1. Komunikowanie: istota i typy

Komunikowanie to rodzaj kontaktu nawiązanego za pomocą zmysłów lub specjalnych narzędzi (środków komunikowania) między co najmniej dwoma osobami, z których jedna (nadawca) przekazuje drugiej (odbiorca) za pomocą zrozumiałych dla nich obu znaków pewne treści pojęciowe lub emocje z zamiarem wywołania u odbiorcy określonych reakcji. To czy do komunikowania dochodzi, czy nie, zależy zarówno od rodzaju zachowania, jak i sytuacji nadającej mu jakieś znaczenie. Aby doszło do komunikowania muszą zostać spełnione pewne warunki:1. Styczność fizyczna między N i O: a) kontakt bezpośredni-wzrokowy, słuchowy; b) kontakt pośredni-przez urządzenia, np. kartka papieru, telefon 2. Istnienie przekazu zbudowanego ze znaków (określonych w danej kulturze form zachowań), którym można przypisać znaczenie 3. Istnienie kanału komunikacyjnego-świadomość że jedna osoba chce drugiej coś przekazać

W momencie komunikowania dochodzi do kodowania i dekodowania informacji przez uczestników procesu komunikowania. Komunikowanie jest zawsze czynnością zamierzoną i celową: człowiek komunikuje coś innym i chce coś przez to osiągnąć. Integralnymi składnikami komunikowania są skupienie uwagi i dekodowanie przekazu, natomiast pozostałe reakcje odbiorcy są skutkiem komunikowania.

Typy komunikowania: 1.Interpersonalne między osobami lub szerszą zbiorowością, ale osobisty kontakt 2. Masowe: duża skala, środki techniczne, jednokierunkowość, niesymetryczność relacji 3. Instytucjonalne: między instytucjami lub instytucją a konsumentem

2. Środki komunikowania (media)

Środki komunikowania to zachowania, przedmioty i urządzenia, które mogą pełnić funkcje symboliczną oraz utrwalać i przenosić w czasie i przestrzeni wszelkie nośniki tej funkcji, tzn. znaki i ich konfiguracje (przekazy).Ze względu na charakter kanału komunikowania media można podzielić na:1. Środki prezentacji (wyrażania):wszelkie formy ludzkiego zachowania werbalnego i niewerbalnego (głos, wyraz twarzy, ruchy rąk i całego ciała); 2. Środki reprezentacji (rejestracji):narzędzia i urządzenia techniczne przystosowane do utrwalania werbalnych i niewerbalnych komunikacyjnych zachowań człowieka oraz niektórych właściwości rzeczywistości-kamera, magnetofon. Każdy z tych środków rejestruje tylko pewne własności rzeczywistości i częściowo je transformuje; 3. Środki transmisji: urządzenia i ich zespoły służące do powielania i przenoszenia zarejestrowanych przekazów-odbiorniki radiowe i TV, łączność tel

3. Znaki i kody - ogólna charakterystyka

Znak to związek dwóch elementów: znaczącego (fizyczna postać znaku np. słowo, rysunek) i znaczonego (pojęcie lub obraz myślowy). Związek między tymi elementami ma zawsze charakter konwencjonalny, co wynika z wyraźnej i precyzyjnej umowy lub umowy przyjętej na zasadzie zwyczaju. Problem pojawia się z komunikacyjnymi zachowaniami niewerbalnymi, którym trudno jest przypisać formę znaków. Aby znaki mogły być użytkowane na gruncie mediów muszą zostać usystematyzowane. Jedną z form systematyzacji jest kod. Kod to system reguł, który każdemu wyraźnie wyodrębnionemu elementowi znaczącemu przyporządkowuje jeden i tylko jeden wyraźnie wyodrębniony element znaczony. Wśród kodów można wyróżnić: 1. Dyskretne-zbudowane ze skończonej liczby wyraźnie wyodrębnionych elementów znaczących i znaczonych, np. sygnalizacja drogowa 2. Ciągłe-obejmujące niemożliwą do wyodrębnienia mnogość elementów znaczących i znaczonych 3. Logiczne-stosowane w nauce, silnie skonwencjonalizowane, jednoznaczne, np. symbole chemiczne 4. Społeczne-o różnym stopniu konwencjonalizacji 5. Estetyczne-stosowane w sferze twórczości artystycznej

4. Co to jest dyskurs?

Dyskurs to sposób posługiwania się językiem na poziomie powyżej zdania, jego obrazowego równoważnika, obejmujący zarówno środki werbalne jak i niewerbalne. Dyskurs powstaje i rozwija się w toku praktyki komunikacyjnej określonej części społeczeństwa, która za pomocą swoistych konstrukcji językowych oraz form prezentacji rzeczywistości wyraża i prezentuje spójny zestaw znaczeń dotyczących ważnego dla niej obszaru. Owe znaczenia służą części społeczeństwa, która stworzyła dyskurs i wykorzystuje go do naturalizacji tych znaczeń.

Dyskurs nie tylko nadaje sens społecznemu doświadczeniu jednostek, ale także kształtuje ich społeczną tożsamość. Służy utrzymywaniu lub walce o zmianę pozycji danej zbiorowości w stosunkach władzy i zależności.

Wyróżniamy dyskurs: 1.Ze względu na podział ról płciowych w społ:a)patriarchalny-zapewnia dominację mężczyzn b)feministyczny-wyraża dążenie kobiet do poprawy pozycji 2.Ze względu na podziały klasowe a)konserwatywny b)liberalny c)socjalistyczny

W każdej dziedzinie tematycznej występuję wiele różnych dyskursów różniących się punktem widzenia, sformalizowania i instytucjonalizowania: a)dyskurs potoczny b)religijny c)prawniczy d)naukowy e)dziennikarski

5. Ogólny model komunikowania

O rzeczywistym przebiegu i efektach komunikowania decyduje zarówno odbiorca i nadawca. Komunikowanie jest zawsze interakcją, ponieważ w każdej jego fazie działanie (akcja) nadawcy musi być sprzężone z działaniem (reakcją) odbiorcy. Możliwość nawiązania i utrzymania kontaktu zależy od sposobu postrzegania przez odbiorcę stosunku między nim a nadawcą. To z kolei zależy od sposobu autoprezentacji nadawcy oraz wyrazistości zawartej w przekazie instrukcji odbioru-to jak przekaz ukierunkuje odbiorcę. Istnieją 2 typy przekazów wpływających odmiennie na jego interpretację:1. Dzieło otwarte: kody słabo skonwencjonalizowane i wieloznaczne, co powoduje różność interpretacji; głównie kody estetyczne 2. Dzieło zamknięte: kody skonwencjonalizowane oparte na sztywnych ramach narracyjnych; kody logiczne

Odbiorca może zastosować 3 sposoby odbioru:1. Dekodowanie preferowane-interpretacja zgodna z oczekiwaniami N;2. Dekodowanie negocjowane-interpretacja częściowo zgodna z oczekiwaniami N;3. Dekodowanie opozycyjne - interpretacja sprzeczna z oczekiwaniami N

6.kryteria oceny ważności aktu komunikowania

Nasze wypowiedzi wytworzone w akcie komunikacji, skierowane do O powinny zobowiązywać go do odp. Najlepiej jeśli będzie to reakcja zgodna z naszymi oczekiwaniami. To czy reakcja taka będzie (i czy w ogóle będzie jakakolwiek) zależy od tego czy odbiorca uzna przekaz za ważny. Kategoria ważności aktu komunikowania wiąże się z ze stosunkiem N do O,czyli, że N ma ważną sprawę i poważnie traktuje O- zwraca się do niego w dobrej wierze a przekaz nie ma charakteru manipulacji czy żartu. Istnieją 4 cechy przekazu i właściwości N. Aby odbiorca uznał ważnośc aktu komunikacyjnego musi oceniać przekaz jako: -zrozumiały-świadczący o komunikatywności N; -prawdziwy-wskazujący na znajomość rzeczy i wiedzy N; -szczery- sugerujacy prawdomówność N; -słuszny- wynikający z prawomocnych działań N

7. Kompetencja komunikacyjna - elementy składowe

Kompetencja komunikacyjna to zdolność do komunikowania obejmująca całość wiedzy, umiejętności i sprawności porozumiewania się człowieka z otoczeniem z pozycji N lub O przekazów werbalnych i niewerbalnych. Elementy kompetencji komunikacyjnej: 1.Czynnik semantyczno-syntaktyczny: repertuar kodów, języków, konwencji i schematów narracyjnych wykorzystywanych przez jednostkę do konstruowania i odczytywania przekazów. 2.Czynnik pragmatyczny: znajomość norm społecznych i wzorów zachowań regulujących przebieg interakcji w zależności od charakteru, celu, sytuacji. 3.Czynnik sprawności: stopień biegłości posługiwania się środkami komunikowania i dokonywania ich zmiany w trakcie interakcji. 4. Czynnik zaangażowania: ogół predyspozycji, skłonności i nawyków warunkujących typ (czynne, bierne) i poziom uczestnictwa jednostki w różnych typach i formach komunikowania.

Ilu uczestników komunikowania, tyle różnych kompetencji komunik. Kompetencje kom. poszczególnych jednostek zawierają zarówno elementy indywidualne, jak i typowe dla szerszych zbiorowości społecznych. Jednak podstawowym czynnikiem porozumiewania się N i O jest to, by przekaz mieścił się w obszarze wspólnym dla ich kompetencji komunikacyjnych.

8. Kompetencja ogr. i rozb. - element. składowe

każdy czynnik wpływający na wykształcenie jednostki, kształtuje równocześnie jej kompetencję kom. Edukacja formalna odgrywa kluczową rolę w rozwijaniu się kompetencji, którą możemy podzielić na: Kompetencja ograniczona: 1.proste konstrukcje językowe; 2.brak dystansu do własnej wypowiedzi; 3.obecność zwrotów socjocentrycznych; 4.brak planowania dłuższych wypowiedzi; 5.ubogie słownictwo; 6.koncentracja na danym bezpośrednio konkrecie; 7.zorientowanie na powierzchniowe związki przyczynowe zbieżne w czasie i przestrzeni; 8.szukanie związków instrumentalnych i podobieństw; 9.brak uogólnienia danych bezpośrednich; 10.nieumiejętność przechodzenia od abstrakcji do konkretu i na odwrót Kompetencja rozbudowana: 1.złożone konstrukcje językowe; 2.dystans do własnej wypowiedzi; 3.obecność zwrotów egocentrycznych; 4.umiejętność planowania dłuższych wypowiedzi; 5.bogate słownictwo; 6.uniwersalizm i abstrahowanie od bezpośrednich danych; 7.szukanie ukrytych związków i przyczyn odległych od siebie w czasie i przestrzeni; 8.logiczno-pojęciowa analiza zjawisk; 9.częste uogólnienia danych bezpośrednich; 10.łatwe przechodzenie od abstrakcji do konkretu i na odwrót.

9. Cechy kobiecego i męskiego stylu komunikowania

efektem uwarunkowań biologicznych, kulturowych i społecznych jest utrzymywanie się wyraźnych różnic w sferze komunikowania mężczyzn i kobiet. Styl kobiecy: 1.staranność i poprawność mowy;2.krótsze zdania, częste wyolbrzymienia, porównania, metafory;3.rzadkie używanie form bezosobowych;4.używanie różnych czasów;5.wypowiedzi łagodzące ocenę; 6.wciąganie do rozmowy innych, zachęcanie do kontynuowania tematu;7.dłuższe utrzymanie kontaktu wzrokowego z rozmówcą, minimalizacja przestrzeni i dystansu;8.duża zdolność jednoczesnego analizowania informacji werbalnych i nie werbalnych;9.częste ujawnianie stanów emocjonalnych;10.w momencie zaniepokojenia mówienie o kilku sprawach naraz;11.częste rozmowy na tematy osobiste;12.dużo czasu na analizę różnych punktów widzenia;13.tematy rozmów proponowane przez kobiety podejmowane są tylko w 36%;14.tematem rozmów są inni ludzie i powiązania między nimi;15.informowanie o niewiedzy; Styl męski:1.niezbyt staranna artykulacja, dużo błędów gramatycznych;2.dłuższe zdania, rzadkie wyolbrzymienia, porównania i metafory;3.częste używanie form bezosobowych;4.częste użycie czasu teraź;5.wyraźne podawanie własnej oceny i nastawienia;6.założenie, że gdy ktoś ma coś do powiedzenia sam wtrąci się do rozmowy;7.krótki kontakt wzrokowy, dystans do rozmówcy;8.koncentracja na werbalnej lub niewerbalnej stronie wypowiedzi;9.milczenie w zdenerwowaniu, zamykanie się w sobie;10.ukrywanie stanów emocjonalnych;11.w zaniepokojeniu mówienie o jednej konkretnej rzeczy;12.niechętne rozmawianie o sobie;13.powaga w trakcie rozmowy;14.szybkość podejmowania twierdzeń;15.narzucanie planu rozmowy

10. Typy instytucji nadawczych

Instytucje nadawcze obejmują nadawców radiowych i TV, wydawców prasowych, dystrybutorów nagrań wideo oraz gier komp. Mogą one zajmować się projektowaniem, wytwarzaniem i rozprowadzaniem przekazów swoich lub rozpowszechnianych przez inne media. Najważniejszym rodzajem ich działalności jest doprowadzanie przekazów do publicznego obiegu, co zależy m.in.od typu instyt nadawczej i jej infrastruktury i zasobów kadr.

