Czynności procesowe
w postępowaniu przygotowawczym zastrzeżone dla prokuratora
Dział I. Przepisy wstępne
wniosek o ściganie w postępowaniu przygotowawczym, może być cofnięty za zgodą prokuratora (art. 12 § 3), prokurator, wyrażając zgodę na cofnięcie wniosku lub odmawiając tej zgody, wydaje pisemne zarządzenie (regulamin prokuratorski);
uzyskanie zezwolenia władzy, od którego ustawa uzależnia ściganie, należy do oskarżyciela (art. 13);
wszczęcie postępowania sądowego następuje na żądanie uprawnionego oskarżyciela (art. 14);
w razie stwierdzenia, że sprawca przestępstwa podlegającego orzecznictwu sądów powszechnych popełnił także przestępstwo podlegające orzecznictwu sądów wojskowych lub wspólnie z osobą podlegającą orzecznictwu tych sądów, prokurator, po dokonaniu czynności niezbędnych dla zabezpieczenia śladów i dowodów przestępstwa, wydaje postanowienie o przekazaniu sprawy właściwemu prokuratorowi wojskowemu (regulamin prokuratorski);
jeżeli prokurator dopatruje się w czynie przewinienia dyscyplinarnego albo naruszenia obowiązków służbowych lub zasad współżycia społecznego, może przekazać sprawę innemu właściwemu organowi - odmawiając wszczęcia postępowania przygotowawczego albo umarzając je, zwłaszcza z powodu znikomej szkodliwości społecznej czynu (art. 18 § 2);
w razie stwierdzenia w postępowaniu karnym poważnego uchybienia w działalności instytucji państwowej, samorządowej lub społecznej, zwłaszcza gdy sprzyja ono popełnieniu przestępstwa, prokurator zawiadamia o tym uchybieniu organ powołany do nadzoru nad tą jednostką organizacyjną, a w razie potrzeby także organ kontroli; może zażądać nadesłania
w wyznaczonym terminie wyjaśnień i podania środków podjętych w celu zapobieżenia takim uchybieniom w przyszłości; w razie nieudzielenia wyjaśnień w wyznaczonym terminie może nałożyć karę pieniężną (art. 19 § 1, § 2, § 3);
w razie rażącego naruszenia przez obrońcę lub pełnomocnika strony ich obowiązków procesowych, prokurator zawiadamia o tym właściwą radę adwokacką lub radę okręgowej izby radców prawnych (art. 20 § 1);
w razie rażącego naruszenia obowiązków procesowych przez prowadzącego postępowanie przygotowawcze (policjanta) sąd albo prokurator zawiadamia o tym bezpośredniego przełożonego osoby, która dopuściła się uchybienia i żąda nadesłania w terminie wyznaczonym nie krótszym niż 14 dni informacji o podjętych działaniach wynikających
z zawiadomienia (art. 20 § 2);
prokurator zawiadamia sąd rodzinny, gdy sprawa toczy się o przestępstwo na szkodę małoletniego, we współdziałaniu z nim, w razie okoliczności świadczących o demoralizacji małoletniego albo o gorszącym wpływie na niego (art. 23);
prokurator w postępowaniu przygotowawczym może z inicjatywy lub za zgodą pokrzywdzonego i oskarżonego, skierować sprawę do instytucji lub osoby godnej zaufania w celu przeprowadzenia postępowania mediacyjnego między pokrzywdzonym i oskarżonym (art. 23a), w dochodzeniu uprawnienie to przysługuje również organowi prowadzącemu postępowanie (art. 325i § 2);
Dział III. Strony, obrońcy, pełnomocnicy, przedstawiciel społeczny
prokurator (także pokrzywdzony) może złożyć wniosek o naprawienie szkody wyrządzonej przestępstwem spowodowania śmierci, ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, naruszenia czynności narządu ciała lub rozstroju zdrowia, także przestępstwem przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji (art. 49a);
w sprawach o przestępstwa ścigane z oskarżenia prywatnego - prokurator może wszcząć postępowanie albo wstąpić do postępowania już wszczętego, jeżeli wymaga tego interes społeczny (art. 60 § 1); Jeżeli zawiadomienie o przestępstwie ściganym z oskarżenia prywatnego nie daje podstaw do wszczęcia postępowania z urzędu, prokurator przekazuje doniesienie właściwemu sądowi, powiadamiając o tym pokrzywdzonego; W sprawie, w której dokonywano czynności przewidzianych w art. 307 k.p.k., prokurator, nie znajdując podstaw do wszczęcia postępowania z urzędu, wydaje postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania; Jeżeli dowody zebrane w toku postępowania przygotowawczego nie potwierdzają oceny, o której mowa w art. 60 § 1 k.p.k., prokurator wydaje postanowienie o umorzeniu postępowania z uwagi na brak interesu społecznego w kontynuowaniu ścigania z urzędu. Jeżeli w toku postępowania przygotowawczego wszczętego o przestępstwo ścigane oskarżenia publicznego okaże się, że czyn będący przedmiotem postępowania jest przestępstwem ściganym z oskarżenia prywatnego, a interes społeczny nie wymaga objęcia oskarżenia, prokurator wydaje postanowienie o umorzeniu postępowania (regulamin prokuratorski);
jeżeli w toku postępowania przygotowawczego zostało zgłoszone powództwo cywilne
i wniosek o zabezpieczenie roszczenia, w przedmiocie tego wniosku orzeka prokurator (art. 69 § 2);
prokurator udziela zezwolenia na porozumiewanie się tymczasowo aresztowanego z obrońcą, może również zastrzec kontrolę korespondencji pomiędzy nimi (art. 73 § 2-3); Zastrzeżenie ma formę zarządzenia z uzasadnieniem i powinno mieć charakter wyjątkowy, podyktowany rzeczywistą potrzebą zabezpieczenia interesów postępowania (regulamin prokuratorski);
prokurator może odmówić dopuszczenia do udziału w postępowaniu pełnomocnika osoby niebędącej stroną - jeżeli uzna, że nie wymaga tego obrona interesów tej osoby (art.87§3).
