Podatek dochodowy od osób fizycznych

Popularnie zwany podatkiem PIT - personal income tax.

Ustawa z 26 VII 1991r. zawiera zasady ogólne opodatkowania dochodów osiąganych przez osoby fizyczne.

Zryczałtowany podatek dochodowy od niektórych kategorii dochodów osiąganych przez osoby fizyczne. Wyróżniamy 3 formy ryczałtowe:

• Od przychodów ewidencjonowanych.

• Kartę podatkową.

• Ryczałt od przychodów osób duchownych prawnie uznanych wyznań.

Istotą zryczałtowanych form stanowi możliwość wyboru przez podatnika o formie opodatkowania - prawo opcji (pr. opcji jest również 19% stawka podatku, łączne opodatkowanie małżonków). Wyboru dokonuje między opodatkowaniem na zasadach ogólnych, a (jeżeli spełni określone warunki) formą zryczałtowaną.

Równolegle uchwalono ustawę o podatku dochodowym od osób prawnych, która jednak szybko, bo w dniu 15 II 1992r. została zastąpiona przez ustawę obowiązującą do dziś.

W PL systemie podatkowym (tak jak na całym świecie) występują 2 powszechne podatki dochodowe:

• Podatek dochodowy od os. fizycznych.

• Podatek dochodowy od os. prawnych.

Zlikwidowano szereg podatków, jakie istniały w epoce socjalizmu. Z poprzedniego systemu pozostały 2 podatki:

• Podatek rolny.

• Podatek od spadków i darowizn (jego fiskalne zmaleje w związku z wprowadzoną nowelizacją ustawy). Ustawa o podatku od spadków i darowizn dotyczy tylko os. fizycznych. Jeżeli os. prawna otrzyma darowiznę wówczas jest to jej przychód/dochód.

1. Zasada powszechności opodatkowania - w ujęciu podmiotowym i przedmiotowym.

1. Powszechność podmiotowa - nie ma zwolnień podmiotowych. Art. 1. Ustawa reguluje opodatkowanie podatkiem dochodowym dochodów osób fizycznych. - Daje wyraz tej zasadzie

2. Powszechność przedmiotowa - Art. 2. ust. 1. - opodatkowaniu podatkiem podlegają wszelkie dochody z wyjątkiem zwolnionych osiągane przez os. fizyczne. Zasada powszechności w znaczeniu przedmiotowym w świetle tego artykułu doznaje uszczerbku. Zawiera on wyłączenia spod opodatkowania (przychody te nie podlegają opodatkowaniu):

• Przychody z działalności rolniczej (wyjątek: działy specjalne produkcji rolnej np. hodowla dżdżownic, jedwabników, uprawa grzybków.).

• Przychody podlegające podatkowi leśnemu.

• Przychody podlegające ustawie o podatku od spadków i darowizn.

• Przychody z czynności, które nie mogą być przedmiotem prawnie skutecznej umowy - przychody pasera, dealera, prostytutki.

• Przychody armatorów podlegających podatkowi tonażowemu.

• Świadczenia na zaspokojenie potrzeb rodziny, o których mowa w art. 27 KRO i objętych wspólnością majątkową małżeńską.

• Przychodów z tytułu podziału wspólnego majątku małżonków w wyniku ustania lub ograniczenia małżeńskiej wspólności majątkowej oraz przychodów z tytułu wyrównania dorobków po ustaniu rozdzielności majątkowej małżonków lub śmierci jednego z nich

3. Istnieją zwolnienia przedmiotowe i podmiotowo-przedmiotowe (np. art. 21 ust. 1. pkt 2. Renty przyznane na podstawie odrębnych przepisów o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin.).

2. Zakres podmiotowy opodatkowania.

1. Opodatkowaniu podlegają osoby fizyczne (wiek nie ma znaczenia). Zdolność podatkowa powstaje z momentem osiągnięcia dochodu.

2. Musi istnieć łączni między os. fizyczną, a PL. Państwa wyznaczają zakres swoich roszczeń podatkowych wobec os. fizycznych równolegle stosując 2 zasady:

1. Rezydencji - wynika z niej nieograniczony obowiązek podatkowy

Kto jest rezydentem dla celów podatkowych w PL i co to oznacza dla tej osoby?

Od 1 I 2007r. mamy nową definicję rezydencji w RP. Status rezydenta nie zależy, tak jak na całym świecie, od obywatelstwa (wyjątek: USA). Powszechnym kryterium rezydencji podatkowej jest miejsce zamieszkania osoby fizycznej (albo podobne jak domicyl w krajach anglosaskich).

Rezydent - os. fizyczna, która ma miejsce zamieszkania na terytorium RP. Podlega w związku z tym nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu, co oznacza, że musi zapłacić podatek w PL od całości swoich dochodów bez względu na to gdzie w PL czy za granicą dochody te zostały osiągnięte.

Do 1 I 2007r. pr. podatkowe nie definiowało miejsca zamieszkania os. fizycznej. Stosowany był art. 25 k.c. (m-ce zamieszkania to miejscowość, w której os. przebywa z zamiarem stałego pobytu.). Ustawa wprowadziła definicję.

Miejscem zamieszkania os. fizycznej (jest PL) jeśli:

• Posiada na terytorium RP centrum interesów osobistych lub gospodarczych (klauzula generalna).

Lub

• Przebywa na terytorium RP dłużej niż 183 dni w roku podatkowym.

2. Źródła - dotyczy nierezydentów (os. fizycznych, które nie mają w/w rozumieniu zamieszkania na terytorium RP).

Jeśli takie osoby osiągają dochody ze źródeł znajdujących się w PL, to PL jako państwo źródła dochodu ma prawo opodatkować tylko ten dochód.

Stosowanie tych 2 zasad prowadzi w naturalny sposób do podwójnego opodatkowania w sensie prawnym. Oznacza to, że ta sama osoba fizyczna, ten sam dochód może być opodatkowany w 2 różnych państwach, takim samym lub podobnym podatkiem typu dochodowego należnym za ten sam okres.

Podwójnego opodatkowania w sensie prawnym unika się poprzez umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania (zawierają normy, które rozgraniczają roszczenia podatkowe państw).

Umowy dwustronne - PL jest stroną ponad 80 takich umów, których większość została zawarta po 1989r. (wszystkie są oparte na tym samym jednolitym wzorcu, którym jest umowa modelowa OECD - nie jest to akt normatywny).

Umowy wielostronne - rzadkie, niespotykane. Np. Traktat Nordycki. PL nie jest stroną żadnej takiej umowy (była stroną traktat z Ułan Bator i…).

3. Cel podatku - wg niektórych nadaje się do tego, aby realizować cele pozafiskalne zwłaszcza o charakterze społecznym jednym z nich jest wspieranie rodziny.

1. Czy podatek dochodowy od os. fizycznych powinien uwzględniać sytuację osobistą podatnika? - Spór nie do rozwiązania.

2. Występują pewne elementy zaliczane do parorodzinnego systemu podatkowego. Np.:

1. Zwolnienia o charakterze rodzinny z art. 21.

1. Łączne opodatkowanie małżonków - zasadą jest, że małżonkowie są opodatkowani oddzielnie. Znajduje zastosowanie, jeżeli jeden z małżonków nie osiąga dochodów albo osiąga takie, które nie skutkują powstaniem obowiązku podatkowego. Aby mogli się łącznie opodatkować muszą być spełnione przesłanki:

Pozytywne:

• Oboje muszą być rezydentami RP.

• Musi istnieć wspólność majątkowa.

• Małżeństwo musi trwać przez cały rok podatkowy.

• Muszą złożyć wniosek o wspólne opodatkowanie we wspólnym zeznaniu rocznym.

