konieczności.

3. Dopuszczalne ryzyko eksperymentowania.

4. Działanie w ostatecznej potrzebie (część wojskowa) - granice legalnego działania zmuszającego do wykonania rozkazu (obowiązek wykonania rozkazu jest ograniczony do tych, które są zgodne z prawem, żołnierz może odmówić wykonania rozkazu.

AD. 1. OBRONA KONIECZNA - ART. 25 KK

Art. 25. § 1. Nie popełnia przestępstwa, kto w obronie koniecznej odpiera bezpośredni, bezprawny zamach na jakiekolwiek dobro chronione prawem.

§ 2. W razie przekroczenia granic obrony koniecznej, w szczególności gdy sprawca zastosował sposób obrony niewspółmierny do niebezpieczeństwa zamachu, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia.

§ 3. Sąd odstępuje od wymierzenia kary, jeżeli przekroczenie granic obrony koniecznej było wynikiem strachu lub wzburzenia usprawiedliwionych okolicznościami zamachu.

Przesłanki:

1. warunki dopuszczalności obrony koniecznej czyli kiedy wolno się bronić. Musi mieć miejsce zamach, który zawsze jest zachowaniem człowieka. Musi on być bezprawny, bezpośredni i rzeczywisty. Zamach musi być na jakiekolwiek dobro chronione prawem.

Na temat tego czy zaniechanie może być zamachem są 3 stanowiska:

• zamach oznacza tylko działanie,

• ustawodawca używając określenia „zamach” nie ograniczył możliwości stosowania obrony tylko do zamachu polegającego na działaniu. Bronić się można kiedy zamach jest działaniem i zaniechaniem, jeśli tylko jest działaniem bezprawnym,

• niektóre zaniechania mogą być potraktowane jak zamach i przysługuje wtedy prawo do obrony a inne nie.

Zamach musi być:

• bezprawny - pooznacza, że zachowanie będące zamachem musi być sprzeczne z jakąkolwiek normą prawną,

• rzeczywisty - tzn., że musi istnieć w rzeczywistości, a nie tylko istnieć w wyobraźni broniącego się ( nie może być urojony),

• bezpośredni - tzn. musi tworzyć bezpośrednie, realne zagrożenie, niebezpieczeństwo dla określonego dobra prawnego.

2. warunki legalności obrony czyli jak się bronić żeby to było zgodne z prawem.

Obrona konieczna nie jest subsydiarna co oznacza, że każdy ma prawo do obrony nawet jeśli istniał inny sposób uniknięcia zamachu tzn., że np. jeśli nawet będąc osobą zaatakowaną jestem mistrzynią świata w biegach i napastnik nie mógł by mnie dogonić, nie muszę uciekać.

Gdy chodzi o sposób obrony ustawa mówi tylko tyle, że musi on być współmierny do niebezpieczeństwa zamachu.

Współmierność obrony oceniamy biorąc pod uwagę:

1. skuteczność obrony,

2. to czy istniał inny równie skuteczny, ale mniej drastyczny sposób obrony,

3. czasami, w niektórych wypadkach sąd bierze także pod uwagę zasadę ograniczonej proporcjonalności dóbr.

Ad. 1, 2. Wybierając sposób obrony można wybrać sposób skuteczny. Jeśli jest kilka sposobów równie skutecznych to jesteśmy na krawędzi czy postąpiliśmy właściwie.

Ad. 3. Sposób obrony powinien być współmierny do ataku, do niebezpieczeństwa. Co jest zaatakowane a co jest poświęcone w obronie - należy się nad tym zastanowić. Np. dzieci kradną jabłko, a ktoś je zabija, następuje wtedy przekroczenie granic obrony koniecznej.

Przekroczenie granic obrony koniecznej może przybrać postać:

• ekscesu intensywnego czyli nadmiar obrony, niewspółmierność obrony do niebezpieczeństwa zamachu,

• ekscesu ekstensywnego czyli przekroczenie granic czasowych obrony - ma to miejsce wtedy kiedy obrona jest kontynuowana już po ustaniu zamachu.

W razie przekroczenia granic obrony koniecznej zachowanie broniącego staje się bezprawne. Sąd może jednak zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia. Art. 25 § 3 - „Sąd odstępuje od wymierzenia kary, jeżeli przekroczenie granic obrony koniecznej było wynikiem strachu lub wzburzenia usprawiedliwionych okoliczności zamachu”.

AD. 2. STAN WYŻSZEJ KONIECZNOŚCI - ART. 26 KK

Art. 26. § 1. Nie popełnia przestępstwa, kto działa w celu uchylenia bezpośredniego niebezpieczeństwa grożącego jakiemukolwiek dobru chronionemu prawem, jeżeli niebezpieczeństwa nie można inaczej uniknąć, a dobro poświęcone przedstawia wartość niższą od dobra ratowanego.

§ 2. Nie popełnia przestępstwa także ten, kto, ratując dobro chronione prawem w warunkach określonych w § 1, poświęca dobro, które nie przedstawia wartości oczywiście wyższej od dobra ratowanego.

§ 3. W razie przekroczenia granic stanu wyższej konieczności, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia.

§ 4. Przepisu § 2 nie stosuje się, jeżeli sprawca poświęca dobro, które ma szczególny obowiązek chronić nawet z narażeniem się na niebezpieczeństwo osobiste.

§ 5. Przepisy § 1-3 stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy z ciążących na sprawcy obowiązków tylko jeden może być spełniony.

Stan wyższej konieczności jest to instytucja bardziej skomplikowana niż obrona konieczna. SWK jest to poświęcenie jednego dobra dla uratowania innego dobra znajdującego się w niebezpieczeństwie. Warunkiem stanu SWK jest to, żeby niebezpieczeństwo grożące dobru ratowanemu było bezpośrednie i rzeczywiste

Warunki SK to:

• poświęcenie dobra dla uratowania innego dobra może nastąpić tylko wtedy, kiedy nie ma innej możliwości uniknięcia niebezpieczeństwa - zasada subsydiarności,

• dobro poświęcone musi mieć wartość mniejszą od dobra ratowanego, trzeba rozważyć opłacalność wyboru danego dobra.

Art. 26 § 1 - nie popełnia przestępstwa bo działa zgodnie z prawem,

Art. 26 § 2 - korekta dotyczy wartości dobra, dobro poświęcone = dobro ratowane, dobro poświęcone > dobra ratowanego.

SWK z art. 26 § 2 nie jest okolicznością wyłączającą bezprawność. Zachowanie osoby, które poświęca dobro równej wartości jest nielegalne.

SWK z § 2 jest okolicznością wyłączającą winę, czyli zachowanie osoby, która poświęca dobro równej wartości jest nielegalne, ale niezawinione.

Przepisy dotyczące SWK stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy z ciążących na sprawcy obowiązków tylko jeden może być spełniony. To przepis ogólny rozszerzający zasady SWK.

Zasada wyłączenia.

