WSPÓŁCZESNE KIERUNKI PEDAGOGICZNE.

Pedagogika - dyscyplina naukowa

Pedagogia - to społeczna praktyka edukacyjna

Edukacja jest społecznym procesem kiedy się toczy ważny jest kontekst np. społeczeństwo i kultura.

Teorie pedagogiczne.

Intelektualizm pedagogiczny i konserwatyzm pedagogiczny.

Praktyki dyrektywne gdzie praca z drugim człowiekiem( intelektualiści pedagogiczni i konserwatyści pedagogiczni). Praktyki niedyrektywne zorientowane na 1 klienta. Niedyrektywne są to orientacje liberalne, humanistyczne, krytyczne.

Dziesięciostan edukacji

Z. Kwieciński - dziesięciostan edukacji - konieczność istnienia i równowagi wszystkich dziesięciu procesów, inaczej socjopatologia technokraci edukacja ma więzi z innymi badaniami społecznymi.

Kontekst tworzenia procesów pedagogicznych:

1. Globalny - mieszanie się informacji, edukacji, technologii, daje szanse do postępu do informacji i podjęcie dialogu - ciągły przypływ

1. Globalizacja informacyjna

2. Globalizacja kulturowa

3. Globalizacja technologiczna

2. Etatyzacja - problem od XVIII problem relacji pomiędzy państwem a jednostką - problem władzy Można myśleć jak Hobss - człowiek człowiekowi wilkiem, ludzie źli potrzebują lewiatan, ale musimy go słuchać Look - ludzie dobrzy umówimy się dominimum praw a spory odnosimy do prawa ale potrzebny jest obywatel - homopolitykus - na tym się opiera społeczeństwo liberalne - Looke uważa że ludzie są zdolni do takich praw, ale za to ludzie muszą być obywatelami i wspólnie pilnować porządku, ale tylko w sferze życia społecznego a nie prywatnego. Relacje państwo - jednostka- elektryzacja.

3. Nacjonalizacja - państwo narodowe, państwo obejmuje określony naród i miejscowości . jeżeli państwo jednonarodowe i łatwo wykreować program edukacyjny.

4. Kolektywizacja - znika kolektywizm ale czy można odtwarzać grupy ( można ale wg innych reguł)

5. Polityzacja - obecność polityki w edukacji i obecność ideologii w szkole, ale to ideologia jest nawet w matematyce, podstawowa ściema., ale na jakie sposobny na to pozwalamy.

6. Socjalizacja - określone życiowe szanse dziecka, gdy jest stały kapitał kulturowy to kiepski start w życie i ścieżki edukacyjne - socjalizacja definiuje wszystkie nasze szanse życiowe uzależnione są od kapitału kulturowego. ( decyduje jaka będzie państwowa szkoła)

7. Inkulturyzacja - wrastanie w kulturę, jakie treści przyswajamy w edukacji, socjalizacji. Każda grupa wytwarza symbole - zasób symboliczny:

- pole semantyczne związane z rolę społeczną

- zarezerwowane do płci, wieku.

To pole definiuje do czego jesteśmy zdolni.

8. Jurdyfikacje - relacje pomiędzy jednostkom a prawem

9. Humanizacja- do humanizmu, chodzi o to by nadać relacją międzyludzkim - podmiotowy wymiar - empatia, tolerancja

10. Hominizacja - dotyczy homo- człowiek - ciało, dotyczy ciała np. ciało niepełnosprawne. Chodzi o takie ciało pożądane np. nie chodzić po klasie nie gadać oglądać się „nadzorować i karać” . Fuco obserwacje w każdej chwili - pan ortikon - nadzór na ciałem znaczenie ciała w edukacji.

Zdaniem Kwiecińskiego ten dziesięciościan musi się równoważyć ale zdarz się że niektóre bardziej przyciągają szkołę i wówczas jest socjopatologia edukacji. Żeby rozumieć edukację trzebarozumieć.społeczne czyli np. nauczyciele muszą znać ekonomię. Trzeba edukację łączyć z konkretami społecznymi. Edukacja to reprodukowanie, kreowanie kultury. Socjalizacja to z czym uczeń przychodzi do szkoły.

Podmiot - punkt wyjścia każdego działania pedagogicznego, jest myśleniem o człowieku.

Wersje podmiotowości pozwalają wyłonić najważniejsze, pomiędzy nimi toczy się spór o człowieka.

4 Rozumienia podmiotu:

1. Podmiot potencjalny - z tego modelu wyłoniona została pedagogika konserwatywna i liberalna. Podmiot- człowiek rodzi się jako istota wyposażona w pewne predyspozycje. Człowiek traktowany jest jako edukatio istota do wykształcenia, wyedukowania.

2. Podmiot od zarania - jest związany z myślą pedagogiki humanistycznej w jej obrębie człowiek jest traktowany jako podmiotowość od urodzenia, a nawet wcześniej ( i od wtedy powinny przysługiwać mu prawa podmiotowości). Prawa podmiotu - prawo do wolności , decydowania o sobie.

3. Podmiot opresjonowany - w tej wersji człowiek traktowany jest jako istota w toku życia społecznego narzuca mu się pewien porządek kulturowy ( habitus). A zatem w tym kontekście edukacja staje się pierwszym ze sposobów przemocy aby ukształtować zgodnie z celami. Teorie pedagogiczne są skoncentrowane aby odkryć, odsłonić te narzędzia opresji. Ta próba zdemaskowania jest punktem wyjścia do podmiotu który się wyzwala.

4. Podmiot emancypacyjny ( wyzwalający się ) - związana jest przede wszystkim z pedagogiką emancypacyjną i pedagogiką oporu, a wszystkie nurty są zorientowane na wyzwolenie się. Wyzwolenie się staje się możliwe tylko gdy odkryjemy przemoc. Pedagogika emancypacyjna jest konsekwencją odkrycia podmiotu opresjonowanego. Jeżeli zrozumiemy przemoc to możemy podjąć działania aby się jej wyzwolić.

Podmiotowość potencjalna :

Koncepcja liberalna w 2 wersjach :

• Zakładająca że człowiek rodzi się zasadniczo zły

• Zakładająca że człowiek rodzi się zasadniczo dobry

Człowiek jest zawsze istotą potencjalnie racjonalną, chodź potrzebuje warunków do rozwoju racjonalności. Ten model teoretyczny został przeniesiony na grunt pedagogiki i nawiązuje do intelektualizmu pedagogicznego, nawiązujący również do pedagogiki herbertowskiej.