Pod wzgl własności wyróżnia się: 1.Własność prywatną-właścicielem osoba fizyczna, grupa osób fizycznych lub prywatne przedsięb 2. Własność państwową lub publiczną-państwo, instyt państwowa 3.Własność organizacji społecznych-org, fundacja politycz społeczn religijn.

Ze względu na sposób i cel działania: Media komercyjne: z reguły prywatne przedsiębiorstwa, których celem jest dążenie do zysku, sposobem jego pomnażania-polityka nastawiona na rozrywkę przyciągającą szeroką widownię i zapewniającą zyski ze sprzedaży czasu reklamowego. Media publiczne: przeważnie korporacje publiczne lub instytucje państwowe powołane do pełnienia służby publicznej w dziedzinie edukacji i kultury. Ich działalność jest nadzorowana i kierowana przez ciała kolegialne na mocy ustaw i statutów. Granice ich niezależności wyznaczają regulacje prawne, zadania programowe. Media niekomercyjne: stanowiące zazwyczaj część szerszych struktur organizacyjnych (partie polit, kościoły). Pomagają one w realizowaniu interesów jednostki macierzystej, której władzom przysługuje decydujący głos w sprawach kadrowych, programowych. Pozostałymi środkami kontroli są prawne i ekonomiczne gwarancje.

Ze wzgl na orientację:-ortodoksyjna-m. niekomercyjne- pokazywanie i interpret rzeczywistości z perspektywy określonego zestawu poglądów, propagowanie określonego światopoglądu; -heterodoksyjna-m publ-odzwierciedla różnorodność orientacji myślowych dyskursu publiczn.;-melodoksyjna-m komercyjne-połączenie konwencji melodramatu w sferze poetyki przekazu i stylistyki sloganu w sferze dyskursu, gdzie każdy może odczytać przekaz po swojemu.

11. Cechy instytucji nadawczych

Sposoby organizacji: 1.Organizacja strukturalna: układ komórek i pionów grupujących pracowników określonych specjalności. Określa pozycję i sytuację każdego pracownika i reguluje przebieg jego kariery. Zazwyczaj polega na wyodrębnieniu zasadniczych pionów zarządzania i pionów organizacyjnych - ekonomicznego, produkcyjnego i programowego. Ich ważność zależy od charakteru mediów (w med. komerc najwazniejszy pion ekonom). 2.Organizacja dynamiczna: powoływane do realizacji konkretnych przekazów grupy zadaniowej, które kierują się planem i układem czynności realizacyjnych pozwalających na wyprodukowanie przekazu w najkrótszym czasie przy najmniejszych kosztach.

Rodzaj zatrudnianych pracowników:1. Twórcy i wykonawcy: opracowują koncepcję przekazu i wykonują czynności realizacyjne w toku produkcji. Wynagradzani są za oryginalność, jakość i kreatywność. 2. Pracownicy pomocniczo-twórczy. 3. Pracownicy inżynieryjno-techniczni. 4. Pracownicy administracyjno-biurowi. 5. Menadżerowie i personel kierowniczy

Prawne normy działania: prawo medialne ma hierarchiczną strukturę: zapisy konstytucyjne, (np. gwarancja wolności słowa), ustawy, kodeksy, rozporządzenia KRRiT. ogól tych norm tworzy ramy prawne regulujące działanie instyt nadawczych

12. Przekazy masowe

Masowość przekazów oznacza, że istnieją one w wielkiej liczbie egzemplarzy i skierowane są do dużych zbiorowości odbiorców. Oprócz cech indywidualnych mają też takie, które pozwalają łączyć je w pewne grupy, np. gatunki. Poszczególne przekazy masowe mogą mieć silniej lub słabiej zarysowaną tożsamość gatunkową. Gatunki różnią się między sobą pod względem treści i formy, zależnie od tego do jakiej grupy O są przeznaczone. Przekazy masowe mają publiczny charakter-skierowane do nieograniczonej i nieokreślonej liczby odbiorców, chociaż ich dostępność nigdy nie jest całkowita ze względu na bariery ekonomiczne, techniczne lub kulturowe. Przekazy masowe są istotnym elementem sfery publicznej, w której możliwa jest dyskusja pomiędzy elitami politycznymi, gosp oraz społecznościami obywatelskimi.

Do cech charakterystyczn przekazów masowych zaliczyć można: -cykliczność- wprowadzanie do obiegu w regularnych odstępach czasu przekazów powiązanych tematycznie i utrzymanych w podobnej konwencji lub spiętych klamrą formalną; -techniczna reprodukcja-mechaniczne produkowanie wielu egzemplarzy w przypadku druku-gazet, w przypadku radia i TV polega to na docieraniu przekazu do wielu odbiorników; -schematyczność- zewnętrzna-podporządkowanie schematowi porządkującemu całą ofertę treściową; wewnętrzna-podporządkowanie schematycznej konstrukcji poszczególnych przekazów

13. Typy zbiorowości odbiorczych

1. Masa społeczna: zróżnicowana pod względem społecznym, ekonomicznym i kulturalnym zbiorowość anonimowych jednostek, między którymi występują interakcje i niewielka wymiana doświadczeń, spoiwem są media masowe 2. Audytorium: odbiorcy traktowani jako konsumenci przekazów masowych i reklamowanych w mediach produktów oraz usług; odbiorcy konkretnego przekazu. 3. Publiczność: odbiorcy traktowani jako obywatele świadomi swoich praw i obowiązków, poczuwający się do odpowiedzialności za sprawy publiczne; odbiorcy pewnej liczby przekazów pewnego typu-suma pewnej liczby audytoriów pokrywających się ze sobą. Statystycznie: 1. Publiczność przeciętna: O wykazują średnią częstotliwość kontaktu z danym typem przekazu. 2. Publiczność okazjonalna: O wykazują rzadką częstotliwość kontaktu z danym typem przekazu 3. Publiczność klubowa: O wykazują większą niż średnią częstotliwość kontaktu z danym typem przekazu

Czynniki społ warunkujące formułowanie się audytoriów: 1.ogólne warunki społeczne i kulturowe (wiek, wykształcenie, stan rodzinny); 2.dostępność ze względu na tryb życia i zajęcia; 3.zwyczaje korzystania z mediów; 4.preferencje treściowe, gusty; 5.znajomość propozycji alternatywnych; 6.kontekst odbioru (obecność innych ludzi, możliwość decydowania o wyborze przekazu); 7.wcześniejsza promocja przekazu; 8.czas i miejsce prezentacji.

Typy audytoriów: -grupa społeczna, zbiorowość wyodrębniona ze względu na cechy społ., polit, relig, silne pocz tożs; -kultura gustu: podobne potrzeby intelektualne i emocjonalne; -grupa fanów: wykazuje zainteresowanie autorem lub wykonawcą; -audytorium kanału lub medium: spontaniczna i z przyzwyczajenia, ma poczucie odrębności o konsumenckim charakt

14. Psychologiczne i społeczne aspekty relacji przekaz-odbiorca

Proces komunikowania masowego polega na jednokierunkowym porozumiewaniu się ludzi, których dzieli dystans przestrzenny, a często czasowy. Każdy przekaz jest skierowany do jakiegoś odbiorcy, przy czym można wyróżnić przekazy "zwracające się" do odbiorcy, np. prezenter mówiący do widzów, oraz takie, które tylko coś pokazują lub opisują. Konstrukcja tych pierwszych dąży do uczynienia z odbiorcy obserwatora świata przedstawionego w pozycji np. badacza, ciekawskiego sąsiada, przypadkowego gapia, naocznego świadka a nawet uczestnika. Gdy O odczyta trafnie "instrukcję odbioru" przekazu powstaje silna więź emocjonalna wiążąca go z przekazem, która nabiera nawet charakteru psychologicznej interakcji. W przypadku przekazów jawnie i bezpośrednio zwracających się do O traktowany jest on jak partner czy interlokutor.Przykładem są programy radiowe i TV do których włączać się mogą słuchacze i widzowie stając się niejako współtwórcami. Bezpośrednie sprzężenia zwrotne sprzyjają aktywizacji O i przyczyniają się do demokratyzacji procesu komunikowania.

15. Czynniki determinujące rozwój mediów masowych

1.orientacja monokauzalna:-Teoria determinizmu technologicznego-praprzyczyną rozwoju w dziedzinie komunikowania jest postęp techniki. W efekcie pojawiają się coraz doskonalsze media, których techniczna natura determinuje formy organizacji społecznych i sposób postrzegania świata. -Teoria determinizmu polityczno-ekonomicznego: kapitał, interesy i polityka wywierają decydujący wpływ na rozwój i działanie mediów.Interesy ekonomiczne czynią z mediów masowych obszar inwestycji przynoszących ogromne zyski.Przekaz traktowany jest jak towar, któremu towarzyszą intensywne zabiegi marketingowe.W sferze ideologii działa imperatyw polit

2. O. strukturalna-prasę zrodziły potrzeby nowego kapitalistycznego i przemysłowego systemu społecznego, który cechowała ekspansywność, kompleksowość oraz centralizacja życia politycznego, ekonomicznego i kulturalnego. Miała zapewniać szybki obieg inform,zaspokajać potrzeby związane z rosnącym zasięgiem operacji przemysłowo-handlowych. Kino doskonale zaspokajało rosnące zapotrzebowanie na atrakcyjną rozrywkę. Fotografia zaspokoiła częstą potrzebę przedłużania kontaktów międzyludzkich, związaną z większą mobilnością społeczną. Dawała namiastkę osobistej styczności. Telefon jeszcze pełniej przedłużał potrzebę kontaktów w sferze stosunków prywatnych, jak i zawodowych czy publicznych. W miarę pojawiania się kolejnych, coraz doskonalszych środków komunikowania, ich parametry techniczne wyprzedzać zaczęły sposoby definiowania zawartości i funkcji samych przekazów.

16. Stadium elitarne i masowe cyklu komunikowania masowego

media masowe pojawiają się na pewnym etapie społ i cywil rozwoju, stają się integralnym elementem formacji cywilizacyjnej czyli społ przemysłowego. Po wielu zmianach systemowych w tym społecz wyłania się następna formacja cyw-społ informacyjne. Stadium elitarne występuje w początkowym okresie, gdy nowe medium poszukuje dopiero swego miejsca w życiu społecznym i jest dostępne niewielkiemu gronu elitarnej publiczności. Dostęp do niego ograniczają bariery techniczne (niewielka produkcja lub import), ekonomiczne (stosunkowo wysoka cena) i kulturalne (niejasność co do intelektualnego i artystycznego potencjału nowej techniki). Stadium elitarne jest więc oswajaniem się z nową techniką oraz poszukiwaniem jej tożsamości tzn. takiej formuły programowej, która przekształciłaby nowe medium z ciekawostki w narzędzie komunikacji. Ważną rolę odgrywa tu zasada zapożyczeń i modyfikacji. To, czy nowe medium stanie się środkiem komunikowania zależy od bilansu korzyści i kosztów zarówno po stronie N. jak i O. Natomiast Stadium masowe jest czynnikiem popularyzacji danego medium. O pułapie umasowienia decyduje nasycenie danym medium oraz wielkość audytoriów. Odbiorcy muszą "wygospodarować" coś dla nowego medium kosztem innych zajęć i innych mediów. W przechodzeniu do stadium masowego, które wiąże się z oczywistym zwiększeniem dochodów osiąganych przez nadawców stosuje się dwie metody: -dostosowanie poziomu przekazu do odbiorców z wykształceniem podstawowym, przez co stają się one zrozumiałe dla wszystkich; -respektowanie pluralizmu zainteresowań i zawieranie w ofercie przekazów skierowanych do różnych subkultur gustu i grup fanów.

