Wykład 23.02.09.

1. Rozwój historyczny administracji w Polsce.

Tanie państwo- administracja działa jak najlepiej przy jak najniższych cenach.

Kadry administracji- system leanery, system łupu tj. zmiana osób po zmianie rządzących

Administracja publiczna związana jest z pojawianiem się państwa- pojawienie się urzędników. Początkowo zajmowała się statystyką i prowadzeniem polityki fiskalnej.

Państwo Sumerów- glinowe tabliczki z zapisami administracyjnymi.

Rozwój administracji związany jest z rozwojem państwa jako instytucji. Państwo przyjmowało coraz więcej na swoje barki .

Wzrost udziału państwa=> stopniowy wzrost administracji=> powstanie biurokracji (pewna grupa ludzi zajmująca się administracją).

Administracja def.- kierować, zarządzać, służyć, administrować

Publiczna-tj. ogół (organy państwa, organy samorządu terytorialnego, które mają służyć zaspokajaniu potrzeb ludności).

Optymalną sytuacją jest taka, gdy większość potrzeb jednostki potrafią same sobie zaspokoić.

Administracja publiczna - Całokształt struktur organizujących w państwie , służących do zaspokajania potrzeb ludzkich. Jest związana z terytorium i suwerennością danego państwa.

Administracja materialna - w ujęciu przedmiotowym - działalność państwa której przedmiotem są kompetencje, zadania w zakresie wykonawczym

Administracja w ujęciu podmiotowym - szereg urzędów stanowiących administrację

Administracja w ujęciu pozytywnym - działalność organizatorska państwa

Administracja w ujęciu negatywnym - działalność państwa z wyłączeniem ustawodawstwa i sądownictwa

Administracja w sensie formalnym - działalność administracji - to co faktycznie ona robi

Kulesza-Zdebski:

Administracja publiczna w ujęciu przedmiotowo-podmiotowym - to zespół działań, czynności, przedsięwzięć organizatorskich i wykonawczych (planistyka i wykonanie) na rzecz realizacji interesu publicznego przed podmioty, organy administracji na podstawie ustawy i w określonych prawem formach

W państwie totalitarnym administracja realizuje interesy państwa (nadrzędność interesu państwa nad interesem obywateli).

Monizm i dualizm administracji publicznej:

Monizm- brak rozróżnienia na administrację rządową i samorządową. Nie występuje rzeczywisty samorząd (państwa totalitarne)

Dualizm- występowanie rozdziału na administrację rządową i samorządową. Charakterystyczny dla demokracji i niektórych państw totalitarnych. Związany z procesem decentralizacji władzy.

Kształt administracji publicznej na przestrzeni lat

Granice naszego państwa zmieniały się dosyć często => w tym zmiany administracyjne.

Czasy świetności i upadku.

W Polsce ścierają się dwie filozofie prowadzenia administracji:

1. filozofia zachodnia- europejska, która dąży do zaspokajania potrzeb obywateli

2. filozofia wschodu- administracja pozytywna państwa, nieliczenie się ze społeczeństwem

. Powstanie państwa polskiego-najprawdopodobnie VIII wiek. Źródła pisane mówią, że istniało państwo Wiślan do X w. podbite przez Morawian.

Pierwszy historyczny władca -Mieszko z plemienia Polan X w.

XV. Rozpoczął się proces rozdzielenia władzy królewskiej od państwa kończy się model państwa patrymonialnego. Rozdział skarbu królewskiego od państwowego.

-władza

• urząd starosty (na czele dzielnic państwa)

Okres sprawowania władzy przez Jagiellonów owocuje:

-unią personalną z Litwą

-zaczyna się kształtować tzw. Sejm Walny (charakter dwuizbowy, pojawia się Senat i Izba Poselska)

-przywileje (powodują stopniowe osłabienie władzy królewskiej na rzecz sejmików szlacheckich=> sejmu

• 1569 r. unia lubelska ( unia realna Polski z Litwą, szczyt militarny i terytorialny I RP ( w tym czasie okres Wielkiej Smuty w Carskiej Rosji.

• dominują 3 wielkie prowincje : Wielkopolska, Małopolska= (tj. Korona ) i Wielkie Księstwo Litewskie .

• istnieje 5 prowincji generalnych na terenie Korony powiązanych z wyborami do sejmików generalnych

• 1634 r. 990km2, największe terytorium I RP- mozaika administracyjna.

Rzeczpospolita Szlachecka- okres stagnacji:

• Powstanie Chmielnickiego

• Potop szwedzki

-Rzeczpospolita Szlachecka pogrąża się w anarchii, władza przechodzi w ręce poszczególnych rodów magnackich i szlacheckich

• zagrożenie zewnętrzne uniemożliwia dokonanie reform administracyjnych

• artykuły henrykowskie (wybór Henryka Walezego na tron Polski), umowa między królem a Sejmem obowiązywała do pewnego momentu . De facto to proces słabnięcia władzy królewskiej wzmocnienie sejmu, ale bez zasady większościowej

• -1505r. Nihil Novi- nic nowego bez zgody sejmu, król nie może praktycznie nic zrobić( panuje, ale nie rządzi)

• w tym czasie Korona dzieliła się na 2 prowincje=> 6 województwa( tu funkcja wojewody i kasztelana istotna)

• okręgi sądowe tworzą powiaty=> są to sądy ziemskie, sądy grodzkie

• sądownictwo odrębne dla każdego stanu

• istniał Trybunał Koronny i Trybunał Litewski (sądzi szlachta bez udziału króla)

• na terenie wiejskim są sądy ławnicze z wójtem na czele

• jednak dla administracji to okres zmarnowany, dziura budżetowa istniała; pośrednio ten kiepski stan wewnętrzny państwa był jedną z przyczyn upadku IRP( rozbiory)

wykład 9.03.2009.

Okres rozbiorów Polski:

• zastąpienie administracji polskiej przez administrację zaborcy

• Prusy : tu podział na prowincje=> departamenty=> powiaty

• Austria: prowincja Nowa Galicja=> .....=> magistraty w miastach???

• Rosja=> Generalne Gubernatorstwo=> Gubernie=> powiaty=> stany (..tj...)???

Księstwo Warszawskie (1807- 1815)

-Administracja decyzją Napoleona, wzorowana na francuskiej

-zasada centralizmu

-biurokratyzm (zawodowy korpus urzędników, hierarchiczność struktur

• utworzono departamenty ( odpowiednik województwa)=> powiaty=> gminy wiejskie i miejskie oraz miasta unicypialne (???)

• prefekci ( na czele powiatów)

• podprefekci ( na czele gmin )

• było 6 departamentów i 60 powiatów , zaś po wojnie z Austrią 10 departamentów i 100 powiatów

• władza należała do króla który miał dosyć szerokie kompetencje co do mianowania i zwalniania urzędników. Mógł prowadzić politykę zagraniczną.