Przepisu dot. SWK z art. 26 § 2 nie stosuje się jeżeli sprawca poświęca dobro, które ma szczególny obowiązek chronić nawet z narażeniem się na niebezpieczeństwo osobiste.

Jeżeli nastąpi przekroczenie granic SWK to sprawca popełnia przestępstwo. Sąd może jednak zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia, np. gdy niebezpieczeństwo nie jest jeszcze bezpośrednie, gdy istniała inna możliwość uchylenia niebezpieczeństwa, a ktoś sięgnął po te dobra.

AD. 3. DOPUSZCZALNE RYZYKO EKSPERYMENTOWANIA - ART. 27.

Działanie w granicach dopuszczalnego ryzyka eksperymentowania

Art. 27. § 1. Nie popełnia przestępstwa, kto działa w celu przeprowadzenia eksperymentu poznawczego, medycznego, technicznego lub ekonomicznego, jeżeli spodziewana korzyść ma istotne znaczenie poznawcze, medyczne lub gospodarcze, a oczekiwanie jej osiągnięcia, celowość oraz sposób przeprowadzenia eksperymentu są zasadne w świetle aktualnego stanu wiedzy.

§ 2. Eksperyment jest niedopuszczalny bez zgody uczestnika, na którym jest przeprowadzany, należycie poinformowanego o spodziewanych korzyściach i grożących mu ujemnych skutkach oraz prawdopodobieństwie ich powstania, jak również o możliwości odstąpienia od udziału w eksperymencie na każdym jego etapie.

§ 3. Zasady i warunki dopuszczalności eksperymentu medycznego określa ustawa.

Warunki legalności eksperymentu:

1. Trzeba działać wyłącznie w celu przeprowadzenia eksperymentu, a nie w innym celu.

2. Spodziewana korzyść ma istotne znaczenie poznawcze lub gospodarcze.

3. Oczekiwanie osiągnięcia korzyści, celowość oraz sposób przeprowadzenia eksperymentu są zasadne w świetle aktualnego stanu wiedzy.

4. Musi być zgoda uczestnika eksperymentu, na którym jest on przeprowadzany, należycie poinformowanego.

WYKŁAD VI 01.12.2007r.

1. NIEPOCZYTALNOŚĆ

Człowiek niepoczytalny- art. 31§1 „Nie popełnia przestępstwa, kto, z powodu choroby psychicznej, upośledzenia umysłowego lub innego zakłócenia czynności psychicznych, nie mógł w czasie czynu rozpoznać jego znaczenia lub pokierować swoim postępowaniem”.

Art. 31§3 - wyłączenia stosowania przepisów o niepoczytalności, ograniczonej w stosunku do sprawcy, który znajdował się w stanie nietrzeźwości lub odurzenia, jeżeli spełnione są 2 warunki (przesłanki):

1. sprawca dobrowolnie wprawił się w ten stan

2. sprawca przewidywał lub mógł przewidzieć, że będzie niepoczytalny albo poczytalność będzie ograniczona.

2. NIELETNOŚĆ (przesłanka wyłączająca winę)

Nieletni - ktoś, kto do zasady nie może ponosić odpowiedzialności karnej.

Art. 10§1 - „Na zasadach określonych w Kodeksie Karnym odpowiada ten kto w chwili czynu miał skończone 17 lat”.

2 wyjątki:

1. zaostrzający kwestie stosowania prawa karnego, polega na przesunięciu granicy odpowiedzialności karnej w dół do lat 15 na zasadach określonych w kodeksie, może odpowiadać nieletni, który skończył 15 lat w chwili czynu i są spełnione następujące warunki:

a). popełni 1 z enumeratywnie wyliczonych przestępstw art. 10§2 (osiem typów przestępstw np. zabójstwo, rozbój, gwałt, zamach na prezydenta)

b). okoliczności sprawy, stopień rozwoju sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste przemawiają za odpowiedzialnością przewidzianą dla dorosłych (sąd bierze w szczególności pod uwagę to, czy poprzednio stosowano środki wychowawcze, czy poprawcze nieokazały się bezskuteczne).

Zastosowanie KK do nieletniego jest zawsze fakultatywne, tnz. że nawet jeżeli wszystkie warunki są spełnione to sąd nie musi zastosować kary z kodeksu karnego.

Art. 10§3 - jeżeli sąd zdecyduje się na zastosowanie KK do nieletniego, to wówczas orzeczona kara nie może przekroczyć 2/3 górnej granicy ustawowego zagrożenia a sąd może nadzwyczajnie ją złagodzić.

Art. 10 § 2. Nieletni, który po ukończeniu 15 lat dopuszcza się czynu zabronionego określonego w art. 134, art. 148§ 1, 2 lub 3, art. 156 § 1 lub 3, art. 163 § 1 lub 3, art. 166, art. 173 § 1 lub 3, art. 197 § 3, art. 252 § 1 lub 2 oraz w art. 280, może odpowiadać na zasadach określonych w tym kodeksie, jeżeli okoliczności sprawy oraz stopień rozwoju sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste za tym przemawiają, a w szczególności, jeżeli poprzednio stosowane środki wychowawcze lub poprawcze okazały się bezskuteczne.

§ 3. W wypadku określonym w § 2 orzeczona kara nie może przekroczyć dwóch trzecich górnej granicy ustawowego zagrożenia przewidzianego za przypisane sprawcy przestępstwo; sąd może zastosować także nadzwyczajne złagodzenie kary.

Art. 38§3 - jeżeli górną granicą jest dożywotnie pozbawienie wolności to 2/3 kary rozumiane jest jako 25 lat.

Jeżeli górną granicą kary jest 25 lat to jako 2/3 uważa się 15 lat.

Art. 38 § 3. „Jeżeli ustawa przewiduje obniżenie górnej granicy ustawowego zagrożenia, kara wymierzona za przestępstwo zagrożone karą dożywotniego pozbawienia wolności nie może przekroczyć 25 lat pozbawienia wolności, a za przestępstwo zagrożone karą 25 lat pozbawienia wolności nie może przekroczyć 15 lat pozbawienia wolności”.

Przykład zabójstwa

Art. 148§1 „Kto zabija człowieka, podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 8, karze 25 lat pozbawienia wolności albo karze dożywotniego pozbawienia wolności”.

8-15 lat pozbawienia wolności

25 lat pozbawienia wolności 15 lat p.w.

Dożywotnie pozbawienie wolności 25 lat p.w.

Art. 54§2 - „Wobec sprawcy, który w czasie popełnienia przestępstwa nie ukończył 18 lat, nie orzeka się kary dożywotniego pozbawienia wolności”.

W stosunku do osoby, która nie ukończyła 18 lat nie można stosować dożywotniego pozbawienia wolności. Dlatego za najsurowszą karę stosuje się karę 25 lat pozbawienia wolności, ale 2/3 z tego- więc mamy karę 15 lat pozbawienia wolności dla nieletniego.

