RACHUNKOWOŚĆ- jest to rodzaj ewidencji gospodarczej (rejestracji) zjawisk i procesów gospodarczych, sytuacji majątkowej i wyników działalności jednostek wyrażonej w formie pieniężnej
OPERACJE GOSPODARCZE są to wszelkie zjawiska gospodarcze jakie zachodzą w firmie :
Zakup narzędzi, maszyn. Sprzedaż towarów. Zapłata podatków. Wynagrodzenie pracowników. Ubezpieczenie pracowników. Szkolenie pracowników.
CECHY RACHUNKOWOŚCI:
wszystkie operacje gospodarcze wyrażane są w pieniądzu
zapisy księgowe dokonywane są wyłącznie na podstawie dokumentów źródłowych(faktury VAT)
obowiązuje zasada podwójnego zapisu
zapisów dokonuje się na specjalnych urządzeniach o nazwie konto księgowe
zachowanie ciągłości ewidencji księgowej
SKŁADOWE CZĘŚCI RACHUNKOWOŚCI:
Księgowość- księgi rachunkowe odzwierciedlające zjawiska i procesy gospodarcze w jednostkach.
Kalkulacja- wyznaczenie kosztu jednostkowego produktów (usługi) będącego elementem ceny jednostkowej w oparciu o dane księgowości
Sprawozdawczość finansowa- sporządzana w oparciu o księgi rachunkowe, zawiera zbiór danych liczbowych ilustrujących stan majątkowy i sytuacje finansową w jednostkach. Do sprawozdania zalicza się np. bilans majątku firm
RODZAJE RACHUNKOWOŚCI: finansowa (służy użytkownikowi zewnętrznemu) zarządcza(służy użytkownikowi wewnętrznemu)
RÓŻNICE PO MIĘDZY RACHUNKOWOŚCIĄ FINANSOWĄ A ZARZĄDCZĄ:
rachunkowość finansowa
prezentowanie informacji głównie na zewnątrz
ścisła regulacja prawna zasad dokumentacji, wyceny, ewidencji, sprawozdań zewnętrznych
jednolite zasady wyceny według wartości nabycia, tzw. kosztu historycznego
zachowanie cech dokładności, rzetelności, wiarygodności, poprawności, sprawdzalności, ciągłości, materialności itp.
wykorzystywanie głównie informacji dotyczących okresów przeszłych, czyli ex post ścisłe przestrzeganie ustalonych okresów, tzw. periodyzacja: rok obrachunkowy, kwartał, miesiąc
obejmowanie pomiarem głównie danych finansowych
zakres kontroli: rewizja księgowa i kontrola finansowa zewnętrzna i wewnętrzna
jednolity format i jawność sprawozdań finansowych
rachunkowość zarządcza
przeznaczanie informacji głównie dla kierownictwa firmy
oparcie się na miernikach, relacjach i modelach zweryfikowanych przez rachunkowość finansową, dobieranych według preferencji menedżerów
stosowanie równolegle różnych zasad wyceny
ukierunkowanie na istotność, szybkość i koszt
informacji, nastawienie wyraźnie na konkretny cel
stałe ukierunkowanie na przyszłość, np. wariantowe projekcje kosztów i dochodów uwzględnianie elastycznych cykli finansowych, stopnia realizacji zleceń, robót budowlanych itp.
obejmowanie pomiarem danych finansowych i niefinansowych (ilościowych i jakościowych)
zakres kontroli: kierownicza kontrola efektywności i skuteczności na podstawie różnych kryteriów
sporządzanie sprawozdań wewnętrznych według ośrodków odpowiedzialności: "za koszty", "za zysk", "za kontrolowane inwestowanie"
Funkcja informacyjna wyraża się tym, że rachunkowość tworzy i dostarcza kierownictwu jednostki gospodarczej informacji o stanie i zmianach środków gospodarczych (aktywów) i finansujących je kapitałów-funduszów (pasywów), o kształtowaniu się przychodów, kosztów, zysków i strat.
Funkcja kontrolna wynika z faktu, że rachunkowość jako system ewidencji zdarzeń gospodarczych stanowi instrument kontroli wewnętrznej. Instrument ten umożliwia, za pomocą odpowiednich środków i reguł postępowania, bieżącą kontrolę ruchu środków pieniężnych i rzeczowych składników majątku, rozrachunków z kontrahentami
Funkcja sprawozdawczo-analityczna polega na sporządzaniu sprawozdań (zestawień liczbowych) przekazywanych różnym użytkownikom; informacje z rachunkowości są przedmiotem analizy sytuacji i wyników jednostki
. Funkcja dowodowa znajduje odzwierciedlenie w prowadzeniu rachunkowości i archiwizowaniu jej urządzeń w sposób umożliwiający przedstawienie dokumentów, ksiąg i sprawozdań finansowych
BILANS jest to tabularyczne ustawienia aktywów i pasywów sporządzony na określony dzień i w określonej formir
BILANS
|
AKTYWA |
|
|
PASYWA |
|
|||
A |
AKTYWA TRWAŁE |
SUMA |
A |
KAPITAŁY WŁASNE |
SUMA |
|||
1 |
Wartości niematerialne i prawne |
|
1. |
Kapitał podstawowy |
|
|||
2 |
Rzeczowe aktywa trwałe |
|
2 |
Kapitał zapasowy |
|
|||
3 |
Należności długoterminowe |
|
3 |
Kapitał rezerwowy |
|
|||
4 |
Inwestycje długoterminowe |
|
4 |
Zysk(strata) z lat ubiegłych |
|
|||
5
|
Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe |
|
5 |
Zysk (strata) netto |
|
|||
B |
AKTYWA OBROTOWE |
|
B |
ZOBOWIĄZANIA I REZERWY |
|
|||
1 |
Zapasy |
|
1 |
Rezerwy na zobowiązania |
|
|||
2 |
Należności krótkoterminowe |
|
2 |
Zobowiązania długoterminowe |
|
|||
3 |
Inwestycje krótkoterminowe |
|
3 |
Zobowiązania krótkoterminowe |
|
|||
4 |
Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe |
|
4 |
Rozliczenia międzyokresowe |
|
|||
|
AKTYWA RAZEM |
|
|
PASYWA RAZEM |
|
AKTYWA TRWAŁE okres ich użytkowania powyżej 1roku
AKTYWA OBROTOWE okres ich użytkowania poniżej 12 miesięcy
WARTOŚĆ NIEMATERIALNA I PRAWNA np. zaliczamy: oprogramowanie komputerowe, patenty, licencje, koncesje, prawo do wynalazków, wartość firmy
RZECZOWE AKTYWA TRWAŁE dzielimy na środki trwałe: grunty, budynki i budowle, środki transportu, maszyny i urządzenia , inwentarz żywy. I środki trwałe w budowie: obejmują środki trwałe w budowie montażu lub ulepszeniu.