Dział IV. Czynności procesowe
za zgodą prokuratora akta w toku postępowania przygotowawczego mogą być udostępnione innym osobom niż strony, obrońcy, pełnomocnicy, przedstawiciele ustawowi (art. 156 § 5);
akta postępowania przygotowawczego w przypadku ich zniszczenia lub zaginięcia odtwarza prokurator (art. 160 § 4).
Dział V. Dowody
prokurator może zwrócić się do właściwego naczelnego organu administracji rządowej
o zwolnienie świadka od obowiązku zachowania tajemnicy państwowej (art. 179 § 3);
prokurator może zwolnić osobę od obowiązku zachowania tajemnicy służbowej lub tajemnicy związanej z wykonywaniem zawodu lub funkcji (art. 180 § 1);
prokurator może zwrócić się do sądu z wnioskiem o zwolnienie osoby od obowiązku zachowania tajemnicy notarialnej, adwokackiej, radcy prawnego lub dziennikarskiej (art. 180 § 2);
w razie złożenia w postępowaniu przygotowawczym wniosku o wydanie postanowienia o zachowaniu w tajemnicy okoliczności umożliwiających ujawnienie tożsamości świadka, w tym danych osobowych, prokurator niezwłocznie przesłuchuje świadka na okoliczności sprawy, dążąc również do ustalenia, czy zachodzą przesłanki uzasadniające wydanie postanowienia w tym zakresie(regulamin prokuratorski); prokurator może wydać postanowienie o zachowaniu w tajemnicy okoliczności umożliwiających ujawnienie tożsamości świadka, jeżeli zachodzi uzasadniona obawa niebezpieczeństwa dla życia, zdrowia, wolności albo mienia w znacznych rozmiarach tego świadka lub osoby dla niego najbliższej; prokurator przesłuchuje takiego świadka lub ma prawo uczestniczyć w jego przesłuchaniu prowadzonym przez sąd; prokurator może również uchylić to postanowienie jeżeli okaże się, że w czasie jego wydania nie istniała uzasadniona obawa niebezpieczeństwa dla życia, zdrowia, wolności albo mienia w znacznych rozmiarach świadka lub osoby dla niego najbliższej albo że świadek złożył świadomie fałszywe zeznania lub nastąpiło jego ujawnienie (art. 184 § 1, § 3, § 8);
w sprawach, o których mowa w art. 185a § 1 k.p.k., z wnioskiem do sądu o przesłuchanie pokrzywdzonego, który w chwili czynu nie ukończył 15 lat, występuje prokurator prowadzący lub nadzorujący postępowanie i bierze udział w tej czynności. W razie potrzeby ponownego przesłuchania pokrzywdzonego stosuje się tryb określony w art. 185a k.p.k. (regulamin prokuratorski); analogiczny tryb postępowania stosuje się w sprawach określonych w art. 185b § 1 k.p.k.;
prokurator może uznać za niezbędne zastrzeżenie danych dotyczących miejsca zamieszkania do jego wyłącznej wiadomości na żądanie pokrzywdzonego, także wówczas, gdy nie zachodzą warunki z art. 191 § 3 k.p.k. (regulamin prokuratorski);
prokurator może zarządzić przesłuchanie świadka z udziałem biegłego lekarza lub biegłego psychologa (a świadek nie może się temu sprzeciwić), jeżeli istnieje wątpliwość co do stanu psychicznego tego świadka, jego rozwoju umysłowego, zdolności postrzegania lub odtwarzania przez niego spostrzeżeń (art. 192 § 2);
w sprawie, w której dokonano pobrania lub utrwalenia materiału, o którym mowa w art. 192a § 1 k.p.k., prokurator po wykorzystaniu go wydaje niezwłocznie zarządzenie o usunięciu z akt sprawy i zniszczeniu pobranego lub utrwalonego materiału, zbędnego dla postępowania (regulamin prokuratorski);
prokurator powinien osobiście dokonywać czynności zmierzających do usunięcia niejasności w opinii biegłych oraz sprzeczności w zeznaniach lub wyjaśnieniach osób przesłuchiwanych w śledztwie powierzonym (regulamin prokuratorski);
w celu wydania opinii o stanie zdrowia psychicznego podejrzanego, prokurator powołuje
co najmniej dwóch biegłych lekarzy psychiatrów (art. 202 § 1);
w razie konieczności połączenia badania psychiatrycznego podejrzanego z jego obserwacją
w zakładzie leczniczym, prokurator składa w tej sprawie wniosek do sądu (art. 203 § 2);
oględzin zwłok dokonuje prokurator z udziałem biegłego lekarza, w miarę możności z zakresu medycyny sądowej; w wypadkach niecierpiących zwłoki oględzin dokonuje Policja