2. art. 10§4 - wyjątek na korzyść sprawcy, który w chwili czynu miał skończone 17 lat, ale nie miał 18 lat. Do takiego sprawcy sąd stosuje środki wychowawcze lub poprawcze przewidziane dla nieletnich, jeżeli przewidziane warunki są spełnione.

Art. 10 § 4 „W stosunku do sprawcy, który popełnił występek po ukończeniu lat 17, lecz przed ukończeniem lat 18, sąd zamiast kary stosuje środki wychowawcze, lecznicze albo poprawcze przewidziane dla nieletnich, jeżeli okoliczności sprawy oraz stopień rozwoju sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste za tym przemawiają”.

Warunki:

a). sprawca dopuścił się występku

b). okoliczności sprawy, stopień rozwoju sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste za tym przemawiają.

Kodeks: 10§2 10§1 10§4

10§3

Kary: 15 lat 17 lat 18 lat (wiek)

21 lat to górna granica wieku do stosowania środków wychowawczych i poprawczych.

WYKŁAD VII 08.12.2007

TEMAT: POJĘCIE BŁĘDU I JEGO ZNACZENIE.

1. Błędem nazywamy mylne odbicie rzeczywistości w świadomości człowieka.

2. Błąd może występować w 2 postaciach:

1. Nieświadomości - nieświadomość zachodzi wtedy, kiedy jakiś fragment, element rzeczywistości nie znajduje odbicia w świadomości człowieka (czyli coś jest a człowiek nie uświadamia sobie tego).

2. Urojenia - urojenie polega na tym, że w miejsce jakiegoś elementu rzeczywistego w świadomości człowieka odbija się inny element. Urojeniu zawsze musi towarzyszyć nieświadomość.

Ten podział będzie miał znaczenie dla odpowiedzialności karnej.

3. Przedmiotem błędu są 3 elementy rzeczywistości:

1. błąd co do stanu faktycznego (nie ma znaczenia czy jest to nieświadomość czy urojenie). Ten rodzaj błędu wyklucza umyślne popełnienie przestępstwa.

Art. 28 § 1 KK - „Nie popełnia umyślnie czynu zabronionego kto pozostaje w błędzie co do okoliczności stanowiącej jego znamię”

Art. 150 §1 KK - „Kto zabija człowieka na jego żądanie i pod wpływem współczucia dla niego, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5”.

Przestępstwo eutanatyczne (typ przestępstwa zmodyfikowanego czyli uprzywilejowanego). Jest ono karane jako przestępstwo umyślne - to jest kara łagodna.

Ten typ czynu zabronionego składa się z następujących znamion:

- typ podstawowy - „kto zabija…” (art. 148 § 1 - „Kto zabija człowieka, podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 8, karze 25 lat pozbawienia wolności albo karze dożywotniego pozbawienia wolności”).


- żądanie (ta druga okoliczność musi wystąpić)



Błąd umyślność (zabijam bo wydaje mi się, że ktoś tego chce, ale w rzeczywistości tego nie żąda)

W postaci nieświadomości

(ktoś sobie tego żądał <pokrzywdzony>,

ale ja robiąc to nie myślałam o tym,

nie uświadamiałam sobie tego).

Wyjątek od zasady: nie ma umyślności gdy nie ma nieświadomości. Wyjątek ten dotyczy

art. 28 § 2 „Odpowiada na podstawie przepisu przewidującego łagodniejszą odpowiedzialność sprawca, który dopuszcza się czynu w usprawiedliwionym błędnym przekonaniu, że zachodzi okoliczność stanowiąca znamię czynu zabronionego, od której taka łagodniejsza odpowiedzialność zależy.”

Jeżeli sprawca uroił sobie okoliczność od której zależy łagodniejsza karalność to może odpowiadać na podstawie przepisu przewidującego uprzywilejowany typ przestępstwa, jeżeli jego błąd Sąd uzna za usprawiedliwiony (czyli nie ma tu żadnego automatyzmu).

Uznanie przez Sąd, że pomyłka daje się usprawiedliwić - art….. „W przekonaniu, że wchodzi okoliczność ….”

2. Błąd co do prawa - oznacza, że ktoś jest w błędzie co do oceny prawnej swojego zachowania. Tutaj w grę wchodzi jedna postać błędu - nieświadomość. Błąd ten polega na nieświadomości bezprawności swojego czynu (czyli uważa, że czynności, które podejmuje są legalne.

Art. 30 KK - „Nie popełnia przestępstwa, kto dopuszcza się czynu zabronionego w usprawiedliwionej nieświadomości jego bezprawności; jeżeli błąd sprawcy jest nieusprawiedliwiony, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary”.

Nieświadomość bezprawności czynu wyłącza odpowiedzialność karną tylko wtedy kiedy Sąd uzna, że błąd sprawcy był usprawiedliwiony. Jeżeli błąd był usprawiedliwiony Sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary.

Czasami błąd może wynikać po prostu ze złej interpretacji prawa.

3. Błąd co do kontratypu (to okoliczność wyłączająca bezprawność) - ten rodzaj błędu oznacza, że nie popełnia przestępstwa sprawca, który działa w usprawiedliwionym błędzie co do kontratypu. Jeżeli błąd był nieusprawiedliwiony Sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary.

Jest to podobna regulacja do 2 rodzaju błędu, ale różnica pomiędzy nimi jest mimo tego, że konsekwencje są identyczne.

Błąd co do kontratypu to sytuacja, kiedy komuś wydaje się, że robi np. eksperyment. Ten błąd zawsze polega na urojeniu sobie działania, sytuacji usprawiedliwiającej to działanie np. urojenie sobie, że działa się w obronie koniecznej, czyli wydaje mi się, że ktoś mnie atakuje, a on tylko pyta o drogę. Jest to sytuacja kiedy ktoś myśli, że się broni, że broni jednego dobra kosztem innego a tak naprawdę nie jest.

TEMAT: POSATCIE STADIALNE PRZESTĘPSTWA.

1. Postacie stadialne przestępstwa to pewne stadia przez, które może przechodzić czyn zabroniony. To zagadnienie dotyczy tylko przestępstw umyślnych.








Zamiar Przygotowanie Usiłowanie Dokonanie

I ETAP - Zamiar

Zasadą jest nie podleganie odpowiedzialności karnej za sam zamiar popełnienia przestępstwa.

II ETAP - Przygotowanie

Co do zasady przygotowanie nie jest karalne chyba, że ustawa przewiduje taką karalność. Aby ukarać za przygotowanie trzeba w kodeksie znaleźć odpowiedni przepis. Wymiar kary za przygotowanie - odpowiedzialność karna za przygotowanie jest mniejsza od kary, która grozi za dokonanie czynu. Np. przygotowanie do fałszowania dokumentów; sfałszowanie podpisu - kara do 2 lat.

III ETAP - Usiłowanie

Usiłowanie jest karalne zawsze w granicach takich jak dokonanie w sensie zagrożenia karą. Można by powiedzieć, że odpowiedzialność karna w Polsce zaczyna się właśnie od momentu usiłowania.

IV ETAP - Dokonanie

Granic między przygotowaniem a dokonaniem - np. dezertujący żołnierz.