III należności długoterminowe. Obejmują należności powyżej 1roku
IV inwestycje długoterminowe. Obejmują długoterminowe papiery wartościowe udzielone pożyczki
I zapasy a) materały opakowania surowce, paliwa części zamienne maszyn i urządzeń opał. B) towary c) wyroby gotowe d) produkcja w toku
II należności krótkoterminowe. Należności wymagane do 1roku
III inwestycje krótkoterminowe papiery krótkoterminowe gotówka w kasie jak również środki pieniężne na rachunkach bankowych. Weksle, i czeki obce
PASYWA:
1 KAPITAŁ PODSTAWOWY: fundusz założycielski - przedsiębiorstwo państwowe. Fundusz udziałowy- spółdzielnia. Kapitał zakładowy spółka akcyjna i spółka ZOO. Kapitał właścicieli spółka cywilna, komandytowa, partnerska, komandytowo akcyjna.
2KAPITAŁ ZAPASOWY może być tworzony z dopłat wspólników przeznaczonej na ten cel części zysku netto bądź innych źródeł.
3KAPITAŁ REZERWOWY: powstaje w oparciu o odpisy z zysku netto.
4WYNIK FINANSOWY (zysk lub strata)
II KAPITAŁY OBCE CZYLI ZOBOWIĄZANIA I REZERWY
zobowiązania długoterminowe powyżej 1roku
zobowiązania krótkoterminowe poniżej 1 roku
zapasy wycenia się według trzech metod:
FIFO (First in first out- pierwsze weszło pierwsze wyszło) polega na wycenie dochodów rozchodowych według ceny pierwszej dostawy znajdującej się jeszcze w magazynie a po ich wyczerpaniu według cen dostawy następnej.
LIFO (last in first out ostatnie weszło pierwsze wyszło) dochody rozchodowe wycenia się stosując ceny ostatnich dostaw znajdujących się w magazynie, a po ich wyczerpaniu według dostaw wcześniejszych
Według cen przeciętnych inaczej średnia polega na ustaleniu po każdej dostawie ceny średniej obniżonej jako iloraz wartości stanu poprzedniego powiększonej o ostatni przychód przez ilość odpowiadającą tym wartością.
Wycena aktywów i pasywów:
Rodzaj ceny lub kosztu |
Charakterystyka |
uwagi |
1.Cena zakupu
2. cena nabycia |
Rzeczywista cena zakupu składnika majątku należna sprzedającemu (bez podlegającemu odliczeniu podatku VAT). W przypadku importu powiększona o cło , podatek importowy i ewentualnie podatek akcyzowy.
Cena zakupu powiększona o koszty bezpośrednio związane z zakupem, a w szczególności (koszty transportu, załadunku, wyładunku) i pomniejszona o opusty, rabaty odzyski |
Jeżeli nie można jej ustalić (np. składnik otrzymany w formie darowizny) to dokonuje się wyceny według ceny tego samego lub podobnego przedmiotu
|
3. koszt wytworzenia |
Koszt bezpośredni produktów oraz przypadająca na okres ich wytworzenia uzasadniona część kosztów pośrednich ( z wyłączeniem kosztów ogólnych zarządu, koszt sprzedaży) jak też pozostałych kosztów operacyjnych i kosztów operacji finansowych |
Gdy nie można go ustalić to wyceny dokonuje się według ceny sprzedaży takiego samego lub podobnego przedmiotu pomniejszony o zysk przeciętnie uzyskany przy sprzedaży. |
4. Cena sprzedaży netto |
Cena sprzedaży możliwa do uzyskania w dniu bilansowym bez należnego podatku VAT.
a powiększona o należną dotacje przedmiotową; cena sprzedaży jest również kurs giełdowy |
Gdy nie można jej ustalić należy oszacować przypuszczalną wartość rynkową netto składnika na dzień bilansowy. |
5. cena ewidencyjna |
Cena stała lub zmienna ustalona na poziomie cen nabycia zakupu lub kosztu wytworzenia, a odnośnie do towarów na poziomie cen sprzedaży np. cen detalicznych. |
W ewidencji muszą być równoległe wykazane odchylenia od cen ewidencyjnych. |
Amortyzacja jest to wartość zużycia się środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych. Amortyzacja jest kosztem działalności operacyjnej.
Wyróżnia się dwa rodzaje zużycia:
zużycie fizyczne powstaje w toku używania środka trwałego. Wpływ na to ma: rodzaj jakość środka trwałego , intensywność używania itd.
Zużycie ekonomiczne (moralne) wynika z postępu technologicznego co powoduje konieczność wymiany dobrych jeszcze fizycznie obiektów na wydajniejsze.
Amortyzacji podlegają : środki trwałe z wyjątkiem gruntów (jeżeli nie służą one do wydobycia kopalni metodą odkrywkową) dzieła sztuki, eksponaty muzealne i inwentarz żywy i wartości niematerialne i prawne.
W księgach rachunkowych podaje się wartość brutto środków trwałych a w bilansie wartość netto czyli po odjęciu amortyzacji.
Środki trwałe używane- to te które były wykorzystywane co najmniej przez 6pełnych miesięcy
Środki trwałe ulepszone- wydatki związane z ulepszaniem wynoszą conajmniej 20% wartości początkowej.
Umorzenie- jest to okres korygowania stanu początkowego środków trwałych przez odpisy umorzeniowe.
Amortyzacja degresywna- roczny odpis amortyzacyjny metodą degresywną wartość netto *podwójna stopa amortyzacji
Inwentaryzacja- obejmuje ogół czynności zmierzających do określenia faktycznego stanu poszczególnych aktywów i pasywów jednostki gospodarczej. Między stanem faktycznym a stanem wynikającym z ewidencji księgowej mogą pojawić się różnicę.
Różnice mogą wynikać z następujących powodów: zmiany naturalne cechy przedmiotów czyli ulatnianie się wysychanie, niedokładny pomiar przyjęcia i wydania materiałów masowych. Błędów nadużyć np. omyłki liczbowe w dokumentach, nieprawidłowe księgowanie, kradzieże, nadużycia.
