A
>> a fructibus eorum cognoscetis eos - po ich owocach ich poznacie. Jezus Chrystus.
>> ab alio exspectes, alteri quod feceris - co zrobisz drugiemu, oczekuj od niego; jak Kuba Bogu, tak Bóg Kubie. Seneka.
>> ab Iove principium - zaczynać od osoby lub sprawy najważniejszej.
>> ab ovo - od początku.
>> ab ovo usque ad mala - od jajka do jabłek; od początku do końca. Horacy.
>> ab urbe condita - od założenia Rzymu; przen. od początku. Tytus Liwiusz.
>> absens carens - nieobecny traci.
>> absit! - uchowaj, Boże!
>> absterget Deus omnem lacrimam ab oculis - i otrze Bóg z ich oczu wszelką łzę. Apokalipsa wg św. Jana.
>> ad calendas Graecas - na czas nieokreślony. Oktawian August.
>> ad futuram rei memoriam - na przyszłą rzeczy pamiątkę.
>> ad maiorem Dei gloriam - dla większej chwały Bożej. św. Ignacy Loyola.
>> ad patres - (udać się) do ojców; umrzeć.
>> ad perpetuam rei memoriam - na wieczną rzeczy pamiątkę.
>> aequam memento rebus in arduis servare mentem - i w nieszczęściu zachowuj spokój umysłu. Horacy.
>> alea iacta est - kości zostały rzucone (dosł. kość [kostka do gry] została rzucona). Menander, a za nim Cezar.
>> alter ego - drugie ja. Cyceron.
>> alteri vivas oportet, si vis tibi vivere - musisz żyć dla innych, jeśli chcesz żyć z pożytkiem dla siebie. Seneka.
>> amantium irae amoris integratio - kłótnie kochanków umacniają ich miłość. Terencjusz.
>> ambitiosa non est fames - głód nie ma ambicji. Seneka.
>> amicorum omnia communia - u przyjaciół wszystko jest wspólne. Pitagoras.
>> amicus certus in re incerta cernitur - pewnego przyjaciela poznaje się w niepewnej sytuacji. Cyceron.
>> amicus Plato, sed magis amica veritas - przyjacielem Plato, lecz większą przyjacółką prawda. Arystoteles.
>> amor omnibus idem - miłość dla wszystkich jednaka. Wergiliusz.
>> amor vincit omnia - miłość wszystko zwycięża.
>> anguis in herba - ukryte niebezpieczeństwo.
>> animam debet - zadłużony po uszy.
>> anima vilis - podła dusza.
>> arbiter elegantiarum - mistrz dobrego smaku. Tacyt o Petroniuszu.
>> arma virumque cano - opiewam oręż i męża. Wergiliusz, początek Eneidy.
>> ars est celare artem - sztuką jest ukrycie (wysiłków) sztuki. Owidiusz.
>> ars longa, vita brevis - sztuka długotrwała, życie krótkie. Seneka.
>> asinus ad lyram - osioł przy lirze; pasuje jak wół do karety.
>> asinus asinorum - osioł nad osłami.
>> asinus in tegulis - osioł na dachu; zła wróżba.
>> attendite a falsis prophetis - strzeżcie się fałszywych proroków. Jezus Chrystus.
>> audaces fortuna iuvat - śmiałym szczęście sprzyja. Wergilusz, Eneida.
>> audiatur et altera pars - trzeba wysłuchać i drugiej strony. Seneka.
>> aurea dicta - złote słowa. Lukrecjusz.
>> aurea mediocritas - złoty środek. Horacy.
>> aut bibat, aut abeat - niech pije albo niech sobie idzie. Cyceron.
>> aut Caesar aut nihil - albo Cezarem, albo niczym.
>> ave, Caesar, morituri te salutant - witaj, Cezarze, mający umrzeć cię pozdrawiają.
B
>> beati pauperes spiritu - błogosławieni ubodzy w duchu. Jezus Chrystus.
>> bellum omnia contra omnes - wojna wszystkich przeciwko wszystkim.
>> bene meritus - dobrze zasłużony.
>> benedictus qui venit in nomine Domini - błogosławiony, który idzie w imię Pańskie.
>> bis dat qui cito dat - podwójnie daje, kto szybko daje. Publiliusz Syrus.
>> bona fide - w dobrej wierze.
>> bonum ex malo non fit - dobro nie rodzi się ze zła. Seneka.
>> boss lassus fortius figit pedem - zmęczony wół szybciej pracuje.
C
>> caeca invidia est - zazdrość jest ślepa.
>> captatio benevolentiae - zjednywanie sobie względów.
>> carpe diem - korzystaj z każdego dnia. Horacy.
>> cedant arma togae - niech oręż ustąpi przed togą.
>> certum est, quia impossibile est - jest pewne, ponieważ jest niemożliwe.
>> charta non erubescit - papier się nie rumieni.
>> cicer cum caule - groch z kapustą (tłumaczenie polskiego idiomu).