Herbart był pierwszym twórcą systemu dedukcyjnego. Jego pedagogika ogólnie związana była z teorią wychowania, odpowiada ona jak wychowywać człowieka, jak ukształtować jego tożsamość, której punktem wyjścia jest pedagogika naukowa:

- etyka - wprowadzamy cele i metody kształcenia

- psychologia do wyprowadzenia metod wychowania

Herbart uważał ,że logiczno dedukcyjny system daje się przełożyć na zasadę kształcenia.

Jego zdaniem tak jak kształtujemy badaczy powinniśmy tak samo kształcić uczniów.

Budował tez zasady wychowawcze. Na terenie nauki tworzy system abstrakcyjnych pojęć. Kształcenie jest wychowaniem dlatego jego koncepcja mówi o łączności kształcenia i wychowania.

Założenia :

- antropologia wychowanek jest ukształcalny

- kształcenie intelektu jest równoznaczne z wychowaniem

- celem kształcenia jest charakter moralny ( matematyka, biologia, chemia )

„tępaki” nie mogą być istotami cnotliwymi

Kształcenie moralne jest związane z formułowaniem charakteru moralnego a on jest związany z dokonywaniem wyborów ( umysł ocenia co jest dobre a co jest złe). - to jest nauczanie wychowujące. Sercem nie można wybierać dobra, lecz tylko rozumem.

Kształcenie moralne przebiega:

- punktem wyjścia jest myśl - jest to wiedza abstrakcyjna, matematyczne kształcenie, mysli logiczne

- uczucia - są indywidualne, jest to punkt wyjścia do kształcenia moralności ( zachowań moralnych)

- zasada - indywidualne wartościowanie, zamienienia się w normę i uogólnienie; to jest słuszne a to nie słuszne

- postępowanie - postępuj tak bo to jest słuszne ( samodzielna decyzja )

Jeżeli jednak założymy, że ludzie wiedzą to co dobre i racjonalne to i tak nie zawsze dobrze postępują dlaczego?

- dla ideologii i innych

Osoby bardzo racjonalne postępują źle.

Kształcenie w ujęciu hermeneutyki:

- na skłonieniu wychowanka aby z własnej woli wybierał dobro, aby ukształtować swój umysł

- on wiedział że nie zawsze jesteśmy pewni czym jest dobro

- to co piękne ukazujemy światu, a to co złe chcemy ukryć

- idea przekłada się na wychowanie człowieka aby wychować moralnych ludzi

Zadania hermeneutyki to 4 idee:

1. Idea wolności wewnętrznej- kiedy możemy działać z naszym wewnętrznym przekonaniem, dotyczy zgodności w myśleniu i postępowaniu

2. Idea doskonałości - odnosi się do sytuacji kiedy nasza wolność i moralność szkoli się w toku naszych wyborów etycznie doskonały jest ten który może wybrać zło a go nie wybiera

3. Idea prawa - odnosi się nie tylko personalnie do jednostki ale do życia społecznego żyjemy wobec innych ludzi kontekst zaczyna wpływać na nasze wybory

4. Idea słuszności - za dobrodziejstwo należy ludzi nagradzać, a za zło (nieposłuszeństwo) ukarać.

H doszedł do wniosku, że im bardziej wykształceni ludzie tym bardziej są skłonni do pokoju.

Podmiotowość od zarania

Człowiek rodzi się jako człowiek z prawem do podmiotowości.

Pedagogika humanistyczna oparta jest na sokrateiźmie-autonomią. Rozwój spontaniczny, a edukacja go ułatwia. Potencjał rozwojowy, rozwoju nie trzeba wymuszać

Sokrateizm to demokratyczna wizja społeczeństwa a to społeczeństwo oparte jest na dialogu.

W odrąbie tej idei celem edukacyjnym jest pozwalać nam abyśmy stali się tym kim jesteśmy według swojego projektu, który tkwi wewnątrz nas, tylko trzeba stworzyć warunki. Ta idea znalazła odzwierciedlenie w naturalizmie XVIII wieku.

J. J.Rousseau - człowiek z natury dobry i plastyczny, ale był podejrzliwy wobec wpływów społecznych. Przymus ma charakter demoralizujący. Wychowanie i edukacja sprzyja rozwojowi ale niczego nie wydobywa. Edukacja najlepiej przebiega z dala od społeczeństwa, czyli poza społeczeństwem tzn., że poza wpływem wychowawczym, odbywa się na łonie natury, dlatego gdy spotyka się z przymusem natury nie ulegamy demoralizacji, nie kształcimy swojego osądu. Przeszkody ze strony ludzi są demoralizujące, a przeszkody ze strony natury są sprzyjające, rozwijające bo powalają nam poznać swoje możliwości.

Dewey teoria wychowania - z takiego wychowania ma być wolny człowiek Dziecko od początku jest zdolne do oceny społecznej, ale jest zależne ekonomicznie, dlatego jest zmuszane. Najgorzej Jest z zadami moralnymi.

Pragmatyzm - opierał się o wizję człowieka, człowiek jest chętny do działania, szkoła odrywa się od życia i zabija .aktywność poznawania świata. Nie pozwalamy im działać i wykorzystywać wiedzy w praktyce. Pragmatyzm to najpierw dostrzeganie, a później rozwiązywanie problemów - zindywidualizowana aktywność. Nauki humanistyczne to te które nawołują do uczynienia dziecka podmiotem, bo może ono nie chce nim być. W pedagogice humanistycznej chodzi aby znajdywać naukę .

Pedagogika sentymentalna i romantyczna

J. J. Rousseau dzieciństwo to niewinność, swoboda, ale dzieci nie są niewinne, są złe walczą o pozycję.

Pedagogika kultury z tym kierunkiem pedagogiczna ludzka tożsamość rozwija się w kontakcie z sferą symboliczną, kulturą ( czytać, podziwiać obraz). Podmiotowość gdy nie będziemy jej przeszkadzać. Tak było do okresu holokaustu. Potem wyłonił się mit podmiotowości, a człowiek został uwikłany w przemoc- społeczną ,klasową. Wówczas pojawili się antypedagodzy, którzy zakwestionowali prawa do wychowywania ludzi, możemy ich tylko kształcić, bo inaczej ich zniewalamy, w ten sposób wyrządzamy im krzywdę a nie pożytek. „ Ręce przecz od dziecka”.