17. Stadium specjalizacji i multimedialne cyklu komunikowania masowego.

Podczas procesu umasowienia następuje powiększenie dystansu i luki między kulturą elitarną i masową. Rośnie bowiem odsetek ludzi z wykształceniem średnim i wyższym oraz różnicują się profile wykształcenia i specjalizacje zawodowe. Rodzi się więc zapotrzebowanie na przekazy o dużym stopniu trudności i większym zróżnicowaniu tematycznym, które nie mieszczą się w opozycji kult masowa-elitarna. Przez kumulację 3 czynników: wykształcenie, zamożność, czas wolny powstają warunki sprzyjające specjalizacji poszczególnych nadawców oraz kanałów dystrybucji przekazów. Stymulatory specjalizacji, czyli 3 czynniki wymienione wyżej oraz populacja powodują przejście komunikowania masowego ze stadium popularyzacji w stadium specjalizacji. Tak więc między obiegiem elitarnym a masowym powstaje szereg obiegów tematycznych o różnej dynamice i skali masowości. Specjalizacja komunikowania wg zawartości kanałów: -wewnętrzna- poszczególne przekazy w ramach kanału poświęcone są konkretnej dziedzinie tematycznej, -całościowa- wszystkie przekazy w ramach jednego kanału dotyczą jednej dziedziny; wg składu odbiorców- terytorialna-cała oferta skierowana do ludzi z określonego terenu, -przedmiotowa- cała oferta skoncentrowana na sprawach interesujących daną kateg odbiorców z różnych miejsc i środowisk.

W momencie umasowienia pojawia się problem fragmentacji rynku mediów przy rosnących kosztach produkcji. Procesy odśrodkowe, mnożące media i rozdrabniające obiegi komunikacyjne ustępują procesom dośrodkowym. Instytucje nadawcze zaczynają stawiać na kompleksową obsługę odbiorcy w zakresie i na poziomie odpowiadającym jego potrzebom. Dochodzi do integracji różnych mediów w ramach jednego kanału dystrybucji, np. ta sama grupa medialna redaguje prasę motoryzacyjną oraz programy radiowe i TV o tej tematyce. Multimedialność zwiększa zakres i różnorodność przekazów w postaci wyspecjalizowanych kanałów czy pakietów. Sprzyja integracji wszystkich typów komunikowania.

18. Funkcje komunikowania masowego: typologie

Lasswell: 1.Obserwacja otoczenia: media dostrzegają ważne i interesujące zmiany w środowisku naturalnym i społecznym oraz informują o nich. Do spraw ważnych należą:wydarzenia stwarzające zagrożenia lub szanse dla ludzi, instytucji i społeczeństwa. 2.Korelacja reakcji na otoczenie: media dostarczają wzorów skoordynowanego działania zmierzającego do zwalczania zagrożeń oraz podtrzymują wzory organizacji społeczeństwa. 3.Transmisja dziedzictwa:przekazywanie elementów dorobku przeszłych pokoleń dotyczacych skutecznego działania.

Wright dodał: dostarczenie rozrywki czyli relaksacja i redukowanie napięć, a Lasswellowskie zmienił na: 1.informacyjna 2.interpretacyjna 3.socjalizacyjna

Lazarsferd i Merton:1. Funkcja nadawania statusu: nadawanie rangi ważności kwestiom publicznym, ludziom, organizacjom, poprzez pokazywanie w mediach; 2. Funkcja wzmacniania norm społecznych: nagłaśnianie i piętnowanie odstępstw od norm społecznych. 3. Narkotyzująca dysfunkcja: uzależnienie odbiorców od środków przekazu, tworzących sztuczny powierzchowny kontakt z rzeczywistością

McQuail:1. Informacja: o zdarzeniach i warunkach w kraju i na świecie; stosunki związane ze sprawowaniem władzy; 2. Korelacja: wyjaśnianie, interpretowanie i komentowanie znaczeń wydarzeń i informacji; dostarczanie oparcia autorytetom i normom; socjalizowanie; 3. Ciągłość: wyrażanie dominującej kultury oraz rozpoznawanie subkultur; współtworzenie, podtrzymywanie wspólnych wartości; 4. Rozrywka: przyjemność, możliwość odprężenia i oderwania od rzeczywistości; redukowanie napięć społecznych 5. Mobilizacja: kampanie na rzecz celów społ.

19. Rola i zadania mediów w warunkach demokracji liberalnej

Media są jednym z podstawowych podmiotów demokratycznych stosunków politycznych i społecznych. Występują w roli pośrednika między poszczególnymi członami strukturalnymi społeczeństwa i państwa. Działają na rzecz rozwiązywania konfliktów i budowania konsensusu społecznego. Wspomagają inne mechanizmy demokratyczne. Stymulują nawiązanie interakcji między podmiotami społecznymi co prowadzi do aktywizacji społeczeństwa. Media budują zainteresowanie sprawami społecznymi i przyczyniają się do kształtowania opinii publicznej. Pobudzają do uczestnictwa w życiu politycznym. Media pełnią różne zadania: 1. Informowanie o zdarzeniach dotyczących ważnych kwestii społecznych, ważnych decyzjach i działaniach władz. 2. Edukowanie poprzez umożliwienie poznania rzeczywistego znaczenia i wagi poszczególnych "faktów" i ich wpływu na funkcjonowanie demokratycznych mechanizmów i instytucji. 3. Dostarczanie podstaw do debaty o istotnych kwestiach społecznych ułatwiającej formowanie i wyrażanie pluralistycznej opinii publicznej. 4. Nadawanie rozgłosu działaniom władz i org polit

20. Media masowe jako instrument marketingu politycznego

Marketing polityczny to ogół metod i środków za pomocą których sztaby wyborcze starają się pozyskać wyborców. Jego celem jest stworzenie i spopularyzowanie wizerunku polityka jako atrakcyjnego kandydata poprzez wyeksponowanie jego kwalifikacji, umiejętności, zasług.

Plan wykorzystania w tym celu mediów jest niewątpliwie kluczowym ogniwem całej kampanii. Często podporządkowywane mu są pozostałe środki taktyczne. Szczególnie ważna jest reklama polityczna działająca zarówno na intelekt, jak i emocje odbiorców. Wyróżnia się: a)autoprezentacja; b)gadająca głowa-kandydat przedstawia swoją hierarchię problemów i swoje propozycje ich rozwiązania; c)negatywna - reklama wskazuje słabości przeciwnika;

d)koncepcyjna - przedstawia „wielkie idee” kandydata, który sam nie występuje; e)porównawcza-porównanie rywali; f)dokumentalna-sceny z życia kandydata; g)opinie ludzi z ulicy; h)świadectwo uznania-znane osobistości popierają kandydata; i)reportażowa.

Bywa, że większy wpływ niż reklamy na wynik wyborów mają wpływ debaty kandydatów w telewizji. Zmienia się charakter kampanii-bardziej liczy się komunikatywność niż sam program.

21.Relacjonowanie kampanii wyborczych przez media.

Ograniczenia kampanii wyborczych prowadzonych wedle zasad marketingu polit. powinny i mogą być równoważone przez relacje dziennikarskie. Wizerunki kandydatów kreowane przez sztaby wyborcze nie zawsze odpowiadają prawdzie. Zadaniem dziennikarzy jest to wyjaśnić trzymając się zasad obiektywizmu poprzez: 1.Przybliżanie sylwetek kandydatów: kim są, skąd pochodzą, kogo reprezentują, czy posiadają odpowiednie kwalifikacje do sprawowania stanowiska na które kandydują 2.Ustalenie hierarchii problemów i priorytetów zawartych w programach wyborczych a zwłaszcza określenie kluczowych tematów kampanii i porównanie stanowisk poszczególnych kandydatów odnośnie tych tematów 3.Informowanie o przebiegu kampanii poszczególnych kandydatów: podróżach, spotkaniach z wyborcami, udziale w imprezach, przy czym media powinny utrzymać równy dystans do wszystkich kandydatów 4.Analizowanie strategii, taktyki i planu kampanii poszczególnych kandydatów, pracy ich sztabów, wykorzystania mediów 5.Przypominanie o wadze i znaczeniu wyborów w warunkach demokracji liberalnej, prawach obywateli, zasadach prawa wyborczego i procedurze wyborczej 6.Wyrażanie nastrojów społ. towarzyszących kampanii w tym prezentowanie wyników badań opinii publicznej

Mimo powszechnej akceptacji tych zadań nie zawsze wcielane są one w życie, szczególnie w przypadku mediów komercyjnych. Kandydaci i ich zwolennicy oskarżają media o tendencyjność polegającą na lekceważeniu w relacjach czy nawet pomijaniu kandydata lub przedstawianiu go w niekorzystnym świetle. Pojawia się zjawisko wrogich mediów polegające na tym, że zwolennicy każdej ze stron odbierają neutralne, zrównoważone przekazy jako wrogie, faworyzujące oponentów. Zarzuty tendencyjności przekazów sprowadzają się do oskarżeń o trywializowanie kampanii wyborczej i całych wyborów. Relacje dostarczają mniej informacji o poglądach i kwalifikacjach kandydatów niż płatne reklamy przygotowane przez sztaby wyborcze. Nie pomaga to wyborcom w podejmowaniu racjonalnych decyzji.

22.Media masowe w sytuacjach kryzysowych.

Kryzys to zdarzenie lub ciąg zdarzeń, które godzą w podstawowe mechanizmy systemowe i stwarzają bezpośrednie niebezpieczeństwo dla jednostek lub grup, obniżają poczucie bezpiecz. Kryzys zawsze prowadzi do spadku zaufania do instytucji systemu i podważenia autorytetu państwa. Kryzysy mogą być związane z charakterem ustrojowym państwa (upadek rządu, strajki), żywiołowym rozwojem cywilizacji i gosp. (katastrofy ekologiczne, załamanie koniunktury) lub przyczynami naturalnymi tzn. klęskami żywiołowymi. Media masowe są w szczególny sposób uwikłane w opozycję stabilność - kryzys. Z jednej strony potrzebują stabilnych warunków rozwoju, z drugiej strony kryzys jest doskonałym materiałem dla atrakcyjnych relacji i okazją do odegrania ważnej roli społ. Media lubią kryzysy kontrolowane, zwłaszcza polit. i często eksponują je, a nawet fabrykują. W sytuacjach kryzysowych władze oczekują od mediów nie tyle pomocy w postaci zatrzymania jednych informacji a nagłaśniania innych, co by pokazywało, że władze panują nad sytuacją, mają plan działania i skutecznie go realizują. W przypadkach działań wojennych cenzura zwykle tłumaczona tajemnicą wojskową ma uczynić z mediów narzędzie propagandy Dla mediów komercyjnych kryzys to przede wszystkim spektakl, opowieść o zmaganiach ludzi i instytucji broniących świata i systemu przed niebezpieczeństwem. Potęgowaniu napięcia służy stygmatyzacja i demonizacja sprawców kryzysu i gloryfikowanie każdego działania mającego na celu ich pokonanie. Niejednokrotnie media prowokują kryzysy w łonie elit rządzących poprzez ujawnianie przypadków łamania prawa przez urzędników. Czasami potęgują nastroje niezadowolenia i frustracji w społ. co prowadzi do zamieszek i eskalacji przemocy.

Stadia udziału mediów w kryzysie: 1.Media obserwują i relacjonują przebieg wydarzeń. 2.Pojawiają się oskarżenia o manipulowanie mediami. 3.Media stają się neutralnymi uczestnikami wydarzeń. 4.Media stają się zaangażowanymi uczestnikami wydarzeń. 5.Działalnia mediów spotykają się z krytyką władz zwalczających kryzys, które pragną uzyskać kontrolę nad działaniem mediów. 6.Samoobrona mediów.