>> cogito, ergo sum - myślę, więc jestem. Kartezjusz.
>> cognosce te ipsum - poznaj samego siebie.
>> conflabunt gladios suos in vomeres - przekują swoje miecze na lemiesze. Izajasz.
>> consensus facit legem - zgoda tworzy prawo.
>> consuetudo est altera natura - przyzwyczajenie jest drugą naturą. Cyceron.
>> consummatum est - stało się. Jezus Chrystus.
>> contra vim non valet ius - prawo jest bezsilne wobec przemocy.
>> convenienter naturae vivere - żyć w zgodzie z naturą. Zenon z Kitionu.
>> cornix cornici oculum non effodit - kruk krukowi oka nie wykole.
>> corrumpunt mores bonos colloquia mala - złe rozmowy psują dobre obyczaje.
>> corvus albus - biały kruk. Juwenalis.
>> crede, quod habes, et habes - wierz, że masz, a będziesz miał.
>> crescit sub pondere virtus - prześladowana cnota wzrasta.
>> crux interpretum - miejsce (w tekście) trudne do zrozumienia.
>> cucullus non facit monachum - kaptur nie czyni mnicha.
>> cui bono? - na czyją korzyść? Lucjusz Kasjusz.
>> cuius regio, eius religio - czyja władza, tego religia.
>> cum debita reverentia - z należytym szacunkiem.
>> cum tacent, clamant - milczenie jest wymowniejsze od mowy. Cyceron przeciw Katylinie.
>> cum ventis litigare - walczyć z wiatrem.
D
>> damnat quod non intelligunt - potępiają to, czego nie rozumieją.
>> de fumo in flammam - z dymu w ogień; z deszczu pod rynnę.
>> de gustibus non est disputandum - w sprawach gustów nie ma dyskusji.
>> de mortuis aut bene aut nihil - o zmarłych należy mówić dobrze albo nic. Chilon ze Sparty.
>> Deum sequere - idź za wezwaniem Boga. Cyceron, Seneka.
>> Deus ex machina - bóg z machiny. Często u Eurypidesa.
>> dictum sapienti sat - mądrej głowie dość dwie słowie.
>> diem perdidi - straciłem dzień (bo nie zrobiłem nic dobrego). Tytus.
>> dies irae - dzień gniewu. Sofoniasz o dniu Sądu Ostatecznego.
>> difficile est satiram non scribere - trudno nie pisać satyry. Juwenalis.
>> difficilis in otio quies - bezczynność nie daje odpoczynku.
>> dimidium facti, qui coepit, habet - kto zaczął, już zrobił połowę. Horacy.
>> Dis aliter visum est - inna jest wola bogów. Publiliusz Syrus.
>> discenda est virtus - cnoty należy uczyć. Seneka za Sokratesem.
>> divide et impera - dziel i rządź. Filip, król Macedonii.
>> divitiae non sunt bonum - bogactwo nie jest dobrem. Seneka za stoikami.
>> docendo discimus - ucząc innych, sami się uczymy. Seneka.
>> ducunt volentem fata, nolentem trahunt - powolnego prowadzą losy, opornego siłą ciągną. Seneka za Kleantesem.
>> dulce et decorum est pro patria mori - słodko i zaszczytnie jest umrzeć za ojczyznę. Horacy.
>> dulcis est somnus operanti - słodki jest sen dla pracującego. Kohelet.
>> dum spiro, spero - dopóki oddycham, nie tracę nadziei.
>> duobus litigantibus tertius gaudet - gdzie dwóch się bije, tam trzeci korzysta. Z Ezopa.
>> duo cum faciunt idem, non est idem - gdy dwóch robi to samo, to nie jest to samo.
>> dura lex, sed lex - surowe prawo, ale prawo.
E
>> ecce homo - oto człowiek. Piłat o ukrzyżowanym Jezusie.
>> edimus, ut vivamus, non vivimus, ut edamus - jemy po to, by żyć, a nie żyjemy po to, by jeść. Plutarch.
>> ego sum qui sum - jestem, który jestem. Bóg do Mojżesza.
>> ego sum via et veritas, et vita - ja jestem drogą, prawdą i życiem. Jezus Chrystus.
>> equi donati dentes non inspiciuntur - darowanemu koniowi nie zagląda się w zęby.
>> errare humanum est - błądzić jest rzeczą ludzką. Seneka Starszy.
>> est modus in rebus - wszystko ma swoje granice. Horacy.
>> et tu, Brute, contra me - i ty, Brutusie, przeciwko mnie. Cezar.
>> etiam latrones suis legibus parent - i zbóje mają swoje prawa. Cyceron.
>> ex malis eligere minima - wybierać mniejsze zło. Cyceron za Arystotelesem.
>> ex oriente lux - światło ze wschodu (przychodzi).
>> exegi monumentum aere perennius - zbudowałem pomnik trwalszy od spiżu. Horacy.