Negatywne:

• Ani jeden z małżonków nie może osiągać dochodów opodatkowanych 19 % podatkiem od przedsiębiorców.

• Ani podlegać opodatkowaniu jedną ze zryczałtowanych form lub podatkiem tonażowym.

Wniosek o łączne opodatkowanie dochodów małżonków, między którymi istniała w roku podatkowym wspólność majątkowa, może być także złożony przez podatnika, który:

• Zawarł związek małżeński przed rozpoczęciem roku podatkowego, a jego małżonek zmarł w trakcie roku podatkowego,

• Pozostawał w związku małżeńskim przez cały rok podatkowy, a jego małżonek zmarł po upływie roku podatkowego przed złożeniem zeznania podatkowego.

Obliczanie podatku:

• Sumuje się dochody małżonków.

• Dzieli się na pół - od ½ oblicza się podatek.

• Mnoży się podatek przez 2.

1. Osoby samotnie wychowujące dzieci - sytuacja wygląda podobnie

Od osób samotnie wychowujących w roku podatkowym:

• Dzieci małoletnie.

• Dzieci, bez względu na ich wiek, które otrzymywały zasiłek pielęgnacyjny.

• Dzieci do ukończenia 25 lat uczące się w szkołach.

Podatek może być określony na wniosek wyrażony w rocznym zeznaniu podatkowym, w podwójnej wysokości podatku obliczonego od połowy dochodów osoby samotnie wychowującej dzieci, z tym że do sumy tych dochodów nie wlicza się dochodów (przychodów) opodatkowanych w sposób zryczałtowany na zasadach określonych w tej ustawie.

4. Przedmiot podatku Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem wymienionych w ustawie. Dochód determinują przychody i koszty uzyskania przychodów.

1. Źródła przychodów Art. 10. - katalog źródeł przychodów:

1. Stosunek służbowy,

2. Stosunek pracy, w tym spółdzielczy stosunek pracy,

3. Członkostwo w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną,

4. Praca nakładcza,

5. Emerytura lub renta

Stosunek pracy i stosunki zrównane, praca nakładcza emerytura i renta.

Za przychody uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za nie wykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.

6. Działalność wykonywana osobiście,

7. Pozarolnicza działalność gospodarcza, tłów

8. Działy specjalne produkcji rolnej,

9. Nieruchomości lub ich części,

10. Najem, podnajem, dzierżawa, poddzierżawa oraz inne umowy o podobnym charakterze, w tym również dzierżawa, poddzierżawa działów specjalnych produkcji rolnej oraz gospodarstwa rolnego lub jego składników na cele nierolnicze albo na prowadzenie działów specjalnych produkcji rolnej, z wyjątkiem składników majątku związanych z działalnością gospodarczą,

11. Kapitały pieniężne i prawa majątkowe, w tym odpłatne zbycie praw majątkowych,

12. Odpłatne zbycie nieruchomości lub ich części oraz udziału w nieruchomości, spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub użytkowego oraz prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej, prawa wieczystego użytkowania gruntów, innych rzeczy,

Kiedy odpłatne zbycie nieruchomości np. mieszkania będzie przychodem?

Zbycie odpłatne nie może następować w związku z prowadzeniem działalności gospodarczej - os. fizyczna zbywa odpłatnie nieruchomość innej os. fizycznej i to zbycie nie ma związku z wykonywaną działalnością gospodarczą żadnej ze stron.

Przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie - nie stanowi to wtedy przychodu, jeśli po 5 latach.

Jeśli chodzi o ruchomości - nie będzie przychodu, jeżeli przed upływem pół roku, licząc od końca miesiąca, w którym nastąpiło nabycie

13. Inne źródła kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia.

2. Generalna definicja przychodu - determinuje moment powstania przychodu:

Przychodami są (Art. 11.): otrzymane lub postawione do dyspozycji (np. przelane na konto) podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Wyjątek - art. 14 - przychody z działalności gospodarczej - powstaje wtedy, gdy podatnik ma wierzytelność.

Za przychód z działalności gospodarczej uważa się kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont.

Podatnicy, którzy są przedsiębiorcami (czy to chodzi o PIT, czy VAT) rozliczą się z fiskusem metodą memoriałową! Obowiązek powstaje, kiedy podatnik ma wierzytelność. Wyjątki - metoda kasowa - obowiązek podatkowy powstaje, kiedy podatnik ma przychód.

3. Koszty uzyskania przychodów - obok przychodów jest to drugi czynnik, który determinuje wielkość dochodu.

Są to wszelkie wydatki, by mogły one być zaliczone w ciężar kosztów muszą być spełnione 3 przesłanki.

1 pozytywna - wydatek musi być poniesiony przez podatnika.

2 pozytywna - musi być poniesiony w celu uzyskania przychodów! Od 1.01.2007 również w celu zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów.

Negatywna - wydatek ten nie może znajdować się na tzw. czarnej liście wydatków nie uznawanych za koszty. Listę te zawierają art. 23 i 16 - zajrzeć do art. 23 (przykładowo).

Najwięcej kontrowersji budzi sformułowanie „w celu uzyskania przychodów”. - pomiędzy wydatkiem a przychodem musi istnieć obiektywny związek przyczynowo skutkowy. Gdyby nie ten wydatek przychód nie powstałby.

Nie wolno problematyki kosztów oceniać przez pryzmat rezultatów. Sądy stoją na stanowisku, że to podatnik decyduje o tym! Trzeba oceniać z pkt. prowadzenia działalności gospodarczej.

Nie wolno przerzucać ciężaru dowodowego na podatnika w postępowaniu dowodowym.

Postępowanie podatkowe ma charakter inkwizycyjny - organ podatkowy występuje w roli sędziego we własnej sprawie.

Nie może organ podatkowy przybierać biernej postawy i czekać, aż podatnik udowodni swoje twierdzenie, albo obali twierdzenie organu podatkowego. Ta sama reguła obowiązuje w przypadku źródeł nieujawnionych.

5. Zwolnienia:

Art. 21 - katalog zwolnień przedmiotowych - jest bardzo rozbudowany - inaczej w ustawie o CIT (znacznie skromniejszy).

1. Główne kategorie zwolnień przedmiotowych:

1. Zwolnienia o szeroko rozumianym charakterze socjalnym, np. renty, zasiłki, zapomogi

2. Zwolnienia określonych świadczeń pracowniczych, np. należności za czas podróży służbowej.

3. Zwolnienia o charakterze odszkodowawczym np. kwoty z ubezpieczeń osobowych i majątkowych.

4. Zwolnienia dochodów:

• Uzyskanych od rządów państw obcych, organizacji międzynarodowych itd.

• Uzyskanych z działalności gospodarczej na podstawie zezwolenia na terenie specjalnej strefy ekonomicznej.

5. Zwolnienia bezrobotnych otrzymujących jednorazowe środki na podjęcie działalności.

6. Podstawą opodatkowania jest dochód - od dochodu odlicza się (ulgi od dochodu) składki na ubezpieczenia społeczne, wydatki na cele rehabilitacyjne, na użytkowanie przez podatnika Internetu (760 PLN), darowizny na organizacje religijne, pożytku publicznego, na krwiodawstwo - te darowizny mają charakter limitowany.