23.Komunikowanie masowe w gospodarce rynkowej.

Dla funkcjonowania gosp. rynkowej niezbędne są trzy warunki: 1.Własność prywatna-podstawowe instrumenty działalności gosp. należą do osób fizycznych, którym konstytucja zapewnia nienaruszalność, ochronę prawną i możliwość swobodnego dysponowania własnością. 2.Indywidualna przedsiębiorczość-siłą napędową działalności gosp. jest pomysłowość i zaradność jednostek, które kierując się chęcią zysku i ambicjami tworzą dobrze prosperujące przedsiębiorstwa rywalizujące z innymi. 3.Wolny rynek-wartość ekonom. dóbr i usług kształtuje się w procesie wymiany i oparta jest na zjawiskach popytu i podaży. Brak barier ograniczających wejście na rynek powoduje powstanie wolnej konkurencji

W sytuacji gospodarki rynkowej media stanowią narzędzia strategii marketingowej, której celem jest scharakteryzowanie produktu na tle innych dostępnych na rynku oraz wskazanie grupy społ. dla której przedmiot jest przeznaczony. Szczególnie ważna jest przy tym reklama. Ponieważ nośnikiem reklamy są media, urastają one do rangi ważnego stymulatora obrotu rynkowego. Media ograniczają się w modelu gosp. rynkowej do przekazu jednokierunkowego: od instytucji gosp. do konsumentów. Dotyczy to reklamy, jak i informacji ekonom. Media z jednej strony same rywalizują na rynku, z drugiej pomagają innym podmiotom gosp. w ich rywalizacji.

24.Rynek mediów masowych - struktura własności i charakter oferty.

Media komercyjne: z reguły prywatne przedsiębiorstwa, których celem jest dążenie do zysku, sposobem jego pomnażania polityka nastawiona na rozrywkę przyciągającą szeroką widownię i zapewniającą zyski ze sprzedaży czasu reklamowego. Media publiczne: przeważnie korporacje publiczne lub instytucje państwowe powołane do pełnienia służby publicznej (misji) w dziedzinie inf. edukacji i kultury. Ich działalność jest nadzorowana i kierowana przez ciała kolegialne na mocy ustaw i statutów. Granice ich niezależności wyznaczają regulacje prawne, zadania programowe oraz środki ekonom. Media niekomercyjne: stanowiące zazwyczaj część szerszych struktur organizacyjnych (partie, związki zawodowe, kościoły) pomagające w realizowaniu interesów jednostki macierzystej, która ma decydujący głos w spawach kadrowych, programowych. Pozostałymi środkami kontroli są prawne i ekonom. gwarancje.

Rynek medialny jest rynkiem podwójnym składającym się z rynku przekazów i rynku reklamy. Rynek przekazu to ogół przekazów inf. i rozrywkowych oferowanych wszystkim odbiorcom przez wszystkie media. Rynek reklamy to wydzielone w ofercie programowej czas i powierzchnia, które media sprzedają firmom i instytucjom dla reklam. Rynek medialny charakteryzuje wysoki stopień koncentracji własności. Przebiega on w dwóch wymiarach: 1.poziomym - łączenie mediów tego samego rodzaju działających na różnych rynkach 2.pionowym - łączenie mediów różnego rodzaju działających na tym samym lub różnych rynkach. Koncentracja własności na rynku prasowym ma głównie znaczenie ekonom.: wynika z uprzywilejowanej pozycji wydawców mających silną pozycję na rynku dzięki wchłonięciu mniejszych konkurentów. Konkurencja niszczy konkurencję poprzez wyłonienie się kilku lub jednego potentata co prowadzi do powstania monopolu lub oligopolu.

Z założeń wynika, że media prezentują zróżnicowaną ofertę, przy czym zróżnicowanie to obejmuje: odzwierciedlanie różnic społ., dostęp do różnych punktów widzenia i szeroki wybór oferowanych treści. Koncentracja własności powoduje spowolnienie i ograniczenie różnicowania oferty mediów pod tymi względami. Jeden dysponent decyduje, które punkty widzenia znajdą odzwierciedlenie, jakie tematy zostaną podjęte. Dochodzi do zjawiska upodabniania się zawartości programów, audycji szczególnie w przypadku mediów masowych. Zjawisko konwergencji kanałów prowadzi do upodobnienia się oferty różnych nadawców - wzrost udziału rozrywki, mniej ambitnych pozycji, podobne programy.

25.Funkcjonowanie rynku mediów masowych.

Funkcjonowanie rynku medialnego opiera się na strategii produktu, której celem jest skupienie i utrzymanie uwagi pożądanego audytorium. Produktem tym jest przekaz. Rynkiem medialnym rządzi zasada: im atrakcyjniejszy program tym liczniejsze i atrakcyjniejsze dla reklamodawcy audytorium. Mediom chodzi więc o wyprodukowanie jak najatrakcyjniejszego przekazu po kosztach niższych od zakładanych wpływów z dystrybucji i sprzedaży przestrzeni i czasu reklamowego. Strategia rynkowa mediów opiera się głównie na rozrywce najsilniej przyciągającej uwagę. Koszty i ryzyko produkcji przekazu określają dwa czynniki: gwiazdy i standaryzacja przekazu. Gwiazdy podnoszą koszty i atrakcyjność przekazu, natomiast standaryzacja czyli formatowanie przekazu według schematu zmniejsza koszty i ryzyko. Zazwyczaj nadawcy działający na dużych rynkach i zajmujący silną pozycję pozwalają sobie na kosztowne realizacje oparte na oryginalnych formatach i gwiazdach. Inni korzystają ze sprawdzonych formatów lub kupują licencje. Względy komercyjne nie wpływają bezpośrednio na pracę dziennikarzy w dużych mediach. Inaczej wygląda to w mediach regionalnych i lokalnych (tanie metody, naciskanie na dziennikarzy). Często dochodzi do przekształcenia zwykłej pracy dziennikarza w zrytualizowaną konkurencję, w której liczy się tylko bycie najlepszym od innych, co wynika z podporządkowania logiki zawodowej logice rynku. Ogromną rolę w funkcjonowaniu rynku medialnego mają badania marketingowe, zwłaszcza audytoryjne i czytelnicze. Stanowią one o wyborze strategii programowej i są podstawą wyceny czasu i przestrzeni sprzedawanych reklamodawcom.

26.Reklama w mediach.

Reklama jest obecnie jedną z postaci komunikowania masowego. Ma ona skupić uwagę odbiorcy, uzmysłowić mu istnienie danego produktu i wywołać chęć jego posiadania. W reklamie wszystko podporządkowane jest temu celowi. Doprowadzono także do perfekcji rozmaite techniki perswazji. Reklama komercyjna nakłania do kupna określonych towarów lub usług, ale spełnia też inne funkcje: 1.Różnicowanie produktów: pewne produkty z natury lub wskutek standaryzacji produkcji są do siebie podobne i tylko dzięki nadawaniu im przez reklamę indywidualnego wizerunku czy popularyzację marki mogą być przez konsumentów odróżniane. 2.Nadawanie produktom wartości symbolicznych np. środki higieny osobistej = zdrowy wygląd itp. 3.Kształtowanie potrzeb-wzmacnianie lub rozbudzanie potrzeb człowieka oraz kreowanie nowych. 4.Propagowanie konsumpcyjnego stylu życia-wpajanie, że dobra materialne pomagają w rozwiązywaniu życiowych problemów, realizacji marzeń i aspiracji. 5.Sprawowanie kontroli społ.-utrwalanie przekonań o właściwych rolach, zachowaniach czy stosunkach społ. 6.Instrumentalizacje kultury-korzystanie z symboli i schematów kulturowych

Jedną z cech reklamy jest symboliczne transformowanie przez nią produktu co stwarza obietnicę symbolicznej transformacji samego konsumenta, jego sytuacji społ. a nawet stylu życia. Ta logika jest skuteczna, gdy ciąg skojarzeń zakładany przez autorów przekazu reklamowego zostanie przez O prawidłowo zdekodowany. Przekaz musi więc być wyrazisty, zrozumiały i dostosowany do psychiki O, do której dociera poprzez perswazję emocjonalną lub racjonalną.

27.Doktryna autorytarna.

Doktryna to uszczegółowiona ideologia. W odniesieniu do mediów oznacza każdą normatywną teorię mediów, która określa zadania, zasady działania mediów oraz nadaje tym działaniom sens. Doktryna autorytarna sięga swoimi korzeniami ideologii i tradycji państwa feudalnego. Główną jej przesłanką jest przekonanie o słabości i niedoskonałości natury ludzkiej, która nie jest zdolna do samodzielnego rozwoju poza zbiorowością zorganizowaną i kontrolowaną przez państwo. W człowieku i społ. tkwi pewien potencjał twórczy, lecz może się on zrealizować z pożytkiem dla jednostki i zbiorowości tylko w ramach państwa. Siłą napędową państwa jest mądrość i wola władcy sprawującego władzę samodzielnie lub przy pomocy wąskiej grupy. W takim systemie media działają na rzecz umacniania władzy przywódcy, budowania jedności narodu i mobilizacji społ. do realizacji celów wskazanych przez przywódcę. Gwarancją skutecznego pełnienia tej służebnej roli jest system kontroli państwa nad mediami,czyli: 1.Koncesjonowanie nadawców-działają legalnie ci, którzy uzyskali pozwolenie 2.Cenzura prewencyjna-wstępna kontrola publikacji, audycji zakazująca treści podważających zaufanie do przywódcy lub negujących zasadę prymatu państwa. 3.Represje prawne. 4.Subwencje, dotacje, ulgi-kontrola pozytywna.

W sprawowaniu autorytarnej kontroli nad mediami pewną rolę odgrywa Kościół katolicki, który wykształcił rozbudowany system instytucji i praktyk nastawionych na kontrolowanie mediów. Obecnie państwa demokratyczne stosują niekiedy praktyki autorytarne w postaci regulacji prawnych i środków kontroli mediów na wypadek np. stanu nadzwyczajnego. Ograniczają one w jakimś stopniu swobodę działania mediów.

28.Doktryna liberalna.

Doktryna liberalna uznaje prymat jednostki i społ. nad państwem i sprawującymi władzę. Główną jej przesłanką jest przekonanie o racjonalności natury ludzkiej-człowiek jest istotą rozumną, posiada wrodzoną zdolność odróżniania dobra i zła. Powinnością państwa jest tworzenie ram prawnych gwarantujących ochronę interesów człowieka i możliwość budowania dobrobytu. Każda jednostka i całe społ. może dokonywać racjonalnych wyborów tylko wtedy, gdy ma dostęp do różnych poglądów, opinii, idei. Musi więc istnieć wolny rynek idei, gdzie każdy może swobodnie przedstawiać swój punkt widzenia na sprawy publiczne i poznać poglądy innych. Rolę wolnego rynku idei najlepiej sprawują media działające bez żadnych zewnętrznych ograniczeń i otwarte na wszystkie poglądy. Pomagają jednostkom w lepszym rozumieniu otaczającej je rzeczywistości i kierowaniu własnymi sprawami, a społ. w wyborze programów i rządów najlepiej służących interesom publicznym. Media sprawują także kontrolę nad rządem i całym aparatem władzy poprzez uważne obserwowanie poczynań wszystkich trzech władz oraz elit biznesu. Sprawdzają, czy postępują one zgodnie z prawem, czy przestrzegają procedur demokratycznych i czy realizują wytyczone im przez społ. cele. Nagłaśniają przypadki łamania prawa lub naruszania demokracji przez osoby sprawujące władzę. Doktryna liberalna przyznaje mediom status czwartej władzy, którą sprawują w imieniu i interesie obywateli poprzez kontrolowanie prawomocności i etyczności działania instytucji państwowych oraz realizowanie postulatu oświecenia publicznego. Granice wolności mediów są jednak wyznaczone. Nie mogą one naruszać sfery prywatności żadnego człowieka, chociaż w przypadku osób publicznych nie jest to tak jasno sprecyzowane. Obszarem sporu jest ochrona porządku publicznego i bezpieczeństwa państwa. Nawoływanie do obalenia legalnych władz czy podżeganie do buntu to przestępstwo. Czasem na media rozciągany jest obowiązek ochrony tajemnicy państwowej.