>> exoriare aliquis nostris ex ossibus ultor - niech z naszych kości narodzi się mściciel. Wergiliusz, Eneida.
>> experto credite - wierzcie doświadczonemu. Wergiliusz.
>> extremis malis extrema remedia - na krańcowe zło krańcowe środki.
F
>> faber est quisque suae fortunae - każdy jest kowalem własnego losu. Appiusz Klaudiusz.
>> fama crescit eundo - plotka rośnie rozchodząc się. Wergiliusz.
>> fames est optimus coquus - głód jest najlepszym kucharzem. Cyceron.
>> fas est et ab hoste doceri - wolno się uczyć nawet od wroga. Owidiusz.
>> favete linguis - milczcie w skupieniu. Horacy.
>> feci, quod potui, faciant meliora potentes - zrobiłem, co mogłem, kto potrafi, niech zrobi lepiej.
>> felix culpa - szczęśliwa wina. Św. Augustyn o grzechu pierworodnym.
>> felix, qui potuit rerum cognoscere causas - szczęśliwy, kto zdołał poznać przyczyny wszechrzeczy. Wergiliusz.
>> ferro ignique <żelazem i ogniem> - ogniem i mieczem.
>> festina lente - spiesz się powoli.
>> fiat lux - niech się stanie światłość. Księga Rodzaju.
>> fides sine operibus mortua est - wiara bez uczynków jest martwa. Św. Jakub.
>> finis coronat opus - koniec wieńczy dzieło. U Owidiusza.
>> finita est comoedia - komedia skończona.
>> fortuna favet fortibus - los sprzyja dzielnym.
>> fumum vendere - mamić obietnicami.
G
>> gallus in suo sterquilinio plurimum potest - kogut tylko na własnym gnojowisku dużo może. Seneka.
>> genius loci - duch opiekuńczy miejsca.
>> gladiator in arena consilium capit - gladiator decyduje dopiero na arenie.
>> gloria in excelsis Deo et in terra pax hominibus bonae voluntatis - chwała na wysokościach Bogu, a na ziemi pokój ludziom dobrej woli. Św. Łukasz.
>> gloria victis - chwała zwyciężonym.
>> gloria virtuti resonat - sława jest echem cnoty.
>> gratis accepistis, gratis date - darmo otrzymaliście, darmo dawajcie. Jezus Chrystus do apostołów.
>> graviora manent - najgorsze dopiero nadejdzie.
>> gutta cavat lapidem non vi, sed saepe cadendo - kropla drąży skałę nie siłą, lecz ciągłym padaniem. Owidiusz.
H
>> Hannibal ante portas - Hannibal u bram; bliskie niebezpieczeństwo.
>> hic sunt leones - tu przebywają lwy; nieznane kraje.
>> historia magistra vitae - historia nauczycielką życia. Cyceron.
>> hodie mihi, cras tibi - dziś mnie, jutro tobie.
>> hominis est errare, insipientis in errore perseverare - ludzką rzeczą jest błądzić, głupców trwać w błędzie.
>> homo homini lupus est - człowiek człowiekowi jest wilkiem. Plaut.
>> homo sacra res homini - człowiek jest rzeczą świętą dla człowieka. Seneka.
>> homo sum, humani nihil a me alienum puto - jestem człowiekiem i nic, co ludzkie, nie jest mi obce. Terencjusz.
>> honesta res est laeta paupertas - szacowna to rzecz pogodne ubóstwo. Seneka za Epikurem.
>> horribile dictu - strach powiedzieć.
>> hospes, hostis - każdy obcy to wróg.
>> humana non sunt turpia >> co ludzkie, nie hańbi.
I
>> ibi patria, ibi bene - tam ojczyzna, gdzie dobrze.
>> ignavis sepmer feriae - lenie zawsze mają święto.
>> ignis non exstinguitur igne - ognia nie gasi się ogniem.
>> ignorantia iuris nocet - nieznajomość prawa szkodzi.
>> ignoti nulla cupido - nieznane nie nęci; nie pragnie się czegoś, o czym się nie wie, że istnieje.
>> impares nascimur, pares morimur - rodzimy się nierówni, umieramy równi. Seneka.
>> imperare sibi maximum est imperium - panować nad sobą to najwyższa władza. Seneka, Cyceron.
>> impos animi - słaby na umyśle.
>> impossibilium nulla obligatio est - nikt nie jest zobowiązany do rzeczy niemożliwych.
>> in aqua scribis - niepewność realizacji.
>> in arena aedificas - nierealne podstawy czegoś.
>> in articulo mortis - w obliczu śmierci.
>> in lacte matris praebibere - wyssać z mlekiem matki. Św. Augustyn.
>> in magnis et voluisse sat est - w rzeczach wielkich wystarczy chcieć. Propercjusz.
>> in principio creavit Deus coelum et terram - na początku Bóg stworzył niebo i ziemię. Księga Rodzaju.