Cele inwentaryzacji: uzgodnienie zapasu księgowych ze stanem rzeczywistym. Rozliczenie osób materialnie odpowiedzialnych za powierzony im majątek.
Metody inwentaryzacji: inwentaryzacja okresowa(pełna) spisujemy wszystkie składniki na określony dzień, stosowana w małych firmach, termin i zakres inwentaryzacji jest ustalony wcześniej i znany wszystkim pracownikom. Inwentaryzacja ciągła (pełna) stosowana w dużych przedsiębiorstwach prowadzona z reguły w dłuższym czasie niż okresowa. Zakres i termin inwentaryzacji s a określone w planach, harmonogramach. Wyrywkowa inwentaryzacja ciągła spisujemy z natury tylko część objętościach inwentaryzacją składników majątku lub źródeł ich pochodzenia.. Inwentaryzacja doraźna jest stosowana w nagłej potrzebie np. powódź pożar lub kradzież.
Rodzaje inwentaryzacji: spis z natury- jest dokonywany przez członków komisji inwentaryzacyjnej na podstawie obserwacji i pomiarów środków majątkowych w jednostce np. środki trwałe środki pieniężne w kasie, papiery wartościowe. Inwentaryzacja w wyniku uzgadniania sald: środki pieniężne na rachunkach bankowych. Pożyczki i kredyty. Należności ( z wyjątkiem należności publiczno-prawnych, spornych od pracowników.). zobowiązania (z wyjątkiem zobowiązań publiczno prawnych, zobowiązania od pracowników). Inwentaryzacja w wyniku weryfikacji: należności i zobowiązania publiczno prawne. Należności i zobowiązania od pracowników. Grunty rolne.
Rodzaje działalności: działalność operacyjna (podstawowa) stanowi zasadniczy przedmiot i cel działalności gospodarczej. Zaliczamy tu np. zakup surowców i materiałów, wypłatę wynagrodzeń, sprzedaż wyrobów gotowych, zapłatę za usługi remontowe, transportowe, delegacje i wypłatę należności. Pozostałe działalność operacyjna . przekazane bądź otrzymane darowizny kary, grzywnę, zakup bądź sprzedaż środków trwałych . odpisanie należności i zobowiązań przedawnionych. Działalność finansowa zakup bądź sprzedaż papierów wartościowych. Otrzymanie odsetek od środków na rachunku bankowym, odsetki od kredytów i pożyczek. Działalność inwestycyjna naprawy remontowe środków trwałych, przebudowa rozbudowa modernizacja istniejącego środka trwałego. Działalność finansowo wyodrębniona tworzona na określony cel do tej działalności zalicza się zakładowy fundusz świadczeń socjalnych z którego można dofinansować np. wypoczynek dzieci pomoc dla pracownika znajdującego się w trudnej sytuacji rodzinnej itd.
Koszt- wartość zużycia środków trwałych energii paliwa usług ale również ubezpieczenia społeczne i majątkowe, odsetki od kredytów itp. Wyrażony jest w pieniądzu.
Wydatek również wyrażany w pieniądzu ale wiąże się z rozchodem środków pieniężnych np. wypłata wynagrodzeń, zakup surowców.
Nakład oznacza zużycie środków produkcji wyrażonej ilościowo np. w kilogramach sztukach itp.
Rodzaje kosztów: a. koszty działalności operacyjnej wypłata wynagrodzeń, zakup surowca, materiałów, zapłata za usługi. Delegacje wypłata należności. Pozostałe koszty działalności operacyjnej przekazane darowizny zapłacone kary i grzywnę, zakup środków trwałych, przedawnione należności. Koszty finansowe zakup papierów wartościowych odsetki od kredytów. B. koszty stałe koszty które niezależnie od produkcji zawsze jednakowej wielkości np. amortyzacja, dzierżawy, niektóre podatki, wynagrodzenia administracji. Koszty zmienne koszty zależne od wielkości produkcji np. zakup surowców, materiałów. Wynagrodzenie robotników, energia. C. Koszty proste nie da się ich już rozłożyć na mniejsze elementy np. wynagrodzenia, amortyzacja, ubezpieczenie społeczne itp. Koszty złożone składają się z kilku kosztów prostych np. koszt usługi transportowej składającej się z takich kosztów jak : zakup paliwa, amortyzacja płace
Koszty działalności operacyjnej: skład rodzajowy kosztów, układ przedmiotowy, układ podmiotowy.
Rodzaje kosztów: amortyzacja- są to koszty związane z planowanymi odpisami zużycia środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych. Wynagrodzenia- są kosztami związanymi z ponoszoną na rzecz osób fizycznych odpłatnością za wykonaną pracę na rzecz danego podmiotu. Kosztem jest zawsze kwota wynagrodzenia brutto. Wynagrodzenia dzieli się na wynagrodzenia osobowe wypłacane pracownikom zatrudnionym stale w danej firmie czyli na umowie o pracy. Wynagrodzenia bezosobowe wypłacane pracownikom z poza danej jednostki np. na podstawie umowy zlecenie o dzieło. Podatki i opłaty do podatku zalicza się : podatek od nieruchomości, środków transportu, podatek VAT , naliczony podatek akcyzowy. Opłaty: opłaty skarbowe, opłaty notarialne, opłaty za wieczyste użytkowanie gruntów. Usługi obce koszty związane z obróbką obcą (prace i usługi wykonywane przez inne jednostki) na powierzonych surowcach czy materiałach np. farbowanie tkanin. Do typowych usług obcych zalicza się: usługi transportowe remontowe, informatyczne, pocztowe wydawnicze. Zużycie materiałów i energii dotyczy kosztów związanych ze zużyciem się w procesach produkcyjnych składnikami materialnymi o charakterze środków obrotowych. Są to między innymi: surowce materiały opakowania paliwa odpadki energia detaliczna i cieplna woda. Świadczenia na rzecz pracownika są to obciążenia związane z naliczonymi składkami na ubezpieczenia społeczne ubezpieczenia zdrowotne fundusz pracy fundusz gwarantowanych świadczeń pracowniczych fundusz świadczeń socjalnych. Inne koszty: koszt odzieży ochronnej opłacanie posiłków regeneracyjnych, koszt obowiązkowego szkolenia wydatki związane z BHP. Podróże służbowe wydatki poniesione w związku z delegacjami służbowymi pracowników. Są to : diety koszty noclegów i przejazdów, dodatki rozłąkowe zwrot kosztów przejazdu prywatnym samochodem pracownika w podróży służbowej . pozostałe koszty ubezpieczenia majątkowe koszty reprezentacji i reklamy (np. udział w targach wydatki na reklamy w prasie radiach) czynsze dzierżawy składki na rzecz organizacji do których przynależność jest obowiązkowa.