• Innowacja powstanie Rady Ministrów ( 6 ministerstw)

• Król, Ministrowie, Rada Stanu, Rada Ministrów

• W tym okresie problemem okazały się kadry. Brak stanu nowoczesnego biurokratyzmu

• 1811r. Szkoła Nauk Administracyjnych (egzaminy państwowe na urzędników)

Administracja publiczna- Królestwo Polskie 1815

• rezultat Kongresu Wiedeńskiego

• w ramach autonomii dla Królestwa ( ale unia personalna z Carską Rosją)

• odrębny skarb i wojsko

• nadano konstytucję 1815 r. ( zniosła zasadę jednoosobowości, wprowadziła zasadę kolegialności). Władza wykonawcza dla króla , od niego władza administracyjna pochodziła.

• Król prawa: prawo wypowiedzenia wojny, polityka zagraniczna, wojny i pokoje, armia

• 1826 wprowadzono urząd zastępcy króla na ziemiach polskich tj. namiestnik ( pierwszy gen. Zajączek

• istniała Rada Stanu (centralny organ wł. administracyjnej, coś jak dziś rząd. Na terenie Królestwa tworzyła Radę Ogólną i Rade Administracyjną

• po śmierci namiestnika Rada Stanu została najwyższym org. Władzy wykonawczej i administracyjnej na terenie Królestwa. Niżej stały Komisje Rządowe ( coś jak ministerstwo) i ministrowie na ich czele

• Komisje rządowe> zakres odpowiedzialności: Komisja Wojny, K. Rządowa Przychodu i Skarbu, K. Sprawiedliwości, K .Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego (kwestie religii i edukacji). K. Sprawiedliwości Wewnętrznej i Policji

• Łącznikiem między carem a organami w Królestwie był Sekretarz Stanu ( dziś jako minister bez teki)

• Najwyższa Izba Obrachunkowa ( kontrola nad rachunkowością i finansami państwa

• Prokuratoria Generalna (dbać miała o majątek państwa)

• Kadry=> egzaminy na poszczególne stopnie urzędnicze

• Wydział na UW=> Wydział Prawa i Administracji Królewskiego UW (kształcenie kadr urzędniczych)

• Administracja na szczeblu lokalnym K. Polskiego:

1. województwa (8)-> obwody (dot. kwestii wyborów)->gminy wiejskie ( na czele wójt) i gminy miejskie( na czele prezydent lub burmistrz + ława miejska)

taka sytuacja miała miejsce do 1831 r. do upadku powstania listopadowego. Skutki:

2. inkorporacja Królestwa Polskiego, wcielenie do Cesarstwa Rosyjskiego

• konsekwencją jest ograniczenie autonomii: zniesienie wojska, pion administracji ograniczony

• rząd ocalał

• ograniczenie samorządności

• na czele Rady Administracyjnej ->Namiestnik mianowany przez cara

• funkcja R.S. i R.A. ograniczona do zarządzania poleceń przychodzących z Petersburga ( później zniesiono ten organy)

• pozostawiono 3 komisje ( Oświecenia ,Skarbu, i Sprawiedliwości)

• administracja terenowa => postępuje proces unifikacji. Utrzymano województwa, obwody i gminy do 40 lat XIX.

• Postępowanie procesu unifikacji: województwa zamieniono na gubernie, obwody na powiaty

• Ograniczono samorząd miejski i wiejski (realna samorządność ograniczona)

3. 1864-> zniesienie resztek autonomii, (upadek powstania styczniowego)

• ostatecznie zniesiono resztki autonomii względem cesarstwa

• zniesiono komisje rządowe

• język urzędowy rosyjski

• zastąpienie nazwy z Królestwo Polskie na Kraj Przywiślański (lub Gubernie Przywiślańskie)

• D0 1915 r, Generalni Generałowie Guberniatorzy (GGG)????

• W 1915 r. na te terytorium wkraczają Niemcy ( od 1915-1918. okupacja niemiecka ,)

4. Wolne Miasto Kraków 1815- 1864

• nie było suwerenne

• zaś pewną autonomię administracyjną miało

• istniał Senat ( Zgromadzenie Reprezentantów)

• samorząd miejski i wiejski

• w 1864 wybuchło powstanie krakowskie które przyczyniło się do zniesienia WMK

2. Administracja II RP

-konieczność scalenia 3 części (potrzeba scalenia systemu skarbowego, monetarnego, administracyjnego)

-jednolity samorząd terytorialny 1933 tj. ustawa unifikacyjna, która wprowadziła ostateczne ujednolicenia

-najszybciej powstawały organa władzy centralnej ( jak Rada Ministrów)

• na dawnych ziemiach zaboru austriackiego( województw 4) i pruskiego ( województw 2) nie dokonano żadnych zmian jeśli chodzi o podział terytorialny i granice

• w przypadku zaboru rosyjskiego (województw 5 -> i starostwa ?????) gdzie wojewodów i starostów mianował minister; dokonano pewnych zmian tj.

1. zamiana gmin miejskich na -> samorząd gminny ( burmistrz lub prezydent + rada miejska tj. magistrat ????)

2. zamiana gmin wiejskich na -> rada wiejska+ wójt (na czele)

• kwestia samorządu powiatowego -> jej pierwszym uszeregowaniem była Konstytucja Marcowa 1921.

Konstytucja Marcowa:

• Naczelny Trybunał Administracyjny ( jako dziś NSA)

• Rada Ministrów =Rząd na czele z premierem(prezesem RM)

• Wojewodowie (przedstawiciel rządu tj. administracji centralnej w terenie). Mieli zapewniać bezpieczeństwo i porządek, kontrolować administrację w terenie, prasę i stowarzyszenia. Gdyż w tym czasie II RP była krajem wielonarodowym,

• Województwa (16)-> na powiaty

• Odrębną jednostką podziału administracyjnego stała się Warszawa (16+ W-wa)

• Administracja specjalna:

1) administracja wojskowa tj. 110 okręgów wojskowych

2) administracja szkolnictwa (podlegała Ministerstwu Oświecenia Publicznego)

3) administracja wyznaniowa ( podporządkowana jak wyżej)

• Autonomia Śląska: Sejm Śląski mógł wydawać akty prawne, oprócz kwestii wojskowych i politycznych

Samorząd terytorialny po 1933 r. (doczytać info o ustawie)

• samorząd gminny tworzy:

a) rada gminna(wiejska) organ uchwałodawczy + wójt

b) zarząd gminy tj. organ wykonawczy

3. 
   
   rada miejska na czele burmistrz lub prezydent

4. zarząd miejski org. wykonawczy

• samorząd powiatowy tworzy:

1. rada powiatowa org. uchwałodawczy + starosta

2. wydziały powiatowe jako org. wykonawczy

• samorządy zawodowe (lekarski, adwokacki, np. Izba Adwokacka

• samorząd gospodarczy ( np. izby przemysłowe)

• nadzór nad administracją publiczną miał Sejm i Senat tj. kontrola parlamentarna (ograniczona po zamachu majowym)

• nadzór posiadał również NIK

• kontrola sądowa nad administracją (sieć sądów administracyjnych)

• najgorzej administracja radziła sobie na terenie byłego zaboru rosyjskiego ( tu nacjonalizm ukraiński, etniczność, różne wyznania)

• zaś w byłym zaborze pruskim słynny dryl pruski dawał dobre efekty

• ciąg budowania administracji został w 1939 brutalnie przerwany

Okupacja radziecka.