>> in principio erat Verbum - na początku było Słowo. Św. Jan.
>> in silvam ligna ferre - znosić drewno do lasu. Horacy.
>> in vino veritas - wino rozwiązuje język. Platon.
>> inter arma silent Musae - w czasie wojny milczą Muzy. Cyceron.
>> inter malleum et incudem - między młotem i kowadłem. Orygenes.
>> invidia gloriae assiduus est - zawiść jest stałym towarzyszem sławy.
>> invitum qui servat, idem facit occidenti - kto ocala kogoś wbrew jego woli, to tak jakby go zabijał. Horacy.
>> ipsa sua melior fama - lepszy od swojej reputacji.
>> ira furor brevis est - gniew jest chwilowym szaleństwem. Horacy.
>> ira sine viribus vana est - gniew nie poparty siłą jest próżny. Liwiusz, Seneka.
>> is fecit, cui prodest - ten zrobił, komu to przynosi korzyść.
>> ite, missa est - idźcie, ofiara spełniona.
>> iucundi acti labores - miłe są trudy zakończone. Cyceron.
>> iurare in verba magistri - ślepo wierzyć; uznawać autorytet nauczyciela za argument ostateczny. Horacy.
>> iustitias vestras iudicabo - sprawiedliwość waszą sądzić będą.
L
>> labor omnia vincit - praca wszystko przezwycięża.
>> lapides clamabunt - kamienie wołać będą. Jezus Chrystus na wezwanie faryzeuszy do uciszenia swoich uczniów.
>> lapis super lapidem non reliquentur hic - kamień na kamieniu tu nie pozostanie. Jezus o Jerozolimie.
>> laudant, quod non intelligunt - chwalą to, czego nie rozumieją.
>> laudator temporis acti - chwalca przeszłości; konserwatysta.
>> laus alit artes - pochwała karmi sztukę. Seneka za Enniuszem.
>> lavare manus - umywać ręce.
>> littera docet, littera nocet - litera uczy, litera szkodzi.
>> littera scripta manet - słowo zapisane pozostaje.
>> litterae non erubescunt - pismo się nie rumieni. Cyceron.
>> lucidus ordo - jasny układ; przejrzysta konstrukcja.
>> lupus in fabula - o wilku mowa, a wilk tuż. Terencjusz.
>> lux in tenebris - światło w ciemnościach. Św. Jan.
M
>> magnis nominis umbra - cień wielkiego imienia; cień dawnej świetności.
>> magnum in parvo - wiele treści w krótkiej wypowiedzi.
>> magnus ille, qui in divitiis pauper est - wielki jest ten, kto w bogactwie żyje jak ubogi. Seneka.
>> maior reverentia e longinquo - większy szacunek z daleka. Cesarz Tyberiusz.
>> malum est in necessitate vivere, sed in necessitate vivere necessitas nulla est - źle jest żyć w okowach konieczności, żadna jednak konieczność nie zmusza nas do życia. Seneka za Epikurem.
>> manus manum lavat - ręka rękę myje.
>> me nemo ministro fur erit - nie będę pomocnikiem złodzieja. Juwenalis.
>> mea culpa, mea maxima culpa - moja wina, moja bardzo wielka wina.
>> medice, cura te ipsum - lekarzu, wylecz samego siebie. Św. Łukasz.
>> medicus curat, natura sanat - lekarz leczy, natura uzdrawia.
>> medio tutissimus ibis - najbezpieczniej chodzić środkiem.
>> melior est canis vivus leone mortuo - lepszy jest żywy pies od martwego lwa. Kohelet.
>> memento mori - pamiętaj o śmierci.
>> mens sana in corpore sano - w zdrowym ciele zdrowy duch. Juwenalis.
>> messis quidem multa, operarii autem pauci - żniwo wprawdzie obfite, ale robotników mało. Jezus Chrystus.
>> mirabile dictu - aż dziw powiedzieć.
>> miscere utile dulci - łączyć przyjemne z pożytecznym. Horacy.
>> more antiquo - starym obyczajem.
>> more maiorum - obyczajem przodków.
>> mors malum non est, sola ius aequum generis humani - śmierć nie jest złem, a jedynie prawem obowiązującym cały rodzaj ludzki. Seneka.
>> mulier ideo bene olet, quia nihil olet - kobieta wtedy ładnie pachnie, gdy wcale nie pachnie. Cyceron.
>> mulieres in Ecclesiis taceant - kobiety mają milczeć w kościele. Św. Paweł.
>> multum, non multa - dużo pod względem jakości, mało pod względem ilości. Pliniusz Młodszy.
>> mundi est propria virtus - cnota jest właściwością świata. Cyceron za Chryzypem.
>> mundus vult decipi, ergo decipiatur - świat chce być oszukiwany, niech więc go oszukują.
>> mutato nomine de te fabula narratur - o tobie ta bajka mówi, choć pod zmienionym imieniem. Horacy.
N
>> natura horret vacuum - natura nie znosi próżni.