Układ rodzajów kosztów dzieli koszty działalności operacyjnej z punku widzenia treści ekonomicznej. Odpowiada na zasadnicze pytania jaki koszt został poniesiony? Jaki był jego charakter? Koszty te są niepodzielne.
W układzie podmiotowym wyróżniamy następujące koszty: koszty działalności podstawowej kosztów działalności produkcyjnej usługowej i handlowej. Koszty działalności pomocniczej i socjalnej obejmują usługi świadczone na rzecz działalności podstawowej i zarządu. Zalicza się do nich również koszty prowadzenia hoteli robotniczych internatów itp. Koszty zarządu są związane z zarządzaniem organizacją. Zalicza się tu: wynagrodzenie pracowników biurowych delegacje służbowe ochrona mienia i BHP. Koszty sprzedaży koszty ponoszone w związku ze sprzedażą. Koszty reklamy koszty załadunku i wyładunku koszty transportu.
Do kosztów układu kalkulacyjnego zalicza się: koszty bezpośrednie (koszty materiałów bezpośrednich, koszty wynagrodzeń bezpośrednich, koszty paliwa i energii, inne koszty bezpośrednie)koszty pośrednie zalicza się(koszty wydziałowe, koszty zarządu, koszty zakupu, koszty sprzedaży)
Kalkulacja kosztów koszty wydziałowe+ koszty bezpośrednie= techniczny koszt wytworzenia+ koszt zarządu + koszty sprzedaży= koszt własnych wytworzonych wyrobów gotowych.
Przychód to należna lub uzyskana kwota z tytułu sprzedaży. Przychody są zaliczone jako iloczyn ceny u ilości sprzedanych wyrobów gotowych, towarów i materiałów.
Opusty (upusty)cenowe: rabaty- udzielany ze względu na rozmiary sprzedaży bądź częstotliwość. Bonifikata udzielona przy sprzedaży produktów z niższego gatunku bądź z wadami. Skonto to obniżenie ceny w razie zapłaty gotówką za towar objęty sprzedażą kredytową lub ratalną
Rodzaje przychodów: przychody ze sprzedaży i zrównane z nimi(wyroby gotowe materiały i towary). Pozostałe przychody operacyjne (otrzymane darowizny, otrzymane kary, grzywnę, przedawnione zobowiązania, otrzymane czynsze z dzierżawy, przychody netto ze sprzedaży środków trwałych)przychody finansowe (dywidendy z udziału w innych jednostkach tzn. zysk z akcji, przychody ze sprzedaży papierów wartościowych, odsetki od środków na rachunkach bankowych.
Przychody przyszłych okresów wpływ pomimo iż produkt lub towar nie został jeszcze przekazany
Jak dzielą się zdarzenia nadzwyczajne: zyski nadzwyczajne-inaczej przychody nadzwyczajne są związane ze wzrostem majątku bez wzrostu zobowiązań bądź zmniejszeniem zobowiązań np. odszkodowania otrzymane ze straty, będące skutkiem zdarzeń losowych, przychody ze sprzedaży zorganizowanej części jednostki (np. dom wypoczynkowy) i straty nadzwyczajne oznaczają utratę składników jednostki gospodarczej bądź powstanie zobowiązania bez otrzymania z tego tytułu ekwiwalentu np. wartość netto składników majątku utraconego z powodu zdarzeń losowych oraz koszty usuwania skutków tych zdarzeń, strata z tytułu fałszywych znaków pieniężnych, należności z których jednostka zrezygnuje w wyniku postępowania ugodowego.
Dowód księgowy
Dokument który wyraża przebieg lub skutek występujących operacji gospodarczych i stanowi podstawę zapisów w księgach np. faktura VAT lista płac, polecenie przelewów, rachunek zwykły.
Znaczenie dowodów księgowych : ważne zadanie w razie wystąpienia sporu z innymi przedsiębiorstwami. Coroczna kontrola sprawozdań finansowych. Rozliczenie osób materialnie nieodpowiedzialnych.
Klasyfikacja dowodów księgowych: ze względu na jednostkę wystawiającą: dowody osobowe- wystawione przez obce podmioty np. faktury dostawców za zakup materiałów. Dowody własne- sporządzane przez tą jednostkę w której podlegają zarejestrowaniu np. faktury wystawione odbiorcą. Ze względu na przeznaczenie: dowody zewnętrzne- wystawiane z przeznaczeniem dla kontrahentów np. faktury dla odbiorców i dostawców. Dokumenty wewnętrzne- z przeznaczeniem na własne potrzeby np.. lista płac, karta pracy, raporty kasowe. Ze względu na etapy sporządzania: dowody pierwotne(źródłowe)- pierwsze pisemne stwierdzenie faktu dokonania operacji np. dowody wpłaty i wypłaty gotówki KW, KP. Dowody wtórne- sporządzane na podstawie kilku dokumentów pierwotnych (źródłowych) np. raport kasowy. Według celu wystawienia: dowody dyspozycyjne- polegają na wydaniu polecenia dokonania jakiejś operacji gospodarczej np. polecenie wyjazdu służbowego. Dokumenty wykonawcze- stwierdzają fakt wykonania jakiejś operacji np. lista płac, faktury VAT, raporty kasowe. Dokumenty dyspozycyjno wykonawcze- zawierają cechy zarówno dokumentów dyspozycyjnych jak i wykonawczych np. polecenia przelewów.
Elementy dowodów księgowych: dane osobowe sprzedawcy i nabywcy, data kupna/sprzedaży, nazwa towaru bądź usługi, wartość netto, podatek, i brutto towarów, ilość zakupionych bądź sprzedanych towarów, cena jednostki, podpis osoby wystawiającej, nazwa dokumentu, kwota wyrażona liczbowo i słownie.
Cechy dowodów księgowych: dokument powinien być napisany starannie czytelnie i estetycznie, język polski chyba że kontrahent jest zagraniczny, jeżeli wystawiliśmy dokument wewnętrzny a popełniliśmy w nim błąd to dopuszcza się skreślenia błędnego wpisu ale należy postawić swoją parafkę (skrócony podpis) przy dokumentach zewnętrznych należy wystawić nowy dokument korygujący poprzedni np. korekta faktury VAT.