• zarządy tymczasowe pod kontrolą NKWD

• zwalczanie elementów kontrrewolucyjnych

• wymóg od listopada 1939 tj. przymusowe nadanie obywatelstwa radzieckiego

• przeprowadzano fikcyjne wybory i referenda m.in. w nich zgodzono się na przyłączenie terenów wschodnich IIRP do SRR Białorusi i Ukrainy (która była republiką ZSSR-u)

Okupacja niemiecka.

-wcielono Wolne Miasto Gdańsk (1920-1939) do Niemiec

-wcielono do Rzeszy Pomorze, okolice Łodzi, Górny Śląsk

-utworzono Generalne Gubernatorstwo:

1. siedziba Kraków od październik 1939-Hans Frank, urzędujący na Wawelu

2. jednostka posiadała formalną odrębność

3. własna waluta

4. sądy polskie pod kontrolą niemiecką

5. podział na dystrykty (!), na czele gubernatorzy-Polacy

6. utrzymano policję polską ( tzw. granatowa policja)

3 . PRL-oficjalnie od 1952 r. (w czasie posiedzeń w Jałcie były pomysły utworzenia Polskiej Republiki Rad, ale upadły)

Charakter administracji w PRL-pierwsze lata:

• administracja tymczasowa

• ciągła walka z niedobitkami AK

• budowa państwa totalitarnego (system monopartii)

• podstawowy cel komunistów to zdublowanie administracji radzieckiej tj. centralnej i samorządowej podległej całkowicie pionowi administracji partyjnej

• dominującą rolą jak to w państwie scentralizowanym(PRL) miała administracja centralna

• ZASADA CENTRALIZMU ADMINISTRACYJNEGO

Okres 1944-47r.

-umacnianie się władz komunistycznych w Polsce

-całkowite rozbicie PSL(Mikołajczyk na emigrację)

-sfałszowanie wyborów

-powstanie PKWN (jego manifest)

• W administracji centralnej zamiast ministerstw wprowadzono RESORTY: 1) Spraw Wewnętrznych 2) Bezpieczeństwa Publicznego; ściśle związane z walką z Polskim Państwem Podziemnym

• Administrację porządkowała Mała Konstytucja z 1947r, która ukonstytuowała:

1. 
   
   Rząd (Rada Ministrów)

2. Prezydent

3. Rada Państwa

Jednak realna władza w ręku Prezydium Partii (do 1947r.)

Zmiany po 1947r.

• powracają ministerstwa, zwiększa się ich liczba co jest związane z budowaniem gospodarki centralnie planowanej np. Ministerstwo Przemysłu, M. Górnictwa

Konstytucja PRL-1952.

-odrzuciła trójpodział władzy

-oficjalnie zmieniono już nazwę państwa na PRL

-sądy podporządkowano organom władzy państwowej

-zniesiono wszelkie znamiona samodzielności samorządu terytorialnego

• zasada centralizmu demokratycznego(!)

• zapisy o kierowniczej roli partii PZPR

• praworządność socjalistyczna

1. przekształcenia terytorialne w PRL:

• przesiedlenie ludności niemieckiej

• zorganizowanie administracji na terenie ziem wcześniej wcielonych do Rzeszy. Na początku jeszcze w 1945 r, utworzono Ministerstwo Ziem Odzyskanych (na czele z pełnomocnikiem rządu)

• zastąpienie podziału poniemieckiego podziałem na województwa i powiaty

• 1946r. utworzono województwa: wrocławskie ,olsztyńskie, szczecińskie

• zniesiono autonomię Śląska

Władza w PRL-charakterystyka ogólna:

• dyscyplina partyjna (wszystkie decyzje organów niższych szczebli miały odpowiadać decyzjom partii)

• zniesienie dualizmu administracji centralnej i terenowej

• zlikwidowanie samorządu terytorialnego

• na szczeblach niższego rzędu istniały Rady (kierowane przez Prezydia). Do ich zadań należało: kierowanie działalnością kulturową, społeczną, gospodarczą, dbanie o bezpieczeństwo publiczne, uchwalanie terenowych budżetów, planów gospodarczych

• najważniejsze decyzje do facto były podejmowane w pozakonstytucyjnym organie KC-Kierownictwo Centralne PZRP

• 1954 r. uchwalono system gromadzkich rad narodowych i ustawę o osiedlach i radach narodowych(powstają osiedla )

• 1958r. poszerzenie kompetencji na rzecz kierownictwa rad narodowych

• jednostki stopnia niższego to: gminy, miasta, osiedla, większe miasta

• jednostki stopnia wyższego: województwa, miasto stołeczne Warszawa

Polityka za czasów Gierka (1972-1975r.)

• 1972r. utworzenie gmin (na miejsce dawnych gromad ), na ich czele naczelnicy gmin-przedstawiciele państwa

• 1973. ustawa dotycząca wyższych jednostek samorządu terytorialnego : dała ona podstawy do utworzenia dwupoziomowego podziału administracyjnego (województwa i gminy)

• osiedla polikwidowano lub włączono do gmin, albo po prostu przekształcono je w miasta

• jednak utrzymano system rad narodowych

• powstanie urzędu Naczelnika Miast

• pojawienie się wojewodów

• powołanie Ministerstwa Administracji Gospodarki Terenowej i Środowiska

• zastąpienie systemu 17 województw w 19

Kontrola działalności administracyjnej w czasach PRL-u.

• kontrola parlamentarna

• kontrola prokuratorska (brak niezależnego sądownictwa)

-kontrola państwowa przez NIK (od 1980r. uzyskał niezależność od administracji centralnej)

-od 1987 r. RPO

• od 1980r. zaczyna kształtować się kontrola sądowa (gdyż utworzono NSA)

• Trybunał Konstytucyjny na początku był podporządkowany Sejmowi (kontrolował akta administracji centralnej, ale najpierw wymagano zgody Sejmu), od 1986r. ustawa dająca większe pole działania dla TK

• Kontrola społeczna ( faktycznej brak)

• Komisje kontrolne w radach narodowych

• Komisje specjalne od 1945-54r. stworzone do walki z nadużyciami i szkodnictwem gospodarczym

• Inspekcje Robotniczo-Chłopskie (ICHR), za czasów Jaruzelskiego

• Elementy kontroli wewnętrznej (Państwowa Inspekcja Handlowa, Państwowa Inspekcja Pracy od 1981., Państwowa Inspekcja Sanitarne od 1984r.

• Wewnętrzna kontrola resortowa

Wprowadzane w latach 80 ustępstwa władz PRL, były wynikiem działania i rosnącego wpływu Solidarności.

Pozostałości po administracji PRL-u- czyli co dziś nam przeszkadza.

• formułowanie celów, ale brak kontroli ich wykorzystywania

• brak budżetu celowego

• wg Cyryla Parkinsona, wykonywanie zadań wydłuża się

• wydatki wzrastają wraz ze wzrostem dochodów

• jeśli urząd zatrudnia powyżej 1000 osób staje się samowystarczalny, staje się administracją dla administracji

• liczba osób w zespole pracowniczym ma tendencje wzrostowe, niezależnie od ilości pracy jaką trzeba wykonywać

• jeżeli jest sposób na odłożenie decyzji w czasie, to każda biurokracja znajdzie ten sposób

• inwersja Petera (wewnętrzna spójność jest ważniejsza niż efektywne działanie)

• prawo Downa ( dla każdej hierarchii prawdziwe jest twierdzenie, że im wyższy szczebel tym większy chaos).