>> naturalia non sunt turpia - to, co naturalne, nie przynosi wstydu.
>> navigare necesse est, vivere non est necesse - żeglowanie jest koniecznością, życie koniecznością nie jest. Plutarch za Pompejuszem Wielkim.
>> ne puero gladium - nie dawaj dziecku miecza.
>> ne quid nimis - nic ponad miarę. Solon.
>> ne sutor supra crepidam iudicet - niech szewc nie ocenia tego, co jest powyżej trzewika. Pliniusz Starszy.
>> nec Hercules contra plures - siła złego na jednego.
>> necesse est multos timeat quem multi timent - wielu musi się bać ten, kogo wielu się boi. Seneka za Decimusem Laberiuszem.
>> nemo ante mortem beatus - nikogo nie można nazwać szczęśliwym przed śmiercią. Solon.
>> nemo est casu bonus - nikt nie jest dobry przez przypadek. Seneka.
>> nemo iudex idoneus in propria causa - nikt nie jest odpowiednim sędzią we własnej sprawie.
>> nemo potest duobus dominis servire - nikt nie może służyć dwom panom. Jezus Chrystus.
>> nemo propheta in patria sua - nikt nie jest prorokiem we własnej ojczyźnie.
>> nemo regere potest nisi qui et regi - tylko ten umie rządzić, kto umie być posłusznym władzy. Seneka, Solon.
>> nemo sapiens nisi patiens - nie jest mądry, kto nie jest cierpliwy.
>> nemo sine vitiis est - nikt nie jest bez wad.
>> nervus belli pecunia - pieniądz jest nerwem wojny. Cyceron.
>> nesciat sinistra tua quid faciat dextera tua - niech nie wie lewica twoja, co prawica twoja czyni. Jezus Chrystus o jałmużnie.
>> nihil est ab omni parte beatum - nie ma rzeczy ze wszystkich stron szczęśliwej.
>> nihil est in intellectu quin prius fuerit in sensu - nie ma nic w umyśle, czego by przedtem w zmysłach nie było (z Arystotelesa).
>> nil admirari - niczemu się nie dziwić. Horacy.
>> nil desperandum - nie należy rozpaczać. Horacy.
>> nil homini certum est - dla człowieka nie ma nic pewnego. Owidiusz.
>> nil nisi bene - mów dobrze lub wcale.
>> nil novi sub sole - nic nowego pod słońcem. Kohelet.
>> nolens volens - chcąc nie chcąc.
>> noli me tangere - nie dotykaj mnie. Jezus Chrystus do Marii Magdaleny po swoim zmartwychwstaniu.
>> noli turbare circulos meos - nie zamazuj moich kół. Archimedes.
>> nolite iudicare, et non iudicabimini - nie sądźcie, a nie będziecie sądzeni. Jezus Chrystus.
>> nolunt, ubi velis, ubi nolis, cupiunt - kiedy chcesz, odmawiają, kiedy nie chcesz, pragną. Terencjusz.
>> nomina sunt odiosa - nie należy wymieniać nazwisk. Cyceron.
>> non compos mentis - niespełna rozumu.
>> non est beatus, esse se qui non putat - nie jest szczęśliwy, kto się za szczęśliwego nie uważa. Seneka za Publiliuszem Syrusem.
>> non est bonum esse hominem solum - nie jest dobrze człowiekowi być samemu.
>> non est potestas nisi a Deo - wszelka władza pochodzi od Boga. Św. Paweł.
>> non est viri timere sudorem - nie przystoi mężczyźnie bać się ciężkiej pracy. Seneka.
>> non in solo pane vivit homo - nie samym chlebem człowiek żyje. Księga Powtórzonego Prawa.
>> non licet - nie wolno; nie godzi się.
>> non liquet - nic stąd nie wynika.
>> non mortem timemus, sed cogitationem mortis - nie śmierci się boimy, lecz myśli o śmierci. Seneka.
>> non nova, sed novae - nie nowa rzecz, ale w nowy sposób przedstawiona.
>> non omnia possumus omnes - nie wszyscy możemy wszystko.
>> non omnis moriar - nie wszystek umrę. Horacy.
>> non qui parum habet, sed qui plus cupit, pauper est - nie ten jest ubogi, kto mało ma, ale ten, kto chce mieć więcej. Seneka.
>> non scholae, sed vitae discimus - uczymy się nie dla szkoły, ale dla życia.
>> nosce te ipsum - poznaj samego siebie.
>> nuda veritas - naga prawda. Horacy.
>> nulla dies sine linea - ani jednego dnia bez pracy. Apelles.
>> nulla poena sine lege - nie ma kary bez przepisu prawa.
>> nulla sine Deo mens bona est - bez Boga żadna myśl nie jest dobra. Seneka.
>> nullum crimen sine lege - nie ma przestępstwa bez przepisu prawa.