z obowiązkiem niezwłocznego powiadomienia prokuratora; na miejscu znalezienia zwłok do czasu przybycia prokuratora oraz biegłego, przemieszczać lub poruszać zwłoki można tylko
w razie konieczności (art. 209 § 2, § 3);
prokurator, również w dochodzeniu, wydaje postanowienie o powołaniu biegłego lekarza w celu oględzin zwłok i ich otwarcia (regulamin prokuratorski), otwarcia zwłok dokonuje biegły w obecności prokuratora (art. 209 § 4);
prokurator może zarządzić wyjęcie zwłok z grobu w celu dokonania ich oględzin lub otwarcia (art. 210);
po przyjęciu od podejrzanego do protokołu zobowiązania, o którym mowa w art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 25 czerwca 1997 r. o świadku koronnym, prokurator niezwłocznie przesłuchuje podejrzanego co do okoliczności warunkujących wydanie przez sąd postanowienia w przedmiocie dopuszczenia dowodu z zeznań świadka koronnego oraz wykonuje inne niezbędne czynności; prokurator przed skierowaniem do Prokuratora Krajowego wniosku o wyrażenie zgody na wystąpienie do sądu o dopuszczenie dowodu z zeznań świadka koronnego, przedstawia podejrzanemu zarzuty popełnienia wszystkich przestępstw, których ten podejrzany się dopuścił i które ujawnił składając wyjaśnienie w trybie i na zasadach określonych w ustawie o świadku koronnym, a następnie w miarę potrzeby uzupełniająco go przesłuchuje; w celu uzyskania zgody PK na wystąpienie do sądu o dopuszczenie dowodu z zeznań świadka koronnego, prokurator przesyła akta spraw wraz z uzasadnionym wnioskiem Dyrektorowi Biura do Spraw Przestępczości Zorganizowanej PK, za pośrednictwem prokuratora apelacyjnego, który dołącza swoją opinię w kwestii zasadności dopuszczenia dowodu; Po uprawomocnieniu się postanowienia sądu o dopuszczalności dowodu z zeznań świadka koronnego i wyłączeniu wobec podejrzanego materiałów do odrębnego postępowania, w sprawie przeciwko pozostałym sprawcom prokurator niezwłocznie przesłuchuje osobę wskazaną w postanowieniu sądu w charakterze świadka, z uwzględnieniem treści art. 8 ustawy o świadku koronnym; O przesłuchaniu podejrzanego, od którego przyjęto zobowiązanie określone w ust. 1 i o wydaniu postanowienia o odmowie wystąpienia z wnioskiem o dopuszczenie dowodu z zeznań świadka koronnego oraz o dopuszczeniu lub odmowie dopuszczenia przez sąd dowodu z zeznań świadka koronnego prokurator zawiadamia Dyrektora Biura do Spraw PZ PK, z zachowaniem zasad określonych w § 44, stosując odpowiednio przepisy o ochronie tajemnicy państwowej; Prokurator w razie potrzeby podejmuje czynności mające na celu objęcie ochroną lub pomocą osób wskazanych w art. 14 ust. 1 i 3 ustawy o świadku koronnym. W tym celu prokurator może polecić uprawnionym organom sprawdzenie, czy istnieją przesłanki do objęcia tych osób ochroną lub pomocą; Wszystkie czynności dowodowe z udziałem podejrzanego, od którego przyjęto zobowiązanie oraz świadka koronnego, wykonuje osobiście prokurator (regulamin prokuratorski);
prokurator zarządza przeprowadzenie wywiadu środowiskowego w stosunku do podejrzanego - jeżeli jest taka potrzeba, szczególnie dla ustalenia danych co do właściwości i warunków osobistych oraz dotychczasowego sposobu życia - przez kuratora sądowego lub inny podmiot uprawniony na podstawie odrębnych przepisów, a w szczególnie uzasadnionych wypadkach przez Policję; dane o osobach, które dostarczyły informacji w ramach wywiadu środowiskowego mogą być ujawnione na żądanie prokuratora; prokurator orzeka o wyłączeniu osoby przeprowadzającej wywiad środowiskowy (art. 214 § 1, § 5, § 8);
prokurator może zarządzić badanie podejrzanego lub osoby podejrzanej przez biegłych psychologów lub lekarzy (art. 215);
na żądanie prokuratora należy wydać rzeczy mogące stanowić dowód w sprawie lub podlegające zajęciu w celu zabezpieczenia kar majątkowych, środków karnych o charakterze majątkowym albo roszczeń o naprawienie szkody; w wypadkach niecierpiących zwłoki - wydania rzeczy może żądać Policja lub inny uprawniony organ; prokurator wydaje postanowienie o zatrzymaniu rzeczy albo na żądanie osoby, która rzecz wydała, o zatwierdzeniu zatrzymania rzeczy (art. 217 § 1, § 4);