Wykład z 23.03. 2009.

4. Administracja PRL-wady.

• niemożność racjonalnego prowadzenia polityki społecznej i gospodarczej w skali lokalnej i krajowej

• zły przepływ info( nie ma możliwości korekty info sprzecznych bo są one jednostkowe

• nieuwzględnienie polityki regionów

• dublowanie systemu administracji od ZSSR

• pod koniec lat 80 administracja na krawędzi bezwładu (stan dysfunkcjonalności w połączeniu z kryzysem gospodarczym)

• brak nowoczesnych metod zarządzania

• pomieszanie sfery gospodarki i polityki

• pomieszanie sfery polityki z administracją

• rozmazanie podziału odpowiedzialności za podjęte decyzje

5. Po 1989r. należało zreformować archaiczną administrację. Działania:

-plan Balcerowicza (kwestie gospodarcze)

1 wolne wybory (kwestie polityczne)

NIC, WIELKIE NIC ,(kwestie administracji)

• decentralizacja autentycznej samorządności na poziomie lokalnym i regionalnym

• odejście od centralizmu demokratycznego

• wprowadzenie zasady pomocniczości

• 8 marca 1990 ustawa o samorządzie terytorialnym: zdefiniowała na nowo rolę gmin, jej zadania własne (doczytać. 2 i 3 rozdział tej ustawy)

• art. 164 gmina jako podstawowa jednostka samorządu terytorialnego

1. Gmina wiejska

2. Gmina miejska

3. Gmina miejsko-wiejska

Odp. A. Gmina wiejska o statusie miasta, zawiera się w granicach miasta, nie zawiera na swoim terytorium miasta, ale jej władze mogą znajdować się w mieście

Odp.C. Zawiera w swoich granicach miasto

Organa Gminy:

-Rada Gminy (organ stanowiący i kontrolny

• wójt ( w gminie wiejskiej)

• Burmistrz lub prezydent miasta( powyżej 100tys.)

Wady i zalety reformy samorządów z 1990.

-za czasów koalicji SLD-PSL (1 raz) faktyczne zahamowanie reform administracji publicznej

-nie został sposób jej funkcjonowania zreformowany

-utrzymano wysoki poziom centralizmu biurokratycznego

• 1993-1997r. recydywa centralizacji: zbiurokratyzowanie naszego kraju, lawinowy przypływ liczby urzędników, utrwalił się system podziałów łupów (system podziałów łupów jego „nadwiślańska odmiana”)

• królowanie praktyki klientelizmu politycznego (zasada „klient-patron”)

• nawrót centralizacji (próba jej przeciwdziałania przez rząd Buzka)

• Wniosek ogólny=> ta reforma nie spełniła swojego celu, ale to wina kontekstu mentalności elit, które postrzegają te kwestie reform jako sprawa wyłącznie Warszawy, My-Oni.

Administracja publiczna -definicje:

1. jako zespół działań, czynności na rzecz realizacji interesu publicznego. Dokonywany przez uprawnione do tego organy na podstawie prawa (są też uprawnione podmioty prawa prywatnego).

2. Organa administracji wraz z obsługującymi je urzędami-podmioty a.p.

3. A.p.- jako struktury które są powoływane do wykonywania funkcji państwa w ramach prawa (istnieje funkcja władcza a.p.)

4. Kodeks postępowania administracyjnego i sądownictwo administracyjne tj. możliwość egzekucji prawa z możliwością użycia przymusu. Kodeks daje jasną ścieżkę, jak ma a.p. postępować i sąd sprawdza czy owe działania były legalne.

Wykres ( od dr Stacha)


Podmioty administracji publicznej





Administracja rządowa


Upoważnione podmioty prawa prywatnego

Administracja centralna





Administracja zdecentralizowana







Terenowa administracja rządowa



Samorząd specjalny




Administracja zespolona administracja niezespolona s.gospodarczy

s.zawodowy

zakłady publiczne




samorząd terytorialny

fundacje

s.województwa s. powiatowy s. gminny

1997r.-1998r. trójstopniowy model administracji samorządowej w Polsce : województwa

powiaty

gminy

Podział na organa:

-administracji państwowej

-administracja rządowej

-administracji samorządowej

Podział organów administracji publicznej ze względu na skład osobowy:

-organa jednoosobowe

-organa kolegialne

Podział a.p. ze względu na zasięg terytorialny:

• organa naczelne centralne

• organa o charakterze terenowym

Podział a.p. ze względu na sposób powołania:

• wykreowane w drodze decyzji administracyjnych

• organa pochodzące z wyborów

Wady i zalety owych podziałów:

1. Zalety: o. jednoosobowe do spraw konkretnych wymagających rozstrzygnięcia, powinny wytyczać cele strategiczne , proces podejmowania decyzji jest usprawniony

• szybkość podejmowania decyzji, duża operatywność, wyraźnie określona odpowiedzialność

• Wada: całkowite uzależnienie decyzji od jednego człowieka

2. Zalety o. kolegialne: wiele osób, możliwości rozważenia argumentów za i przeciw, z kilku punktów widzenia.

• Wada: powolność działania, duże koszty, mniejsze poczucie odpowiedzialności za podjęte decyzje

Administracja rządowa:

1. szczebel centralny (RM i premier oraz m.in. Przewodniczący Komitetu Integracji Europejskiej)

2. szczebel wojewódzki (wojewoda)

3. Naczelnik Powiatu

Definicja słowa „organ” np. takim organem jest RADA POWIATU.

-forma organizacji, a nie tworzący ją osobnicy. Działa na rachunek i odpowiedzialność państwa.

Administracja zespolona- wojewoda jest upoważniony do powoływania kierowników a. Zespolonej np. kuratora oświaty, wojewódzkiego inspektora środowiska, komendanta policji, wojewódzkiego lekarza weterynarii.

Administracja niezespolona- podlega właściwemu ministrowi. W terenie nie są podległe wojewodzie np. aparat skarbowy i dyrektorzy izb celnych, urzędów morskich. Oni powoływani się tylko w drodze ustawowej.

Wykład z 30. 03. 2009.

6. Reforma samorządowa z 1998r.

• dopasowanie wymogów struktury do administracji naszego kraju

• z 49 województw w 16 (pewien wymóg UE)

• 308 powiatów

• 2478 gmin (najnowsze dane z roku 2008)

- ogółem 2808 jednostek samorządu terytorialnego

• ustawa o samorządzie gminnym. Gmina jako podstawowa jednostka samorządu terytorialnego, jednostka niezależna od powiatu czy województwa

• zasada współpracy gmin

• zadania własne i zlecone gminy (mamy doczytać)

• zadania ponadgminne dla powiatu: najważniejsze aspekty to ochrona środowiska, zdrowia i edukacja

• „Ustawa o samorządzie powiatowy 1998r”. nowy szczebel samorządowy Powiat ( przywrócony po latach )

• szczebel regionalny- dotyczy samorządu wojewódzkiego. Zadania: polityka regionalna i stwarzanie warunków do rozwoju regionalnego. Kompetencje reguluje dokładnie „Ustawa o samorządzie wojewódzkim z 1998r”.