Pedagogika emancypacyjna ona próbuje zmienić strukturę. Szkoła poza realnym społeczeństwem. Pedagogika emancypacyjna odsłania wady szkoły, daje narzędzie do wyzwolenia się tu i teraz.

Pedagogika postkolonialna, postmodernistyczna

Zwątpiły w podmiot racjonalny — on maja charakter humanistyczny na odbieraniu przestrzeni publicznej, która została zawłaszczona., jest sprywatyzowana a edukacja przestaje być struktura ukierunkowana na jednostkę, a kształcili jednostkę do przemysłu.

Edukacja służy korporacjom a reszta jest wyselekcjonowana. Pedagogika krytyczna - dziecko nie jest niewinne.

Edukacja jest pierwszą znikającą przestrzenią tak kształci aby wykształcić.

Pedagogika humanistyczna jest nurtem myślenia o edukacji, traktuje ją jako uspołecznienie człowieka. Jeżeli chodzi o krytykę to jest z różnych poziomów krytykowana:

• Zarówno pedagogika humanistyczna - wewnętrznie

• Inaczej zorientowana myślowo - zewnętrznie

John Holt - pedagogika humanistyczna i humanistycznie zorientowana myśl która stwarza pewne niebezpieczeństwa zarówno dla ucznia jaki i nauczyciela, o to one :

• Uzależnienie od relacji, podmiot ze swoim uczniem ( funkcja wychowawczo - opiekuńcza)

• Każdy kto utrzymuje się z pomagania innym osobom, jest żywotnie zorientowany aby ludzie uzależnili się od naszej pomocy

Pajdocentryzm - stajemy się osobami panującymi w klasie szkolnej.

Nauczyciel ma pewną granicę swobody, może poszerzać prawa podmiotowe, regulować te prawa, równocześnie regulując te prawa zajmuje pozycję arbitralną. Nadużycie prawa które daje nauczyciel skutkuje jego odebraniem. Prawa pełnią funkcję : kary (mniej praw) i nagrody. Prawa podmiotowe są niepodzielne, powinny być imane tnie wpisane w jednostkę i nie mogą być regulowane.

Niesie pewne zagrożenia dla ucznia, jakie; :

• uzależnianie się od pomocy

• wyucza się bezradności

• ubezwłasnowolnienie, nie ponosi odpowiedzialności za swoje czyny ( dlaczego dziecko nie ponosi konsekwencję, bo rodzice za niego odpowiadają, unikanie obciążenia odpowiedzialnością dziecka)

J. Holt uwrażliwia nas, że myśl humanistyczna odbiera ludzką autonomię.

Krytyka z zewnątrz - Lech Witkowski przeciw skrajnym podmiotom.. wybiera podstawowa kategorię myśli humanistycznej, upodmiotowienie ucznia czyli przyznanie człowiekowi pełni podmiotowości od urodzenia i jest w stanie być autonomicznym bo jest w stanie określać dobro i zło.

Autonomia w każdej dziadzinie - Nill:

• spontaniczność

• niewinność

• pragnienie dorastania

• pragnienie odrzucenia świata

Podmiotowość jeżeli nauczyciel skoncentruje się na tym aby upodmiotowić wychowanka to zapomina po co jest nauczycielem - jest nim aby kształcić ( upodmiotowienie to jego rola pomagająca). Rola pedagogiczna - od kształcenia do upodmiotowienia. Rodzica dziecko ma w domu, przyjaciela ma na podwórku itp. A nauczyciel nie może być przyjacielem i nim nie jest. Nauczyciel staje się upozorowanym rodzicem przyjacielem przestaje być nauczycielem. Jeżeli jestem jako nauczyciel taki dobry dla uczniów to będą mnie lubili, a jak nie to co. Jeżeli uczniowie nie akceptują nauczyciela to się wycofujemy z myśli humanistycznej.

Spontaniczność - pedagog humanistyczny wchodzi do edukacji z pewnym wyobrażeniem o człowieku, nie trzeba dziecka rozwijać edukatio tylko pozwolić mu się spontanicznie rozwijać, trzeba mu stworzyć warunki. Nauczyciel ma nie przeszkadzać. Ten pomysł jest niebezpieczny dla nauczyciela i ucznia ponieważ nauczyciela zwalnia z roboty, który ma przedstawić, coś zaproponować. Pedagodzy humanistyczni wychodzą z założenia, że każdy z nas ma impuls który skutkuje swobodnym wylewem. W dziecku trzeba wykształcać zainteresowania. Relacji wiedzy społecznej dzieci uczą się od dorosłych.

Niewinność - pedagodzy humanistyczni zakładali, że dzieci to tabularaza, niewinne stworzonka. Dziecko jest bytem już uwiedzionym ponieważ ma do czynienia z kulturą dziecko jest już ukształtowaną osobą.

Pragnienie dorastania - pedagodzy humanistyczni uważają, że dziecko jest taką osobą, która chce dorastać, rozwijać się . Istnieją też dzieci które gardzą pokoleniem dorosłych. Ponieważ widziały jak dorośli kłamią, kradną, kłócą się i inne, dlatego dorosłość przestała być dla nich atrakcyjna. Odpowiedzialność jest to bardzo nieprzejżalna rzeczywistość. Pedagodzy humanistyczni uważają natomiast że dzieci widzą ten świat jako atrakcyjny. Dzieci chcą dorastać bo widzą świat dorosłych jako atrakcyjny, samo decydowania. Pragnienie zdobywania świata. Charakterystyczne w programach kształcenia jest to że zaczynamy od tego co najbliżej a później co dalsze. Pedagogika humanistyczna że człowiek chce się rozwijać, zdobywać świat. Chcemy się rozwijać w tym co w nas istnieje. Gangi się ogradzają od świata są przykładem stratyfikowania przestrzeni. Młodzież chce się rozwijać w swoich granicach, odróżniając obcych.