• Przygotowanie - art. 16 KK - Definicja „§ 1. Przygotowanie zachodzi tylko wtedy, gdy sprawca w celu popełnienia czynu zabronionego podejmuje czynności mające stworzyć warunki do przedsięwzięcia czynu zmierzającego bezpośrednio do jego dokonania, w szczególności w tymże celu wchodzi w porozumienie z inną osobą, uzyskuje lub przysposabia środki, zbiera informacje lub sporządza plan działania. § 2. Przygotowanie jest karalne tylko wtedy, gdy ustawa tak stanowi”.

Przygotowanie zachodzi tylko wtedy, kiedy sprawca podejmuje określone czynności w celu popełnienia czynu zabronionego. To stwierdzenie „w celu” należy rozumieć jako „zamiar bezpośredni”

2 formy przygotowania: a) forma osobowa - kiedy przygotowanie polega na wejściu w porozumienie z inną osobą w celu popełnienia przestępstwa.

b) forma przedmiotowa - polega na podjęciu czynności zmierzających do dokonania, w szczególności polegające na: - uzyskiwaniu lub przysposobieniu środków - zbieraniu informacji - sporządzaniu planu działania.

Jeśli przygotowanie jest karalne, a jest daleko jeszcze do dokonania (zrealizowania), ustawodawca przewiduje w celu nakłonienia tego sprawcy, który się przygotowuje, do rezygnacji z zamiaru, poprzez brak karalności takiej osoby czyli: I warunkiem odstąpienia od kary jest dobrowolność podjęcia decyzji o rezygnacji z dokonania przestępstwa. II warunkiem jest podjęcie istotnych starań zmierzających do zapobieżenia przestępstwu.

Ustawodawca przewiduje nie podleganie karze za przygotowanie jeżeli sprawca dobrowolnie od niego odstąpił w szczególności zniszczył przygotowane środki lub zapobiegł wykorzystaniu ich w przyszłości. Jeżeli to przygotowanie polegało na wejściu w porozumienie z inną osobą odstąpienie od niego wymaga podjęcia istotnych starań zmierzających do zapobieżenia przestępstwu.

• Usiłowanie - art. 13 KK - „§ 1. Odpowiada za usiłowanie, kto w zamiarze popełnienia czynu zabronionego swoim zachowaniem bezpośrednio zmierza do jego dokonania, które jednak nie następuje. § 2. Usiłowanie zachodzi także wtedy, gdy sprawca nie uświadamia sobie, że dokonanie jest niemożliwe ze względu na brak przedmiotu nadającego się do popełnienia na nim czynu zabronionego lub ze względu na użycie środka nie nadającego się do popełnienia czynu zabronionego.

Usiłowanie zachodzi wtedy, kiedy są spełnione następujące warunki:

• sprawca ma zamiar popełnienia czynu zabronionego,

• swoim zachowaniem bezpośrednio zmierza do jego dokonania,

• nie następuje dokonanie czyli jest jego brak.

O usiłowaniu można mówić, gdy sprawca ma zamiar bezpośredni jak i ewentualny.

Usiłowanie dzielmy na:

• udolne

• nieudolne - zachodzi wtedy, kiedy sprawca nie uświadamia sobie, ze dokonanie czynu nie jest możliwe ze względu na brak przedmiotu nadającego się do popełnienia na nim czynu zabronionego lub ze względu na użycie środka nadającego się do popełnienia czynu zabronionego. Przy usiłowaniu nieudolnym Sąd może nadzwyczajnie złagodzić karę lub odstąpić od jej wymierzenia.Art.13§2.

Odstąpienie od usiłowania - nie podlega karze za usiłowanie ten kto dobrowolnie odstąpił od dokonania.

USIŁOWANIE





ukończone nieukończone





czynny żal dotyczy tylko odstąpienie

usiłowania ukończonego

Usiłowanie ukończone może mieć miejsce tylko w odniesieniu do przestępstw skutkowych i polega na tym, że sprawca zrobił już wszystko co miał do zrobienia, a jego czyn pozostaje na etapie usiłowania tylko z powodu braku skutku. Ta sytuacja jest nie możliwa przy przestępstwach bez skutkowych.

Czynny żal polega na ty, że po ukończeniu usiłowania sprawca dobrowolnie zapobiega skutkowi przestępnemu.

Jeżeli zachodzi czynny żal i sprawca zapobiegł skutkowi to nie będzie on podlegał karze. Jeżeli natomiast starał się zapobiec skutkowi, ale mu się to nie udało wówczas poniesie on odpowiedzialność za dokonanie przestępstwa, ale Sąd będzie mógł zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, np. naprawienie kradzieży przed wszczęciem postępowania - sprawca ma szanse wycofać się z tego co zamierza.

Czynny żal - ktoś zrobił coś złego, ale dobrowolnie odwraca skutki tego zamiaru i wtedy będzie „premiowany” w postaci braku kary lub złagodzenia kary.

WYKŁAD VIII 22.12.2007 r.

TEMAT: ZASADY ODPOWIEDZIALNOŚCI KARNEJ ZA WSPÓŁDZIAŁANIE.

1. Polski KK wprowadza rozróżnienie odpowiedzialności na:

1. Sprawstwo - to wykonanie czynu zabronionego.

Sprawcą w rozumieniu KK jest:

1. ten kto wykonuje czyn zabroniony samodzielnie - sprawstwo pojedyncze,

2. ten kto wykonuje czyn zabroniony wspólnie i w porozumieniu z inną osobą - sprawstwo współsprawcze (współsprawca). Elementem koniecznym jest istnienie porozumienia, które może być zawarte wprost lub też dorozumiane. Np. powódź i kradzieże w miejscach porzuconych przez poszkodowanych. Współsprawstwo - np. 3 osoby umawiają się i dokonują rozboju jednocześnie. Każdy ze wspólników może dokonywać określonych czynności - dzielą się rolami.

3. ten kto nie wykonuje czynu zabronionego, ale kieruje jego wykonaniem przez inną osobę - sprawstwo kierownicze,

4. ten kto nie wykonuje czynu zabronionego, ale poleca jego wykonanie osobie pozostającej w stosunku zależności - sprawca polecający.

2. podrzeganie

3. pomocnictwo

Ad b) Współsprawstwo - Art. 18 § 1 - „Odpowiada za sprawstwo nie tylko ten, kto wykonuje czyn zabroniony sam albo wspólnie i w porozumieniu z inną osobą, ale także ten, kto kieruje wykonaniem czynu zabronionego przez inną osobę lub wykorzystując uzależnienie innej osoby od siebie, poleca jej wykonanie takiego czynu”.

Zgodnie z orzecznictwem współsprawcą jest zarówno ten kto przynajmniej częściowo wykonuje czyn zabroniony jak i ten, kto wprawdzie czynu zabronionego nie wykonuje, ale w istotny sposób przyczynia się do jego wykonania.

W istotny sposób - to przyczynienie bez którego wykonanie przestępstwa nie byłoby możliwe.