na żądanie prokuratora zawarte w postanowieniu - właściwe urzędy, instytucje i podmioty prowadzące działalność w dziedzinie poczty lub działalność telekomunikacyjną, urzędy celne oraz instytucje i przedsiębiorstwa transportowe - wydają korespondencję i przesyłki oraz wykaz połączeń telekomunikacyjnych lub innych przekazów informacji, w tym korespondencji przesyłanej pocztą elektroniczną, z uwzględnieniem czasu ich dokonania i innych danych związanych z połączeniem lub przekazem, niestanowiących treści rozmowy telefonicznej lub innego przekazu informacji, jeżeli mają znaczenie dla toczącego się postępowania; tylko prokurator może je otwierać lub zarządzić ich otwarcie (art. 218);
prokurator może dokonać przeszukania, na jego polecenie może dokonać przeszukania Policja; prokurator wydaje postanowienie o przeszukaniu, a jeśli przeprowadziła je Policja w ramach czynności niecierpiących zwłoki - prokurator zatwierdza przeszukanie w drodze postanowienia (art. 220 § 1, § 3);
w przypadku zatrzymania rzeczy lub dokumentacji uzyskanej w wyniku przeszukania, która według oświadczenia zawiera wiadomości objęte tajemnicą państwową, służbową, zawodową lub inną chronioną ustawą albo ma charakter osobisty - prawo otwarcia i odczytania przysługuje prokuratorowi; wymieniony tryb nie obowiązuje, jeżeli posiadaczem, autorem lub adresatem pism lub innych dokumentów jest osoba podejrzana o popełnienie przestępstwa; wymieniony tryb obejmuje wydaną, odebraną lub znalezioną w toku przeszukania dokumentację psychiatryczną; jeśli według oświadczenia osoby nie będącej obrońcą dokumentacja obejmuje okoliczności związane z wykonywaniem funkcji obrońcy, a okoliczność ta budzi wątpliwości - prokurator zwraca się do sądu o ich zatrzymanie (art. 225),
prokurator, w razie potrzeby, w toku postępowania przygotowawczego powinien na podstawie przepisów Prawa bankowego zasięgać informacji o obrotach i stanach rachunków bankowych w związku z toczącą się sprawą karną lub karną skarbową (regulamin prokuratorski);
w kwestii wykorzystania dokumentów zawierających tajemnicę państwową, służbową lub zawodową jako dowodów w postępowaniu karnym udział prokuratora jest odpowiedni jak w art. 178 - 181; o wykorzystaniu jako dowodów dokumentów zawierających tajemnicę lekarską decyduje prokurator (art. 226);
prokurator nadzorujący postępowanie przygotowawcze rozpatruje zażalenie na postanowienie w przedmiocie dowodów rzeczowych wydane przez inny organ prowadzący postępowanie przygotowawcze (regulamin prokuratorski);
jeżeli w postępowaniu przygotowawczym powstaje wątpliwość komu należy wydać zatrzymaną rzecz, prokurator składa ją do depozytu sądowego lub oddaje osobie godnej zaufania aż do wyjaśnienia uprawnienia do odbioru (art. 231 § 1);
jeżeli przechowywanie przedmiotów lub substancji niebezpiecznych dla życia lub zdrowia
(w szczególności broni, amunicji, materiałów wybuchowych, łatwopalnych, radioaktywnych, substancji trujących, duszących, parzących, środków odurzających, substancji psychotropowych lub prekursorów) byłoby połączone z niewspółmiernymi kosztami lub stanowiło źródło zagrożenia dla bezpieczeństwa powszechnego - prokurator wnioskuje do sądu o ich zniszczenie w całości lub w części (art. 232a § 2);
prokurator wnioskuje do sądu o zarządzenie kontroli i utrwalanie treści rozmów telefonicznych w celu wykrycia i uzyskania dowodów dla toczącego się postępowania lub zapobieżenia popełnieniu nowego przestępstwa; w wypadkach niecierpiących zwłoki zarządzenie takie wydaje prokurator; prawo odtwarzania zapisów ma prokurator,
w przypadkach niecierpiących zwłoki za zgodą prokuratora - Policja; prawo zapoznawania się z rejestrem przeprowadzonych kontroli rozmów telefonicznych ma prokurator (art. 237 § 1, § 2, § 6, § 7).