Odrzucenie autorytetu. Pedagodzy humanistyczni konsekwentnie go odrzucają. Uważają , że autorytet jest zniewalający, autorytet nie pozwala się nam przeciwstawić, nasze poglądy stają się małe, nieznaczące, autorytet utrudnia rozwój. Czy jest potrzebny autorytet - tak, w każdej dziedzinie każdy ma swój autorytet. Możemy brać pod uwagę pozytywne autorytety. Autorytet z definicji jest to wzorzec pozytywny.

Lech Witkowski napisał książkę o autorytecie, nie o postaci autorytetu, przedstawił autorytet jako kogoś z kim warto wchodzić w spór. Uczniowie wbrew potrzebom. Nurt myśli humanistycznej obrysowuję dużą krytykę.

Podmiot opresjonowany - instytucje wywierają nacisk na jednostkę. W pedagogice naukowo socjalistycznej zaczęto dostrzegać świat wokół.

Lech Witkowski

Z. Kwieciński

T. Szludlarek pisali o tym podmiocie opresjonowanym

Melosik

Rutkowiak

Filozof francuski Michael Foucolut - podmiot doświadcza przemocy symbolicznej. Ludzie doświadczają przemocy fizycznej, werbalnej i przemocy symbolicznej. Przemoc symboliczna - przemoc znaczeń - dyskursy kto, co jak jest w społeczeństwie, wchodząc w społeczeństwo wchodzimy w struktury. Ważną postacią tej struktury jest nauczyciel, który mocą instytucji ma prawo do nas mówić. Foucolut bada różnie instytucje społeczne, również edukacyjne pod kątem przemocy społecznej. Edukacja i szkolnictwo jest dokładną kopią praktyki więziennej, ponieważ ten sam dyskurs wykreował edukacje i więzienie.. Foucolut analizował różnorakie instytucje w toku rozwoju. Wyszedł od problematyki ciała, analizował co się działo do XVIII wieku w średniowieczu, zbrodnia nie godziła w prawo tylko w suwerena który musiał zaprowadzać ład i porządek. Karano zbrodniarzy : obcinano ręce, wypalano znamiona, wieszanie, palenie na stosie, kara oznaczała atak na ciało nie na duszę nikt nie chciał zbrodniarzy naprawiać. Kary drastyczne odbywały się publicznie ponieważ miała odstraszyć, przestrzec innych, ponieważ kara to a mało była potrzebna publiczna męka, kara rekonstruowała władzę. Dzisiaj kara jest więzienie, aby resocjalizowało przestępców. Przestępstwa przeciw prawu i społeczeństwu. Kara śmierci - niepubliczna, nie jest to konieczne bo nie mamy suwerena, który próbował by coś przywrócić, kara śmierci jest łagodna, pozbawiamy kogoś życia w najbardziej humanitarny sposób.

Sąd jest obudowany wiedzą naukową, która łączy się w dwa dyskursy : prawny, poroprawny. Jeżeli jesteśmy w stanie wykorzystać wiedza w celach sądowych, to daje się też ona wykorzystać na terenie edukacji.

Przemoc symboliczna wykształceniu pewnego habitusu. Habitus jest to kapitał kulturowy. Boudiem - habitus - kompleks interionalizacji. Kapitał kulturowy to jest nasz sposób wypowiadania się , język , wiedza, obyczaje, zwyczaje. Podstawą kapitału kulturowego i społecznego jest kapitał ekonomiczny. Ze względu na tożsamość, że definiuje nasze możliwości uczenia się . Przemoc symboliczna jest w tym kontekście wdrażaniem do nowego habitusu. Narzuca się nam dyskurs, język, wiedzę, społeczeństwo bądź pewne warstwy społeczeństwa. Przemoc symboliczna ujawnia się na poziomach :

• teorie feministyczne

Pedagogika oporu

Peter Mclaren - był założycielem teorii oporu, wychodził od założenia, że punktem wyjścia myślenia o szkole nie jest cel, program, relacje tylko opór. Jest on punktem nabycia krytyczności - odmitologizuje szkołę. Uważa, że ludzie powinni nabywać umiejętności stawiania oporu w szkole. Uważał także, że szkoła nie jest po to aby dawać nam strukturę społeczną. Peter Mclaren - szkoła nie jest od wiedzy tylko po to by stabilizować społeczność, jest w czyimś interesie. Trzeba odłożyć spory ideologiczne (krzyże, lektury). W tych sporach nie uczestniczą zainteresowani ( władze szkoły, rodzice, uczniowie).

Jesteśmy selekcjonowani/ratyfikowani.

Maclaren - chodzi mu o odtwarzanie ideologii wyższych.

Szkoła jest niespójna. Szkołą jest miejscem gdzie się toczą spory w związku z tym nie może być instytucją spójną. Spory o interpretację - podręczniki metodologiczne (co autor miał na myśli) - brak zgody na dowolną interpretację.

Interpretować - własne doświadczenia, co to znaczy dla mnie.

W szkole są obecnie spory o interpretację, nie na języku polskim lecz na poziomie programów, ciągle są jakieś dyskusje nad tym jaki program jest potrzebny. Dzisiejszy świat nie potrzebuje wiedzy encyklopedycznej. Nabywanie umiejętności radzenia sobie z nadmiarem informacji. Przedarcie się przez tę barierę informacji (Internet).

Prowokowanie rywalizacji :

- we wszystkich programach można znaleźć jak dzieci mają ze sobą współpracować. Nie umiemy ze sobą współpracować (nie mamy takich zadań), czyli istnieje brak nauki współpracy. Nauczyciele dzielą na grupy, ale zaczyna się rywalizacja, to jest pozorowanie współpracy. Współpraca polega na tym aby powstałą inna jakość niż ten podział na części. Współpraca nie polega na podziale obowiązków. Trzeba usiąść aby grupa porozumiała się i żeby z tego powstało coś innego niż A. Ten element powoduje natychmiastowy opór, ponieważ one nie mają charakteru angażującego. Takie grupy koncentrują się wokół jednego dobrego ucznia. Nie trzeba się przyglądać bliżej programowi kształcenia trzeba spojrzeć na ten ukryty program kształcenia- to kształci habitus. To co się dzieje podskórnie w kształcie habitusu.

Badanie poziomu ukrytego odsłania nam poza celowe działanie, jak się mu przyjrzymy to on odróżnia to co dzieje się w szkole naprawdę. Szkoła jest miejscem walki o władzę. Uczniowie nie chcą się zmęczyć (czy można gadać, jakie klasówki) nauczyciele też walczą między sobą o władzę. Nie jest oczywiste kto tę władzę sprawuje, czasami mają ją nawet uczniowie. Klasa też może podzielić się na pół - sportowcy i uczący się.