>> nullum magnum ingenium sine mixtura dementiae fuit - nie było wielkiego geniuszu bez domieszki szaleństwa.
>> num custos fratris mei sum ego? - czyż jestem stróżem brata mego? Księga Rodzaju.
>> nunc est bibendum - teraz pijmy. Horacy.
O
>> o, imitatores, servum pecus! - o, naśladowcy, trzodo niewolników!
>> o sancta simplicitas! - o święta naiwności!
>> o tempora! o mores! - o czasy! o obyczaje! Cyceron.
>> oculum pro oculo, dentem pro dente - oko za oko, ząb za ząb.
>> oderint, dum metuant - niech nienawidzą, byleby się bali.
>> odi et amo - nienawidzę i kocham. Katullus.
>> odi profanum vulgus et arceo - nienawidzę ciemnego tłumu i trzymam się odeń z daleka. Horacy.
>> omne ignotum pro magnifico - wszystko, co nieznane, wydaje się wspaniałe. Tacyt.
>> omnes qui acceperint gladium, gladio peribunt - wszyscy, którzy za miecz chwytają, od miecza zginą. Jezus Chrystus.
>> omnia mea mecum porto - wszystko, co posiadam, noszę ze sobą. Bias z Prieny.
>> omnia orta occidunt et aucta sensecunt - wszystko, co powstało, ginie, a co wzrosło, starzeje się. Salustiusz.
>> omnia possibilia sunt apud Deum - u Boga wszystko jest możliwe. Jezus Chrystus.
>> omnia subiecta sunt naturae - wszystko podlega naturze. Demokryt i Epikur.
>> omnis ars naturae imitatio est - wszelka sztuka jest naśladowaniem natury. Seneka.
>> omnis homo mendax - każdy człowiek jest kłamcą. Księga Psalmów.
>> omnis qui se exaltat, humiliabitur - każdy, kto się wywyższa, będzie poniżony. Św. Łukasz.
>> otium sine litteris mors est et hominis vivi sepultura - życie bez zajęć naukowych i literackich jest śmiercią i grobem żywego człowieka. Seneka.
P
>> pacta sunt servanda - należy dotrzymywać układów.
>> panem et circenses - chleba i igrzysk.
>> parcere subiectis et debellare superbos - oszczędzać zwyciężonych, a dumnych poskramiać. Wergiliusz.
>> pecunia non olet - pieniądze nie śmierdzą. Cesarz Wespazjan.
>> pedibus in sententiam ire - głosować nogami (w senacie rzymskim).
>> per aspera ad astra - przez ciernie do gwiazd. Seneka.
>> per fas et nefas - nie przebierając w środkach.
>> per pedes apostolorum - na wzór apostołów; pieszo.
>> pereant qui ante nos nostra dixerunt - niech przepadną ci, którzy nasze słowa wypowiedzieli przed nami.
>> pereat mundus, fiat iustitia - niech zginie świat, byle było sprawiedliwie.
>> periculum in mora - niebezpieczeństwo w zwłoce.
>> piscem natare doces - rybę uczysz pływać.
>> plenus venter non student libenter - pełny brzuch niechętnie studiuje.
>> plus dat, qui in tempore dat - dwa razy daje, kto prędko daje.
>> poetae nascuntur, oratores fiunt - poetami się rodzą, mówcami zostają.
>> potius sero quam numquam - lepiej późno niż wcale. Liwiusz.
>> primum non nocere - przede wszystkim nie szkodzić. Hipokrates.
>> primum vivere, deinde philosophari - najpierw móc żyć, potem filozofować.
>> primus in orbe deos fecit timor - bogów na świecie najpierw stworzył strach.
>> primus inter pares - pierwszy wśród równych.
>> principiis obsta - zło niszcz w zarodku. Owidiusz.
>> prior tempore, potior iure - pierwszeństwo w czasie daje lepsze prawa.
>> pro captu lectoris habent sua fata libelli - los książek zależy od pojętności czytelników. Terencjusz Maurus.
>> pro publico bono - dla dobra ogółu.
>> probitas laudatur et alget - uczciwość zbiera pochwały i umiera z zimna. Juwenalis.
>> proprium ingenii humani est odisse, quem laeseris - właściwe jest naturze ludzkiej nienawidzić tego, kogo się obraziło. Tacyt.
>> pulvis es et in pulverem reverteris - prochem jesteś i w proch się obrócisz. Księga Rodzaju.
>> pulvis et umbra sumus - prochem i cieniem jesteśmy. Horacy.
Q
>> quae nocent, docent - to, co szkodzi, uczy.
>> qualis artifex pereo! - jakiż artysta ginie we mnie. Neron.
>> qualis pater, talis filius - jaki ojciec, taki syn.
>> qualis rex, talis grex - jaki pan, taki kram.
>> quem di diligunt, adolescens moritur - wybrańcy bogów umierają młodo. Plaut za Menandrem.
>> qui asinum non potest, stratum caedit - kto nie może bić osła, bije worek. Petroniusz.