7. Skala podatkowa - progresywna, progresja szczeblowa (ciągła), stawki kwotowo procentowe (mieszane).

1. Stawki - 19% 30% 40% (w zależności od dochodu).

2. Kwota zmniejszająca podatek 572,54 PLN (przy dochodzie 3013 PLN przy takim dochodzie podatnik nie zapłaci podatku).

3. 19% stawka liniowa - Możliwość wyboru (pr. opcji) dla os. fizycznych prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą. Konsekwencją wyboru tej formy opodatkowania jest utrata możliwości:

1. Wspólnego opodatkowania małżonków.

2. Skorzystania z ulg podatkowych poza odliczeniami składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne.

3. Opodatkowania w formach uproszczonych (karty podatkowej, ryczałtu).

8. Roczne zeznania podatkowe do 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym.

9. Pobór podatku pobór zaliczkowy + ciążący na podatniku obowiązek samoobliczenia.

VAT

Podatek od towarów i usług (VAT od ang. - Value Added Tax - podatek od wartości dodanej) - podatek pośredni, który z założenia ma w jak najmniejszy sposób oddziaływać na ostateczną cenę towaru i usługi podlegającej opodatkowaniu (poprzez jego "przerzucalność" na kolejne fazy obrotu).

Wprowadzony przez ustawę o podatku od towarów i usług z dnia 11 marca 2004 roku.

Za twórcę koncepcji tego podatku uchodzi francuski ekonomista Maurice Lauré, który opracował go w 1954 r.

1. Przedmiot opodatkowania:

1. Odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

1. Odpłatna dostawa towarów:

• Przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel.

• Przeniesienie, z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu, prawa własności towarów,

• Wydanie towarów w oparciu o umowę leasingu,

• Wydanie towarów między komitentem a komisantem,

• Wydanie towarów przez komisanta na rzecz komitenta na podstawie umowy komisu,

• Ustanowienie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego, ustanowienie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu, przekształcenie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego na spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu,

• Przekazanie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa na cele inne niż związane z prowadzonym przedsiębiorstwem (np. przypadki przekazania towarów na cele osobiste podatnika czy darowizna).

2. Odpłatne świadczenie usług - każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów. Będzie to m.in.:

• Przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na to, czy są one przedmiotem dokumentu ustanawiającego tytuł prawny,

• Zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji,

• Świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa,

• Nieodpłatne świadczenie, niebędące dostawą, na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, oraz wszelkie inne nieodpłatne świadczenie usług, pod warunkiem że nie są one związane z prowadzonym przedsiębiorstwem, a podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony przy nabyciu towarów i usług związanych z tymi usługami.

2. Eksport towarów potwierdzony przez urząd celny określony w przepisach celnych wywóz towarów z terytorium kraju poza terytorium Wspólnoty.

3. Import towarów przywóz towarów z terytorium państwa trzeciego na terytorium kraju.

4. Wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju jest to nabycie prawa do rozporządzania jak właściciel towarami, które w wyniku dokonanej dostawy są wysyłane lub transportowane na terytorium innego państwa członkowskiego niż państwo wysyłki. Będzie to m.in:

1. Wywóz towarów z terytorium kraju (kraju, w którym ma siedzibę podatnik) na terytorium innego państwa członkowskiego,

2. Przemieszczanie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa z terytorium kraju na terytorium innego państwa członkowskiego.

5. Wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów jest wywóz towarów z terytorium kraju na terytorium państwa członkowskiego inne niż terytorium kraju, poprzez wykonanie takich czynności jak:

1. Przeniesienie, z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu, prawa własności towarów,

2. Wydanie towarów w oparciu o umowę leasingu,

3. Wydanie towarów między komitentem a komisantem,

4. Wydanie towarów przez komisanta na rzecz komitenta na podstawie umowy komisu,

5. Ustanowienie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego, ustanowienie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu, przekształcenie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego na spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu,

6. Przekazanie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa na cele inne niż związane z prowadzonym przedsiębiorstwem (np. przypadki przekazania towarów na cele osobiste podatnika czy darowizna)

6. Ustawa o VAT wyklucza z kategorii przedmiotu opodatkowania:

1. Czynności, które nie mogą być przedmiotem prawnie skutecznej umowy,

2. Transakcje zbycia przedsiębiorstwa lub zakładu (oddziału) samodzielnie sporządzającego bilans,

3. Czynności wykonywane przez osoby fizyczne z tytułu przychodów ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy,

4. Działalność w zakresie gier losowych, zakładów wzajemnych, gier na automatach i gier na automatach o niskich wygranych, podlegająca opodatkowaniu podatkiem od gier na zasadach określonych w ustawie o grach i zakładach wzajemnych

2. Podmiot podatku:

1. Podatnikami podatku są:

1. Osoby prawne,

2. Jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej,

3. Osoby fizyczne wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, bez względu na cel czy też rezultaty takiej działalności

2. Podatnikami nie są:

1. Organy administracji publicznej,

2. Urzędy administracji publicznej w zakresie realizowanych zadań, dla realizacji, których zostały one powołane (z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych).

3. Obowiązek podatkowy:

1. Powstaje z chwilą wydania towaru lub z chwilą wykonania usługi nie później niż w 7 dniu od dnia wydania towaru, wykonania usługi. Ustawodawca polski określił też niektóre szczególne sytuacje, w których został inaczej określony moment powstania obowiązku podatkowego:

1. Z chwilą wydania towarów - jeżeli podatnik wysyła towar nabywcy lub wskazanej przez niego osobie trzeciej,

2. Z chwilą wystawienia faktury - jeżeli dostawa towarów lub wykonanie usługi powinno być potwierdzone fakturą,

3. z chwilą otrzymania przez podatnika zapłaty za wydany towar,

4. Z chwilą wymagalności opłat - jeżeli import towarów objęty jest procedurą celną,

5. Z tytułu importu towarów powstaje z chwilą objęcia towarów tą procedurą - w przypadku objęcia towarów procedurą celną.

6. Z chwilą powstania długu celnego - w imporcie towarów.

2. Obowiązek podatkowy a zaliczka - jeżeli przed wydaniem towaru / wykonaniem usługi otrzymano część należności, to obowiązek podatkowy powstaje z chwila otrzymania części należności w takiej części

3. Dlaczego moment jest tak ważny - ustawodawca przyjął zasadę memoriałową rozliczania się z fiskusem - obowiązek powstaje co do zasady, kiedy podatnik ma należność. Podstawą opodatkowania jest obrót, czyli kwota należna.

4. U małych podatników obowiązek podatkowy powstaje w inny sposób (przy wewnątrzwspólnotowej dostawie towarów i w wewnątrzwspólnotowym nabyciu towarów):

1. W wewnątrzwspólnotowej dostawie towarów obowiązek podatkowy powstaje 15 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonano dostawy towarów,

2. W wewnątrzwspólnotowym nabyciu towarów obowiązek podatkowy powstaje 15 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonano dostawy towaru będącego przedmiotem wewnątrzwspólnotowego nabycia

3. Mały podatnik może wybrać metodę rozliczenia polegającą na tym, że obowiązek podatkowy powstaje z dniem uregulowania całości lub części należności, ale nie później niż 90 dnia od dnia wydania towaru lub wykonania usługi

Mały podatnik - rozumie się przez to podatnika podatku od towarów i usług: 

• U którego wartość sprzedaży (wraz z kwotą podatku) nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej równowartości 800 000 euro, 

• Prowadzącego przedsiębiorstwo maklerskie, zarządzającego funduszami powierniczymi, będącego agentem, zleceniobiorcą lub inną osobą świadczącą usługi o podobnym charakterze, z wyjątkiem komisu - jeżeli kwota prowizji lub innych postaci wynagrodzenia za wykonane usługi (wraz z kwotą podatku) nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej równowartości 30 000 euro.

Mały podatnik może wybrać metodę kasową.