Walka o władzę rozstrzygnie się jako niekorzyść nauczyciela. Bywają też klasy gdzie zarządza jedna osoba taka która jest dominująca, władcza, klasa nie pracuje jak jest ona chora.

Zdaniem Mclarena - rytuały władzy dominują w szkole. Mclaren - szkołą jest miejscem tego co jest ukryte pod.

Forma symbolicznego działania - Formy są złożone z gestów, póz, które powołują znaczenia uniemożliwiające artykulację bądź uczniom własnej egzystencji - czyli pewne role społeczne.

Socjolog powiedziałby, że każdy z nas pełni role społeczne, a te role są nakładane na egzystencję. Bo role są takimi maskami jakie przyjmujemy w społeczeństwie.. Tymczasem pod ową rolą kryje się egzystencja, ale to nie jest prawdziwe ja. Chodzi tu o to że jednostka jest zróżnicowana, targana, niepewna ale jest jednocześnie egzystencjalna. Funkcjonujemy w społecznych rolach - tożsamość zawodowa, tożsamość osobista.

Rytuał polega na prezentowaniu gestów i póz zamiast egzekwowaniu własnej egzystencji.

Instytucja nie stwarza nam warunków do nauki. W szkole nikt nie pyta czego i i jak się chcemy uczyć - dlatego szukamy innej egzystencji.

Szkoła realizuje zewnętrze ukonstytualizowane

W szkole jest całe mnóstwo rytuałów :

1. Rytuał nauczania - jest to rytuał, ponieważ ma polegać na obrzędzie inicjacyjnym (od nie tożsamości do tożsamości). Wchodzimy do szkoły jako nie tożsamość a wychodzimy jako tożsamość. Szkołą nie tylko uczy ale także naucza.

2. Rytuał rewitalizacji - wydaje się że jesteśmy partnerami w dyskusji. Ale od czasu do czasu przychodzi czas rytuału rewitalizacji (np. czas egzaminów) i się okazuje że nie jesteśmy partnerami. Wykładowca sprawdza naszą wiedzę. Okresowe przypominanie hierarchii władzy - nasze sądy nie są równoprawne. Jest osoba, która władzą dysponuje i jest osoba która jej podlega.

3. Rytuał oporu - zakwestionowanie świata oficjalnego. Opór jest opozycyjnym zachowaniem ucznia które ma sens symboliczny i praktyczny, kwestionujący potęgę słuszności i prawomocność kultury szkolnej

Mclaren są różne fazy oporu :

1. faza czynna

2. faza bierna

3. faza spontaniczna bądź zorganizowana

Faza oporu czynna :

• próba sabotowania przebiegu lekcji np. uczniowie wypakowują ksiązki przez 15 minut, albo zagadują

Faza bierna oporu :

• milczące przeciwstawianie się kulturze , nie notujemy, patrzymy

Faza spontaniczna - nie zaplanowane

Faza zorganizowana - protesty, petycje

Mclaren uważa, że protesty pytające to są formy przeciwstawienia się szkole instytucjonalnej.

Rodzaje oporu :

1. pierwszym z nich to akty wywrotowe zimnych facetów. Są to uczniowie którzy siedzą w ostatniej ławce, wyluzowani, patrzą pogardliwie, są ordynarni, pewne gesty oporu czapka na głowie, wstają ale każdy ich ruch obraża nauczyciela, każdym gestem, pozą, pokazują jak bardzo gardzą nauczycielem, szkołą. Zimny facet jest ordynarny. Co o takiej postaci myśli pedagog resocjalizacyjny - to przykład ucznia nieprzystosowanego do szkoły. Mclaren uważa, że taka postać jest w szkole bardzo ważna, bo pokazuje że ktoś się nie zgadza ze strukturą i pokazuje to innym . Jest to niezmiernie potrzebna postać daje szanse innym uczniom, że nie można się godzić, ta postać jest ważna dla ucznia.

2. Błaznowanie - uczeń który robi coś takiego na lekcji po czym wszyscy się śmieją przez 15 minut, przez co się nie da prowadzić lekcji. Z błaznem jest trudniej sobie poradzić. Jest opór ponieważ błazen klasowy stanowi wentyl bezpieczeństwa, szkoła i klasa szkolna to mechanizmy władzy, ten spór musi rodzić napięcia im bardziej przerażający nauczyciel tym się bardziej boimy. Nauczyciel z którego się śmiejemy przestaje być groźny. Błazen szkolny bywa aprobowany przez szkołę (zimny facet nie). Natomiast zimny facet jest niebezpieczny dla szkoły. W ten sposób błazen chroni klasę i strukturę szkolną bo gdy się śmiejemy to nie stosujemy innych aktów oporu.

3. Symboliczna interwencja odwrócenie rzeczywistości. Zamienienie władzy, ról na jeden dzień, kiedy to co racjonalne staje się racjonalne, ten co najwyżej spada najniżej. Ta zamiana władzy jest odkrywcza. Pełnimy rolę odmienną.

Mclaren - opór tworzy antystrukturę, każdy uczeń w klasie to jedna rzeczywistość, a w toalecie, na korytarzu, szatniach to jest zupełnie inna rzeczywistość - to jest antystruktura, to jest kultura ulicy, kultura poza oficjalną strukturą. Nie wpływa ona na działanie struktury- dwie rzeczywistości nieuświadomione. Ta antystruktura grozi nam uwięzieniem w strukturze, ona staje się więzieniem bez dróg wyjścia. Dresiarz nie ma po co iść na rozmowę kwalifikacyjną do banku. Opór nie jest emancypacyjny nie zmienia struktury. Jest to tylko jedna z postaci dramatów stawiają szanse ale bez gwarancji. Teorie oporu powodują tylko zyskanie świadomości, by traktować je lepiej. Żeby zmienić strukturę, trzeba podmiotu politycznego, opór wyczerpał podmiotowość.

Pedagogika emancypacyjna

Idea emancypacyjna - dążenie ku wolności

Czym jest wolność ?