>> qui non est mecum, contra me est - kto nie jest ze mną, jest przeciwko mnie. Jezus Chrystus.
>> qui non est adversum vos, pro vobis est - kto nie jest przeciwko wam, ten jest z wami. Jezus Chrystus.
>> qui non laborat, non manducet - kto nie chce pracować, niech nie je. Św. Paweł.
>> qui tacet, consentire videtur - kto milczy, zdaje się zezwalać.
>> quia nominor leo - bo się nazywam lew. Z Ezopa.
>> quidquid agis, prudenter agas et respice finem - cokolwiek czynisz, czyń roztropnie i patrz końca.
>> quis fallere possit amantem? - któż zdoła oszukać tego, kto kocha?
>> quod licet Jovi, non licet bovi - co wolno Jowiszowi, tego nie wolno wołowi.
>> quod verum est, meum est - co jest prawdziwe, jest też moje. Seneka.
>> quos Deus vult perdere, prius dementat - kogo Bóg chce zgubić, temu rozum odbiera. Z Eurypidesa.
>> quot capita, tot sensus - ile głów, tyle opinii.
>> quot homines, tot sententiae - ilu ludzi, tyle zdań.
R
>> rara avis - rzadki ptak. Juwenalis.
>> rationale animal est homo - człowiek jest istotą rozumną. Seneka.
>> relata refero - powtarzam, co ułyszałem.
>> rem tene, verba sequentur - trzymaj się tematu, a słowa się znajdą. Katon Starszy.
>> repetitio est mater studiurum - powtarzanie jest matką wiedzy.
>> respice finem - patrz końca.
>> res sacra miser - nieszczęśliwy jest rzeczą świętą. Seneka.
>> res severa est verum gaudium - prawdziwa radość jest rzeczą poważną. Seneka.
>> rex regnat, sed non gubernat - król panuje, ale nie rządzi.
>> ridentem dicere verum - z uśmiechem mówić prawdę. Horacy.
>> rixari de asini umbra - spierać się o cień osła; o rzecz błachą.
>> Roma locuta, causa finita - Rzym przemówił, sprawa skończona.
S
>> sacra populi lingua est - język ludu jest rzeczą świętą. Seneka Starszy.
>> salus populi suprema lex - dobro ludu najwyższym prawem. Cyceron.
>> salus rei publicae suprema lex - dobro republiki najwyższym prawem.
>> sapere aude - odważ się być mądrym. Horacy.
>> sapienti sat - mądremu wystarczy. Plaut.
>> satis verborum - wystarczy słów.
>> scio me nihil scire - wiem, że nic nie wiem. Sokrates.
>> se contentus est sapiens - mędrzec zadowala się sobą. Seneka.
>> semper avarus eget - skąpiec zawsze cierpi niedostatek. Horacy.
>> semel emissum volat irrevocabile verbum - słowo raz wypowiedziane nie powraca. Horacy.
>> seniores priores - starsi mają pierwszeństwo.
>> si ad naturam vives, numquam eris pauper - jeśli będziesz żyć w zgodzie z naturą, nigdy nie będziesz ubogi. Seneka.
>> si Deus pro nobis, quis contra nos? - jeśli Bóg jest z nami, któż przeciwko nam? Św. Paweł.
>> si duo faciunt idem, non est idem - gdy dwaj robią to samo, to nie jest to samo. Terencjusz.
>> si parva licet componere magnis - jeśli się godzi porównywać rzeczy małe z wielkimi.
>> si tacuisses, philosophus mansisses - gdybyś milczał, byłbyś nadal filozofem.
>> si vis amari, ama - jeśli chcesz być kochanym, kochaj. Seneka.
>> si vis pacem, para bellum - jeśli chcesz pokoju, gotuj się do wojny. Wegecjusz.
>> sic itur ad astra - tak się idzie do gwiazd. Wergiliusz.
>> sicut mater, ita et filia eius - jaka matka, taka córka. Ezechiel.
>> signum temporis - znak czasu.
>> silva rerum - las rzeczy.
>> similia similibus curantur - podobne leczy się podobnym (homeopetia).
>> sine ira et studio - bez gniewu i zawziętości. Tacyt.
>> sit nox cum somno, sit sine lite dies - niech noc nie będzie bezsenna, a dzień upłynie bez kłótni. Marcjalis.
>> sit tibi terra levis - niech ci ziemia lekką będzie. Marcjalis za Eurypidesem.
>> sola ratio perfecta beatum facit - tylko doskonały rozum czyni człowieka szczęśliwym. Seneka.
>> spiritus flat ubi vult - duch tchnie, kędy chce. Św. Jan.
>> stultum facit fortuna, quem perdere vult - kogo los chce zgubić, tego głupcem czyni. Publiliusz Syrus.
>> sub specie aeternitatis - z punktu widzenia wieczności.
>> summum ius, summa iniura - najwyższe prawo to najwyższa niesprawiedliwość; zbyt surowa kara jest krzywdą.