4. Podstawa opodatkowania co do zasady podstawą opodatkowania jest obrót.

1. Obrót kwotę należną z tytułu sprzedaży, pomniejszona o kwotę należnego podatku (obejmuje całość świadczenia należnego od nabywcy). Obrotem jest także:

1. Otrzymana dotacja,

2. Subwencja,

3. Inna dopłata o podobnym charakterze związana z dostawą lub świadczeniem usług

Jeżeli nie została określona cena towaru - wartość towarów lub usług obliczona według cen stosowanych w obrotach z głównym odbiorcą, pomniejszona o kwotę należnego podatku.

Jeżeli przedmiotem opodatkowania jest świadczenie usług - koszt świadczenia tych usług.

Przy imporcie towarów - wartość celna powiększona o należne cło.

Przy wewnątrzwspólnotowym nabyciu towarów - kwota, jaką nabywca jest zobowiązany zapłacić.

5. Stawki podatku od towarów i usług - mamy 3 stawki - jest to jedyny element konstrukcji tego podatku, który nie został zharmonizowany.

1. Dyrektywy - mają być 2 stawki w podatku od towarów i usług:

1. Stawka podstawowa, która nie może być niższa niż 15%

2. Stawka obniżona, która nie może być niższa niż 5%. Są to pewne ograniczenia.

2. W PL ustawie o VAT mamy stawki:

1. 22%

2. 7% (leki, książki, zabawki)

3. 3% (30.VI.2008) - za rok już nie będzie (nieprzetworzone produkty rolne)

4. 0% (!!!!!!!!) - (wewnątrzwspólnotowej dostawie towarów, eksporcie towarów)

Jest domniemanie, że wszystko, co nie podlega opodatkowaniu stawką 0% lub 7%, podlega opodatkowaniu 22%.

Stawka 7% jest to ulga! Czego nie ma w dyrektywach a jest w PL ustawie PTU - zwolnienie!

W dyrektywie mowa jest o zwolnieniu z prawem do odliczenia podatku naliczonego.

Jest różnica pomiędzy podatnikiem opodatkowanym stawką 0%, a podatnikiem zwolnionym - podatnik zwolniony nie ma prawa odliczenia podatku naliczonego. Podatnik opodatkowany stawką 0% ma prawo zwrotu podatku naliczonego (nie dość, że nic nie płaci, to jeszcze ma prawo zwrotu).

6. Zwolnienia:

1. Przedmiotowe (art. 43) np.:

1. Dostawę ludzkich organów i mleka kobiecego,

2. Dostawę złota dla NBP

3. Dostawę za cenę równą wartości nominalnej znaczków pocztowych, znaków skarbowych i innych znaków tego typu.

2. Podmiotowe:

1. Dotyczą podatników, u których wartość sprzedaży opodatkowanej nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty o równowartości 10 000 euro. Do wartości sprzedaży nie wlicza się kwoty podatku.

2. Dotyczą podatników rozpoczynających prowadzenie działalności gospodarczej w trakcie roku podatkowego - zwolnieni od podatku, jeżeli przewidywana wartość sprzedaży nie przekroczy, w proporcji do okresu prowadzonej sprzedaży, kwoty 10 000 euro.

7. Podatek od towarów i usług obciąża obrót profesjonalny.

1. Działalność gospodarcza w rozumieniu PTU - obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy. Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

2. W zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa wyżej, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego!!!!!

8. Podatek należy/naliczony:

W zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.

1. Podatek należny - obrót podatnika x stawka. Od tego podatku należnego odejmujemy podatek naliczony i mamy podatek do zapłaty.

2. Podatek naliczony - suma kwot podatku wynikająca z faktur otrzymanych przez podatnika potwierdzających nabycie towarów i usług w związku prowadzeniem działalności gospodarczej lub suma kwot podatku wynikająca z dokumentu celnego (w przypadku importu, zryczałtowany zwrot podatku. kwota podatku należnego od importu oraz kwota podatku należnego z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów.

9. Sposób zapłaty podatku:

1. Deklaracje podatkowe za okresy miesięczne w terminie do 25 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy.

2. Mali podatnicy, którzy wybrali metodę kasową mogą składać w urzędzie skarbowym deklaracje podatkowe za okresy kwartalne w terminie do 25 dnia miesiąca następującego po każdym kolejnym kwartale.

Podatek dochodowy od osób prawnych

Reguluje go ustawa z 15 lutego 1992r. - o podatku dochodowym od osób prawnych (CIT). Wbrew nazwie podatnikami CIT są nie tylko osoby prawne. W pierwszej kolejności podatnikami podatku dochodowego od osób prawnych są spółki kapitałowe i inne osoby prawne, np. spółdzielnie, fundacje, stowarzyszenia, etc.

1. Podmiot podatnikami CIT są:

1. Osoby prawne (spółdzielnie, fundacje, stowarzyszenia).

2. Jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej z wyjątkiem (!!!) spółek nie mających osobowości prawnej (spółka cywilna - nie jest spółką prawa handlowego i spółki osobowe prawa handlowego).

3. Spółki kapitałowe.

4. Spółki kapitałowe w organizacji. Ksh wprowadził to pojęcie do polskiego prawa.

5. Spółki niemające osobowości prawnej mających siedzibę lub zarząd w innym państwie, jeżeli zgodnie z przepisami prawa podatkowego tego państwa są traktowane jak osoby prawne i podlegają w tym państwie opodatkowaniu od całości swoich dochodów bez względu na miejsce ich osiągania.

Spółka kapitałowa (z o.o. / akcyjna) w organizacji - „przedspółka” nabywa osobowość prawną z chwilą wpisu do rejestru przedsiębiorców - w tym momencie uzyskuje osobowość prawną i przestaje być w organizacji. Przed dokonaniem wpisu działa jako spółka w organizacji - np. od momentu zawarcia umowy spółki. Jest jednostką organizacyjną niemającą osobowości prawnej. Może nabywać prawa w tym własność nieruchomości, może pozywać, być pozywaną i jest podatnikiem CIT.

Spółki prawa handlowego:

1. Osobowe - podatnikami są wspólnicy tych spółek (nie są osobami prawnymi, są jednostkami org. nie posiadającymi os. pr., są przedsiębiorcami) - np.

1. Spółka jawna,

2. Spółka partnerska (wykształciła się w USA) - wspólnikami mogą być tylko osoby fizyczne wykonujące wolny zawód; w tej spółce występuje ograniczenie odpowiedzialności - wspólnicy nie odpowiadają za błąd w sztuce wspólnika, może nie musi wystąpić zarząd

3. Komandytowa - bardzo stara, wspólnikami mogą być osoby fizyczne i prawne, jeden ze wspólników musi być komandytariuszem, pozostali wspólnicy komplementariusze odpowiadają bez ograniczeń

4. Komandytowo- akcyjna - (hybrydowa)

2. Kapitałowe (wszystkie mają osobowość prawną)

1. Z o.o.

2. Akcyjna - „spółka anonimowa” z FR

Problem - są podatnikami podatku dochodowego od osób prawnych - wypłacają dywidendę (aby dywidenda mogła być wypłacona musi być zysk). Zanim spółka wypłaci dywidendę zapłacić musi podatek dochodowy od osób prawnych. Dywidenda też jest opodatkowana jako dochód wspólnika. Mamy do czynienia z klasycznym podwójnym ekonomicznym opodatkowaniem.

Wyjątek - będzie na kolokwium.

Poza tym jest spółka cywilna - jest ona umową.

1. Podatnikiem są spółki niemające osobowości prawnej:

1. Których siedziba i zarząd znajdują się poza terytorium RP (w skrócie - zagraniczne).

2. W kraju swojej rezydencji (tam gdzie jest ich siedziba/zarząd) podlegają opodatkowaniu tak jak osoby prawne od całości dochodów.