- liberałowie - wolność od woli innych osób

- teologia chrześcijańska - umiejętność wyboru moralnego

- neoliberalna - możliwość wyboru

Sama idea emancypacji - jest bardzo stara. Relacje świata ludzi wolnych do nie wolnych - niewolników. Potrzebny był dokument uwalniający połączenie z wolą pana.

Oświecenie rozumie emancypację - oznaczała powiązanie ludzkiej strefy wolności z racjonalnością.

Emancypacja - wyzwolenie się, polegała na byciu racjonalności

Oświecenie zbudowało człowiek miał się rodzić jako istota rozumna, która będzie zdolna nad zapanowaniem nad emocjonalną sferą. Racjonalność ma za zadanie opanowywać, niwelować wpływ emocji na życie społeczne. Człowiek dzięki temu mógł skonstruować takie społeczeństwo które ma być sprawiedliwe.

Hobs - suweren - trzeba ustąpić części praw i przekazać je władcy, lewiatanowi z tego zyskujemy bezpieczeństwo.

Locke - uważał, że ludzie są zasadniczo dobrzy, są zdolni do zawarcia umowy , dodania praw które zapewnią nam bezpieczeństwo.

Pomysł oświeceniowy zatem wyznaczał każdej pojedynczej jednostce zadania które miały zapewnić nie tylko godziwe życie ale również zorganizować życie społeczne. Ten pomysł załamał się w czasie II wojny światowej.

Wcześniej był Marksizm - napisał , że emancypacja jest zadaniem nie jednostkowym tylko zadaniem klasowym, ponieważ relacje władzy układają się pomiędzy klasami, zależą one kto w społeczeństwie (pełni jaką rolę) i w jakim stopniu ma dostęp do narzędzi produkcji. Ludzie przestali być właścicielami młotka i gwoździ i byli właścicielami buta. Relacje kapitalistyczne przynoszą zmianę tego związku, ludzie sprzedawali swój czas. Dochodzi do zniewolenia robotnika, dlatego klasa społeczna chce odzyskać towar wytworzony i to jest emancypacja. Zmienia nam koncepcje emancypacji wiąże ją ze zmianą stosunków produkcji co oznaczało, że przywiązywał wagę do rozumu.

II wojna światowa i analiza holocaustu pokazała do czego jest zdolny ludzki rozum. Rozum nie wiąże się z moralnością.

Freire skonstruował pomysł emancypacji przez dialogowanie tzn. przez komunikowanie się między ludźmi. Szkoła ma być miejscem demokratyzowania się naszych praktyk społecznych. Współcześnie świat wymaga od nas kompetencji komunikacyjnych i ma to się zacząć w szkole. Szkoła ma by c życiem

Mill pisał o tym że rodzina federalna nie jest w stanie przygotować do życia społecznego.

Teologia wyzwolenia - to jest proponuje nam emancypacja przez dialog, już w szkole po to by umieć dialogować kiedy szkołę skończymy.

Giraix - teoria radykalna. Pomysł pokazuje jak w szkole powinny się tworzyć podmiot polityczny czyli podmiot zdolny do podejmowania wyboru. Emancypacja jest immanentna, jest związana z politycznością.

Oświecenie - szkoła nie jest miejscem ujawniania przekonań politycznych.

Emancypacja dla Giraxa jest to tworzenie podmiotu politycznego, takiego który jest w stanie identyfikować się z wzorami politycznymi, dokonywać wyborów, wybierać.

Wszystkie teorie prowadzą emancypację do szkoły. Już małe dzieci mają zdolności polityczne bez wiedzy o tym.

M. M. Czerepaniak Walczak emancypacja - to świadome i trwające w czasie rozpoznawanie własnych ograniczeń, źródeł opresji, podejmowanie działań skierowanych na ich odrzucenie i świadome osiąganie nowych kulwolności ( nowych praw) oraz konsekwentnie i odpowiedzialnie z nich korzystanie. Emancypacja nie jest czymś czym się wyzwalamy nagle, rozpoznajemy własne ograniczenia. Emancypacja jest takim działaniem które domaga się rozpoznania struktury społecznej i nas samych.

Czy dziecko jest zdolne do rozpoznawania źródeł opresji - z całą pewnością

Emancypacja wymaga znakomitego działania, a nie oporu, takiego działania jest ruch związkowy (supermarketów)- powiększa nasze prawa.

Wszyscy chcemy wolności ale nikt nie chce konsekwencji tej wolności czyli odpowiedzialności. W szkole poszerzamy dzieciom zakres emancypacji ale bez połączenia z odpowiedzialnością (mają więcej praw, a nie ponoszą odpowiedzialności).

Skąd się wziął herbamowski pomysł na emancypację?

Emancypacja według Hebermasa - uważa że ludzkim poznaniem rządzą interesy. Mamy różne interesy chcemy nie być głodni w związku z tym trzeba ukierunkować swoją uwagę na świat i znaleźć odpowiednią pracę, która przyniesie nam odpowiednie dochody. Żeby je zaspokoić je skutecznie jest potrzebna komunikacja. W jakiejkolwiek formie. Komunikuję się z ludźmi po to aby lepiej zrozumieć świat to jest interes praktyczny. Interes emancypacyjny czyli nie chcemy być pod presją innych ludzi i okoliczności, chcemy być wolni najbardziej jak się da.

Interes techniczny - służy do zaspokojenia różnorodnych potrzeb, do tego jest potrzebna komunikacja z ludźmi, by lepiej rozumieć świat.

Interes praktyczny - ma komunikację, może mieć ona charakter zapośredniczony

Interes emancypacyjny - ma swoje medium to jest władza, żeby się wyzwolić trzeba zawalczyć o władzę (nie chce być pod presją innych ludzi).

Te podstawowe ludzkie interesy wykreowały pewien porządek w nauce. Nauka odsłania swój teologiczny charakter. Teorie powstają w czyimś interesie. Mamy typy nauka, które realizują te interesy :

- Interes techniczny- realizują nauki przyrodnicze

- Interes praktyczny jest realizowany w naukach humanistycznych, interpretatywnych bo się zajmujemy symbolami wytworzonymi.

- Interes emancypacyjny nie ma swojej nauki, ale potrzebna jest nowa nauka krytyczna, która bada nie tylko jak jest, dlaczego i jaki być powinno. Nauka która powie nam jakiej chcemy rzeczywistości

Pedagogika krytyczna ma związek z pedagogiką emancypacyjną.