Dział VI. Środki przymusu
prokurator może zarządzić zatrzymanie i przymusowe doprowadzenie osoby podejrzanej; jeżeli zatrzymania osoby dokonała Policja wobec uzasadnionego przypuszczenia, że popełniła ona przestępstwo, a zachodzi obawa ucieczki lub ukrycia się tej osoby albo zatarcia śladów przestępstwa bądź też nie można ustalić jej tożsamości albo istnieją przesłanki do przeprowadzenia przeciwko tej osobie postępowania w trybie przyspieszonym - niezwłocznie po zatrzymaniu należy zawiadomić o tym prokuratora (art. 247 § 1, art. 244 § 1 i § 4 - zatrzymanie przez Policję);
prokurator może polecić zwolnienie zatrzymanego (art. 248 § 1, 517b § 9);
przed zastosowaniem środka zapobiegawczego prokurator stosujący środek lub wnioskujący o zastosowanie tymczasowego aresztowania przesłuchuje podejrzanego (art. 249 § 3);
jeżeli podejrzany powołuje się na zły stan zdrowia lub doznane obrażenia ciała, prokurator zarządza zbadanie go przez lekarza, a wyniki badania dołącza do wniosku o zastosowanie tymczasowego aresztowania; Jeżeli bezzwłoczne poddanie podejrzanego badaniu lekarskiemu jest niemożliwe lub w znacznym stopniu utrudnione, prokurator - po zastosowaniu przez sąd tymczasowego aresztowania - zleca dokonanie takiego badania w areszcie śledczym (regulamin prokuratorski);
prokurator występuje do sądu z wnioskiem o tymczasowe aresztowanie, zarządzając jednocześnie doprowadzenie podejrzanego do sądu; prokurator stosuje inne środki zapobiegawcze (art. 250 § 2, § 3, § 4);
prokurator wyraża zgodę na doprowadzenie podejrzanego tymczasowo aresztowanego, jeżeli sąd lub inny uprawniony organ zwraca się o jego wydanie, a dobro postępowania nie stoi temu na przeszkodzie; Tymczasowo aresztowany w postępowaniu przygotowawczym pozostaje do dyspozycji prokuratora, na którego wniosek środek ten został zastosowany (regulamin prokuratorski);
prokurator w czasie trwania tymczasowego aresztowania umożliwia podejrzanemu komunikowanie się z osobami z zewnątrz w zakresie niezbędnym dla załatwienia spraw osobistych i rodzinnych. O odmowie udzielenia zezwolenia na widzenie zawiadamia się zainteresowanego. Jeżeli korespondencja aresztowanego zawiera wiadomości mogące utrudnić postępowanie przygotowawcze, prokurator zarządza załączenie jej do akt sprawy, o czym zawiadamia nadawcę (regulamin prokuratorski);
prokurator może uchylić lub zmienić na łagodniejszy środek zapobiegawczy zastosowany przez sąd (art. 253 § 2);
prokurator sprawuje nadzór nad prawidłowością zatrzymania i wykonania środków zapobiegawczych (art. 256);
prokurator składa wniosek o przedłużenie tymczasowego aresztowania do sądu pierwszej instancji właściwego do rozpoznania sprawy, z możliwością przedłużenia tymczasowego aresztowania na okres łącznie nie przekraczający 12 miesięcy; jeżeli zachodzą przesłanki: zawieszenie postępowania karnego, trwają czynności zmierzające do ustalenia lub potwierdzenia tożsamości podejrzanego, przedłużająca się obserwacja psychiatryczna podejrzanego, przedłużające się opracowywanie opinii biegłego, czynności dowodowe szczególnie zawiłe lub poza granicami kraju, celowe przewlekanie sprawy przez podejrzanego - właściwy prokurator bezpośrednio przełożony wobec prokuratora prowadzącego lub nadzorującego śledztwo składa wniosek do sądu apelacyjnego (w którego okręgu prowadzi się postępowanie) o przedłużenie stosowania tymczasowego aresztowania na okres oznaczony przekraczający terminy określone w tym przepisie (art. 263 § 2, § 4);
prokurator wnioskuje o orzeczenie przepadku przedmiotu poręczenia lub ściągnięciu sumy poręczenia (art. 270 § 1);
jeżeli miejsce pobytu podejrzanego lub osoby podejrzanej nie jest znane, prokurator może zarządzić jego poszukiwanie (art. 278);
jeżeli podejrzany, w stosunku do którego wydano postanowienie o tymczasowym aresztowaniu - ukrywa się, prokurator może wydać postanowienie o poszukiwaniu go listem gończym (art. 279 § 1);
prokurator może zarządzić nałożenie kary pieniężnej lub zatrzymanie i przymusowe doprowadzenie świadka, biegłego, tłumacza lub specjalisty, który bez usprawiedliwienia nie stawił się na wezwanie lub bez zezwolenia wydalił się z miejsca czynności przed jej zakończeniem (art. 285 § 1, § 2);
prokurator może wystąpić do sądu o nałożenie kary pieniężnej na obrońcę lub pełnomocnika
(art. 285 § 1a);