Warunki te muszą być spełnione łącznie. W niektórych krajach (np. FR) spółki osobowe mogą wybrać, czy będą opodatkowane tak jak osoby prawne, albo opodatkowanie będzie wyglądać tak jak w PL (czyli nie płaci spółka, a wspólnicy).

Przystępując do EU Polska implementowała 4 dyrektywy, m.in. dyrektywę:

• Parent / Subsidiary Directive (PSD - 1990r.) - dotyczy dywidend.

• Intrest / Royalties Directive - dotyczy odsetek i należności licencyjnych.

1. Podatkowa grupa kapitałowa (holding, który składa się, z co najmniej dwóch spółek kapitałowych). Każda z nich jest osobą prawną, każda z nich jest odrębnym podmiotem. Jedna z tych spółek jest spółką dominującą (spółka matka), pozostałe są spółkami zależnymi, spółka C jest pośrednio zależna. Z ekonomicznego punktu widzenia jest to tak jak by było jedno przedsiębiorstwo i kilka oddziałów - tylko z ekonomicznego punktu widzenia, z prawnego absolutnie nie!!! Z podatkowego pkt. widzenia może być, jeśli zostaną spełnione bardzo rygorystyczne warunki:

1. Wszystkie spółki muszą być rezydentami RP (siedziba, lub zarząd na terytorium RP)

2. Spółka dominująca musi bezpośrednio posiadać co najmniej 95% udziałów.

3. Przeciętny kapitał przypadający na każdą ze spółek nie niższy niż 1 mln. złotych

4. Spółki zależne nie mogą mieć udziału jedna w drugiej.

5. Musi być zawarta umowa w formie aktu notarialnego co najmniej na 3 lata o utworzeniu takiej grupy - ta umowa jest rejestrowana przez naczelnika urzędu skarbowego w drodze decyzji - jeśli zawarto na 5 lat to po upływie tego okresu rejestruje się grupę od nowa.

Jakie korzyści wynikają z utworzenia grupy:

• Możliwość pokrywania strat jednego członka grupy z dochodów pozostałych. W skład grupy mogą wchodzić spółki, które przynoszą straty, natomiast grupa jako całość straty przynieść nie może. Jeśli przyniesie, następuje likwidacja całej grupy. Musi wykazać się, co roku tzw. wskaźnikiem rentowności, czyli udział dochodów w przychodzie na poziomie 3%.

• Zwalnia się dywidendy wypłacane spółce dominującej przez spółki zależne z podatku.

• Nie stosuje się dość restrykcyjnych przepisów dotyczących szacowania dochodów pomiędzy przedsiębiorstwami powiązanymi (cel transferowy).

2. Zwolnienie przedmiotowe - podobnie jak w PIT.

3. Zwolnienia podmiotowe w art. 6. (w PIT nie ma)

1. Skarb Państwa,

2. Narodowy Bank Polski,

3. Jednostki budżetowe,

4. Fundusze celowe, o których mowa w ustawie o finansach publicznych

5. Przedsiębiorstwa międzynarodowe i inne jednostki gospodarcze utworzone przez organ administracji państwowej wspólnie z innymi państwami na podstawie porozumienia lub umowy, chyba że porozumienia te lub umowy stanowią inaczej,

6. Jst w zakresie dochodów określonych w przepisach ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego,

7. Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa,

8. Agencję Rynku Rolnego,

9. Fundusze inwestycyjne,

10. Fundusze emerytalne,

11. ZUS, o którym mowa w ustawie z o systemie ubezpieczeń

12. Agencję Nieruchomości Rolnych.

Poza tym katalogiem zwolnień istnieje dość liczna grupa zwolnień podmiotowych wynikających z odrębnych ustaw (np. PAN).

4. Przedmiot opodatkowania - dochód uzyskany bez względu na rodzaj źródeł przychodów.

Dochód - nadwyżka sumy przychodów nad kosztami ich uzyskania, osiągnięta w roku podatkowym; jeżeli koszty uzyskania przychodów przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą.  

5. Podstawa opodatkowania - dochód po odliczeniu przysługujących podatnikowi ulg - ulgi od dochodu (darowizny na rzecz organizacji pożytku publicznego, kultu religijnego, wydatków na zakup nowych technologii, wydatków poniesionych na działalność klubów sportowych wartości kwot umorzonych kredytów w związku z realizacją programu restrukturyzacyjnego).

6. Stawki podatku - 19% - stawka podstawowa.

1. 50% gdy organy podatkowe lub organy kontroli skarbowej określą, dochód podatnika w wysokości wyższej (stratę w wysokości niższej) niż zadeklarowana przez podatnika różnicę między dochodem zadeklarowanym przez podatnika a określonym przez te organy opodatkowuje się stawką 50%.

2. 20%:

1. Z odsetek, z praw autorskich lub praw pokrewnych, z praw do projektów wynalazczych, znaków towarowych i wzorów zdobniczych, w tym również ze sprzedaży tych praw, z należności za udostępnienie tajemnicy receptury lub procesu produkcyjnego, za użytkowanie lub prawo do użytkowania urządzenia przemysłowego, w tym także środka transportu, urządzenia handlowego lub naukowego, za informacje związane ze zdobytym doświadczeniem w dziedzinie przemysłowej, handlowej lub naukowej (know-how), 

2. Z opłat za świadczone usługi w zakresie działalności widowiskowej, rozrywkowej lub sportowej, wykonywanej przez osoby prawne mające siedzibę za granicą, organizowanej za pośrednictwem osób fizycznych lub osób prawnych prowadzących działalność w zakresie imprez artystycznych, rozrywkowych lub sportowych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, 

3. Z tytułu świadczeń: doradczych, księgowych, badania rynku, usług prawnych, usług reklamowych, zarządzania i kontroli, przetwarzania danych, usług rekrutacji pracowników i pozyskiwania personelu, gwarancji i poręczeń oraz świadczeń o podobnym charakterze 

3. 10%:

1. Z tytułu należnych opłat za wywóz ładunków i pasażerów przyjętych do przewozu w portach polskich przez zagraniczne przedsiębiorstwa morskiej żeglugi handlowej, z wyjątkiem ładunków i pasażerów tranzytowych, 

2. Uzyskanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez zagraniczne przedsiębiorstwa żeglugi powietrznej. 

7. Pobór podatku pobór zaliczkowy + ciążący na podatniku obowiązek samoobliczenia.

1. Zaliczki - za okres od pierwszego do przedostatniego miesiąca w roku podatkowym powinny być wnoszone w terminie do 20 dnia każdego miesiąca za miesiąc poprzedni.

1. Wyjątek - uproszczony sposób wnoszenia zaliczek - podatnik zwolniony jest ze składania miesięcznych deklaracji, zaś zaliczka stanowi ­¹/_12­ kwoty podatku od dochodów za rok poprzedni.,

8. Rok podatkowy w CIT - art. 8

1. Zasada: rokiem podatkowym jest rok kalendarzowy - obowiązuje także na gruncie podatku od osób prawnych, chyba, że podatnik w umowie albo innym dokumencie postanowi inaczej i zawiadomi o tym naczelnika US (wtedy okres kolejnych 12 miesięcy następujących po sobie).

2. Gdy podatnik rozpoczyna działalność w pierwszej połowie roku kalendarzowego i wybiera rok podatkowy inny niż kalendarzowy - pierwszy rok podatkowy trwa od rozpoczęcia działalności, do końca roku kalendarzowego, albo końca wybranego okresu.