Produkt emancypacji czyli wolność

Problem wolności polega na problemie definiowania i problemów realizowania

Izonomia

Wolność negatywna jest wtedy kiedy nikt nam nie zabrania podjęcie studiów. Mogę skorzystać z oferty szkoły wyższej. W pozytywnym znaczeniu wolność jest niewystarczająca kiedy wolność nie polega na naszym wysiłku emancypacyjnym, ale jest nam narzucana, ktoś przyznaje nam szczególne prawa.

Dla M.M. Czerepaniak wolność - ten typ wolności. Wolność od góry nadana jest niebezpieczna dla jednostki, grupy społecznej, są argumenty co się dziej z nauczycielem i uczniem kiedy wolność jest nadana.

Konsekwencje izonomii :

• Mam władze nadawania praw, mogę nadawać pola wolności i mogę je odbierać, zinstrumentalizuję ludzkie prawa - ktoś decyduje, to rodzi poczucie wyższości i siły wówczas zinstrumentalizuje ludzkie prawa

• Protekcjonalność osoba która decyduje co wolno a czego nie może wyodrębniać syndrom dobrego patrona - to ten który włada cudzymi wolnościami. Pełni zatem rolę nie mającą niż wspólnego z emancypacją. Rodzi to absolutnie nie pożądane zachowania, czyli chęć przypodobania się swojemu patronowi. Jest to konformistyczne, muszę się komuś przypodobać by otrzymać pole wolności. Ja wolności nie uzyskuję pewną pracą. Jest to demoralizujące. Wolność nie jest prawem naturalnym w izonomii, tylko można ją od kogoś dostać. Oczekujemy za nie wdzięczności. A gdy się nie doczekamy to mamy do czynienia ze złym wychowaniem to demoralizujące wychowanie i rozkłada strukturę.

Konsekwencje wychowania :

• Zachłystujemy się wolnością, do tego stopnia że nie potrafimy sobie z nią poradzić, ani z niej skorzystać. Wolno nam wszystko i dlatego nie wykonujemy swoich obowiązków. Nie jesteśmy na nie przygotowani . Izonomia - Wolność tego typu sprzyja postawą roszczeniową, skoro nie troszczę się o nią, to nie wiąże tego z własnym wysiłkiem tylko z dobrym patronem

• Nadmierna wolność może zrodzić przymus korzystania z praw. Gdzie wolność nadana nie ma odpowiedzialności. W takiej wolności czujemy jej przymus. Atrakcyjna jest tylko przez pewien czas.

• L. Witkowskiak umiejętności zagospodarowania wolnością

Emancypacja przez dialog jak uczynić społeczeństwo kominkacyjnym.

Bardziej przyjazna przez komunikację. Polityka mówienie własnym głosem. Na poziomie racjonalności potocznej wydaje się że zawsze mówienie własnym głosem. Własnym głosem mówimy gdy wyrażamy własne poglądy na świat.

W każdej grupie wypowiada się kilka osób, a są takie osoby które nigdy nic nie mówią. Uczymy się że tylko jest ważny głoś nauczyciela, natomiast głos ucznia nie jest istotny. Nie warto w ogóle mówić i dlatego wyłania się kultura ciszy. Relacja między kulturą ciszy, a kulturą mówienia jest w każdej klasie.

Freire mówi, że są to grupy wykształcone, uciśnione, mają małą pozycję w klasie. Dzieci mają poczucie że ich głos nic nie znaczy. Uczymy się, że ważny jest tylko głos nauczyciela i to tylko przy klasyfikowaniu - tak wyłania się kultura ciszy.

Freinet jego zdaniem emancypacja ma 2 aspekty :

1. subiektywny - dotyczy naszego własnego losu i uczenia się

2. obiektywny - dotyczy relacji społecznych

Freinet uważa że dzieci powinny uczyć się rzez dialog - uporządkować mowy jakość, a dzięki temu nabywają umiejętności komunikowania się. W szkole nie dialogowujemy, co najwyżej rozmawiamy, uczeń nie jest zainteresowany dialogowaniem i uczeń też nie jest zainteresowany bo nie jest z tego rozliczany. Dialog jest w szkole potrzebny bo żyjemy w społeczeństwie agresywnym. Elity mówią przez media. Bezrobotni, biedni nie mówią. Obiektywna emancypacja - walka przeciwko dominacji społecznej. Dialog jest polityczną praktyką walki z dominacją. Edukacja nie ulega zmianie bo ma swoje sfery ciszy bo w szkole nie mówią uczniowie, nikt też nie dyskutuje z rodzicami. Emancypacja jednostkowa znaczy dla struktury. Minister robi spotkanie z nauczycielami, ale nie bierze ich pod uwagę. W edukacji trzeba zmienić żeby miała dialogowy charakter. Uczenie się i nauczanie to akt deponowania wiedzy przy takim rozumieniu edukacji uczeń jest trupem, jest martwy, ponieważ nic nie robi z tą wiedzą nie przetwarza nie działa, uczeń nic z tą wiedzą nie robi tylko oddaje ją na egzaminie. Żeby z osoby nekrofilnej zrobił się w osobę filną . Żeby uczeń ze słuchacza mógł się zmienić w osobę aktywną, potrzebna jest zmiana w uczeniu się.

Akt emancypacji polega na rozpoznawaniu źródeł opresji trzeba umieć uchwycić strukturę w szerokim kontekście kulturowym. Człowiek powinien kształcić się w kierunku braku - L. Witkowski.

Freinet pisze wyłącznie o działaniu dialogu. Podjęcie dialogu to wytworzenie wspólnoty negocjacyjnej (nasze głosy są również ważne). Gotowość do wali politycznej nie zbrojnej (teologia wyzwoleniowa). Walka polityczna polega na walce na argumenty.

Mill - każda władza ma tendencje do poszerzania swojego działania.

Mechanizmy ograniczania wiedzy - są media, z jednej strony tak z drugiej nie. Poszerzamy kulturę ciszy. Dlaczego nie debatujemy bo się w szkole tego nie nauczyliśmy. Odzyskiwanie sporu życia - przestajemy być intelektualnym trupem, uczestniczymy w negocjowaniu możliwości swojego świata.