29.Doktryna odpowiedzialności społecznej.

Doktryna odpowiedzialności społ. opiera się na założeniu, iż każdemu prawu odpowiadać musi określony obowiązek. Wolność mediów musi być równoważona ich odpowiedzialnością wobec społ. Media mają być wolne i niezależne, ale równocześnie należy je traktować jako instytucje publicznego zaufania, obarczone pewnymi obowiązkami na rzecz społ. i ponoszącymi z tego tytułu przed nimi odpowiedzialność moralną i prawną. Media powinny więc: 1.Dostarczać prawdziwą, wszechstronną i zrozumiałą relację o wydarzeniach w kontekście, który nada im znaczenie 2.Służyć jako forum do wymiany komentarzy i krytyki 3.Ukazywać reprezentatywny obraz grup tworzących społ. 4.Troszczyć się o prezentowanie i wyjaśnianie celów i wartości społ. 5.Zapewniać pełny dostęp do wiadomości.

Głównym podmiotem mającym wprowadzać doktrynę są same media. Ich działania powinny przebiegać dwutorowo: z jednej strony mają one chronić swoją niezależność od nacisków ze strony biznesu i świata polityki, z drugiej strony mają się poddać samoregulacji w postaci dobrowolnie opracowanych. przyjętych i przestrzeganych kodeksów etycznych i zawodowych. Powinno pomagać im w tym społ. za pomocą rozmaitych instytucji społ. i form aktywności. Państwo nie może natomiast ingerować bezpośrednio w sferę komunikowania masowego. Powinno tworzyć prawne gwarancje wolności i niezależności mediów i taką politykę wydawania licencji nadawczych, która zagwarantuje pluralizm w eterze. Może wspierać nadawców służących interesowi publicznemu poprzez ulgi finansowe czy subwencje. Doktryna odpowiedzialności społ. najbliższa jest ideałowi mediów jako niezależnego pośrednika w stosunkach władzy między systemem i światem życia odbiorców, a to jest kardynalny warunek demokracji politycznej i społ.

30. Media masowe a stosunki władzy: teoria hegemonii.

Teoria hegemonii, zaproponowana przez włoskiego marksistę A. Gramsciego, jest jedną z teorii krytycznych. Odrzuca ona determinizm ekonomiczny i przyjmuje bardziej woluntarystyczne spojrzenie na życie społeczne, które wskazuje ideologię jako główny filar władzy w systemie społecznym. Klasa, która pragnie sprawować hegemonię, ma do dyspozycji 2 systemy instytucji: 1.społeczeństwo polityczne (państwo, system praw); 2.społeczeństwo obywatelskie (partie, instytucje ze sfery nadbudowy). Pozwala to klasie dominującej sprawować pełną, tzn. nie tylko polityczną, ale także kulturalną hegemonię, zapewniając sobie konsens, czyli przyzwolenie mas na sprawowaną przez siebie władzę. Dzięki temu klasie panującej udaje się przekonać inne klasy do dobrowolnego zaakceptowania idei, wartości moralnych, światopoglądu i przywództwa tej klasy. Modyfikacje wprowadzone przez brytyjskie badania kultury sprowadzają się do 4 punktów: 1. Stosunki kapitalistyczne są wpisane w stosunki dominacji mężczyzn nad kobietami i cały patriarchalny porządek społeczny. 2. Ideologia patriarchalnego kapitalizmu zajmuje pozycję dominującą wśród różnorodnych ideologii społ. 3. W strukturze przekazów masowych dyskursy grup podporządkowanych reprezentowane są zwykle w ograniczonym zakresie i wypaczonej postaci. 4. Utrzymanie hegemonii polega na takim ograniczeniu negocjacyjnego odbioru przekazu przez grupy podporządkowane, by akceptowały one zasadnicze przesłanki, na których opiera się ideologia patriarchalnego kapitalizmu. Utrzymaniu hegemonii służą niemal wszystkie typy przekazów medialnych. Jednak pierwszorzędna rola przypada tym gatunkom popularnej rozrywki, które utrwalają dominację mężczyzn nad kobietami. W ofercie telewizyjnej kierowanej głównie do mężczyzn i chłopców będą to seriale kryminalne i przygodowe, pokazujące różne warianty męskości. Przeciwwagą gatunków „męskich” są gatunki typowo „kobiece”, np. telenowele i opery mydlane, a także gatunki „rodzinne”, jak np. komedie sytuacyjne. Umiejętna konstrukcja fabuły oraz konwencje gatunkowe popularnych seriali stają się narzędziem władzy-powodują, że pluralizm dyskursów w obrębie świata przedstawionego podlega hierarchizacji, która zapewnia dominującą pozycję ideom i wartościom klasy panującej.

31. Koncepcja służby publicznej mediów publicznych

8 zasad: 1.Powszechnej dostępności programów-nadawcy publiczni powinni docierać do wszystkich zakątków kraju tak, aby wszyscy obywatele mogli mieć swobodny i równy dostęp do całej oferty programowej; 2.Dążenie do zaspokajania wszystkich gustów i zainteresowań- programy publ. radiofonii i telewizji powinny być tak zróżnicowane pod względem treści i formy przekazów, aby wszystkie grupy społ. znajdowały w nich pozycje dostosowane do swoich potrzeb, możliwości, upodobań; 3.Szczególnej troski o potrzeby mniejszości, zwłaszcza upośledzonych fizycznie lub społ-nadawcy publ. powinni przygotowywać dla nich specjalne audycje, pomagające im w pokonywaniu trudności życiowych; 4.Działania na rzecz rozwoju sfery publicznej-zwracając się do O jako obywateli, powinny budzić ich zainteresowanie sprawami publ., skłaniać do myślenia w kategoriach interesu społ., wzmacniać poczucie tożsamości społ. i przynależności narodowej; 5.Oddania sprawie edukacji publiczności-powinny wprowadzać do nadawanych programów treści oświatowe, wzbogacające wiedzę obywateli o społ, demokracji i całym otaczającym świecie; 6.Zachowania dystansu wobec wszystkich grup interesu-muszą troszczyć się o utrzymanie niezależności programowej, w tym zwłaszcza zachować odporność na naciski ze strony rządu, kół politycznych i gosp.; 7.Tworzenia zachęt do rywalizacji o jakość programu, a nie o liczbę odbiorców-dążyć do tego, by były to programy najwyższej jakości, a także by „programy popularne były dobre” zaś „programy dobre były popularne”; 8.Zagwarantowania producentom programu znacznego zakresu swobody twórczej-możliwości eksperymentów formalnych i pozostawienia im dużej wolności intelektualnej;

32. Uwarunkowania działalności instytucji nadawczej: ogólna charakt.

I. Uwarunkowania zewnętrzne: 1. W obszarze relacji między państwem i mediami:

-środki prawne które obejmują:-regulacje ogólne-dotyczące wszystkich podmiotów gospod. i inst. społ.(kodeks handlowy);-regulacje szczegółowe-dotyczące tylko mediów masowych (prawo prasowe);-decyzje i orzeczenia-dotyczące poszczególnych instytucji nadawczych (koncesje nadawcze);-środki ekonomiczne-od polityki podatkowej przez opłaty czy odpisy aż po bezpośrednie subwencje; 2. Relacje z klientami-najważniejsi są reklamodawcy i sponsorzy. Przekazy mają przyciągnąć tych odbiorców, którzy są dla nich publicznością docelową;

3.Relacje między mediami a światem polityki: Media publiczne-silne partie starają się wprowadzić „swoich ludzi” do ciał zarządzających tymi mediami, a także zdobyć wpływy na niższych szczeblach zarządzania; Media komercyjne-politycy mogą występować w roli klienta, wykupując przestrzeń dla swoich reklam wyborczych; media mogą zasilać ich fundusze wyborcze licząc na późniejszą wdzięczność polityków; 4. Relacje z konkurencją

Budowane na kilku płaszczyznach: a) oferta programowa; b) sprzedaż usług reklamowych

Obie relacje mogą opierać się na: a)konfrontacji-różni nadawcy rywalizują poprzez podnoszenie atrakcyjności oferty lub obniżanie ceny reklam; b)koegzystencji-podział rynku już się dokonał i nikt nie chce lub nie jest w stanie go naruszyć; c)kooperacji-różne media zwracają się do różnych odbiorców, nie stanowią dla siebie bezpośredniej konkurencji i organizują wspólne przedsięwzięcia; 5. Relacje z odbiorcami: a) troskliwy stosunek N do O; b) cyniczny stosunek N do O. Im liczniejsze audytoria, tym łatwiej podlegają depersonalizacji, stając się dla nadawcy agregatem abstrakcyjnych danych, wskaźników, cyfr, wykresów, etc.

6. Relacje ze źródłami-3 płaszczyzny zależności: a)efektywność źródła-mediom zależy na źródłach, które działają w sposób planowy i przewidywalny; są to: agencje inf., agencje public relations, rzecznicy prasowi ; b)pozycja i znaczenie źródła-inst. wpływowe politycznie i silne ekonom. mają z reguły większą siłę przetargową i łatwiej umieszczają w mediach korzystne dla siebie inf.; c) „ramy odniesienia” relacji między źródłem i nadawcą-stopień rozbieżności lub zbieżności ich biurokratycznych funkcji, celów działania, wartości, pozycji społ., itp

II. Uwarunkowania wewnętrzne:1.Prawa i ingerencja właścicieli-Wraz z rozwojem skali działania i rozrostem struktury organizacyjnej nadawcy możliwości bezpośredniego zarządzania maleją i właściciele wielkich organizacji medialnych-sieci, koncernów-skazani są na bardziej pośrednie metody kierowania działalnością nadawczą. Im większa struktura organizacyjna i bardziej rozproszona własność, tym większa depersonalizacja władzy-mniej liczą się indywidualne koncepcje i pomysły, bardziej rozpoznanie rynku i wymogi marketingu. W porównaniu z mediami komercyjnymi sytuacja mediów publicznych jest z jednej strony prostsza, gdyż nie mają one konkretnych właścicieli, z drugiej bywa bardziej złożona, gdyż uprawnienia właścicielskie może wykonywać kilka organów władzy, które nie muszą działać zgodnie. 2. Orientacje i dylematy pracowników-Większość zawodów medialnych cechuje niska profesjonalizacja, tzn. brak jasnego zdefiniowania kwalifikacji i reguł działania wyznaczających standard profesjonalizmu, a to - w połączeniu z kultem indywidualizmu i talentu - sprzyja rozwijaniu różnych ideologii zawodowych.

33. Cele polityki informacyjnej mediów masowych

Głównym czynnikiem determinującym rangę ważności celów polityki informacyjnej jest typ instytucji nadawczej i jego orientacja programowa. W przypadku mediów publ hierarchia jest następująca: I. Dostarczanie wiedzy, II. Perswazja, III. Rozrywka; Media komerc podzielić można na.:-media elitarne-cele jak media publ; -media popularne: I. Rozrywka, reszta zależy od odbiorców. Przy mediach niekomerc.: I. Perswazja, II. Dostarczanie wiedzy, III. Rozrywka.

Celem informacji dziennik. jest zbieranie, porządkowanie i przekazywanie odbiorcom wiedzy o rzeczywistości. Media komerc. zwracające się do publiczności masowej opisują głównie świat życia „zwykłych ludzi” ujmowany z perspektywy wiedzy potocznej, odwołując się do zdrowego rozsądku, codziennego doświad. i mądrości życiowych. Media komerc, nastawione na publiczność elitarną opisują głównie działanie systemu z perspektywy wiedzy naukowej, zostawiając pewien margines wiedzy potocznej. Media publiczne starają się uwzględniać w opisie świata oba typy wiedzy, unikając skrajnych punktów widzenia, specjalizują programy inf., dostosowując je do poziomu intelektualnego różnych grup odbiorców. Media niekomerc zwracają się zwykle do wąskiego kręgu odbiorców. Kwestią polityki inf. tych mediów jest rozległość perspektywy poznawczej. Media religijne obejmują zwykle szeroki krąg spraw i starają się przeniknąć możliwie głęboko w obszar wiedzy potocznej; media propagujące jakąś ideologię często odwołują się do perspektywy naukowej.