• wady reform: nadmierna liczba województw (optymalna wydawała się liczba 12), oraz przerost zatrudnienia

7 . Patologie w polskiej administracji:

a)korupcja. Ustawa o CBA Z 2006r. definiuje ją „obiecywanie, proponowanie, żądanie, wręczane także przyjmowanie przez jakąkolwiek osobę bezpośrednio lub pośrednio jakiejkolwiek nienależnej korzyści majątkowej, osobistej lub innej”. Dotyczy wykonywania funkcji publicznych.

• Korupcja a pospolite łapówkarstwo

• kupowanie przychylności osób publicznych

• w Polsce możemy mówić o korupcji systemowej

• indeks percepcji korupcji , który bada jak poszczególne grupy widzą korupcje. Od 0-10. Gdy 10 tzn. że korupcja niewielka. Im wskaźnik mniejszy tym korupcja większa. Wskaźnik bada odczucia społeczne.

b)czynniki sprzyjające korupcji:

• gospodarka etatystyczna ( tj. wysoki udział państwa w gospodarce)

• uznaniowość decyzji urzędników

• niespójne prawo, nieprecyzyjne,niejasne, które nadmiernie ingeruje w życie publiczne

• słabość aparatu sądowego i wymiaru sprawiedliwości

• brak bądź niewielka odpowiedzialność(karna) urzędników za podejmowane decyzje

• brak uregulować dotyczących szeroko pojętego lobbingu

• źle opłaceni urzędnicy państwowi

• nieprzejrzyste procedury przetargowe dot. Zamówień publicznych i inwestycji

• słaba pozycja mediów (afera Rywina , Starachowicka)

• słabe więzi społeczne tj. przyzwolenie na korupcję

• brak istnienia pojęcia dobro wspólne

c)nepotyzm- zatrudnienie osób spokrewnionych, znajomych, obsadzanie nimi stanowisk publicznych

d)klientelizm- nieformalne zależności polityczno-ekonomiczne w których osoba bogata, wpływowa (jako patron) otacza „opieką” osoby mniej wpływowe, w zamian za poparcie polityczne

Skutki korupcji:

• zakłócenie działania mechanizmów wolnorynkowych ( zastępuje go mechanizm korupcyjny)

• renta korupcyjna-wygrywają ci co mają dojście

• droższe inwestycje, mniejsza ich efektywność

• obniżenie dochodów państwa

• obniżenie zaufania społeczeństwa do organów państwa a także podmiotów publicznych i prywatnych

Wpływ korupcji na życie społeczno- polityczne:

-korupcja jako zagrożenie dla państwa, na tym gruncie wyrastają zachowania mafijne. Proces podejmowania decyzji politycznych może przejść w ręce struktur mafijnych

• korupcja premiuje podmioty bogate

• pozycja jednostki jest jeszcze słabsza

• rodzą się nierówności

• instytucje państwowe mają problem z realizowaniem swoich funkcji

Kwestie zatrudnienia w Polsce- skutki biurokratyzacji.

• przerost zatrudnienia

• stopniowy wzrost zatrudnienia w sferze administracji centralnej, rządowej

• wzrost zatrudnienia w administracji samorządowej po 1998r.

• wzrost kosztów utrzymania administracji publicznej ( dane z 2007r. z podatku 1 Polaka na administrację poszło 260zł)

Jakość polskiej administracji:

• istnieją działy do poprawki związane z infrastrukturą

• w Polsce mamy odczynienia z „inflacją prawa=> nadmierna liczna aktów prawnych, pojawiają się trudności z ich interpretacją. W tej kwestii w tzw. Czworokącie Wyszehradzkim zajmujemy 1 miejsce.

• Polska administracja stwarza świetne warunki do korupcji

• Razi niesprawność instytucjonalna

• Na 150 badanych państw Polska jest na 70 miejscu

Wykład z 6.04.2009 r.

???????????????????????????????(efekt spóźnienia 15min na zajęcia)

8. Zasady prawne:

• vacatio legis=> od momentu uchwalenia ustawy do wprowadzenia powinno minąć kilka dni

• rex retro non agit( prawo nie działa wstecz)

• zasada równości wobec prawa

• zasada legalności tj. praworządności (art. 7 konstytucji) „organa państwa mają działać w granicach i na podstawie prawa”

• zasada pomocniczości (organy wyższego szczebla nie powinny ingerować w działania organów niższego szczebla, jeśli te dobrze wykonują swoje funkcje

• rozstrzyganie sporów między obywatelami a administracją przez niezawisłe sądy

• ochrona praw jednostki

• zasada decentralizacji (przekazanie kompetencji organom niższego szczebla przez org. wyższego szczebla. Samorząd powinien dysponować autentyczną autonomią

• zasada dualizmu (wprowadza się do administracji 2 kategorie organów: org. administracji rządowej i org. administracji samorządowej)

• dualizm na szczeblu gminnym i powiatowym tj. zadania własne i zadania zlecone.

• Zasada jawności administracyjnej (dostęp obywateli do info)

• Zasada udziału obywateli w administrowaniu (referendum)

• Zasada kompetencyjności (organ administracji publicznej ma jasno określone kompetencje, zakres uprawnień)

• Zasada postępowania administracyjnego

• Zasada sprawiedliwości proceduralnej (tzn. jawności postępowania , równości stron w postępowaniu, bezstronności, decyzje mają być zgodne z prawem, mają być uzasadnione, obywatel ma dostęp do postępowania)

Kodeks Postępowania Administracyjnego

-zasada prawdy obiektywnej (obowiązek ustalenia stanu faktycznego sprawy

-zasada oficjalności (możliwość wszczęcia postępowania z urzędu)

zasada informowania

zasada trwałości decyzji po 1) decyzja powinna być trwała z chwilą gdy została określona jako ostateczna

po 2) trwałe są decyzje po których nie ma odwołania (ma to budować zaufanie obywateli do państwa, nie powinno mieć charakteru bezwzględnego

-zasada szybkości i prostoty postępowania

-zasada pisemności ( decyzje powinny być wydawane w formie pisemnej

- sądowa kontrola decyzji administracyjnych

Cechy administracji publicznej:

• administracja działa na rachunek państwa w imieniu państwa

• wszystkie konsekwencje ponosi skarb państwa

• hierarchizacja

• ma charakter władczy ( bo wykonuje zadania państwa tj. 1) zadania wobec gospodarki, wobec ludności tzw. zadania reglamentacyjne

• ciągłość i stabilność działania (zbudować zaufanie obywateli do własnego państwa)

Wykład z 20.04.2008r.

9. Trybunał Konstytucyjny-geneza powstania, początki w PRL.

Sąd Konstytucyjny- narodziny, pomysł, ściśle związany z polityka ustępstw władz PRL-u wobec Solidarności. W wyniku wprowadzenia Stanu Wojennego prace nad TK uległy spowolnieniu.