3. Gdy podatnik rozpoczyna działalność w drugiej połowie roku kalendarzowego i wybiera rok podatkowy inny niż kalendarzowy - pierwszy rok podatkowy będzie dłuższy niż 12 miesięcy - trwa do skończenia wybranego przez podatnika roku podatkowego.

Podatek od czynności cywilnoprawnych

Podatek od czynności cywilnoprawnych - zakresy przedmiotowe pokrywają się z VATem.

W podatku od czynności cywilnoprawnych mamy katalog zamknięty.

Podatek od czynności cywilnoprawnych jest to podatek obciążający obrót nieprofesjonalny.

Jest wyraźne wyłączenie - jeśli chociaż jedna ze stron umowy/czynności cywilnoprawnej podlega podatkowi od towarów i usług nie powstaje obowiązek podatkowy od czynności cywilnoprawnych.

Został wyodrębniony z opłaty skarbowej, aby regulować tzw. niezawodowe czynności cywilnoprawne, niezwiązane z opłaceniem konkretnych usług urzędowych.

1. Przedmiot opodatkowania - nie są nim wszystkie czynności cywilnoprawne, lecz tylko te, które zostały enumeratywnie wymienione w ustawie (podatkowi od czynności cywilnoprawnych nie podlegają czynności w ustawie nie wymienione), tj.:

1. Czynności cywilnoprawne (umowy), takie jak:

2. Umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych

3. Umowy pożyczki

4. Umowy darowizny (w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy

5. Umowy dożywocia oraz ustanowienia odpłatnej renty

6. Umowy o podział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności - w części dotyczącej spłat, lub dopłat

7. Umowy majątkowe małżeńskie

8. Ustanowienie hipoteki

9. Ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego oraz odpłatnej służebności

10. Umowy depozytu nieprawidłowego

11. Umowy spółki (akty założycielskie)

12. Zmiany tych umów, jeżeli powodują podwyższenie podstawy opodatkowania tym podatkiem.

13. Orzeczenia sądów i ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne, jak podlegające opodatkowaniu czynności cywilnoprawne.

Zasada: wymienione czynności podlegają opodatkowaniu wówczas, gdy ich przedmiotem są rzeczy znajdujące się na terytorium RP, lub prawa majątkowe wykonywane na terytorium RP.

Wyjątek: czynności, których przedmiotem są rzeczy znajdujące się za granicą i prawa majątkowe wykonywane za granicą, jeżeli nabywca ma miejsce zamieszkania lub siedzibę na terytorium RP, a czynność cywilnoprawna została wykonana na terytorium RP (1).

Niedopuszczalne jest stosowanie analogii mającej w efekcie doprowadzić do opodatkowania czynności cywilnoprawnej, niewymienionej w katalogu ustawowym. Organy podatkowe mają prawo oceny charakteru określonych czynności dla celów podatkowych, gdyż nie przesądza o nim nazwa, ale treść zawartej umowy i sposób jej realizacji.

2. Wyłączenia i zwolnienia przedmiotowe:

1. Podatkowi temu nie podlegają: czynności cywilnoprawne w sprawach alimentacyjnych, opieki, kurateli i przysposobienia, ubezpieczenia zdrowotnego i społecznego, opieki społecznej, powszechnego obowiązku obrony, zatrudnienia, nauki, szkolnictwa i oświaty, a także czynności, gdy przynajmniej jedna strona jest podlega z tytułu jej dokonania podatkowi od towarów i usług, lub jest od tego podatku zwolniona (nie dotyczy to jednak zwolnionych od podatku VAT umów sprzedaży i zamiany nieruchomości, ich części lub prawa użytkowania wieczystego).

2. Przedmiotowy katalog zwolnień obejmuje m.in. sprzedaż walut obcych, sprzedaż bonów i obligacji skarbowych oraz bonów pieniężnych NBP, sprzedaż rzeczy ruchomych o wartości nieprzekraczającej 1000 PLN, przeniesienie własności określonych nieruchomości wchodzących w skład gospodarstwa rolnego, a także niektóre rodzaje pożyczek, poręczeń, umów spółki oraz określone przypadki ustanawiania hipoteki.

3. Podatnicy:

1. Osoby fizyczne,

2. Osoby prawne,

3. Jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, będące stronami czynności cywilnoprawnych. Są nimi także spółki wyposażone w osobowość prawną w przypadku podwyższenia kapitału zakładowego.

4. Płatnicy:

1. Notariusze - od czynności cywilnoprawnych dokonywanych w formie aktu notarialnego

2. Nabywcy rzeczy - od umów sprzedaży, jeżeli nabywca kupuje te rzeczy do przerobu lub do dalszej sprzedaży

5. Moment powstania obowiązku podatkowego:

1. Powstaje z chwilą:

1. Dokonania czynności cywilnoprawnej, a w przypadku gdy płatnikami są nabywcy rzeczy przeznaczonych do przerobu lub odprzedaży - z chwilą wypłacenia należności. Jeżeli zawarcie umowy przenoszącej własność następuje w wykonaniu zobowiązania wynikającego z uprzednio zawartej umowy zobowiązującej do przeniesienia własności, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą zawarcia umowy przenoszącej własność.

2. Podjęcia uchwały o podniesieniu kapitału spółki mającej osobowość prawną

3. Uprawomocnienia się orzeczenia sądu, doręczenia wyroku sądu polubownego lub zawarcia ugody

4. Powołania się na okoliczność dokonania czynności cywilnoprawnej - jeżeli podatnik nie złożył deklaracji w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych w terminie 5 lat od końca roku, w którym upłynął termin płatności, a którakolwiek ze stron po upływie tego terminu powołuje się przed organami podatkowymi lub organami kontroli skarbowej na okoliczność jej dokonania; w tym przypadku obowiązek podatkowy powstaje jedynie w stosunku do podatnika, który powołał się na okoliczność dokonania czynności cywilnoprawnej.

6. Podstawa opodatkowania i stawki podatku:

1. Podstawa opodatkowania jest zróżnicowana od rodzaju podlegającej opodatkowaniu czynności cywilnoprawnej. Istnieją sytuacje, w których konstrukcja podstawy opodatkowania opiera się o ustalenie rynkowej wartości rzeczy, czy prawa majątkowego.

1. Wartość rynkową - określa się na podstawie przeciętnych cen stosowanych w danej miejscowości w obrocie rzeczami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem ich stanu i stopnia zużycia oraz w obrocie prawami majątkowymi tego samego rodzaju z dnia dokonania tej czynności, bez odliczenia długów i ciężarów.

Jeżeli strony nie określiły wartości przedmiotu czynności, lub wartość ta w ocenie organu podatkowego nie odpowiada wartości rynkowej, organ ten wzywa strony do podania właściwej wartości w terminie 14 dni, podając jednocześnie tę wartość wg własnej, wstępnej oceny. Nie zastosowanie się przez zainteresowanych do takiego wezwania uprawnia organ podatkowy do ustalenia wartości rynkowej przedmiotu czynności na podstawie opinii biegłego.

2. Stawki również są zróżnicowane - dominują stawki stałe w przedziale od 1 do 2%. (3)

1. Stawki kwotowe (2 przypadki - dotyczą umów małżeńskich majątkowych, oraz ustanowienia hipoteki na zabezpieczenie wierzytelności o nieustalonej wysokości). Maksymalna stawka kwotowa to 38 zł.

3. W przypadku, gdy jedna ze storn czynności cywilnoprawnej zwolniona jest od podatku jej stawki - z wyjątkiem obowiązujących przy umowie spółki - obniża się o 50%.

Podatek od spadków i darowizn

Jest podatkiem bezpośrednim, od przyrostu masy majątku, osobistym i samorządowym (gminnym).