Wartości i oceny są integralnym elementem opisywanej rzeczywistości. Polityka inf. mediów publ. ma zapewnić wszechstronny opis rzeczywistości, realizując równocześnie konkretne zadania perswazyjne, jak: utrwalanie podst. zasad systemu społ.-polit., utrzymanie względnej równowagi sił w obrębie tego systemu oraz umocnienie kontroli systemu nad światem życia członków społ. Celem polit. inf. mediów niekomer. jest troska o to, by inf. służyły propagowaniu pożądanych-przez dysponentów tych mediów-postaw i zachowań. W mediach kom zwracających się do warstw wykształconych zasadą polit inf jest wyraźne oddzielenie faktów od opinii, inf od oceny. W mediach kom, które zwracają się do warstw gorzej wykształconych zasadą polit inf jest silne zaangażowanie w problemy życiowe „zwykłych ludzi”.

Inf. dziennikarskie mają sprawiać przyjemność odbiorcy. Polega ona głównie na podglądaniu rzeczywistości, tzn. życia innych ludzi, kulisów działania inst., zdarzeń niecodziennych. Istnieje możliwość oderwania się od rzeczywistości i uruchomienie wyobraźni, by zaraz potem dobrowolnie powrócić do rzeczywistości, akceptując ustalony porządek.

Podział informacji:Inf. Poważne (hard news)-skoncentrowane na sprawach polit. i ekon.; ciekawostki (soft news, human interest)-dotyczące życia codziennego i ludzkich emocji.; infotaiment-hybryda gatunkowa łącząca informacje z rozrywką ( w mediach komerc).

34. Kryteria selekcji informacji: czynniki określające wartość inf.

Selekcja inf. (gatekeeping)-wybór spośród informacji docierających do redakcji tych, które uznaje się za warte przekazania odbiorcom. Wybór ten przekształca informację w wiadomość (news). Selekcji dokonują redaktorzy depeszowi, kierownicy działów, redaktorzy wydania gazety czy programu, redaktor naczelny i jego zastępcy.Proces selekcji sprowadza się do wzoru: wartość wiadomości + inne względy + format przekazu

Podstawową zmienną wiążącą selekcję inf. z celami polityki inf. są czynniki określające wartość wiadomości. Wiadomość ma tym większą wartość im bardziej jest: -aktualna-zdarzenie właśnie się zakończyło bądź wciąż jeszcze trwa; -znacząca-zdarzenie wyróżnia się pod względem skali, wagi, wielkości lub natężenia; -jednoznaczna-charakter zdarzenia ani okoliczności jego zajścia nie budzą żadnych wątpliwości i są opisane jasno i zrozumiale; -bliska odbiorcy-miejsce zdarzenia jest znane odbiorcy lub jest mu bliskie kulturowo; -istotna-zd. ma lub może mieć wpływ na życie odbiorców; -negatywna-zd. narusza ustalony porządek, wiąże się z agresją, dewiacją, konfliktem oraz ofiarami i szkodami; -zgodna z oczekiwaniami-opis zd. odpowiada wyobrażeniom i przekonaniom odbiorcy o tym, co, jak i komu może się zdarzyć; -przewidywana-zd. zostało wcześniej zaplanowane i zapowiedziane lub wynika z rozwoju sytuacji; -nieoczekiwana-nic nie zapowiadało zd. ani nie wskazywało na możliwość jego zajścia;-powiązana z inymi doniesieniami-zd. jest następstwem lub kontynuacją zd. wcześniej relacjonowanych. Największą rangę mają wiadomości, które w momencie dokonywania wyboru kumulują najwięcej pożądanych cech (efekt addytywności). Większość wymienionych cech ma charakter stopniowalny, a większe natężenie jednej cechy może kompensować słabość innych, podnosząc ogólną wartość wiadomości. Kryteria selekcji nie są zhierarchizowane, są w większości niedookreślone.

35. Organizacja pracy redakcyjnej

3 modele: Model „pracowni” odnosi się do małych instytucji nadawczych, które tworzy od kilku do kilkunastu osób prowadzących działalność na niewielką skalę - gminy, osiedla, środowiska, społeczności lokalnej. Nie istnieje sformalizowany podział pracy ani specjalizacja ról - każdy uczestniczy we wszystkich etapach realizacji przekazu: od planowania działalności poprzez zbieranie, selekcjonowanie i redagowanie inf. aż po wytwarzanie przekazów i ich dystrybucję. Związki w obrębie zespołu redakcyjnego mają charakter więzów osobistych, opartych na zgodności postaw, wspólnocie celów, spontaniczności, zaangażowaniu. Cechuje go duża integracja wewnętrzna, zapewniająca każdemu wpływ na koncepcję i realizację polit. inf., oraz zewnętrzna, ze środowiskiem społ., w którym ten zespół działa. Model ten stwarza najpełniejsze możliwości demokr. uczestnictwa w kom.mas -realizacji obywatelskiego prawa do kom; Model „manufaktury” dziś stosowany w inst. nadawczych średniej i dużej wielkości, zatrudniających od kilkudziesięciu do kilkuset osób i działających w skali regionalnej lub krajowej. Zasadą organizacyjną jest dwupoziomowy podział pracy, oddzielający działania produkcyjne i marketingowe od pracy dziennikarskiej. 2 rodz. org. pracy dziennik.:-„org. zamknięta”-oparta na ścisłym podziale ról zawodowych; -„org. otwarta”-oparta na słabym podziale ról zawodowych i wielofunkcyjności „redaktorów”; Model „fabryki wiadomości”-typowa dla średnich i dużych stacji telewizyjnych. Inst te funkcjonują na zasadach ścisłej specjalizacji ról, wieloetapowości procesu realizacyjnego i całkowitej rutynizacji czynności. Proces realizacji przekazów upodabnia się do produkcji taśmowej-5 etapów: planowanie, podział zadań, zbieranie inf., redagowanie wiadomości, prezentacja wiadomości. Produkcja ta narzuca sztywne parametry i standardy techniczne, osłabia zaangażowanie reporterów i redaktorów w wykonywaną pracę. Praca zespołu redak. oceniana jest bardziej pod kątem produktywności niż jakości wytwarzanych inf. Warunki pracy i cele organizacji nie dają się pogodzić z ideałami dziennik. profesjonalizmu i odpowiedzialności społ.

Im bardziej rozbudowana struktura org. instytucji nadawcz. tym bardziej kształt realizowanej przez nią polityki inf. zależy od rozwiązań systemowych, a nie indywidualnych postaw i jednostkowych zachowań.

36. Kategorie znaków

Znak to obiekt materialny będący równocześnie elementem znaczącym i fizyczną formą znaku a zarazem nośnikiem tej formy. Znaczenie to treść pojęciowa znaku, czyli element znaczony, który istnieje za pośrednictwem innych znaków jako interpretant. 2 generalne kategorie znaków: 1. Znak naturalny-wytwór natury, efekt praw i procesów, które rządzą związkami przyczynowo-skutkowymi niezależnymi od człowieka, np. związek dym-ogień; 2. Znak właściwy-wytwór człowieka, jego podstawą jest umowa społ. a)ikona-stopień konwencjonalizacji jest mniejszy i podlega jej głównie materialna forma znaku; b)symbol-materialna forma znaku, jak i jej związek z odniesieniem są całkowicie umowne, konwencjonalne, rozpoznawany jeśli jednostka zna ten związek lub się go domyśla;

Istnieją też formy „mieszane”- elementy oznaki i ikony np fotografia; -el ikony i symbolu-pantomima; -el oznaki i symbolu-odcisk linii papilarnych;

37. Kategorie znaczeń

Znaczenie-treść pojęciowa znaku, jest zawsze tworem człowieka, opartym na pewnej umowie i w sposób umowny powiązanym ze znakiem. Znaczenie znaku określają inne znaki. Obraz pokazuje rzeczywistość, słowo ją nazywa. Podstawowym znaczeniem obrazu jest obiekt rozpoznawany bezpośrednio w akcie percepcji a podstawowym znaczeniem słowa jest pojęcie.

Poziomy znaczeń znaków: -denotacja-obiektywne znaczenie, koncentruje się na najważniejszych cechach obiektu odniesienia; -konotacja-dodatkowe znaczenia subiektywne, nacechowane emocjami; gdy znak jest używany w różnych grupach i sytuacjach społ obrasta on zarówno pozytywnymi jak i negatywnymi konotacjami; -znaczenie mityczne- gdy znak narzuca pewien sposób myślenia nie tylko o tym, do czego się bezpośrednio odnosi, ale także o całym zjawisku, instytucji, czy sytuacji, której częścią jest odniesienie.

38. Konstruowanie przekazów masowych

Przekaz jest sekwencją lub konfiguracją znaków ustrukturowaną wedle pewnego wzoru, która ma wyrażać złożone treści pojęciowe oraz odpowiednio ukierunkować odczytanie tych znaków i całego przekazu. Sprowadza się do dwóch kwestii: a)sposobu łączenia znaków-zabieg kreatywny, tworzący nowe znaczenia, których nie ma żaden ze znaków cząstkowych i które nie są sumą tych znaczeń, tylko nową treścią pojęciową wyższego rzędu. Musi wynikać z założonej koncepcji przekazu i służyć określonemu celowi. 2 zasady: -ten sam obiekt pokazywany w różny sposób, znaki dobierane pod kątem denotacji- rozwijanie akcji (fabuły); -różne obiekty przedstawiane w ten sam sposób, konotacja-rozwijanie tematu (problemu); b)poziomów struktury narracyjnej-integralny element konwencji gatunkowej, schemat konstrukcji przekazu; wskazuje jak należy zbudować opowieść żeby była logiczna i zrozumiała, wciągała odbiorcę oraz dostarczała mu oczekiwanych satysfakcji intelektualnych i emocjonalnych. Doskonale skomponowane fabuły tworzą zamkniętą całość, mającą początek, środek i zakończenie oraz opisują ciąg zdarzeń powiązanych wyraźnymi zw. przyczynowo-skutkowymi.

39. Wyznaczniki realizmu w mediach masowych

Realizm jest historycznie ukształtowanym sposobem widzenia rzeczywistości oraz odpowiadającym mu zestawem konwencji pokazywania tej rzeczywistości i opowiadania o niej. Przekształca otaczające człowieka rzeczy i zjawiska w spójną całość, którą człowiek uznaje za rzeczywistość i tak nazywa. Dominację konwencji realist. umocniło pojawienie się nowych mediów. Kino osiągnęło efekt realności w postaci efektu naoczności-widziałem to na filmie tak, jak bym widział to na własne oczy. Telewizja wprowadzając transmisję bezpośrednią dodała efekt obecności-widzę to na własne oczy tak, jakbym był uczestnikiem zdarzenia.

Najwyższy stopień realizmu osiągają film i TV. Efekt realności największy gdy: -stosuje się obiektywy o ogniskowej zbliżonej do źrenicy ludzkiego oka oraz mikrofony charakterystyce zbliżonej do ludzkiego ucha; -kamera ujmuje zdarzenie z pozycji neutralnego lub wścibskiego obserwatora; -ujęcia pokazujące to samo zdarzenie są tak montowane, że zachodzi między nimi logiczny związek; -podstawą wiązania poszczególnych scen i sekwencji montażowych w większe struktury narracyjne: wątki i fabuły;

W realistycznej powieści kamera jest przedłużeniem naszych oczu i ma obserwować (podglądać) to, co chcielibyśmy zobaczyć na własne oczy, gdyby to było możliwe. Realizator przekazu ma z tak zebranych inf. skonstruować opowieść o ludzkim życiu. Końcowym efektem jest względnie spójna całość, obejmująca krótszy lub dłuższy okres życia pewnej grupy osób. Taką całość Eco nazywa dziełem zamkniętym.