prokurator może zarządzić nałożenie kary pieniężnej również na osobę, która bezpodstawnie uchyla się od złożenia zeznania, wykonania czynności biegłego, tłumacza, specjalisty, złożenia przyrzeczenia, wydania przedmiotu, dopełnienia obowiązków poręczyciela albo spełnienia innego obowiązku ciążącego na niej w toku postępowania, a także na przedstawiciela lub kierownika instytucji, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej mniemającej osobowości prawnej obowiązanej udzielić pomocy (art. 287 § 1);
w razie uporczywego uchylania się od złożenia zeznania, wykonania czynności biegłego, tłumacza, specjalisty oraz wydania przedmiotu - prokurator może niezależnie od nałożenia kary pieniężnej złożyć do sądu rejonowego wniosek o tymczasowe aresztowanie (art. 287 § 2, § 4),
osobę, w tym obrońcę lub pełnomocnika, która przez niewykonanie obowiązków wymienionych w art. 285 § 1 i 287 § 1 spowodowała dodatkowe koszty postępowania, można obciążyć tymi kosztami (art. 289 § 1);
Dział VII. Postępowanie przygotowawcze
prokurator prowadzi lub nadzoruje postępowanie przygotowawcze, Policja prowadzi je
w zakresie przewidzianym w ustawie (art. 298 § 1);
prokurator bezpośrednio przełożony rozpoznaje zażalenia na postanowienia i zarządzenia prokuratora w postępowaniu przygotowawczym (art. 302 § 3);
prokurator, który był obecny przy dokonywaniu czynności procesowych przez Policję w trybie art. 308 k.p.k. lub sam ich dokonywał, podejmuje decyzję w przedmiocie wszczęcia śledztwa lub dochodzenia, przekazując jednocześnie w ustnym poleceniu odpowiednie wytyczne (regulamin prokuratorski);
śledztwo prowadzi prokurator; prokurator może powierzyć Policji przeprowadzenie śledztwa w całości lub w określonym zakresie albo dokonanie poszczególnych czynności śledztwa; w wypadkach określonych w art. 309 § pkt 2 i 3 prokurator może powierzyć Policji jedynie dokonanie poszczególnych czynności śledztwa (jeżeli jednak wyłoni się taka potrzeba - Policja może dokonać innych czynności); przy czym prokurator może zastrzec do osobistego wykonania jakąkolwiek czynność śledztwa, w szczególności czynności wymagające postanowienia (art. 311);
dochodzenie prowadzi Policja (lub organy, o których mowa w art. 312), chyba że prowadzi je prokurator (art. 325a § 1);
postanowienie o wszczęciu śledztwa wydaje prokurator; postanowienie o odmowie wszczęcia lub o umorzeniu śledztwa wydaje prokurator lub Policja - prokurator zatwierdza postanowienie wydane przez Policję (art. 305 § 3);
prokurator zatwierdza postanowienie o zawieszeniu śledztwa wydane przez Policję (art. 325), po ustaniu przyczyn zawieszenia postępowania przygotowawczego prokurator wydaje postanowienie o jego podjęciu (regulamin prokuratorski);
prokurator zatwierdza wydane przez Policję postanowienie o odmowie wszczęcia dochodzenia, o umorzeniu dochodzenia oraz o jego zawieszeniu (art. 325e § 1, § 2);
prokurator właściwy do sprawowania nadzoru nad dochodzeniem rozpatruje zażalenie na postanowienie o umorzeniu dochodzenia i wpisaniu sprawy do rejestru przestępstw; jeśli prokurator nie przychyli się do zażalenia, kieruje je do sądu (art. 325e § 4);
w sprawach, w których obowiązkowe jest prowadzenie śledztwa - postanowienie
o przedstawieniu zarzutów wydaje prokurator; w stosunku do osoby podejrzanej o popełnienie przestępstwa przesłuchanej w charakterze podejrzanego w ramach czynności niecierpiących zwłoki - najpóźniej w ciągu 5 dni; jeżeli brak podstaw do sporządzenia postanowienia o przedstawieniu zarzutów przesłuchanemu w charakterze podejrzanego w takim trybie - postanowienie o umorzeniu postępowania w stosunku do osoby przesłuchanej wydaje prokurator (art. 308 § 3, § 4);
prokurator nadzorujący śledztwo, lub prokurator bezpośrednio przełożony wobec prokuratora prowadzącego śledztwo - może przedłużyć czas jego trwania do roku; w szczególnie uzasadnionych wypadkach właściwy prokurator bezpośrednio przełożony wobec prokuratora nadzorującego lub prowadzącego śledztwo - może przedłużyć jego okres na dalszy czas oznaczony (art. 310 § 2);
prokurator może przedłużyć okres dochodzenia do 3 miesięcy, a w szczególnie uzasadnionych wypadkach - na dalszy czas oznaczony (art. 325i § 1);
prokurator występuje z wnioskiem o udzielenie pomocy w sprawie karnej, gdy zachodzi konieczność dokonania za granicą czynności procesowych lub uzyskania niezbędnego materiału dowodowego (regulamin prokuratorski);