Czynności przy opracowaniu dokumentów: sprawdzanie dokumentów (pod względem formalnym, rachunkowym i merytorycznym). Dekretowe dokumentów kwalifikowanie. Segregowanie i numeracja dokumentów. Kontrola formalna dokument polega na sprawdzeniu czy dokument odpowiada obowiązującym przepisom tzn. czy jest kompletny i zawiera dane niezbędne do właściwego charakteryzowania ujętej w nim operacji gospodarczej orz czy został wystawiony na właściwym formularzu.
Kontrola rachunkowa polega na stwierdzeniu czy dokument nie zawiera błędów arytmetycznych w obliczeniach.
Kontrola merytoryczna dokumentów ma na celu sprawdzenie przez powołanego do tego zadania pracownika że wszystkie dane jakościowe ilościowe i wartościowe podane w dokumencie odpowiadają rzeczywistości np. ujęte w fakturze zgodne z umową.
dekretowanie zwana również kwalifikowaniem polega na ustaleniu i oznaczeniu na dokumencie sposobu jego ewidencji w odpowiednich urządzeniach księgowych. Dział księgowości nadaje dowodowi księgowemu numer pod którym ma on być zaksięgowany u przechowywany.
Książka inwentarzowa stanowi aktualny wykaz posiadanych środków trwałych, zawiera ich charakterystyki i nadane im numery inwentarzowe. Celem prowadzenia książki jest zapewnienie ciągłości ewidencji posiadanych środków trwałych w dłuższym okresie. Do książki inwentarzowej wpisuje się chronologicznie wszystkie środki trwałe przyjęte do użytkowania, w ślad za tym wprowadzane do ewidencji
wszystkie środki trwałe znajdujące się w przedsiębiorstwie, powinny być trwale oznaczone numerem inwentarzowym. Numer ten składa się z:
- oznaczenia podmiotu gospodarczego (skrótu nazwy),
- numeru określającego rodzaj środka trwałego (na podstawie klasyfikacji
środków trwałych - KŚT),
- numeru, pod którym wpisano środek do księgi inwentarzowej,
numeru jednostki (zakładu, wydziału) użytkującej środek trwały
Z chwilą rozchodu środka trwałego, na skutek jego likwidacji lub sprzedaży, zostaje on skreślony z książki inwentarzowej
Karty szczegółowe środków trwałych są formą ewidencji ilościowo-wartościowej. Zakłada się je dla wszystkich obiektów inwentarzowych w momencie ich przyjęcia na stan i służą przez cały okres użytkowania. Karta szczegółowa środków trwałych, poza numerem inwentarzowym, symbolem klasyfikacji rodzajowej, nazwą, datą przyjęcia do użytkowania i opisem cech charakterystycznych danego środka, zawiera również informacje dotyczące wartości inwentarzowej środka trwałego, jej zmian, okresu użytkowania oraz stawki amortyzacyjnej.
Tabele amortyzacyjne służą do obliczania amortyzacji w przekrojach' dostosowanych do potrzeb rachunku kosztów oraz ewidencji środków trwałych. Otwiera się je na podstawie kart szczegółowych na początek każdego roku. Aktualizowane bieżąco tabele amortyzacyjne mogą być wykorzystywane przez wiele lat,
Przyjęcie do użytkowania zakupionego, niewymagającego montażu środka trwałego oraz środka pochodzącego z zakończonych inwestycji dokumentuje się dowodem "Przyjęcie środka trwałego - OT". Oprócz nazwy i charakterystyki przyjmowanego na stan środka, dowód OT zawiera informację dotyczącą dostawcy, a w przypadku inwestycji - wykonawcy środka (nazwę i adres oraz datę i numer dostawy). Środek trwały jest przyjmowany na stan w cenie nabycia, tak więc na dokumencie potwierdzającym przyjęcie powinno znajdować się rozliczenie wartości, zawierające cenę zakupu powiększoną o koszty związane' z zakupem gdy nie ma możliwości IJstalenia ceny zakupu podstawę wyceny stanowi wartość szacunkowa środka
Nieodpłatne przyjęcie lub przekazanie środka trwałego (darowizna) jest dokumentowane za pomocą dowodu "Przyjęcie - Przekazanie środka trwałego - PT". Dokument zawiera podstawę przekazania (przyjęcia) środka, np. umowę darowizny, oraz charakterystykę środka: jego nazwę, symbol klasyfikacji rodzajowej, numer inwentarzowy, wartość początkową i jego dotychczasowe umorzenie
Dokumentem stanowiącym podstawę do zaksięgowania przeszacowania wartości środka trwałego jest "Polecenie księgowania - PK". Na dokumencie tym znajduje się kwota, o którą należy zwiększyć wartość początkową środka oraz jego umorzenie, a także sposób księgowania.
Dokumentem potwierdzającym zawartą transakcję sprzedaży jest faktura lub rachunek. Natomiast wydanie środka trwałego następuje na 'podstawie dokumentu "Wydanie na zewnątrz - WZ". Zawiera on nazwę środka i jego wartość. Ze względu na to, że wymienione dokumenty są najbardziej charakterystyczne dla zapasów (materiałów, wyrobów gotowych i towarów)
Fakt postawienia środka w stan likwidacji stwierdza się na dowodzie "Likwidacja środka trwałego - L T". Dokument ten zawiera określenie środka trwałego (nazwę i numer inwentarzowy), datę rozpoczęcia likwidacji, orzeczenie przyczyny likwidacji i jej akceptację przez komisję likwidacyjną oraz zatwierdzenie przez dyrektora jednostki. Postawienie środka trwałego w stan likwidacji oznacza jego wycofanie z użytkowania i stanowi podstawę do wyksięgowania wartości początkowej oraz dotychczasowego umorzenia z ewidencji.
Faktura VAT dokument potwierdzający zakup. Są stosowane wówczas gdy dostawca i odbiorca są zarejestrowanymi płatnikami podatku od towarów i usług. Dokument obrotu zapasami.