Uregulowany został w ustawie z 18 lipca 1983r. oraz aktami wykonawczymi (rozporządzenia MF).

1. Przedmiot opodatkowania Art. 1:

1. Nabycie własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem:

1. Dziedziczenia, zapisu, dalszego zapisu, polecenia testamentowego

2. Darowizny, polecenia darczyńcy

3. Zasiedzenia

4. Nieodpłatnego zniesienia współwłasności

5. Zachowku, jeżeli uprawniony nie uzyskał go w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny lub w drodze dziedziczenia albo w postaci zapisu

6. Nieodpłatnej: renty użytkowania oraz służebności

2. Nabycie praw do wkładu oszczędnościowego na podstawie dyspozycji wkładem na wypadek śmierci

3. Nabycie jednostek uczestnictwa na podstawie dyspozycji uczestnika funduszu inwestycyjnego otwartego albo specjalistycznego funduszu inwestycyjnego otwartego na wypadek jego śmierci

4. Nabycie własności rzeczy znajdujących się za granicą lub praw majątkowych wykonywanych za granicą, jeżeli w chwili otwarcia spadku lub zawarcia umowy darowizny nabywca był obywatelem polskim lub miał miejsce stałego pobytu na terytorium RP.

2. Podatnikami są osoby fizyczne, które nabyły własność rzeczy i prawa majątkowe w sposób wyżej wskazany. W piśmiennictwie nie ma jednomyślności czy podatkowi od spadków i darowizn podlegają osoby prawne

3. Płatnikami są notariusze - od darowizny dokonanej w formie aktu notarialnego albo zawartej w tej formie umowy nieodpłatnego zniesienia współwłasności lub ugody w tym przedmiocie.

4. Wyłączenia w art. 3 wyczerpująco wymienia przypadki wyłączeń z opodatkowania. Należy zauważyć, że ustawodawca wyłącza nabycie pewnych kategorii dóbr tylko w pewnym określonym trybie (w drodze spadku, darowizny itd.) Np. Nabycie w drodze dziedziczenia środków z pracowniczego programu emerytalnego.

5. Zwolnienia art. 4 i 4a liczne zwolnienia z podatku. Tendencja do łagodzenia opodatkowania. Zwolnienia te stosuje się, jeżeli w chwili nabycia nabywca posiadał obywatelstwo PL lub obywatelstwo jednego z państw członkowskich UE lub państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu lub miał miejsce zamieszkania na terytorium RP lub na terytorium takiego państwa.

1. Nabycie własności lub prawa użytkowania wieczystego nieruchomości lub jej części wraz z częściami składowymi

2. Art. 4a Nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli:

1. Zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie miesiąca od dnia powstania obowiązku podatkowego powstałego/uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku.

2. Udokumentują ich otrzymanie dowodem przekazania na rachunek bankowy nabywcy albo jego rachunek prowadzony przez spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową lub przekazem pocztowym.

3. Niespełnienie warunków nabycie podlega opodatkowaniu na zasadach dla nabywców z I gr. podatkowej.

6. Ulgi tzw. ulgi mieszkaniowe.

7. Powstanie obowiązku podatkowego np.:

1. Przy nabyciu w drodze dziedziczenia - z chwilą przyjęcia spadku

2. Przy nabyciu z polecenia testamentowego - z chwilą wykonania tego polecenia

3. Przy nabyciu w drodze darowizny - z chwilą złożenia przez darczyńcę oświadczenia w formie aktu

4. Przy nabyciu w drodze zasiedzenia - z chwilą uprawomocnienia się postanowienia sądu stwierdzającego zasiedzenie

8. Podstawę opodatkowania:

9. Stanowi wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych po potrąceniu długów i ciężarów (czysta wartość), ustalona według stanu rzeczy i praw majątkowych w dniu nabycia i cen rynkowych z dnia powstania obowiązku podatkowego.

10. Skala podatkowa, stawki podatkowe i kwoty wolne od podatku:

1. Grupa podatkowa - to sposób kwalifikowania nabywców ze względu na ich powiązania rodzinne ze spadkodawcą lub darczyńcą.

1. 3 grupy podatkowe:

• I - zalicza się małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów;  

• II - zalicza się zstępnych rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków innych zstępnych;  

• III - zalicza się innych nabywców. 

Wysokość podatku określa się w zależności od grupy podatkowej, do której zaliczony jest nabywca.

2. Kwoty wolne od podatku wynoszą: np. dla nabywców zaliczonych do pierwszej grupy podatkowej - 9.637 zł.

3. Stawki podatku mają charakter progresywny, procentowy oraz mieszany. Można je podzielić na stałe i zmienne. Przewidziano 3 progresje podatkowe - dla każdej z 3 grup podatkowych.

4. Nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych w drodze darowizny lub polecenia darczyńcy podlega opodatkowaniu według stawki 20% jeżeli obowiązek podatkowy powstał wskutek powołania się podatnika przed organem podatkowym lub organem kontroli skarbowej w toku czynności sprawdzających, postępowania podatkowego, kontroli podatkowej lub postępowania kontrolnego na okoliczność dokonania tej darowizny, a należny podatek od tego nabycia nie został zapłacony.

5. W przypadku zasiedzenia stawka stała 7%

11. Podstawa opodatkowania i sposób określenia wartości przedmiotu opodatkowania:

1. Podstawę opodatkowania - stanowi wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych po potrąceniu długów i ciężarów (czysta wartość), ustalona według stanu rzeczy i praw majątkowych w dniu nabycia i cen rynkowych z dnia powstania obowiązku podatkowego.

Podatek akcyzowy

Selektywny podatek konsumpcyjny, ekonomiczny ciężar opodatkowania spoczywa na nabywcy, jest to podatek pośredni.

1. Przedmiot opodatkowaniu akcyzą podlegają:

1. Produkcja wyrobów akcyzowych zharmonizowanych;

2. Wyprowadzenie wyrobów akcyzowych zharmonizowanych ze składu podatkowego;

3. Sprzedaż wyrobów akcyzowych na terytorium kraju;

4. Eksport i import wyrobów akcyzowych;

5. Nabycie wewnątrzwspólnotowe i dostawa wewnątrzwspólnotowa.

6. Także nabycie lub posiadanie przez podatnika wyrobów akcyzowych, jeżeli od tych wyrobów nie została zapłacona akcyza w należnej wysokości.

Wyżej wymienione czynności podlegają opodatkowaniu, niezależnie od tego, czy zostały wykonane z zachowaniem warunków oraz form określonych przepisami prawa.

7. Także ubytki lub niedobory wyrobów akcyzowych zharmonizowanych powstałe w czasie produkcji, magazynowania, przerobu, zużycia lub przewozu. Zwolnienie - ubytki i niedobory powstające podczas wykonywania tych czynności, do wysokości ustalonej przez właściwego naczelnika urzędu celnego dla danego podatnika akcyzy.

Za sprzedaż wyrobów akcyzowych na terytorium kraju uważa się również:

• Przekazanie lub zużycie wyrobów akcyzowych na potrzeby reprezentacji albo reklamy;

• Przekazanie przez podatnika wyrobów akcyzowych na potrzeby osobiste podatnika, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, a także zatrudnionych przez niego pracowników oraz byłych pracowników;

• Zamianę wyrobów akcyzowych oraz wydanie wyrobów akcyzowych w zamian za inne czynności podlegające opodatkowaniu;

• Wydanie wyrobów akcyzowych w zamian za wierzytelności;

• Wydanie wyrobów akcyzowych w miejsce świadczenia pieniężnego;

• Darowiznę wyrobów akcyzowych;

• Wydanie wyrobów akcyzowych w zamian za czynności niepodlegające opodatkowaniu;

• Świadczenie usług polegających na wytwarzaniu wyrobów akcyzowych w ramach umowy o dzieło lub innej umowy;

• Zużycie wyrobów akcyzowych na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej;

• Zużycie wyrobów akcyzowych niezgodne z ich przeznaczeniem, w przypadku gdy do wyrobów tych zastosowano zwolnienie lub obniżono stawki akcyzy.