jeżeli wniosek, o którym mowa w art. 316 § 3 k.p.k. (zachodzi niebezpieczeństwo, że świadka nie będzie można przesłuchać na rozprawie), został złożony w prokuraturze lub w siedzibie innego organu prowadzącego postępowanie, prokurator przekazuje go sądowi z własnym stanowiskiem (regulamin prokuratorski);
jeżeli żądanie dopuszczenia do udziału w czynnościach określonych w art. 317 § 1 k.p.k. jest ogólnikowe, prokurator wzywa osobę uprawnioną do wskazania w jakich czynnościach chce uczestniczyć (regulamin prokuratorski);
prokurator może postanowieniem odmówić stronom, obrońcy lub pełnomocnikowi - dopuszczenia do udziału w czynności ze względu na ważny interes postępowania albo odmówić sprowadzenia podejrzanego pozbawionego wolności, gdy spowodowałoby to poważne trudności (art. 317 § 2);
jeżeli interes postępowania przygotowawczego tego wymaga, prokurator powinien poinformować uczestnika postępowania o celowości wzięcia udziału w określonej czynności, wskazując czas i miejsce jej dokonania (regulamin prokuratorski);
jeżeli z okoliczności sprawy wynika, że podejrzany nie jest w stanie ponieść kosztów obrony, prokurator powinien pouczyć go o prawie wystąpienia z żądaniem wyznaczenia obrońcy z urzędu (regulamin prokuratorski);
po stwierdzeniu okoliczności uzasadniających wyznaczenie obrońcy z urzędu w myśl art. 79 § 1 k.p.k. lub art. 49 ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich, prokurator niezwłocznie występuje z odpowiednim wnioskiem do prezesa właściwego sądu (regulamin prokuratorski);
w razie popełnienia przestępstwa, za które można orzec grzywnę, przepadek, nawiązkę, świadczenie pieniężne albo nałożyć obowiązek naprawienia szkody lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, prokurator może wydać postanowienie o zabezpieczeniu na mieniu podejrzanego (art. 291 § 1, 293 § 1); Prokurator po wydaniu postanowienia o zabezpieczeniu majątkowym występuje - na podstawie art. 293 § 2 k.p.k. - z wnioskiem do sądu właściwego do rozpoznania zażalenia na to postanowienie o nadanie postanowieniu klauzuli wykonalności (regulamin prokuratorski);
w razie umorzenia postępowania prokurator wydaje postanowienie co do dowodów rzeczowych; po uprawomocnieniu się postanowienia o umorzeniu postępowania, w razie istnienia podstaw określonych w art. 99 § 1 i art. 100 Kodeksu karnego lub w art. 43 § 1 i 2 oraz art. 47 § 4 Kodeksu karnego skarbowego, prokurator występuje do sądu z wnioskiem o orzeczenie przepadku tytułem środka zabezpieczającego; prokurator może wystąpić z takim wnioskiem również w wypadku umorzenia postępowania wobec niewykrycia sprawcy przestępstwa, przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego, o ile przepis przewiduje orzeczenie przepadku (art. 323 § 1, § 3);
jeżeli zostanie ustalone, że podejrzany dopuścił się czynu w stanie niepoczytalności, a istnieją podstawy do zastosowania środków zabezpieczających, prokurator po zamknięciu śledztwa kieruje sprawę do sądu z wnioskiem o umorzenie postępowania i zastosowanie środków zabezpieczających (art. 324 § 1);
jeżeli w wyniku śledztwa lub dochodzenia prowadzonego przeciwko kilku podejrzanym zachodzą podstawy do warunkowego umorzenia postępowania w stosunku do jednego lub niektórych z nich, a co do innych należy sporządzić akt oskarżenia, prokurator wyłącza postanowieniem sprawę w odpowiedniej części do odrębnego prowadzenia (regulamin prokuratorski);
prokurator sprawuje nadzór nad postępowaniem przygotowawczym w zakresie, w jakim go sam nie prowadzi, może także objąć nadzorem postępowanie sprawdzające, o którym mowa
w art. 307 (art. 326 § 1);
prokurator może wydawać postanowienia, zarządzenia lub polecenia oraz zmieniać i uchylać postanowienia i zarządzenia wydawane przez prowadzącą postępowanie przygotowawcze Policję (art. 326 § 3 pkt 4);
z tytułu sprawowanego nadzoru prokurator może także zaznajamiać się z zamierzeniami prowadzącego postępowanie, wskazywać kierunki postępowania oraz wydawać co do tego zarządzenia, żądać przedstawienia sobie materiałów zbieranych w toku postępowania, uczestniczyć w czynnościach dokonywanych przez prowadzących postępowanie, osobiście je przeprowadzać albo przejąć sprawę do swego prowadzenia (art. 326 § 3 pkt 1-3);