• 1982r. nowela konstytucyjna=> powołanie Trybunału Stanu i Trybunału Konstytucyjnego

• 1985 ustawa o Trybunale Konstytucyjnym. Jako wynik kompromisu władzy, niby chce ona pokazać, że szanuje wartości polityczne

• ustawa wprowadza, iż tylko część orzeczeń TK ma charakter wiążący, większość może być oddalona przez Sejm (2/3 głosów)

• powoli TK zaczyna zdobywać autorytet społeczny

• ostatecznie pozycje TK wzmacnia konstytucja z kwietnia 1997r.

Pozycja ustrojowa TK:

• samodzielny organ konstytucyjny państwa

• stanowi odrębny segment sądownictwa wraz z TS

• pozycję TK określa zasada niezależności (niezależny od władzy ustawodawczej, wykonawczej nawet od Krajowej Rady Sądownictwa)

• uprawnienia kreacyjne prezydenta i parlamentu wobec TK

• TK =>15 sędziów, na kadencję 9lat,

• Grupa co najmniej 50 posłów lub prezydium Sejmu wysuwa wniosek z kandydatami (liczba 50 posłów- bo to aby opozycja również miała wpływ na kształtowanie składu TK

• Kandydat zostaje przyjęty jeśli za jego wyborem stanie bezwzględna większość głosów posłów, przy zachowaniu quorum.

• Prezes i wiceprezes wybierani przez prezydenta spośród kandydatów przedstawionych przez Zgromadzenie Ogólne Sędziów Trybunału Konstytucyjnego

• Pozycja sędziów TK jest bardzo mocna, odwołanie ich nie jest łatwe

• Wakat sędziego TK gdy:

1) śmierć

2) niezdolny do sprawowania funkcji

3) przestępstwo

4)mogą ich odwołać inni członkowie TK ( tj. Sąd Dyscyplinarny TK)

• Sejm, rząd, prezydent, nie mogą pozbawić członkostwa w TK

• Wybierani tylko na 1 kadencję

• Przysługuje im immunitet

• Wymagana apolityczność

• Zasada incompatibilitas

• Wystarcza 10 sędziów aby uchwalić wniosek w czasie obrad

• Co najmniej raz do roku ZOSTK raportuje działania TK

• Zgromadzenie Ogólne zajmuje się kwestiami finansowymi, ustala skład orzekający o sprawach bieżących

• Prezes reprezentuje TK na zewnątrz

• Biuro TK koordynuje działalność TK, uchwala swój własny statut, jest odpowiedzialne przed TK

Zadania TK:

-badania hierarchicznej zgodności aktów prawnych ( czy akty niższego rzędu są zgodne z aktami wyższego rzędu)

- kontrola norm prawnych

• Rozpatrywanie sporów kompetencyjnych pomiędzy konstytucyjnymi, centralnymi organami władzy państwowej

• orzeka o przejściowej niezdolności prezydenta do sprawowania urzędu

• orzeka o zgodności działania partii politycznych z konstytucją (są ograniczenia dotyczące partii. Zakaz szerzenia poglądów o treści komunistycznej, faszystowskiej, zakaz nawoływania do obalenia istniejącego porządku państwowego). Wymagany jest wpis do ewidencji partii politycznych, znajdujący się w Sądzie Okręgowych w W-wie. Jeśli istnieją wątpliwości co do wpisu , Sąd Okręgowy ma obowiązek wystąpienia do TK. TK może orzec, iż status narusza pewne normy prawne. Ta procedura dotyczy wyłącznie partii istniejących.

• nie rozstrzyga sporów na linii administracyjnej

• żaden parlament nie może w drodze ustaw, żadnych dodatkowych kompetencji na TK nakładać

• kwestia orzekania o prawidłowości wyborów dotyczy SN

• TK ma 2 miesiące na rozpatrzenie ustawy budżetowej

Kontrola norm:

• a posteriori-uchwalone, już nabrały mocy obowiązującej bądź są w vacatio legis

• a priori- „uprzedni”, kontrole może zgłosić prezydent , kontrola przed uchwaleniem?????

- kontrola prewencyjna, może jej podlegać np. umowa międzynarodowa lub ustawa czekająca na podpis prezydenta, inicjuje tą kontrolę prezydent ( gdyż TK NIE MA INICJATYWY WŁASNEJ)

- kontrola konkretna (gdy jakiś sąd występuje do TK z pytaniem prawnym

Hierarchia aktów prawnych :

• ustawy

• umowy międzynarodowe

• akty wydawane przez centralne konstytucyjne organa państwowe

• akty wydawane przez samorządy

Kryteria kontroli jakimi kieruje się TK:

1. kryterium kompetencyjne- czy organ który wydał akt prawny miał prawo je wydać

2. kryterium proceduralne- czy zostały dochowane odpowiednie procedury

3. kryterium materialne- czy dany akt prawny jest zgodny z konstytucją, umowami międzynarodowymi, ustawą ( zależy od hierarchii)

Inicjatywa powszechna - kto może wnieść wniosek do TK:

• prezydent ( kwestia niekonstytucyjności danej ustawy , kontrola prewencyjna)

• premier

• 1 prezes NS

• prezes NSA

• RPO

• Minister Sprawiedliwości

• Prezes NIK

• Grupa co najmniej 50 posłów lub 30 senatorów

Inni wnioskodawcy:

-KRRiT jeśli istnieją są zastrzeżenia do ustawy, iż godzi w ich interesy

-związki zawodowe, kościoły

• każdy inny sąd z pytaniem prawnym

Cechy charakterystyczne dla TK:

- TK rzadko obraduje w pełnym składzie. Z reguły jest to 5 sędziów-gdy chodzi o kwestie niekonstytucyjności. Wyrok ogłasza zaś w składzie 9 sędziów>????
- Rozprawa ma charakter jawny, gdy chodzi o tzw. bezpieczeństwo państwa następuje utajnienie procesu.

- Możliwość wyrażania zdania odrębnego przez sędziego

- Orzeczenia TK są ostateczne i mają moc powszechnie obowiązującą

- Odroczenie sprawy może nastąpić:

A)w przypadku ustawy 18miesięcy

B)w przypadku rozporządzenia 12 miesięcy?????????

Wykład z 27.04.09r.

10. Polskie orzecznictwo konstytucyjne RP:

• nie obowiązuje praktyka ważności tylko wadliwości

• „nie ważny akt” więc TK ogłasza termin w którym on wygasa

• zgodność bądź niezgodność badanego aktu orzeka TK

• orzeczenie częściowe TK ( uznano tylko pewne fragmenty za niezgodne z konstytucją)

• orzecznictwo interpretacyjne (uznany za zgodny z konstytucją, wskazana jest jego interpretacja

Skarga konstytucyjna od uchwalenia konstytucji z 1997r.