Faktura powinna zawierać następujące dane: imiona lub nazwiska lub nazwa sprzedawcy i nabywcy oraz ich adresy, pieczątkę sprzedawcy. Numery identyfikacyjne lub numery tymczasowe sprzedawcy lub nabywcy. Datę wystawienia faktury i numer kolejnej faktury . Data lub miesiąc i rok dokonania sprzedaży. Nazwę towaru, materiału bądź usługi. Jednostkę miary i ilości kupowanych towarów, materiałów lub zakres wykonania robót. Ceny jednostkowe towarów, materiałów lub usług bez podatku VAT (ceny netto). Wartość towarów lub wykonywanych usług bez kwoty podatku VAT. Stawki podatku. Sumę wartości zakupu (netto). Kwotę podatku od sumy wartości zakupu. Wartość towarów usług wraz z podatkiem. Kwotę należności ogółem. Wyrażaną słownie i liczbowo. Imiona i nazwiska oraz podpisy.
Rachunek uproszczony są wystawiane przez dostawców będących płatnikiem VAT. Odbiorcą który nie jest płatnikiem VAT.(NIP ma sprzedawca).
Rachunki zwykłe są wystawione przez podmioty nie będące płatnikami VAT(ani odbiorca ani sprzedawca nie ma NIP-u. Nie liczymy tu podatku)
Faktura korygująca VAT wystawiana jest w przypadku gdy sprzedawca udzieli rabatu lub uzna reklamację nabywcy lub dokona zwrotu zaliczki bądź przedpłaty. Wystawiana jeżeli popełnimy błąd w danych liczbowych.
Nota korygująca VAT służy do korygowania pomyłek dotyczących informacji związanych z nabywcą bądź sprzedawcą lub w adresie.
Rachunek uproszczony korygujący wystawiany jeżeli popełnimy błędy liczbowe.
Rachunek zwykły korygujący
Pz Przyjęcie z zewnątrz- dokonuje się ustalonego w rezultacie odbioru przychodu materiałów z zewnątrz. Stanowi on polecenie przyjęcia materiałów do magazynu oraz potwierdzenie przez magazyniera przyjęcia materiałów zakupionych u dostawcy.
Rw dowód jednorazowego pobrania materiałów. Dokument stosowany zarówno przy pobieraniu materiałów bezpośrednio, jak też zużywanych na potrzeby ogólno-produkcyjne i administracyjne danej jednostki. Przekazanie materiałów na potrzeby firmy.
Zw zwrot materiałów- zwrot nie wykorzystanych materiałów w produkcji do magazynów.
Wz Wydaje na zewnątrz potwierdza rozchód materiału z magazynu na zewnątrz.
Rodzaje weksla: weksel własny(weksel sola, suchy): wystawca(dłużnik, płatnik), wierzyciel (beneficjent, remitent).Weksel trasowany(ciągniony): wystawca(dłużnik, trasant)- płatnik (trasat- musi wystawić akcept tj. akceptacje że zapłaci za trasanta)- wierzyciel(beneficjent, remitent).
Trasant- wystawca w wekslu trasowanym.
Weksel- bezwarunkowe zobowiązanie się wystawcy do zapłaty określonej kwoty pieniędzy wierzycielowi. Na wekslu trasowanym musi pojawić się akcept płatnika.
Weksel może być przekazywany z rąk do rąk przez przenoszenie praw z weksla z jednego podmiotu (Indosant) na podmiot drugi (indosatariusz). Zjawisko to nosi nazwę Indosowania weksla (Indos)
W wyjątkowych sytuacjach może mieć miejsce nie przyjęcie lub nie zapłacenie wekslu. Posiadacz wekslu powinien w takiej sytuacji zgłosić weksel w terminie dwóch najbliższych dni do protestu w biurze notarialnym lub urzędzie pocztowym. Na posiadaczu weksla zgłoszonego do protestu ciąży obowiązek powiadomienia w ciągu 4dni po proteście wystawcy weksla(Indosanta. Podmiotu który otrzymał weksel). Posiadacz oprotestowanego weksla ma prawo wybrać dłużnika od którego będzie żądał kwoty wekslowej.
Polecenie przelewu to dokument w którym stroną inicjującą jest płatnik. Dostawca po przekazaniu materiałów towarów lub wyświadczeń określonych usług, przesyła odbiorcy fakturę. Odbiorca (dłużnik) po otrzymaniu faktury i sprawdzeniu jej poleca aby bank przelał odpowiednią kwotę z jego rachunku na rachunek dostawcy(wierzyciela). Dłużnik w celu wydania bankowi polecenia używa formularza „Polecenie przelewu” , który wypełnia w czterech egzemplarzach(od Ado D) D- otrzymuje dłużnik. B- zachowuje bank jako dowód księgowania na rachunku odbiorcy (bank odbiorcy). C- otrzymuje odbiorca. A- otrzymuje bank dłużnika.
Akredytywa to forma rozliczeń krajowych i zagranicznych za pośrednictwem banku stosowana jako instrument zabezpieczający interesy stron kontraktu. Akredytywa jest to pisemne zobowiązanie banku, który ją otworzył do zapłaty beneficjentowi określonej kwoty pieniędzy, pod warunkiem przedstawienie odpowiednich, określonych w umowie dokumentów.
Czek rozrachunkowy polega na włączeniu czeku wierzycielowi przez dłużnika. Wierzyciel realizuje w banku czek na podstawie którego bank wierzyciela uznaje jego rachunek i obciąża rachunek dłużnika.
Do dokumentów obrotu środkami pieniężnymi zalicza się: Raport Kasowy- RK. Dowód wpłaty- Kasa przyjmie KP. Dowód wypłaty- kasa wypłaci KW. Bankowy dowód wpłaty- BDW
KP Kasa Przyjmie są dokumentami potwierdzającymi wpłynięcie gotówki do kasy. Dowody te są wystawiane na specjalnym druku i zawierają: określenie wpłacającego, tytuł wpłaty (za co), kwotę słownie i liczbowo.
KW kasa wypłaci dowód ten oznacza rozchód środków pieniężnych zawiera określone osoby lub podmiot któremu wypłacono gotówkę, tytuł wypłaty, kwotę słownie i liczbowo musi być potwierdzony podpisami osób które gotówkę wypłaciły i otrzymały.
Raport kasowy ujmuje wpływy i rozchody gotówki z kasy. Stan gotówki na koniec okresu dla którego raport jest sporządzony wynika z porównania stanu początkowego gotówki powiększonego o przychody i o rozchody. Celem raportu jest sprawdzenie czy stan rzeczywisty gotówki zgadza się z wykazanym w raporcie oraz saldem kasy.