prokurator może w każdym czasie podjąć na nowo umorzone postępowanie przygotowawcze na mocy postanowienia, jeżeli nie będzie się toczyć przeciw osobie, która w poprzednim postępowaniu występowała w charakterze podejrzanego; przepis ten stosuje się odpowiednio w sprawie, w której odmówiono wszczęcia śledztwa lub dochodzenia (art. 327 § 1);
prokurator nadrzędny nad tym, który wydał lub zatwierdził postanowienie o umorzeniu postępowania przygotowawczego przeciwko osobie, która występowała w charakterze podejrzanego, po jego uprawomocnieniu się - może wznowić je na mocy postanowienia tylko wtedy, gdy ujawnią się nowe istotne fakty lub dowody nie znane w poprzednim postępowaniu albo gdy zachodzi okoliczność określona w art. 11 § 3 (art. 327 § 2);
przed wydaniem postanowienia o podjęciu lub wznowieniu postępowania przygotowawczego prokurator może zlecić Policji (lub przedsięwziąć osobiście) dokonanie niezbędnych czynności dowodowych w celu sprawdzenia okoliczności uzasadniających wydanie postanowienia (art. 327 § 3);
jeżeli sąd uchyli zaskarżone przez pokrzywdzonego postanowienie o umorzeniu postępowania przygotowawczego lub o odmowie jego wszczęcia, a prokurator nadal nie znajduje podstaw do wniesienia aktu oskarżenia - wydaje ponownie postanowienie o umorzeniu postępowania lub o odmowie jego wszczęcia; postanowienie to podlega zaskarżeniu tylko do prokuratora nadrzędnego; w takim wypadku pokrzywdzony może wnieść akt oskarżenia określony w art. 55 § 1, o czym należy go pouczyć (art. 330 § 2);
w ciągu 14 dni od daty zamknięcia śledztwa albo otrzymania aktu oskarżenia sporządzonego przez Policję w dochodzeniu, prokurator sporządza akt oskarżenia lub zatwierdza akt oskarżenia sporządzony przez Policję w dochodzeniu i wnosi go do sądu albo wydaje postanowienie o umorzeniu, o zawieszeniu albo o uzupełnieniu śledztwa lub dochodzenia, jeśli podejrzany jest tymczasowo aresztowany termin ten wynosi 7 dni, nie później jednak niż 14 dni przed upływem terminu aresztowania (art. 331 § 1, § 3, § 4);
prokurator może umieścić w akcie oskarżenia wniosek o wydanie wyroku skazującego i orzeczenie uzgodnionych z podejrzanym kary lub środka karnego za występek zagrożony karą nieprzekraczającą 10 lat pozbawienia wolności bez przeprowadzenia rozprawy, jeżeli okoliczności popełnienia przestępstwa nie budzą wątpliwości, a postawa oskarżonego wskazuje, że cele postępowania zostaną osiągnięte(art. 335 § 1),
jeżeli spełnione są przesłanki uzasadniające warunkowe umorzenie postępowania, prokurator może zamiast aktu oskarżenia sporządzić i skierować do sądu wniosek o takie umorzenie; prokurator może wskazać proponowany okres próby, obowiązki, które należy nałożyć na podejrzanego, stosowne do okoliczności wnioski co do dozoru (art. 326 § 1, § 3);
na postanowienie prokuratora przysługuje zażalenie do sądu właściwego do rozpoznania sprawy, chyba że ustawa stanowi inaczej (art. 465 § 2);
w sprawach z oskarżenia prywatnego zażalenie na postanowienie prokuratora o odmowie wszczęcia lub o umorzeniu postępowania przygotowawczego - jeżeli postanowienie to zapadło z uwagi na brak interesu społecznego w ściganiu sprawcy z urzędu - rozpoznaje prokurator nadrzędny (art. 465 § 2a);
zażalenie na postanowienie prowadzącego postępowanie przygotowawcze, jeżeli nie jest nim prokurator - rozpoznaje prokurator sprawujący nadzór nad tym postępowaniem (art. 465 § 3).
prokurator po wpływie wniosku o rozpoznanie sprawy w postępowaniu przyspieszonym przesłuchuje osobę podejrzaną (podejrzanego) i zatwierdza wniosek, kierując go wraz z materiałami sprawy i dowodami rzeczowymi do sądu lub odmawia jego zatwierdzenia (art. 517b § 4-5);
podejmując decyzję o zatwierdzeniu wniosku o rozpoznanie sprawy w postępowaniu przyspieszonym prokurator rozstrzyga o dowodach rzeczowych, w razie konieczności wydaje postanowienie w przedmiocie zabezpieczenia majątkowego, a także wykonuje inne czynności niezbędne do skierowania do sądu wniosku o rozpoznanie sprawy w tym postępowaniu (regulamin prokuratorski).
W informacji uwzględniono zmiany wynikające z ustawy z dnia 29 marca 2007 r. o zmianie ustawy o prokuraturze, ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2007 r. Nr 64, poz.432, która wchodzi w życie 12 lipca 2007 r.), ustawy z dnia 9 maja 2007 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 99, poz. 664, która weszła w życie w dniu 19 czerwca 2007 r.) oraz projektu nowego regulaminu prokuratorskiego i przedstawiono je zgodnie z systematyką kodeksu postępowania karnego.
17