-obywatel może skarżyć przepis który godzi w jego konstytucyjne wolności lub prawa ( cudzoziemcy, obywatele, osoby prawne

• musi dojść do naruszenia prawa osoby oskarżającej. Następuje to orzeczeniem sądu w indywidualnej sprawie skarżącego. Od tej decyzji nie ma już odwołania tzn. że przeszedł już całą procedurę odwoławczą. I pozostał już tylko TK. W nim skarży się niezgodność konkretnego przepisu, który narusza jego prawa

• 3 miesiące od doręczenia wyroku, obywatel może wnieść skargę ( napisaną przez prawnika, radcę)

Droga proceduralna-skarga konstytucyjna:

1 faza- jeden sędzia rozpatruje sprawę, czy będzie podlegała dalszemu działaniu

2 faza- 3 lub 5 sędziów rozpatruje sprawę

3 faza- wyrok ogłasza 3 lub 5 sędziów

w przypadku tzw. sprawy zawiłej ??????

Skarga abstrakcyjna- wnioskodawca prezydent, premier. Z pytaniem do TK, czy dana partia nie narusza konstytucji. Skutkiem może być wykreślenie partii=> delegalizacja.????

Spory kompetencyjne TK:

• charakter poziomy dotyczy tylko konkretnych spraw, nie do ogólnego zakresu działań

• dzielą się na :

a) pozytywny tj. w danej sprawie 2 lub więcej organów konstytucyjnych państwa uważa, że to one powinny zajmować się tą sprawą

3. negatywny tj. żaden organ nie chce się zająć daną sprawą

• w przypadku spory kompetencyjnego wniosek należy do: prezydenta, premiera, marszałków, prezesa NIK, prezes SN, 1 prezesa NSA=prezes TS,

11. Sądownictwo administracyjne w Polsce- stanowi odrębny pion.

Podstawy prawne funkcjonowania sądów administracyjnych w Polsce.

• konstytucja

• ustawa „Prawo o ustroju sądów administracyjnych”

• ustawa 2002 r. „prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi

Podział sądów administracyjnych- zasada dwuinstancyjności.

• Wojewódzkie Sądy Administracyjne

• Naczelny Sąd Administracyjny (NSA) od 2004r.?

• Procedura: skarga najpierw wpływa do danego wojewódzkiego sądu admin. Po jego wyroku może zostać wniesiona do NSA

• Zasada skargowości (nie można wszczynać postępowania z urzędu, tylko na daną skargę rozpoczyna się procedura w sądach administracyjnych)

• Do NSA można wnieść skargę kasacyjną lub zażalenie

• Postępowanie sądowo- administracyjne

Kompetencje sądów administracyjnych:

• kontrola działalności administracji publicznej

• przyjmowanie skarg na podjęte decyzje administracyjne

• przyjmowanie skarg na bezczynność administracji

• rozpatrywanie zażaleń na postępowanie egzekucyjne bądź zabezpieczające ???

• przyjmowanie skarg na akty jednostek samorządu terytorialnego (z zakresu administracji publicznej)

• przyjmowanie skarg na akty prawa miejscowego jednostek samorządu terytorialnego bądź terenowych organów administracji rządowej

• spory kompetencyjne między organami samorządu terytorialnego, a organami centralnymi (bądź administracją rządową)

• spory między samymi jednostkami samorządu terytorialnego (bądź samorządowe organa kolegialne)

W jakich sprawach s. administracyjne nie mogą orzekać?:

• kwestie podległości służbowej między przełożonymi, a podwładnymi

• kwestie nie powołania kogoś na określone stanowisko (chyba, że odbywa się to z naruszenie prawa

Prawo wniesienia skargi do s. administracyjnych przysługuje:

• RPO

• Prokurator generalny

• Organizacje społeczne (gdy dane decyzje administracyjne naruszają ich statutową działalność

• Każdy kto ma w tym interes prawny

Skarga do NSA przysługuje:

• wnieść można ją jedynie wtedy gdy wyczerpały się już poprzednie możliwości (gdy cała procedura odwołania została wyczerpana), OPRÓCZ RPO i prokuratora- oni nie muszą się odwoływać

• zasada tzw. „doręczenia” = wymóg doręczenia pisma ( od daty doręczenia nalicza się terminy)

• odwołanie się od terminu: dany organ posiada 30dni na doręczenie skargi do NSA, od momentu otrzymania skargi np. od obywatela.

• RPO posiada 0,5 roku na doręczenie skargi do NSA

• Do NSA wnosimy jedynie za pośrednictwem organu, którego ta skarga dotyczy (chodzi tu o skompletowanie potrzebnych dokumentów)

• Owy organ posiada 30dni na doręczenie skargi do sądu administracyjnego

• Wtedy odbywa się rozprawa przed danym wojewódzkim sądem administracyjnym, który uznaje lub odrzuca skargę

• W przypadku odrzucenie skargi, przysługuje prawo odwołania się wyroku do NSA

• orzeczenia NSA mają charakter ostateczny

• można wnieść tzw. rewizję nadzwyczajną (podmioty do jej wnoszenia ograniczone: prokurator generalny, RPO, prezes NSA, 1 prezes SN oraz jeżeli interpretacja NSA dotyczy kwestii prawa pracy to może ją wnieść minister pracy i polityki społecznej)

Zadania NSA:

• wyjaśnienie przepisów prawnych, które budzą pewne wątpliwości w danej sprawie

• wydaje orzeczenia interpretujące konkretną sprawę

• jako sąd dyscyplinarny (gdy wpływa zażalenie na przewlekłość postępowania sądowego w danym sądzie

NSA- struktura

• NSA ma swoją siedzibę w Warszawie

• Skład: prezes, wiceprezes, sędziowie

• Zgromadzenie Ogólne NSA( przedstawia kandydatów na prezes prezydentowi RP

• Kolegium NSA

• NSA dzieli się na 3 izby:

• 1) Izba administracyjna ( zakres: kwestie ogólno-administracyjne)

2) Izba finansowa( zakres: zobowiązania podatkowe i inne świadczenia pieniężne)

3) izba gospodarcza( zakres: kwestie stricte gospodarcze)

wykład z 4.05.09r.

NSA-rodzaje uchwał:

1. konkretne (dotyczą sytuacji związanych z wątpliwościami prawnymi np. interpretacja, wyjaśnienie przepisów prawnych)

• może ją zgłosić RPO, prezes NSA, prokurator generalny

2. abstrakcyjne (dotyczą poszczególnych przypadków związanych z indywidualnym postępowaniem administracyjnym)

12. Trybunał Stanu-geneza.

• korzenie sięgają czasów PRL-u (choć TS występował już w IIRP)

• kwiecień 1982 ustawa powołująca TS (z modyfikacjami ta ustawa obowiązuje do dziś)

Zdania TS:

• sądzenie przedstawicieli najwyższych władz państwowych (art. 198)

-za co?:

1. prezydent - za naruszenie konstytucji, naruszenie ustawy, za przestępstwa pospolite i skarbowe ( tylko i wyłączenie sądzony przed TS)

2. premier i ministrowie (RM)- za naruszenie konstytucji i ustawy, za nadużycia związane z piastowaniem danego stanowiska ( Emil Wąsacz -proces prywatyzacji)

3. prezes NBP-za naruszenie konstytucji i ustawy

4. prezes NIK, członkowie KRRiT- za naruszenie konstytucji i ustawy

5. posłowie i senatorowie- za naruszenie konstytucji i ustawy, złamanie zakazu działalności gospodarczej i czerpania korzyści z majątku państwa w czasie piastowania mandatu posła lub senatora