My funkcjonujemy w różnych instytucjach które narzucają nam różne gry, przyjmujemy jakieś warunki ale jednocześnie coś tworzymy.

3 fazy aktywności emancypacji :

1. roszczeń - należy mi się, żądam, każdy z nas taką fazę przechodzi, jest ważna bo pozwala uświadomić sobie czego chcemy. Trzeba wiedzieć co jest dobre a co złe. Jest to faza która może emancypację zablokować (na etapie żądań), nie chce nic zrobić ale chce

2. aspiracji - wówczas nie żądam ale chciałbym, wyobrażam sobie, a więc kreuję świat, ale odrywam się od postaci patrona nie stawiam żądań konkretnej osobie. Jeżeli chcę być niezależny to muszę znaleźć dobrze płatną pracę aby ją dostać muzę mieć odpowiednie kwalifikacje. Jeżeli o czymś marzę to potrafię do tego dążyć.

3. dążeń - przestaję marzyć a zaczynam działać, walczę wyeliminowanie zachowań. Trzeba przekroczyć pewne schematy zachowania. Emancypacja ma miejsce w sferze dążeń i wtedy zmienia się mój los, świat wokół mnie, ludzie wokół mnie.

Emancypacja ma wymiar nie indywidualny ale społeczny.

Emancypacja to potężny wysiłek, czasem wymaga wiele ryzyka.

Bo tych opresji doświadczamy wiele bo jak się zawalczyło trzeba zrezygnować, ugiąć się i wrócić do pola marzeń.

Podmiotowość polityczna

Tożsamość zdolna do wyborów, krytycznego myślenia, to nie oznacza udziału tożsamości w polityce, a negocjowanie to nie znaczy że to jest nowa wiedza ale jest nowa dla kogoś - dla ucznia. Miejsce tworzenia znaczeń. Jest nim też nasza kultura bardziej lub mniej przyjazna jednostce. Żeby tak patrzeć na strukturę trzeba znać ucznia skąd on jest.

Uczeń nie jest z nikąd jest z skądś ma swoje doświadczenia, przeżycia, wiedzę. Punktem wyjścia, jest postawienie problemu czego w edukacji się często nie czyni możliwe na każdym przedmiocie. Zaczynanie od problemu sprawa angażująca którą się warto zająć. Można to robić przez (postawienie problemu) inną organizację wiedzy. Np……………., można powiedzieć to i to do…………., albo pokazać nowe wersje podmiotowości, czyli jak jednostka może dążyć do wiedzy w świecie.

Pierwszy typ myśli pedagogicznej- poznajemy to wtedy nie mamy czym negocjować, jeżeli mamy różne wersje podmiotowości, to mamy pole negocjacyjne.

Wspólnota negocjacyjna to możliwość przyznania wszystkim podmiotom edukacyjnym prawa do mówienia, ale każdy ma potencjalną możliwość mówienia, ma szansę na tworzenie własnej wiedzy.

Drugie założenie to tworzenie podmiotowości politycznej- podmiot wybierający - powstaje kiedy edukację traktuje się jako element etyczny. Ma być zdolny do dokonywania wyborów w oparciu o hierarchię wartości. Dokonujemy wyboru a wybór jest oparty o pewną hierarchię wartości. W edukacji każda myśl, treść jest poprzedzona hierarchizacją wartości. Edukacja jest z natury polityczna - nauczyciel dokonuje wyboru o charakterze moralnym, kierując się systemem wartości.

Każdy nauczyciel w każdym swoim działaniu dokonuje wyborów. Podmiot polityczny jest to podmiot wybierający na podstawie hierarchii wartości. Jeżeli jesteśmy zmuszeni do określonego działania to nie ma w czym wybierać, nie jesteśmy podmiotem politycznym.

Wybór jest znaczący bo kiedy wybieramy to konstruujemy własne życie, własne życie, umiejętności, wybór jest szczególną szansą obrony przed manipulacją - manipulacja to działania które skłaniają podmioty do aktywności celów które nie są całkiem świadome. Żeby rozpocząć manipulację potrzebny jest krytyczny pogląd rzeczywistości, to nie jest łatwe, sytuacje społeczne bardzo często przytłumiają naszą świadomość np. przez automatyczne działanie. Czasem dopiero po latach stajemy się tego świadomi.

To edukacja ma być takim miejscem gdzie będą tworzone podmioty polityczne. Od czasu do czasu ludzie artykułują swoją wolę. Jest to też sposób do obrony przeciwko komonizacji wysiłek emancypacji nigdy nie idzie .na marne, wytwarzają się narzędzie polityczne.

Krytyka pedagogiki emancypacyjnej

Antropologia - człowiek dobry skoro jest zdolny do zmieniania świata. Niektórzy im więcej wolności mają ale są obciążeniem innych - zniewalają ich.

Antyutopie - odwrócone utopie

Poszerzanie pól wolności w toku edukacji powoduje to osamotnienie, człowiek jest coraz bardziej pozostawiony sam sobie. Jeżeli tę przestrzeń wykorzystamy np. na samodokształcanie to dobrze, ale dziecko rozwija się w kontekście z rzeczami i ludźmi. Pozostawienie samemu sobie wolności jest destruktywne.

Interwencja w sensie uobecnienia jest potrzebna. Kolejny ośrodek kształcenia to powiązanie roli edukatorów w imię nie ingerencji, nie chce naruszać czyjejś wolności dlatego nie chce nikomu nic organizować (każdy sam sobie zorganizuje wolność). Jest to unikanie odpowiedzialności za pośrednictwem edukatorów - zyskanie sympatii uczniów.

Oderwanie od świata rzeczywistego. Wzrost zysku tak samo myślimy o wiedzy jest ona przekładana na zysk, a jeżeli się nie da to jest zbędna.

Zastosowanie, odtwórczych.

Jeżeli założymy, że człowiek jest dobry to ciężko dopatrzyć się w nim złą. Nie szukamy przyczyn w jednostce tylko przyczyn społecznych.

Są one usprawiedliwieniem. Dość trudno odczytać zachowanie w kontekście odpowiedzialności.

Obawa lub lęk przed agresją - ………..działań pedagogów. Wycofanie się z kontekstów - wychowanie bezstresowe. Obawa przed ograniczeniem ludzkiej wolności, a to……………. to unikanie…………… i odpowiedzialności.

Czym różni się emancypacja od izonomii

12

---