40. Przekazy masowe jako nośniki znaczeń mitycznych

Według Levi-Straussa, mity to opowieści (parole) podlegające ciągłej permutacji, będące za każdym razem transformacją głębokiej struktury myślenia o świecie, składającej się z opozycyjnych kategorii binarnych ważnych dla danej kultury. Mitologia tworzy system oparty na kilku fundamentalnych opozycjach binarnych. Wielu badaczy przenosi tę koncepcję na współczesne produkty kultury popularnej. Zastępując bogów szalonymi dyktatorami oraz utożsamiając „tamten świat” ze sferą nowoczesnej technologii, otrzymamy ramę głównych sprzeczności i zagrożeń, z którymi zmagają się bohaterowie dzisiejszej kultury popularnej.

Według Barthes'a mit jest drugim, wyższym poziomem konotacji, który powstaje ze szczególnego związku formy znaku (przekazu) i jego znaczenia podstawowego, tj. denotacji i konotacji. To, co znak przedstawia, jest tak niedookreślone i niekompletne, że jego znaczenia nie da się sprowadzić do bezpośredniego odniesienia-wymaga ono dopełnienia zaczerpniętego z jakiegoś zewn. i ogólniejszego systemu odniesienia; równocześnie jednak jest to przedstawienie na tyle wyraziste i konkretne, iż wskazuje ten układ odniesienia i narzuca dopełniającą interpretację znaku, z której wyłania się sens mityczny. Mit przekształca historię w naturę-efekt historycznego rozwoju, naturalną koniecznośc i kolej rzeczy. Obie koncepcje zgodnie zaznaczają, że mity wpływają na sposób widzenia świata i stosunek do rzeczywistości.

41. Obiektywizm jako element dziennikarskiego dyskursu

Dyskurs obejmuje posługiwanie się językiem w jakiejś szczególnej dziedzinie praktyki komunikacyjnej, a także wiąże sposoby posługiwania się językiem z określonymi interesami społecznymi i wyrażającymi je ideologiami. Najważniejszy z dyskursów to dyskurs dziennikarski. Charakteryzuje się on wysokim stopniem konwencjonalizacji i występuje w wielu odmianach. Gatunki dziennikarskie można podzielić na dwie zasadnicze grupy: -Informacyjne-opisujące fakty, odpowiadają na klasyczne pytania: co? gdzie? kiedy? jak?, wskazują źródła i podejmują próbę odpowiedzi na pytanie: dlaczego?; -Publicystyczne służą funkcji interpretacyjnej i perswazyjnej: pogłębiają wiedzę o faktach, rzeczywistości, poglądach.

Dyskurs dziennikarski ciągle się zmienia. Jest on wypadkową dwojakiego rodzaju dążeń: dziennikarzy-do coraz lepszego opisu rzeczywistości; i instytucji nadawczych-do realizacji wytyczonych celów polityki informacyjnej. Powoduje to profesjonalno-instytucjonalne zróżnicowanie dyskursu. W wymiarze profesjonalnym chodzi o orientację (ideologię) zawodową dziennikarzy-orientacja neutralna zakłada obiektywizm, zaangażowana - tendencyjność i stronniczość dyskursu. Tendencyjność jest brakiem obiektywizmu. Obiektywizm to kategoria dyskursywna, łącząca w całość sposób zdobywania informacji i sposób ich prezentowania. Obiektywizm: 1.faktyczność:-prawdziwość, -istotność; 2.

bezstronność: -równowaga, -neutralna prezentacja.

Dziennikarski obiektywizm wymaga oddzielenia informacji od opinii i ocen, skoncentrowania informacji na konkretnych faktach oraz zachowania bezstronności relacji. Bezstronność relacji polega na uwzględnieniu różnych punktów widzenia. Informacje są wartościowe gdy są prawdziwe, rzeczowe, dotyczą istotnych aspektów zdarzeń. Wszystkie wskazane wyznaczniki dziennikarskiego obiektywizmu mogą być realizowane w różnym stopniu.

42. Konstrukcja dziennikarskich informacji

Konstrukcja dziennikarska charakteryzuje się swoistym stylem. Dziennikarstwo prasowe wykształciło swoiste sposoby posługiwania się językiem i budowania wypowiedzi, które przejęte zostały przez radio i TV, dostosowując do swej specyfiki. Inf w relacji prasowej: -dominacja wyrazów, wyrażeń i zwrotów pozbawionych elementów emocjonalnych; -nasycenie wypowiedzi wyrazami niezależnymi: nazwy geograficzne, własne; -używanie mowy zależnej, brakiem zwrotów odautorskich. Wiadomości radiowe i TV: -proste, krótkie zdania (podmiot-orzeczenie-dopełnienie);-słownictwo znane i konkretne; -jasna i logiczna konstrukcja zdań; -forma osobowa, strona czynna, czas teraźniejszy; -zaokrąglanie liczb i danych statystycznych. Ponadto elementem dyskursu dziennikarstwa TV jest obraz, ubogi w środki formalne, zredukowany w formie do minimum. Dziennikarski dyskurs korzysta z klasycznych konwencji narracyjnych, wg których relacja ma mieć początek, środek i zakończenie, a punkt kulminacyjny znajduje się na początku relacji. Relacja nie musi być prowadzona w porządku chronologicznym

Ogólna struktura dyskursu:1.Wprowadzenie/podsumowanie: nagłówek (tytuł,nadtytuł, śródtytuły), lead. 2.Epizody:zdarzenia(wcześniejsze inf, aktualne zdarzenia, wyjaśnienie, kontekst); konsekwencje/reakcje (wypowiedzi,oświadczenia) 3.Komentarz:oczekiwania; oceny.

Prasowa i TV wersja dyskursu różni się pod względem języka, środków wyrazu, sposobu porządkowania informacji i konstrukcji relacji. 5 typów relacji: dialektyczny-przeciwstawne punkty widzenia; -ironiczny-unikanie jawnej tendencyjności; -narodowe opakowanie-przedstawienie kilku przypadków jako ogólnej tendencji; -akcji-nacisk na zdarzenia losowe, działania, eksponacja agresji i przemocy; -nostalgiczny - istotą przemijanie i zmiany społ.

43. Informacja dziennikarska jako formuła mityczna

Relacje dziennikarskie opisują fakty ważne i interesujące. Ale w ogromnej większości gazet i programów inf przeważają opisy zdarzeń rutynowych tzw pseudozdarzeń, organizowanych po to by skupić uwagę mediów. Rzeczywistość obrazu mediów wygląda następująco: -opisuje relacje społeczne, głównie mężczyzn na wysokich stanowiskach; -opisuje przedstawicieli aparatu państwa jako działających; - przedstawiciele aparatu państwowego jako obiekty działań; -kobiety w relacjach to głównie tło; -postacie pierwszoplanowe to osoby uwikłane w podejmowanie decyzji, przeżywające cierpienia lub chwytające złoczyńców; -relacje dotyczą niesprawiedliwości, korupcji, próby sił. Jest to związane z tym, że większość interesuje się życiem elit, bo tam najczęściej mają początek procesy wpływające na nasze życie. Obserwacja środowiska musi się ogniskować w tych sferach. Inf. dziennikarskie są ważne, bo sygnalizują korzystne, niekorzystne, dobre lub złe zjawiska. Informacje te nabierają znaczenia, gdy zostaną umieszczone w odpowiednich ramach interpretacyjnych-nadających im wartość symboliczną.

Z oderwanych faktów dziennikarski dyskurs buduje ogólniejszą opowieść o społ., w której rzeczywistość jawi się jako całość logiczna i sensowna. Fakty i inf. ciągle się zmieniają, lecz system symboli, wartości, ogólnych zasad pozostaje bez zmian. Za pomocą zmieniających się zdarzeń dyskurs dziennikarski opowiada wciąż na nowo tę samą opowieść-mityczną, bo taki obraz podtrzymuje. A zatem dyskurs dziennikarski jest nośnikiem mitów społecznych (kronik i opowieści). Kroniki-zapis zdarzeń, zbiór inf, nie tworzą mitów ale je utrwalają. Opowieści-wbudowują inf z kronik w ogólnie znane schematy narr przypisując im znaczenia symboliczne.

Nadawanie charakteru mitycznego zaczyna się na etapie leadu- tam fakty definiowane są za pomocą określeń metaforycznych. Oprócz określeń metaforycznych, mitologizacji służy także właściwa konstrukcja opowieści, taka, która opiera się na zdarzeniach pomiędzy: narratorem, protagonistą i antagonistą. Osadzenie narracji na osi prot-antag ukazuje istotę konfliktu między nimi. Wprowadza to do relacji opozycyjne kategorie binarne, stanowiące głęboką strukturę opowieści i przypisujące jej ogólniejsze znaczenie mityczne. Normalnym jest, że nadawcy inf. naciskają na dziennikarzy, ponieważ mogą oni być świetnym umocnieniem ich siły politycznej. Dyskurs dziennik łączy więc obiektywizm relacji z przesłaniem mitycznym, które umacnia hegemonię systemu politycznego nad światem życia "zwykłych ludzi".

44. Świat przedstawiony w mediach: stereotypy płciowe, struktura społeczna

wymiarem świata przedstawionego są m.in. postacie w nim występujące i relacje między nimi. Razem wzięte, tworzą strukturę społeczną św przedstawionego, która odbiega od struktury rzeczywistej. Dotyczy to przede wszystim protagonistów, którzy symbolizują kierunek procesów rozwoj społ oraz wartości na jakich opiera się ład społ. Specyficzną cechą św przedstawionego w mediach jest to że jego struktura społeczna w sferze informacji różni się od struktury społecznej w sferze rozrywki i twórczości artystycznej. Informacje przedstawiają obraz św skoncentrowany na szczytac i dołach hierarchii społ, natomiast przedstawiciele klasy średniej oraz reprezentanci elity show businessu są częścią sfery rozrywki.

Punktem wyjścia dla opisu struktury społ świata przedst w mediach jest analiza stereotypów płciowych. Podstawową cechą struktury św przedstawionego są ilościowe dysproporcje między postaciami kobiet i mężczyzn, które wynoszą 3:7. dysproporcje te idą w parze ze stereotypową charakterystyką różnic płciowych tj. emocje-rozum, podporządkowanie-dominacja. Stereotypy ról płciowych opierają się natomiast na podziale obszarów aktywności kobiecej i męskiej wg opozycji sfera prywatna-publiczna. Wszystkie stereotypy płciowe zakładają podporządkowanie kobiet mężczyznom w każdej dziedzinie życia, co wiąże się z patrialchalną koncepcją ładu społ głęboko zakorzenioną w kult popularnej, kapitalizmie i demokracji polit.

45. Dwustopniowy przepływ informacji i idei

Istnieją co najmniej cztery zmienne pośredniczące w przepływie informacji. Są to: -dostęp do mediów,- cechy specyficzne mediów, -zawartość przekazów, -podstawy i predyspozycje odbiorców. Taki układ zależności daje podstawę dla tezy o dwustopniowym przepływie informacji i idei. Głosi ona, że informacje docierają najpierw do bardziej aktywnych odbiorców (opinion leaders), a następnie są przekazywane przez nich mniej aktywnym jednostkom z otoczenia. Według Lazarsfelda wpływy osobowe są silniejsze niż wpływy mediów. Ponieważ wpływy osobowe przywódców opinii stanowią integralny element całego układu interakcji w małych grupkach społecznych i dokonują się głównie w relacjach horyzontalnych-miedzy jednostkami zajmującymi podobną poz w strukt społ.Odbiór przekazów masowych nie odbywa się w próżni społecznej, tylko jest zapośredniczony przez szereg interakcji między członkami grup społecznych, dzięki którym bardziej aktywni i krytyczni O mogą wzmacniać lub osłabiać oddziaływanie tych przekazów na innych, mniej aktywnych O, wpływać na ich reakcje na te przekazy lub nawet zastępować im bezpośredni kontakt z mediami. Zagrożenie dla tej teorii niesie rozwój internetu, ponieważ sieć ta dostarcza odbiorcom zarówno informacji, jak i umożliwia wymianę poglądów. Jest jednocześnie źródłem informacji i kanałem wpływów osobowych.