Bankowy Dowód Wpłaty każde przedsiębiorstwo na koniec dnia powinno ograniczyć stan gotówki do minimum i jest to tzw. Pogotowie kasowe. Stan gotówki powinien umożliwić funkcjonowanie kasy w dniu następnym. Nadwyżka odprowadzana jest do banku na formularzu Bankowy Dowód Wpłaty.
Pierwsze 35dni choroby wynagrodzenie płaci zakład pracy, a następne dni choroby pokrywa Zakład Ubezpieczenia Społecznego ZUS
Umowa o Prace jest zawierana między pracodawcą a pracownikiem.
Wyróżniamy następujące umowy o pracę: umowa na okres próbny-nie może być dłuższa niż 3miesiące. Pracownikowi przysługują okresy wypowiedzenia: jeżeli pracownik przepracował do 2tygodni okres wypowiedzenia wynosi 3dni. Jeżeli pracownik przepracował 2tygodni-3miesięcy okres wypowiedzenia wynosi 1tydzień. Jeżeli pracownik przepracował równe 3miesiące okres wypowiedzenia wynosi 2tygodnie.Umowa na czas określony. W umowie podany jest dzień rozpoczęcia i zakończenia pracy. Z tym samym pracownikiem można zawrzeć maksymalnie trzy umowy na czas określony, z tym że czas między kolejnymi umowami nie może być dłuższy niż jeden miesiąc. W umowie tej pracodawca może przyznać pracownikowi wypowiedzenie ale jest to tylko jego dobra wola, pracownik musiał przepracować minimum 6 miesięcy u danego pracodawcy. Umowa na czas nieokreślony w umowie podaje się tylko datę rozpoczęcia pracy. Przysługują okresy wypowiedzenia i tak jeżeli pracownik był zatrudniony do 6miesięcy wypowiedzenie wynosi 2tygodnie. Jeżeli pracownik był zatrudniony od 6 miesięcy di 3lat wypowiedzenie wynosi 1miesiąc. Jeżeli pracownik przepracował powyżej 3lat wypowiedzenie wynosi 3miesiące. Umowa na czas wykonania określonego zadania. Umowa na zastępstwo.
Płaca jest to wynagrodzenie za prace.
Elementy wynagrodzenia: płaca zasadnicza wyrażona w postaci kwoty miesięcznej lub stawki godzinowej. Daje poczucie bezpieczeństwa. Do określenia wartości przyjmuje się następujące kryteria: złożoność pracy, odpowiedzialność, warunki pracy. Premia - zależy od wyników uzyskiwanych przez pracownika lub grupę pracowniczą lub całą firmę. Rodzaje premii: regulaminowa i uznaniowa. Dodatek stażowy wysokość zależy od całkowitego okresu zatrudnienia i ciągłości pracy od okresu zatrudnienia i ciągłości pracy, od okresu zatrudnienia w konkretnym zawodzie, w konkretnej firmie lub stanowisku. Dodatek funkcyjny przyznawany za pełnienie określonych funkcji np. kierowniczych. Dodatek motywacyjny ma zachęcić do pracy.
System wynagrodzenia : czasowy i okresowy.
Przestój pracy- to taki okres kiedy pracownik był gotów do pracy jednakże nie mógł jej wykonać. Przestój z wizy pracownika - np. uszkodzenie maszyny przez pracownika przy której pracuje. Wynagrodzenie nie przysługuje. Pracodawca może powierzyć pracownikowi wykonanie innej pracy wówczas ma on prawo do wynagrodzenia za tą konkretną pracę nie zależnie od swoich kwalifikacji. Przestój po stronie pracodawcy np. dostawca opóźnia transport surowca. Wynagrodzenie przysługuje pracownikowi wysokość wynika z jego osobistego zaszeregowania, określonego stawką godzinową lub miesięczną. Natomiast gdy w wynagrodzeniu nie zostały wyodrębnione takie składniki za czas przestoju przysługuje 60% pobieranego wynagrodzenia nie mniej jednak niż najniższe wynagrodzenie.
Cechy umowy o dzieło:
Zalety: czas i miejsce pracy możesz sam regulować. Możesz zlecić zadanie podwykonawcy. Możliwość wykonania pracy u kilku pracodawców jednocześnie.
Wady: okres pracy nie wlicza się do emerytury. Nie przysługuje płatny urlop, zwolnieni lekarskie, bezpłatna pomoc lekarska. Pracodawca może obniżyć wynagrodzenie lub go nie wypłacić jeżeli nie dotrzymasz terminu pracy.
Kalkulacja ceny sprzedaży towarów w przypadku gdy podmiot prowadzący działalność handlową jest podatnikiem podatku VAT 1. wartość marży= cena zakupu netto* %marży. 2. cena sprzedaży netto = cena zakupu netto + marża. 3.wartość należnego VAT =cena sprzedaży netto * %podatku VAT (22%, 7%, 3% 0%) 4. cena sprzedaży brutto = cena sprzedaży netto = kwota podatku
Kalkulowanie ceny sprzedaży towaru w przypadku gdy podmiot nie jest podatnikiem podatku VAT 1 wartość marży= cena zakupu brutto* %marży 2. cena sprzedaży brutto = cena zakupu brutto +wartość marży.
Do urzędu skarbowego podatnik odprowadzi różnicę miedzy VAT należny a VAT naliczony
Sprzedaż Zakup
VAT należny- VAT naliczony
Podstawowym dokumentem dotyczącym wynagrodzeń jest lista płac
Koszty uzyskania przychodu
Zatrudnienie na I etat |
W miejscu zamieszkania |
111,25zł miesięcznie |
|
Poza miejscem zamieszkania |
139,06zł za miesiąc |
Zatrudnienie na wielu etatach |
W miejscu zamieszkania |
Nie może przekroczyć 2002,05zł rocznie |
|
Poza miejscem zamieszkania |
Nie może przekroczyć 2502,56zł rocznie |
Skala podatkowa dla osób fizycznych w 2008r
Podstawa obliczania podatku |
Podatek |
|
ponad |
do |
|
|
44490 |
19% minus kwota wolna od podatku 586,85 |
44490 |
85528 |
7866,25zł + 30% nadwyżki ponad 44490zł |
85528 |
|
20 177,65zł+ 40% nadwyżki ponad 85528zł |
48,90- kwota wolna od podatku (na miesiąc)
W 1995r ARiMR została zobowiązana do wdrążenia Rachunkowości w gospodarstwie które skorzystały w linii kredytowej dla młodych rolników. Z początkiem 1996r rozpoczęto wdrażanie Zunifikowanego Systemu Rachunkowości Gospodarstw Rolniczych. (ZSRGR). Przez wszystkie ośrodki doradztwa Rolniczego w Polsce, pod nadzorem ARiMR. Doświadczenia umożliwiły opracowanie systemu rachunkowości stanowiącego podstawę wdrażanego od 2004r polskiego FADN.