6. kierownicy ministerstw- za naruszenie konstytucji i ustawy

7. Naczelny Dowódca Sił Zbrojnych- za naruszenie konstytucji i ustawy

O postawieniu przed TS decyduje:

1. Sejm,+Senat,=Zgromadzenie Narodowe ( o postawieniu prezydenta przed TS)

• procedura : wniosek podpisany przez co najmniej ¼ członków ZN( tj. 140) , zgodę na postawienie zatwierdza co najmniej 2/3 członków ZN

2. Sejm- może postawić wszystkie pozostałe organa (wyjąwszy senatorów , których stawia przed TS Senat)

• procedura w przypadku premiera i ministrów: wniosek podpisany przez co najmniej ¼ posłów, zatwierdzony przez co najmniej 2/3 posłów

• procedura w przypadku pozostałych organów (NIK, NDSZ itp.): wniosek co najmniej ¼ posłów lub na wniosek prezydenta, zatwierdzony bezwzględną większością głosów posłów

• procedura w przypadku konkretnego posła: na wniosek Marszałka Sejmu, poparty bezwzględną większością głosów posłów

3. Sejmowa Komisja Śledcza- ma prawo postawienia przed TS: prezesa NBP, prezesa NIK, członków KRRiT, NDSZ,

- procedura w tym przypadku: wniosek poparty co najmniej 2/3 składu komisji, zatwierdzony musi zostać przez Sejm, bezwzględną większością głosów

TS- zadania, kary charakter wyroków:

a) wyroki TS mają charakter ostateczny (w wyniku tego prezydentowi nie przysługuje prawo łaski)

b) kary TS przewidziane kodeksem:

• utrata stanowiska

• utrata czynnego i biernego prawa wyborczego

• utrata odznaczeń państwowych i tytułów honorowych

• zakaz sprawowania funkcji publicznych przez 10lat

c)członkowie TS:

• 16 osób wybieranych przez Parlament na czas kadencji Sejmu (4lata)

• przynajmniej połowa składu musi mieć wykształcenie prawnicze

• mogą to być osoby tzw. zaufania publicznego

• Prezes i 2 wiceprezesów muszą jednak być prawnikami z wykształcenia

• 1 Prezes SN= z urzędu, automatycznie prezesem TS

• członkom przysługuje immunitet

• zasada incompatibilitas (nie mogą być sędziami we własnej sprawie)

• w praktyce TS, jest organem, który może poszczycić się jedną skutecznie zakończoną sprawą: tj. wyrok w tzw. aferze alkoholowej. W 1997r. TS wydał wyrok na ministra w wysokości 5 lat utraty prawa wyborczego i wyrok na prezesa urzędu celnego taki sam.

13. Służba Cywilna w Polsce:

• podstawę prawną służby cywilnej stanowi ustawa z 2008r. (choć każda ekipa rządowa ją nowelizuje)

• Korpus Służby Cywilnej (stanowiska specjalistyczne, wyższe stanowiska kierownicze

1. pracownik służby cywilnej - zatrudniony na podstawie umowy o pracę. Zgodnie z zasadami określonymi ustawą o służbie cywilnej.

2. Urzędnik służby cywilnej- zatrudniony na zasadzie mianowania, zgodnie z ustawą o służbie cywilnej

• urzędnikiem lub pracownikiem może być każda osoba nieskazana prawomocnym wyrokiem sądu

• nabór na stanowiska ogłasza dyrektor generalny urzędu służby cywilnej, powinien zostać ogłoszony konkurs na to stanowisko (info można znaleźć na stronie urzędu służby cywilnej)

Korpus Służby Cywilnej- gdzie możemy ich znaleźć:

• korpus powinien być rdzeniem kancelarii premiera

• wysocy urzędnicy ministerialni

• terenowe organa administracji rządowej w tym urzędy wojewódzkie

• główna inspekcja handlowa

• wszelkiego rodzaju inspektoraty (Inspekcja Pracy, Biuro Nasiennictwa Leśnego ; p, Powiatowi Lekarze Weterynarii)

• zwierzchnikiem służby cywilnej jest premier (więc KSC ma umocowanie konstytucyjne)

• aktualny szef służby cywilnej Stanisław Brodziński

• Rada Służby Cywilnej

• Komisja Dyscyplinarna Służby Cywilnej

• Krajowa Szkoła Administracji Publicznej (miała być wzorowana na francuskiej szkole, miała dostarczać profesjonalnych urzędników służby publicznej) jednak rzeczywistość zweryfikowała ambitne plany uczelni)

• warunki przyjęcia na stanowisko w służbie cywilnej: wykształcenie wyższe, odbycie 18 miesięcznego kursu jak być dobrym urzędnikiem, zapoznanie się z wszelkimi tajnikami służby cywilnej

• pracownicy zobowiązani do 5 letniej pracy w służbie cywilnej

Charakter polskiego Korpusu Służby Cywilnej:

-od początku KSC podlegał naciskom politycznym. Rząd J. Buzka znalazł furtkę prawną w ustawie, i mógł tymczasowo zatrudniać osoby na dane stanowisko zwykle na podstawie umowy o pracę z pominięciem konkursu. I oczywiści wybierano z klucza partyjnego.

• za rządu Leszka Millera ograniczono znacznie zatrudnienie w służbie cywilnej. Doszło do klienteizmu.

• Art. 144 ustawy o służbie cywilnej- tu istnieje owa furtka prawna umożliwiająca zatrudnianie z klucza partyjnego

• Owy artykuł RPO wniósł do TK( uznano go za niekonstytucyjny) .Doszło do kolejnej nowelizacji ustawy. Jednak i tutaj postarano się o „zaistnienie” furtek prawnych

1. wprowadzono nowe określenie dla tymczasowej funkcji „Pełniący obowiązki” np. P.O. szef Inspekcji Pracy, to de facto możliwość znacznego przedłużała stanowisk dla „swoich ludzi”

2. inną furtką prawną stanowi możliwość przekształcenia w państwową jednostkę cywilną i tak oto całe przepisy dotyczące KSC biorą w łeb

• Kontrolerzy NIK-u wskazują, że polska służba cywilna przesiąknięta jest systemem łupów ( co nowa ekipa rządząca, dokonuje zmian na kluczowych dla niej stanowiskach i obsadza tam zaufanych sobie ludzi

• Ciągła nowelizacja ustawy o służbie cywilnej (prowadzona w złym stylu) całkowicie deprecjonuje KSC, nie ma ciągłości prawnej

• Konkursy stanowią fikcję

• Wg raportu NIK-u sytuacja służby cywilnej od czasów SLD uległa poprawie, ale stan obecny nie jest zadowalający

• Wyraźne upolitycznienie KSC, jej niewydolność, korupcja, nepotyzm, patologie

• Brak profesjonalizmu

• Niska kultura polityczna elit sprawujących władzę

• Brak myślenia propaństwowego

• Upartyjnienie państwa (wpływ partii politycznych sięga za wysoko)

wioski

miasta

Organa administracji państwowej

---