Ad c) Sprawstwo kierownicze - polega na tym, że sprawca nie wykonuje wprawdzie czynu zabronionego, ale kieruje wykonaniem takiego czynu przez inną osobę.

Kieruje - rozumiemy tutaj panowanie nad czynem wykonawcy, czyli możliwość decydowania o przebiegu tego czynu.

Ad d) Sprawstwo polecające - chodzi tu o zależność jednej osoby od drugiej, jest to osoba, która poleca wykonanie czynu zabronionego innej osobie wykorzystując jej uzależnienie od siebie. Istotą tego sprawstwa jest podżeganie.

Podżegaczem jest ten, kto chce aby inna osoba dokonała czynu zabronionego, nakłania ją do tego. Podżeganie może być tylko w zamiarze bezpośrednim. Może ono mieć miejsce tylko przed dokonaniem czynu przez sprawcę.

Pomocnikiem jest ten kto w zamiarze, aby inna osoba dokonała czynu zabronionego, swoim zachowaniem ułatwia jego popełnienie. Ułatwienie polega w szczególności na dostarczeniu narzędzi, środka przewozu, udzielenie rady lub informacji.

Pomocnictwo może mieć również formy zaniechania, jeżeli dopuszcza się go osoba na której ciąży szczególny prawny obowiązek nie dopuszczenia do popełnienia tego czynu.

2. Zasada odpowiedzialności.

Podżegacz i pomocnik odpowiadają w granicach własnego zamiaru niezależnie od tego czy i co zrobi sprawca.







Sprawca zamiar przygotowanie usiłowanie dokonanie

(np. zabójstwo)
















podżegacz dokonanie

(pomocnik)

nadzwyczajne złagodzenie kary jak za usiłowanie

(odstąpienie)

art. 18 § 2 w art. 148 § 1

w art. 157 § 1

Sytuacja podżegacza czy pomocnika jest gorsze od sytuacji sprawcy.

Art. 22 KK - „§ 1. Jeżeli czynu zabronionego tylko usiłowano dokonać, podmiot określony w art. 18 § 2 i 3 odpowiada jak za usiłowanie.

§ 2. Jeżeli czynu zabronionego nie usiłowano dokonać, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia.

Art. 22 KK stanowi, że jeżeli sprawca nawet nie usiłował dokonać czynu zabronionego Sąd może zastosować do podżegacza i pomocnika nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia. Jeżeli sprawca usiłował wykonać czyn zabroniony to podżegacz i pomocnik też odpowiadają jak za usiłowanie.

Czynny żal podżegacza i pełnomocnika nie podlega karze, którzy to zapobiegli dobrowolnie dokonaniu czynu zabronionego. Jeżeli próbowali temu zapobiec, a im się nie udało Sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary.

Prowokacja jest szczególnym rodzajem podżegania polegającym na nakłanianiu innej osoby do popełnienia czynu zabronionego w celu skierowania przeciwko tej osobie postępowania karnego. Jest ona traktowana gorzej niż podżeganie. Do prowokatora nie stosujemy ani art. 22, który pozwala na złagodzenie kary ani przepisów o czynnym żalu - art. 23.

TEMAT: KWALIFIKACJA CZYNU I WYMIERZENIE CZYNÓW.

1. Zbieg przepisów ustawy - zachodzi wtedy, gdy ten sam czyn wypełnia znamiona dwóch lub więcej przepisów ustawy i żadnego z tych przepisów nie da się wyeliminować stosując obowiązujące reguły wykładni.


Art. 280 § 1 Art. 178 § 1



1 czyn 1 czyn


Art. 156 § 1 Art. 178 § 2

Np. wypadek drogowy.

Zasada: 1 czyn = 1 przestępstwo = 1 kara

Art. 11 § 1 - „Ten sam czyn może stanowić tylko jedno przestępstwo”.

Kumulatywny zbieg przepisów ustawy oznacza, że Sąd skazuje sprawcę za 1 przestępstwo na podstawie wszystkich zbiegających się przepisów.

• Art. 280 § 1 i art. 156 § 1 w związku z art. 11 § 2

Art. 280 § 1 - „Kto kradnie, używając przemocy wobec osoby lub grożąc natychmiastowym jej użyciem albo doprowadzając człowieka do stanu nieprzytomności lub bezbronności, podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12”.

Art. 156 § 1 - „Kto powoduje ciężki uszczerbek na zdrowiu w postaci: 1) pozbawienia człowieka wzroku, słuchu, mowy, zdolności płodzenia, 2) innego ciężkiego kalectwa, ciężkiej choroby nieuleczalnej lub długotrwałej, choroby realnie zagrażającej życiu, trwałej choroby psychicznej, całkowitej albo znacznej trwałej niezdolności do pracy w zawodzie lub trwałego, istotnego zeszpecenia lub zniekształcenia ciała, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10”. 

Art. 11 § 2 - „Jeżeli czyn wyczerpuje znamiona określone w dwóch albo więcej przepisach ustawy karnej, sąd skazuje za jedno przestępstwo na podstawie wszystkich zbiegających się przepisów”.

• Art. 178 § 1 i art. 178 § 2 w związku z art. 11 § 2

Art. 178 § 1. Skazując sprawcę, który popełnił przestępstwo określone w art. 173, 174 lub 177 znajdując się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego lub zbiegł z miejsca zdarzenia, sąd orzeka karę pozbawienia wolności przewidzianą za przypisane sprawcy przestępstwo w wysokości od dolnej granicy ustawowego zagrożenia zwiększonego o połowę do górnej granicy tego zagrożenia zwiększonego o połowę.

§ 2. (uchylono).

Karę Sąd wymierza na podstawie przepisu przewidującego karę najsurowszą.

1. Zbieg przestępstw - zachodzi wtedy gdy ten sam sprawca popełnia kilka przestępstw zanim został skazany chociażby nie prawomocnie za którekolwiek z nich. (Dotyczy to pewnego stanu faktycznego, nie mylić z procedurą prawną).

2. Karę łączną - wymierza się w granicach od najwyższej kary orzeczonej do sumy kar. Kara łączna nie może przekraczać 15 lat pozbawienia wolności, 18 m-cy ograniczenia wolności, 540 stawek dziennych kary grzywny.

Kara pozbawienia Grzywna wolności

I art. 278 § 1 3 lata 50 zł

II art. 279 § 1 6 lat 150 zł

III art. 280 § 1 10 lat 300 zł


Kara łączna 10 - 15 lat 300 - 500

WYKŁAD IX 05.01.2008 r

TEMAT: KARY.

1. Trzy rodzaje kary pozbawienia wolności:

1. Umownie - zwykła kara pozbawienia wolności - kara ta jest orzekana w miesiącach i latach i trwa najkrócej 1 m-c, a najdłużej 15 lat

2. Kara 25 lat pozbawienia wolności - kara ta wzięła się z krytyki kary dożywotniego pozbawienia wolności.

3. Kara dożywotniego pozbawienia wolności.

Te kary różnią się między sobą czasem ich trwania.