Zasady FADN. System FADN opiera się na trzech zasadach: dobrowolność udostępniania przez rolników danych do bazy danych FADN. Tajność indywidualnych danych rachunkowych. Niedopuszczalność wykorzystania danych FADN dla celów podatkowych.
Cele FADN (FADN- Sieć Danych Rachunkowości Gospodarstw Rolnych): coroczne określenie dochodów gospodarstw rolniczych funkcjonujących na terenie UE. Analiza działalności gospodarstw rolniczych. Ocena skutków zmian dotyczących rolnictwa, wspólnoty.
Struktura organizacyjna systemu zbierania danych z gospodarstw rolnych w Polsce. Komisja Wspólnot Europejskich. Komitet krajowy FADN (Warszawa Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi). Agencja łącznikowa FADN (Warszawa Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej). Wojewódzkie Biuro Rachunkowe (PCDRR i OW.ODR.IR). Lokalne biuro rachunkowe (doradcy do spraw rachunkowości i pracownicy wojewódzkich biur rachunkowych i osoby spoza tych instytucji). Gospodarstwo Rolne.
1.Spis Aktywów i Zobowiązań Gospodarstwa Rolnego (SAiZ) oraz Spis Wybranych Aktywów i Zobowiązań Gospodarstwa Rolnego (SWAiZ).
Służą one do ewidencji danych o własnych zasobach gospodarstwa rolnego oraz o zewnętrznych źródłach ich finansowania. Elementem ułatwiającym przeprowadzenie odpowiednich spisów w gospodarstwie są zamieszczone w tych dokumentach tabele. SAiZ oraz SWAiZ zostały ułożone tematycznie dla możliwych do wystąpienia w gospodarstwie rolnym rodzajów składników majątkowych i rodzajów zobowiązań.
Dane ewidencjonowane w tych dokumentach służą także do przeprowadzenia pełnego rachunku wyników działalności operacyjnej gospodarstwa.
Książka Wpływów i Wydatków Gospodarstwa Rolnego (KWiW).
Książka ta przeznaczona jest do systematycznego rejestrowania wszelkich transakcji rynkowych w okresie obrachunkowym. Przyjęte założenia merytoryczne Polskiego FADN nakazują, aby we właściwych pozycjach określać rodzaj transakcji, wartość i sposób ich rozliczenia.
Dane rejestrowane w KWiW mają za zadanie odzwierciedlenie struktury rodzajowej wpływów i wydatków oraz sposobu ich rozliczeń w postaci rodzaju wpłat i wypłat
w okresie obrachunkowym
Książka Obrotów i Zaszłości w gospodarstwie rolnym (KOiZ).
Książka ta jest dokumentem służącym dostarczeniu dodatkowych danych dla sporządzenia charakterystyki ilościowej zasobów, a także wyników działalności gospodarstwa. W KOiZ rejestrowane są informacje o zdarzeniach gospodarczych nie mających charakteru transakcji handlowych np. transfery produktów
z gospodarstwa rolnego do gospodarstwa domowego rodziny rolniczej.
Gospodarstwo Rolne jest to jednostka gospodarcza którym celem jest wytwarzanie produktów rolnych przeznaczonych przede wszystkim na sprzedaż. Gospodarstwo może się składać z działów podstawowych ( produkcja roślinna i zwierzęca) i działów ubocznych (gospodarka leśna, agroturystyka, usługi transportowe sprzętem rolniczym, usługi produkcyjne, usługi produkcyjne sprzętem rolniczym)
Działalności gospodarcze składają się z : działalność operacyjna- obejmuje transakcje gospodarstwa rolnego wynikające z jego bieżącego funkcjonowania np. sprzedaż zwierząt, zakup pasz, zakup materiałów. Działalność inwestycyjna- obejmuje nabywanie lub zbywanie składników majątku trwałego (środki trwałe) np. zakup ciągnika, zakup maszyn i urządzeń, sprzedaż samochodu itd. Działalność finansowa jest to zaciąganie wszelkiego rodzaju kredytów i pożyczek związanych z działalnością inwestycyjną i operacyjną oraz ich spłatę. działalność prywatna rodziny rolniczej obejmuje przepływ środków pieniężnych które nie mają bezpośredniego związku z gospodarstwem rolnym np. emerytury, darowizny, spadki itp.
Gałęzie produkcji jest to zespół roślin charakteryzujących się podobnymi wymaganiami w zakresie warunków glebowych , nawożenia albo zespołów zwierząt należących do jednego gatunku. W produkcji roślinnej można wyróżnić następujące gałęzie np. zboża, rośliny okopowe, rośliny oleiste, rośliny pastewne itd. A w produkcji zwierzęcej chowu: bydła, trzody chlewnej, drobiu, owiec
Podatek rolny jest podatkiem majątkowym zasilającym budżet gminy.
Podstawę obliczania podatku rolnego stanowi liczba ha przeliczeniowych które ustala się na podstawie powierzchni rodzajów i klas użytków rolnych. Do wyliczenia potrzebna jest również znajomość średniej ceny skupu żyta za trzy kwartały roku poprzedzającego rok podatkowy. Ogłoszona ona jest przez Prezesa GUS (Głównego Urzędu Statystycznego) ogłoszona w dzienniku „Monitor Polski”
Zwolnienia w podatku rolnym. Zwolnione są gminy i skarb Państwa
użytki rolne klasy V i VI
grunty położone w pasie drogi granicznej.
Ulgi podatkowy: grunty położone na terenach podgórskich i górskich. Ulgi spowodowane mogą być wystąpieniem klęsk żywiołowych. Dla żołnierzy odbywających Zasadniczą Służbę Wojskową lub zastępczą trwającą dłużej niż 9miesięcy .
Wojewoda ma prawo do zaliczania wybranych gmin do innych okręgów podatkowych niż pierwotnie ustalone przez ministrów.
Ulgi i zwolnienia mogą być również przyznawane w drodze decyzji przez wójta, burmistrza lub prezydenta.
12