46. Dyfuzja informacji

Dyfuzja informacji polega na tym, że ogłoszona przez media inf. jest przez odbiorców od razu przekazywana dalej. W dyfuzji nie występują przywódcy opinii, a strona informująca może zajmować niższą pozycję społeczną niż informowana. Stroną inicjującą kontakt interpersonalny jest zawsze ta, która pierwsza usłyszy o zdarzeniu. Dodatkowym warunkiem jest zbieżność zainteresowań stron, informujący tylko przekazuje dane (bez ich interpretacji). Dyfuzja informacji stymuluje nawiązywanie interakcji komunikacyjnych między mniej lub bardziej znającymi się osobami, a służy to umacnianiu więzi społecznych.

Informacje dzielimy ze względu na przedmiot: I. interesujące mniejszość - zdarzenia niewielkiej wagi, szybkie rozprzestrzenianie; II. rutynowe - zdarzenia ważne; III. sensacyjne, dramatyczne - ważne, niespodziewane i dramatyczne, wzbudzają atmosferę ekscytacji.

47. Spirala milczenia

zjawisko to polega na tym, ze zwolennicy określonego poglądu w kwestii budzacej spory i kontrowersje tracą stopniowo ochotę do publicznego prezentowania swojego stanowiska, gdy dowiadują się z mediów, ze zmienia się klimat opinii publ wokół tej kwestii i ich punkt widzenia, wcześniej podzielany przez licznych, teraz traci na znaczeniu, zaczyna natomiast dominować pogląd przeciwny, który wg mediów zyskuje coraz większe poparcie społ. Model spirali działa prawie tylko w krajach demokratycznych i rozwiniętych.

Opinia publ to zbiór publicznie wyrażanych w danej społeczności opinii dotyczących kwestii publ, kontrowersyjnych i ważnych dla tej zbiorowości w danym czasie.

Podstawowe czynniki:1.Pod wpływem informacji ludzie wyrabiają sobie pewien pogląd.

2.Ludzie starają się poznać rozkład opinii publicznej 3.Gotowość do wyrażania własnego zdania zmienia się zgodnie z tym jak jednostka postrzega rozkład opinii publicznej. 4.Wpływ mediów na rozkład opinii ma miejsce wtedy gdy: dana opinia przestawiona jest jako dominująca, duża częstotliwość pojawiania się informacji na dany temat, kumulacja informacji. 5.Obawa przed negatywnymi reakcjami w związku z odmiennym poglądem a w wyniku tego niechęć do wypowiedzi. 6.Faktyczne wyciszenie poglądów.

48. Aktywność odbiorcza (dekodowanie przekazów)

Czynnikiem stymulującym aktywność odbiorczą są media jako źródło bodźców (wzrokowych, słuchowych i mieszanych). Żeby aktywność odbiorcza miała miejsce odbiorca musi dostrzec przekaz, wyodrębnić bodźce tworzące przekaz. Zależy to od czynników po stronie medium i odbiorców. Jest to uwarunkowane przez wrażliwość zmysłów. Informacje są przenoszone do pamięci krótkotwałej i tam budowana jest z nich umysłowa reprezentacja przekazu. Proces selekcji i tworzenia odbywa się w sposób kontrolowany (podporządkowany celowi odbiorcy) i automatyczny (jest aktywizowany przez przekaz). Cele, potrzeby i nastrój odbiorcy oraz dynamika przetwarzania bodźców są sprawą indywidualną. Umysłowa reprezentacja przekazu jest konstruktem poznawczym zbudowanym z systemu schematów poznawczych, stanowiących uogólnienie i przechowywane w pamięci opisy różnych obiektów lub zdarzeń. Ludzkie poznanie ma charakter bezpośredni-jest dokładnym obrazem rzeczywistości zewnętrznej. Doznania i sądy są skutkiem procesów poznawczych- tworzą mechanizm psychiczny. Poszczególne jednostki różnią się pod względem zasobów poznawczych wydolności mózgu w gromadzeniu i przetwarzaniu informacji, jednak u każdego człowieka zdolności te są ograniczone. Przekaz TV jest mniej efektywnym środkiem wzbogacania u odbiorców niż prasa. Angażuje bowiem znaczną część zasobów poznawczych jednostki (obraz)-który jest rzadko głównym nośnikiem znaczeń, a bardziej pobudza uwagę oraz wspomaga tekst werbalny, czyniąc przekaz bardziej realistycznym, klarownym i emocjonującym, a więc bardziej wiarygodnym i silniej angażującym widza. Obraz często utrudnia rozumienie przekazu TV, ale pomaga w zapamiętywaniu znaczeń nadanych przekazowi. Większość radzi sobie z przeciążeniem informacyjnym: -selektywną percepcją; -upraszczaniem mentalnej reprezentacji przekazu; -rozumieniem za pomocą schematów pozn.

49. Podejście użytkownika i korzyści: ogólna charakterystyka.

Próbuje odp na pytanie-co ludzie robią z mediami. 5 podstawowych zasad aktywności odbiorczej: -O to jednostki i zbiorowości aktywne, które użytkują media w sposób docelowy, dążąc do osiągnięcia określonych korzyści; -bodźcem do aktywności są potrzeby; -media masowe konkurują z innymi źródłami zaspokajania potrzeb; -ludzie w większości są świadomi własnych zainteresowań i motywów korzystania z mediów; -ludzie wykorzystują media "po swojemu" przypisują przekazom własne znaczenia i emocje

Ciąg modelu użytkowania mediów: 1) ludzkie potrzeby wyższego i niższego rzędu uzależnione od 2) zróżnicowanej kombinacji indywidualnych cech odbiorców a także 3) warunków społecznych, łącznie ze strukturą mediów, dają w rezultacie 4) zróżnicowaną kombinację indywidualnych problemów, jak również 5)postrzegane rozwiązania tych problemów; kombinacja problemów i ich rozwiązań kształtuje 6) zróżnicowane motywy zachowań , co powoduje powstawanie 7)zróżnicowanych wzorów użytkowania mediów oraz 8) innych zachowań, które łącznie tworzą 9) zróżnicowane wzory satysfakcji i korzyści oraz na zasadzie sprzężenia zwrotnego na 10) zróżnicowaną kombinację indywidualnych cech odbiorców, a w ostatecznym efekcie także na 11) strukturę mediów i inne struktury społeczne.

Wykształciły się rutynowe wzory korzystania z mediów. We wszystkich wzorach kwestią centralną jest związek między motywami i korzyściami związanymi z odbiorem mediów. Sposób użytkowania mediów jest uwarunkowany przez relacje między korzyściami poszukiwanymi a uzyskiwanymi w kontaktach z mediami.

Klasyfikacja korzyści: I. Informacja II. Poczucie tożsamości III. Integracja i interakcja społeczna IV. Rozrywka. Odbiorcy dokonują kalkulacji i oceniają jak oczekiwane korzyści mają się do wymaganego wysiłku związanego z użytkowaniem poszczególnych mediów.

50. Recepcja mediów i przekazów masowych: ogól. charakt.

Przekaz jest strukturą aktywną, spełniającą określone funkcje. Recepcja oznacza wytwarzanie znaczeń w wyniku wzajemnego oddziaływania między określonym przekazem i odbiorcą. Wytwarzanie znaczeń następuje wtedy, kiedy dyskursy, kody i konwencje gatunkowe tworzące przekaz wchodzą w interakcję z kompetencją komunikacyjną i ramami odniesienia odbiorcy, uwarunkowanymi społecznie i kulturowo. Jeśli przez dekodowanie rozumieć samo odczytywanie znaczeń przekazu, to recepcja obejmuje jeszcze jego interpretację, czyli nadanie mu sensu przez umieszczenie tych znaczeń w szerszym kontekście. Dekodowanie jest zdeterminowane przez kompetencję komunikacyjną odbiorcy. Z punktu widzenia analizy przekaz jest strukturą dyskursywną, której najważniejszą cechą jest polisemiczność. Przekaz stanowi strukturę dyskursywną , która obejmuje pewien zestaw tematów i punktów widzenia, a konstrukcja narracyjna i konwencja gatunkowa przekazu określają hierarchię tych tematów i punktów widzenia oraz granice swobody interpretacyjnej odbiorcy. Ile dyskursów odbiorca rozpozna zależy od jego kompetencji komunik, doświadczenia i sytuacji społ. Pod wpływem tych czynników kształtuje się jego orientacja dyskursywna wobec świata-kody i schematy interpretacyjne, za pomocą których nadaje znaczenie rzeczywistości, także tej z prekazów.

Istnieje mimo całej różnorodności interpretacji przekazów wiele cech upodobniających je do siebie-tworząc wspólnoty interpretacyjne. Ponieważ człowiek z natury należy do różnych wspólnot, może do tych samych przekazów przypisywać sprzeczne znaczenia.

51. Efekty mediów masowych - ustalanie porządku spraw.

Przeciętny obywatel nowoczesnego społ. poświęca mediom przeciętnie 3-5 h dziennie. Ustalanie porządku spraw (agenda-setting) należy do efektów długotrwałych mediów masowych. W demokratycznych warunkach media nie maja wpływu na to co ludzie myślą, mają jednak wpływ na to, o czym ludzie myślą, czyli mogą skupiać ich uwagę na jednych sprawach i tym samym odwracać ją od innych. Widząc nacisk mediów masowych na przedstawianą kwestię, odbiorca dowiaduje się nie tylko o kwestiach publicznych, ale i o wadze, jaką należy przywiązywać do nich. Media pełnią swoistą rolę w kształtowaniu hierarchii spraw, ponieważ zarówno rzetelnie informują jak i dokonują selekcji spraw najważniejszych ich zdaniem. Poza tym nie ignorują w tym wszystkim głosu opinii publ. Swoboda mediów w tej kwestii jest jednak ograniczona-nie tylko przez założenia i cele polityki inf ale i przez naciski ze strony źródeł informacji.

52. Efekty mediów masowych - społeczne uczenie się agresji.

Media dostarczają wzorów zachowań społecznych, w tym również zachowań agresywnych, ponadto mogą zachęcać do naśladowania tych wzorów w życiu realnym, czyli aktywizować, wzmacniać i modelować zachowania agresywne w różnych sytuacjach społecznych.

Częste oglądanie przemocy w TV wywołuje u telewidzów, zwłaszcza młodocianych cztery różne efekty: -uczy agresywnych sposobów postępowania; -osłabia hamulce powstrzymujące przed stosowaniem przemocy; -znieczula i przyzwyczaja do przemocy; -utrwala zniekształcony obraz rzeczywistości

Alternatywna motywacja do zachowań agres:

media przyzwyczajają odbiorców do agresji i znieczulają ich na ból i cierpienie, którego doświadczają ofiary, co zwiększa społecz obojętność wobec przemocy i ułatwia jej stosowanie.

53. Efekty mediów masowych - kultywowanie gł. nurtów kultury.

Oglądanie telewizji sprzyja kultywowaniu-czyli stopniowemu kształtowaniu i umacnianiu-wśród O przekonań co do natury świata społecznego, które są zgodne ze stereotypowym, zniekształconym i wybiórczym obrazem rzeczywistości ukazywanym w programach TV. Kultywowanie polega na nawarstwianiu się odbieranych przekazów, a dynamika zalezy od czasu poświęcanego TV. Koncepcja ta opiera się na 3 założeniach: I. TV zajmuje bardziej centralne miejsce w życiu codziennym społ. niż inne media. II. Mimo bogactwa i różnorodności oferty programowej przedstawia spójny i mocno zniekształcony obraz rzeczywistości. III. Telewizyjne audytoria odbierają ten obraz w sposób niezbyt krytyczny i selektywny. Im więcej czasu odbiorcy poświęcają TV tym bardziej ich wyobrażenia o społ. i jego problemach odzwierciedlają świat przedstawiony w TV, a nie otaczającą ich rzeczywistość. TV tworzy i upowszechnia zhomogenizowany obraz społ., który wyznacza główny nurt kultury oraz stopniowo wciąga w ten nurt różne grupy i zbiorowości o odrębnych poglądach w efekcie ujednolicając ich zapatrywania na świat przez co zamazuje tradycyjne różnice społ oraz nadaje kierunek zgodny z interesami władzy. Efekt wzmacniany jest przez rezonans-przekaz kształtuje wyobrażenia widzów o rzeczywistości, ich wizję świata i oczekiwania., a gdy przekaz pokazuje wydarzenia tym oczekiwaniom odpowiadające następuje wzmacnianie i utrwalanie tych przekonań.

---