2. Kara ograniczenia wolności j jej dolegliwość to kara pracy przymusowej, to obowiązek wykonywania pracy społecznej.

Sposoby realizacji tego obowiązku wykonywania pracy:

1. obowiązek ten wykonywany jest poprzez świadczenie nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne w zakładzie pracy, w placówce służby zdrowia, opieki społecznej, organizacji lub instytucji niosącej pomoc charytatywną lub na rzecz społeczności lokalowej. Sąd wskazuje na rzecz jakiej instytucji praca ma być świadczona.

Wymiar pracy to 20-40 godzin w miesiącu. Kara ograniczenia wolności trwa od 1 do 12 m-cy i jest orzekana w miesiącach (nie można kumulować kary) np. 5 m-cy po 20 godzin.

Art. 35 § 3 - „Miejsce, czas, rodzaj lub sposób wykonywania obowiązku pracy, o którym mowa w § 1, sąd określa po wysłuchaniu skazanego”.

2. obowiązek dotyczący osób zatrudnionych. Jeżeli oskarżony jest zatrudniony, Sąd zamiast obowiązku pracy społecznej może orzec potrącenie części wynagrodzenia na rzecz Skarbu Państwa, albo inny cel społeczny. W okresie odbywania kary skazany nie może rozwiązać stosunku pracy (zakaz ten nie dotyczy pracodawcy). Od 10 - 25 % wynagrodzenia w ramach tej kary Sąd może potrącić na jakiś cel lub na rzecz Skarbu Państwa. Jest to dolegliwość majątkowa, a nie ograniczenie wolności. Dla Sądu jest to wygodny sposób orzekania kary, gdyż nie musi organizować oskarżonemu, skazanemu kary.

Z karą ograniczenia wolności wiąże się także następująca dolegliwość:

a) obowiązki obligatoryjne (konieczne do spełnienia):

• skazany nie może zmieniać miejsca stałego pobytu bez zgody Sądu,

• skazany ma obowiązek udzielania wyjaśnień dotyczących przebiegu odbywania kary,

b) obowiązki fakultatywne (dodatkowe):

• Sąd może oddać skazanego pod dozór np. kuratora, osoby lub instytucji godnej zaufania,

• Sąd może nakazać przeproszenie pokrzywdzonego (o ile taka osoba istnieje),

• Sąd może nakazać obowiązek naprawienia szkody,

• Sąd może w ramach tej kary nałożyć obowiązek płacenia alimentów, jeżeli jest on ustalony prawnie,

• Obowiązek powstrzymywania się od nadużywania alkoholu lub innych środków odurzających.

3. Kara grzywny.

• Jest ona karą czysto majątkową.

• Grzywna w prawie karnym ma realizować pewne cele i dlatego jest orzekana inaczej niż w prawie cywilnym czy każdym innym.

• Kara grzywny jest karą kryminalną.

• Nie można organizować publicznych imprez w celu zbiórki pieniędzy na zapłacenie takiej grzywny. Wszystkie inne sposoby organizacji pieniędzy na uregulowanie grzywny są dozwolone i zgodne z prawem np. pożyczenie ich od rodziny.

• Kara grzywny to sprawa państwa i jest formą bogacenia się państwa na przestępstwach.

• Grzywna ma spowodować u skazanego taką przykrość, że jest on pozbawiony części swojego majątku.

• Grzywna występuje w prawie karnym jako grzywna:

• samoistna - wymierzana jest wtedy, gdy:

• grozi jako jedna z kar za popełnienie przestępstwa (nie występuje przy poważnych przestępstwach), to przestępstwo musi być drobne, a sprawca nie zasługuje na wyższy wymiar kary,

• Sąd nadzwyczajnie łagodzi karę np. spowodowanie wypadku drogowego (drobna kolizja).

• kumulatywna - czyli orzekana obok kary pozbawienia wolności. Taka grzywna wskazuje, że Sąd chce zwiększyć dolegliwość kary dla przestępcy. W takim przypadku grzywna jest rodzajem kary dodatkowej.

Sąd może orzec grzywnę obok pozbawienia wolności jeżeli:

• Sprawca dopuścił się czynu w celu osiągnięcia korzyści majątkowej.

• Lub gdy korzyść majątkową osiągnął.

Najczęściej będzie to dotyczyć przestępstw przeciwko mieniu.

Grzywna orzekana jest w systemie stawek dziennych, a nie kwotowo. Jest ona orzekana dwuetapowo:

I etap - ustalenie liczby stawek dziennych: 10-360 stawek dziennych, to etap dopasowania grzywny do popełnionego przestępstwa.

II etap - ustalenie wysokości kwotowo jednej stawki dziennej: 10-2000 zł. Ustalenie jednej stawki dziennej zależy od sytuacji majątkowej, rodzinnej, osobistej skazanego jak również od jego możliwości zarobkowych np. przestępstwo przeciwko mieniu.

Art. 58 KK § 2 to przepis zakazujący orzekania grzywny, jeżeli dochody sprawcy, jego stosunki majątkowe lub możliwości zarobkowe uzasadniają przekonanie, że sprawca grzywny nie uiści i nie będzie jej można ściągnąć w drodze egzekucji (czyli jeżeli w trakcie postępowania komornik ustali, że sprawca nie ma majątku to Sąd grzywny nie może orzec).

Art. 58 § 2. Grzywny nie orzeka się, jeżeli dochody sprawcy, jego stosunki majątkowe lub możliwości zarobkowe uzasadniają przekonanie, że sprawca grzywny nie uiści i nie będzie jej można ściągnąć w drodze egzekucji.

4. Środki karne - art.. 39 KK.

• Pozbawienie praw publicznych

• Zakaz zajmowania określonego stanowiska

• Zakaz wykonywania określonego zawodu

• Zakaz prowadzenia określonej działalności gospodarczej

• Zakaz prowadzenia określonej działalności związanej z wychowaniem, leczeniem, edukacją małoletnich lub opieką nad nimi,

• Obowiązek powstrzymywania się od przebywania w określonych środowiskach, miejscach,

• Zakaz kontaktowania się z określonymi osobami

• Zakaz opuszczania określonego miejsca pobytu bez zgody Sądu,

• Zakaz prowadzenia pojazdów (nie tylko mechanicznych),

• Przepadek (zarówno korzyści uzyskanych z przestępswta jak i ...

• Obowiązek naprawienia szkody

• Nawiązka

• Świadczenie pieniężne

Podanie wyroku do publicznej wiadomości.

WYKŁAD X i XI 12.01.2008 r. i 25.01.2008 r.

TEMAT: ZASADY I DYREKTYWY SĘDZIOWSKIEGO WYMIARU KARY.

Zasady to coś ogólnego, obowiązujące zasady związane są z wymierzaniem kary przez Sąd.

Dyrektywy są uszczegółowione i mówią co Sąd powinien szczególnie wziąć pod uwagę przy rozpatrywaniu sprawy.