2. Wyroby akcyzowe zharmonizowane (w.a.z.)- paliwa silnikowe, oleje opałowe i gaz, napoje alkoholowe oraz wyroby tytoniowe.

3. Wyroby niezharmonizowane - pozostałe wyroby akcyzowe to (m.in.: skóry futerkowe ze zwierząt szlachetnych, odzież i dodatki odzieżowe, perfumy i wody toaletowe, broń palna, samochody osobowe, karty do gry, etc.)

4. Podmiot opodatkowania podatnikami są:

1. Osoby fizyczne,

2. Osoby prawne,

3. Jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które dokonują czynności podlegających opodatkowaniu.

Również podmioty:

4. Nabywające lub posiadające wyroby akcyzowe, jeżeli od wyrobów tych nie została zapłacona akcyza w należnej wysokości;

5. U których powstają nadmierne ubytki lub niedobory wyrobów akcyzowych zharmonizowanych,

6. Będące zleceniobiorcami usług polegających na wytwarzaniu wyrobów akcyzowych w ramach umowy o dzieło lub innej umowy.

5. Powstanie obowiązku podatkowego:

1. Powstaje z dniem wykonania czynności podlegających opodatkowaniu, chyba że ustawa stanowi inaczej (odstępstwo - reguła, zgodnie z którą jeżeli przepisy prawa podatkowego nakładają obowiązek potwierdzenia fakturą czynności podlegających opodatkowaniu, obowiązek podatkowy powstanie z dniem wystawienia faktury, nie później jednak niż w terminie 7 dni, licząc od dnia wykonania czynności.

2. W przypadku ubytków, lub niedoborów w.a.z. powstaje z dniem ich powstania, a jeżeli tego dnia nie można ustalić, z dniem ich stwierdzenia przez uprawniony podmiot.

3. W przypadku energii elektrycznej powstaje z dniem jej wydania.

4. Jeżeli nie można określić dnia, w którym powstaje obowiązek podatkowy dla wyrobów akcyzowych za datę jego powstania uznaje się dzień, w którym uprawniony podmiot stwierdził dokonanie czynności podlegających opodatkowaniu.

5. MWdsFP może określić, późniejszy moment powstania obowiązku podatkowego oraz szczegółowy sposób ustalania i dokumentowania owego terminu (w drodze rozporządzenia).

6. W eksporcie powstaje z dniem potwierdzenia przez urząd celny dokonania eksportu.

7. W imporcie powstaje z dniem powstania długu celnego w rozumieniu przepisów prawa celnego, albo objęcia wyrobów akcyzowych procedurą celną (uszlachetniania czynnego, odprawy czasowej lub przetwarzania pod kontrolą).

8. W przypadku nabycia wewnątrzwspólnotowego obowiązek powstaje z dniem otrzymania wyrobów akcyzowych, będących przedmiotem tego nabycia, nie później jednak niż z dniem otrzymania faktury dokumentującej nabycie, jeżeli przepisy ustawy nie stanowią inaczej.

9. W przypadku dostawy wewnątrzwspólnotowej powstaje z dniem wystawienia faktury, nie później jednak niż w terminie 7 dni, licząc od dnia wykonania czynności.

6. Stawki akcyzy są ujmowane w:

1. Procencie podstawy opodatkowania

2. Kwocie na jednostkę wyrobu

3. Procencie maksymalnej ceny detalicznej

4. Kwocie na jednostkę wyrobu i w procencie maksymalnej ceny detalicznej.

7. Podstawa opodatkowania:

1. W przypadku wyrażenia stawki akcyzy w procencie podstawy opodatkowania jest:

1. Kwota należna z tytułu sprzedaży na terytorium kraju wyrobów akcyzowych pomniejszona o kwotę podatku od towarów i usług oraz o kwotę akcyzy, należne od tych wyrobów

2. Kwota, jaką nabywca jest obowiązany zapłacić za wyroby akcyzowe, w przy­padku nabycia wewnątrzwspólnotowego

3. Kwota należna z tytułu dostawy wyrobów akcyzowych na terytorium państwa członkowskiego, w przypadku dostawy wewnątrzwspólnotowej

4. Wartość celna wyrobów akcyzowych powiększona o należne cło, w przypadku importu.

2. W przypadku wyrażenia stawki akcyzy w kwocie na jednostkę wyrobu jest ilość wyrobów akcyzowych.

3. W przypadku wyrażenia stawki akcyzy w procencie maksymalnej ceny detalicznej podstawą opodatko­wania jest cena detaliczna wyznaczona i wydrukowana na opakowaniu jednost­kowym.

4. Gdy stawka akcyzy wyrażona jest w kwocie na jednostkę wyrobu i w procencie maksymalnej ceny detalicznej podstawą opodatkowania jest ilość wyrobów akcyzowych oraz cena detaliczna wyznaczona i wydrukowana na opakowaniu jednostkowym.

W ustawie określone zostały stawki dla poszczególnych wyrobów akcyzo­wych.

MF może, w drodze rozporządzenia, obniżać stawki akcyzy oraz różnicować je w zależności od rodzaju wyrobu, a także określać warunki ich stosowania. Z możliwości tych minister finansów szeroko korzysta.

8. Zwolnienia od akcyzy:

1. Eksportu wyrobów akcyzowych.

2. Piwa, wina i napojów fermentowanych wytwarzanych domowym sposobem przez osoby fizyczne na własny użytek i nieprzeznaczonych do sprzedaży.

3. Energię elektryczną wytwarzaną z odnawialnych źródeł energii.

MF został upoważniony przez ustawę do określenia, w drodze rozporządzenia, szczegółowego zakresu zwolnień od akcyzy oraz warunków i trybu ich stosowania. Na podstawie tego upoważnienia minister finansów wy­dal rozporządzenie z dnia 26 kwietnia 2004 r. w sprawie zwolnień od podatku akcyzowego.

W rozporządzeniu tym zawarte zo­stały zwolnienia wynikające przepisów wspólnotowych, zwolnienia dla przed­stawicielstw dyplomatycznych, urzędów konsularnych, członków ich personelu, innych osób zrównanych z nimi na podstawie ustaw, umów lub zwyczajów mię­dzynarodowych oraz instytucji Wspólnot Europejskich, zwolnienia dla sił zbroj­nych Państw-Stron Traktatu Północnoatlantyckiego, sił zbrojnych uczestniczących w Partnerstwie, dla Pokoju oraz dla Kwatery Głównej Wielonarodowego Korpusu Północno - Wschodniego i członków jej personelu oraz dowództw sojuszniczych i członków ich personelu, a także inne zwolnienia.

Organami podatkowymi w zakresie akcyzy są naczelnik urzędu celnego i dyrektor izby celnej, właściwi ze względu na miejsce wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu. W przypadku importu organem podatkowym w zakresie akcyzy jest naczelnik urzędu celnego właściwy, na podstawie przepi­sów prawa celnego, do wymiaru należności celnych.

W odniesieniu do osób fizycznych, które dokonują nabycia wewnątrzwspólnotowego poza prowadzoną działalnością gospodarczą lub dokonują tego nabycia, nie prowadząc działalności gospodarczej, organem podatkowym jest naczelnik urzędu celnego właściwy ze względu na ich miejsce zamieszkania.

---