1. Zasady:

1) Zasada swobodnego uznania Sądu.

Art. 53 § 1 (pierwsze słowa) „Sąd wymierza karę według swojego uznania, w granicach przewidzianych przez ustawę”. Oznacza to, że w ramach granic społecznych Sąd wymierza karę wg własnego uznania. Sąd ma prawo do pewnej swobody orzekania czy ta kara ma rację bytu czy inna. Sąd musi kierować się pewną logiką i racjonalnością, ale jest w tym zakresie swobodny, ma on prawo swobodnej decyzji co do adekwatności kary do czynu.

2) Zasada indywidualizacji kary.

Art. 55 „Okoliczności wpływające na wymiar kary uwzględnia się tylko co do osoby, której dotyczą”. Występuje tutaj indywidualizacja kary w odniesieniu, w zależności do kogo jest kierowana. Sąd musi zastanowić się nad okolicznościami, które dotyczą poszczególnych przestępców.

3) Zasada zaliczania na poczet kary okresu rzeczywistego pozbawienia wolności.

Art. 63 § 1 „Na poczet orzeczonej kary zalicza się okres rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie, zaokrąglając do pełnego dnia, przy czym jeden dzień rzeczywistego pozbawienia wolności równa się jednemu dniowi kary pozbawienia wolności, dwóm dniom kary ograniczenia wolności lub dwóm dziennym stawkom grzywny.

§ 2. Na poczet orzeczonych środków karnych, o których mowa w art. 39 pkt 2--3, zalicza się okres rzeczywistego stosowania odpowiadających im rodzajowo środków zapobiegawczych, wymienionych w art. 275 lub 276 Kodeksu postępowania karnego”.

Wiąże się ona z obowiązkiem orzeczenia odpowiedniego wyroku do popełnionego czynu.

4) Zasada humanitaryzmu stosowania kary i środków karnych.

Art. 3 KK „Kary oraz inne środki przewidziane w tym kodeksie stosuje się z uwzględnieniem zasad humanitaryzmu, w szczególności z poszanowaniem godności człowieka”.

Chodzi tutaj o poszanowanie godności człowieka. Dotyczy ona wykonywania kary. Człowieka skazanego na karę należy traktować bez naruszenia jego godności osobistej, nie uwłaczając jego czci, jak np. nie wykonywanie wyroku publicznie.

2. Dyrektywy wymiaru kary czyli czym kieruje się Sąd wymierzając kary:

1) Kara musi być współmierna do winy sprawcy.

2) Kara musi uwzględniać stopień społecznej szkodliwości czynu.

3) Wymierzając karę Sąd bierze pod uwagę cele zapobiegawcze, które ma osiągnąć w stosunku do skazanego (prewencja indywidualna).

4) Wymierzając karę Sąd powinien uwzględniać potrzeby w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa (prewencja generalna).

DYREKTYWA STOPNIA WINY LIMITUJE WYMIAR KARY. SĄD NIE MOŻE WYMIERZYĆ KARY PONAD WINĘ SPRAWCY!!!!!

Art. 54 zawiera szczególną dyrektywę odnoszącą się do karania nieletnich i młodocianych. Zgodnie z nią Sąd kieruje się przede wszystkim tym, aby sprawcę wychować. Ma tu przeważać element wychowawczy w karaniu, nie oznacza to jednak łagodnej kary.

Młodocianym jest sprawca, który w chwili czynu nie ukończył 21 lat, a w czasie orzekania w I instancji - 24 lat.

TEMAT: OKOLICZNOŚCI WPŁYWAJĄCE NA ZAOSTRZENIE WYMIARU KARY.

1. RECYDYWA

2. TZW. HULIGAŃSKI CHARAKTER CZYNU (od niedawna)

Powyższe zagadnienia znajdują się w części ogólnej kodeksu.

Art. 178 KK - Zaostrzenie kary dotyczące indywidualnego przestępcy (m.in. związany z art. 177)

Art. 178. § 1. Skazując sprawcę, który popełnił przestępstwo określone w art. 173, 174 lub 177 znajdując się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego lub zbiegł z miejsca zdarzenia, sąd orzeka karę pozbawienia wolności przewidzianą za przypisane sprawcy przestępstwo w wysokości od dolnej granicy ustawowego zagrożenia zwiększonego o połowę do górnej granicy tego zagrożenia zwiększonego o połowę.

Art. 173. § 1. Kto sprowadza katastrofę w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym zagrażającą życiu lub zdrowiu wielu osób albo mieniu w wielkich rozmiarach, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10. § 2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. § 3. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 1 jest śmierć człowieka lub ciężki uszczerbek na zdrowiu wielu osób, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do12. § 4. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 2 jest śmierć człowieka lub ciężki uszczerbek na zdrowiu wielu osób, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

Art. 174. § 1. Kto sprowadza bezpośrednie niebezpieczeństwo katastrofy w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8. § 2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

Art. 177. § 1. Kto, naruszając, chociażby nieumyślnie, zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym, powoduje nieumyślnie wypadek, w którym inna osoba odniosła obrażenia ciała określone w art. 157 § 1, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. § 2. Jeżeli następstwem wypadku jest śmierć innej osoby albo ciężki uszczerbek na jej zdrowiu, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8. § 3. Jeżeli pokrzywdzonym jest wyłącznie osoba najbliższa, ściganie przestępstwa określonego w § 1 następuje na jej wniosek.

AD 1) RECYDYWA kojarzy się z powrotami do przestępstwa. Jest to recydywa kryminologiczna.

• 2 rodzaje recydywy - art. 64 KK

a) podstawowa - § 1 „Jeżeli sprawca skazany za przestępstwo umyślne na karę pozbawienia wolności popełnia w ciągu 5 lat po odbyciu co najmniej 6 miesięcy kary umyślne przestępstwo podobne do przestępstwa, za które był już skazany, sąd może wymierzyć karę przewidzianą za przypisane sprawcy przestępstwo w wysokości do górnej granicy ustawowego zagrożenia zwiększonego o połowę.

b) wielokrotna - § 2 „Jeżeli sprawca uprzednio skazany w warunkach określonych w § 1, który odbył łącznie co najmniej rok kary pozbawienia wolności i w ciągu 5 lat po odbyciu w całości lub części ostatniej kary popełnia ponownie umyślne przestępstwo przeciwko życiu lub zdrowiu, przestępstwo zgwałcenia, rozboju, kradzieży z włamaniem lub inne przestępstwo przeciwko mieniu popełnione z użyciem przemocy lub groźbą jej użycia, sąd wymierza karę pozbawienia wolności przewidzianą za przypisane przestępstwo w wysokości powyżej dolnej granicy ustawowego zagrożenia, a może ją wymierzyć do górnej granicy ustawowego zagrożenia zwiększonego o połowę.

Ad a) Przesłanki recydywy podstawowej.

I przestępstwo II przestępstwo


Musi być umyślne musi być umyślne

Podobne

(to element ograniczający recydywę)

Kara pozbawienia wolności przestępstwo popełnione w ciągu 5 lat od zakończenia odbywania kary

Musiał odbyć co najmniej (nie później niż w ciągu 5 lat od

6 m-cy kary. zakończenia kary).

Przestępstwo podobne to:

• przestępstwo tego samego rodzaju jak również

• przestępstwo popełnione w celu osiągnięcia korzyści majątkowej,

• przestępstwo z zastosowaniem przemocy

• przestępstwo z zastosowaniem groźby jej użycia.

Jeden z powyższych warunków musi być spełniony.

Skutki recydywy podstawowej:

Art. 74 § 1 „Jeżeli ktoś jest recydywistą to Sąd może wymierzyć karę przewidzianą za przypisane sprawcy przestępstwo do górnej granicy ustawowego zagrożenia zwiększonego o połowę.

Ad b) Przesłanki recydywy wielokrotnej.

Przy tej recydywie musi być przynajmniej III przestępstwo.

I przestępstwo II przestępstwo III przestępstwo

Sprawca skazany jako musi być to przestępstwo:

recydywista podstawowy - umyślne przeciwko życiu

(art. 64 § 1) i zdrowiu,

- zgwałcenia, rozboju,

Odbył łącznie przynajmniej - kradzieży z włamaniem

1 rok kary pozbawienia wolności - lub inne przestępstwo

(Ip i IIp) przeciwko mieniu

popełnione z użyciem przemocy lub groźby jej użycia.

OBOSTRZENIE KARY.

Obostrzenia kary nie stosuje się także w razie skazania za zbrodnię popełnioną o połowę.

Obostrzenie kary polega na tym, że Sąd musi wymierzyć karę powyżej dolnej granicy zagrożenia i musi to być zawsze kara pozbawienia wolności natomiast górna granica zagrożenia może być zwiększona o połowę.

Art. 280 § 1 w związku z Art. 64 § 1

Art. 280 § 1 w związku z Art. 64 § 2

Recydywa nie jest jedyną okolicznością zaostrzającą wymiar kary.

Nadzwyczajne złagodzenie kary jest możliwe:

• w wypadkach wskazanych w ustawie,

• w stosunku do młodocianego jeżeli przemawiają za tym względy wychowawcze,

• w szczególnie uzasadnionych przypadkach kiedy nawet najniższa kara przewidziana za przestępstwo byłaby zbyt surowa.

Art. 60 § 2 - Klauzula szczególnie szeroka.

Instytucja małego świadka karnego:

1. sprawca musi współdziałać z innymi osobami,

2. sprawca ujawnia wobec organu powołanego do ściągania przestępstw informacje dotyczące osób uczestniczących w jego popełnieniu oraz istotne okoliczności jego popełnienia.

Gdy te przesłanki są spełnione Sąd ma obowiązek nadzwyczajnie złagodzić karę.

Nadzwyczajne złagodzenie kary polega:

- albo na wymierzeniu kary pozbawienia wolności poniżej dolnej granicy zagrożenia

- albo na wymierzeniu kary łagodniejszego rodzaju.

Jeżeli mamy do czynienia ze złagodzeniem kary przy zbrodni to nie występuje II wariant czyli wymierzenie kary łagodniejszego rodzaju. Zbrodnie są zagrożone karą 3 lat pozbawienia wolności.

Art. 148 § 1

Kary: 8-15 lat, 25 lat, kara dożywotniego pozbawienia wolności

Dolna granica kary to dolna granica zagrożenia.

• 1/3 z 8 lat to 2 lata i 8 m-cy - jest to najmniejsza kara przy zastosowaniu nadzwyczajnego złagodzenia kary.

• 7 lat i 11 m-cy - górna granica złagodzenia kary.

Przy zbrodniach nie można wymierzyć innej kary jak pozbawienie wolności. Przy zabójstwach nie ma możliwości zawieszenia kary.

Środki związane z poddaniem próbie (środki probacyjne).

Jest to idea związana z daniem sprawcy szansy. Jeżeli ten sprawca sprawdzi się, będzie przestrzegał prawa to wtedy może liczyć na:

1. warunkowe umorzenie postępowania karnego,

2. warunkowe zawieszenie wykonania kary,

3. warunkowe przeterminowanie, zwolnienie z odbywania kary.

„Warunkowe” - polega na tym, że umorzenie, zawieszenie i przeterminowanie jest orzekane gdy próba przebiegła pomyślnie.

Akt oskarżenia, który powoduje, Wyrok, w którym Sąd może

że sprawa trafia do Sądu. Umorzyć karę.









I etap postępowania - etap przygotowawczy II etap to postępowanie przed Sądem

(czyli to co toczy się w Prokuraturze, zbieranie

dowodów, prowadzenie postępowania)

Ad 1) Warunkowe umorzenie postępowania karnego - jest decyzją Sądu, która powoduje, że nie dochodzi do wydania wyroku rozstrzygającego sprawę co do meritum (wyroku skazującego lub uniewinniającego - nie ma)

Ad 2) Warunkowe zawieszenie wykonania kary - to jest decyzja, którą Sąd podejmuje w wyroku dwuinstancyjnym za przestępstwo i wymierza sprawcy konkretną karę. Np. Sąd skazuje na 1 rok, ale zawiesza warunkowo wykonanie kary na 3 lata. Jest to kara, ale nie jest wykonywana bo jest zawieszone jej wykonanie pod warunkiem pozytywnego przebiegu okresu próby.

Ad 3) Warunkowe przeterminowanie, zwolnienie z odbywania kary - decyzja podejmowana przez Sąd po odbyciu określonej ( zasadniczo po upływie połowy kary) części kary pozbawienia wolności. Przy karze dożywotniego pozbawienia wolności po 25 latach, a przy karze do 25 lat pozbaw. wol. po 15 latach.

Ubiegać się - uprawnienie umożliwiające zwolnienie z kary, decyzję podejmuje Sąd penitencjarny.

W obecnym KK ważne jest to za co jest skazany przestępca, a nie jak się zachowuje w więzieniu.

Umorzenie postępowania:

1. Zasadą jest, że przestępstwo nie może być zagrożone karą większą niż 3 lata pozbawienia wolności. Wyjątek od tej zasady - jeżeli sprawca naprawił szkodę, pojednał się z pokrzywdzonym lub uzgodnił sposób naprawienia szkody wówczas warunkowe umorzenie jest możliwe także wtedy, gdy przestępstwo jest zagrożone karą do 5 lat.

2. Okoliczności sprawcy nie budzą wątpliwości czyli nie może być wątpliwości kto popełnił przestępstwo. Jeżeli będą jakiekolwiek wątpliwości nie można umorzyć postępowania.

3. Wina i społeczna szkodliwość czynu nie są znaczne.

4. Pozytywna prognoza w stosunku do sprawcy - przekonanie, że mimo umorzenia będzie przestrzegał prawa.

Warunkowe umorzenie to pewne dobrodziejstwo, czyli nie może być narzucane




Przestę-pstwo

Czyn zabroniony

---