>> superflua non nocent - nadmiar nie szkodzi.
>> sursum corda - w górę serca; nie traćcie ducha. Jeremiasz.
>> sus Minervam docet - świnia poucza Minerwę.
>> sustine et abstine - cierp i panuj nad sobą. Epiktet.
T
>> te Deum laudamus - Ciebie, Boga, wychwalamy.
>> taedium vitae - wstręt do życia.
>> tarde venientibus ossa - spóźnionym dostają się kości.
>> tempora mutantur et nos mutamur in illis - czasy się zmieniają i my zmieniamy się wraz z nimi. Owidiusz.
>> tempus fugit - czas ucieka. Wergiliusz.
>> testis unus, testis nullus - jeden świadek, żaden świadek.
>> tota vita discendum est mori - przez całe życie trzeba się uczyć umierać. Seneka.
>> trahit sua quemque voluptas - każdy ulega swoim namiętnościom. Wergiliusz.
>> tres faciunt collegium - trzech tworzy kolegium.
>> tua res agitur, paries cum proximus ardet - o ciebie chodzi, gdy płonie dom sąsiada. Horacy.
>> tuta timens - bojąc się rzeczy bezpiecznych.
U
>> ubi bene, ibi patria - gdzie dobrze, tam ojczyzna.
>> ubi concordia, ibi victoria - gdzie zgoda, tam zwycięstwo.
>> ubi lex, ibi poena - gdzie prawo, tam i kara.
>> ubi tu Caius, ibi ego Caia - gdzie ty, Gajuszu, tam i ja, Gaja.
>> ultra posse nemo obligatur - nikt nie jest zobowiązany zrobić więcej niż może.
>> unus pro multis - jeden za wszystkich. Wergiliusz.
>> usus est tyrannus - zwyczaj jest tyranem.
>> ut ameris, amabilis esto - jeśli chcesz być kochany, bądź godny miłości.
>> ut pictura poesis - poemat jest jak obraz. Horacy.
>> ut sementem feceris, ita metes - jak posiejesz, tak zbierzesz.
>> utile dulci miscere - łączyć przyjemne z pożytecznym.
>> utilam falsus vates sim! - obym był fałszywym prorokiem!
V
>> vae victis! - biada zwyciężonym! Król Galów, Brennus.
>> vanitas vanitatum et omnia vanitas - marność nad marnościami i wszystko marność. Kohelet.
>> variatio delectat - odmiana sprawia przyjemność.
>> varium et mutabile semper femina - chwiejną i zmienną jest zawsze kobieta. Wergiliusz.
>> veni, vidi, vici - przybyłem, zobaczyłem, zwyciężyłem. Cezar.
>> Venimus, vidimus, Deus vicit - przybyliśmy, zobaczyliśmy, Bóg zwyciężył - Sobieski pod Wiedniem (nadesłał kenrir1)
>> ventum seminabunt et turbinem metent - wiatr siać będą, a zbierać burzę. Księga Ozeasza.
>> verba docent, exempla trahunt - słowa uczą, przykłady pociągają.
>> verba volant, scripta manent - słowa ulatują, pismo zostaje.
>> veritas odium parit, obsequium amicos - prawda rodzi nienawiść, ustępliwość przyjaciół. Terencjusz.
>> videant consules, ne quid res publica detrimenti capiat - niechaj baczą konsulowie, by rzeczpospolita nie poniosła jakiej szkody.
>> video meliora proboque, deteriora sequor - widzę i pochwalam to, co lepsze, ale idę za tym, co gorsze. Owidiusz.
>> vince in bono malum - zło dobrem zwyciężaj. Św. Paweł.
>> vigilate itaque, quia nescitis diem neque horam - czuwajcie więc, bo nie znacie dnia ani godziny. Św. Mateusz.
>> vino pellite curas - winem odpędźcie troski. Horacy.
>> vinum incendit iras - wino rozpala gniew. Seneka.
>> virtus ad beate vivendum sufficit - cnota wystarcza do szczęścia. Seneka.
>> virtus est perfecta ratio - cnota jest doskonałym rozumem. Cyceron.
>> vis maior - siła wyższa.
>> vita mancipio nulli datur, omnibus usu - życia nikt nie otrzymuje na własność, lecz wszyscy do użytku. Lukrecjusz.
>> vivere militare est - życie jest walką. Seneka.
>> vivere nolit, qui mori non vult - kto nie chce umierać, ten nie chce też żyć. Seneka.
>> volenti nihil difficile - dla chcącego nic trudnego.
>> volenti non fit iniura - chcącemu nie dzieje się krzywda.
>> vos estis sal terrae; vos estis lux mundi - wy jesteście solą ziemi; wy jesteście światłością świata. Jezus Chrystus do apostołów.
>> vox clamantis in deserto - głos wołającego na pustyni. Księga Izajasza.
>> vox populi vox Dei - głos ludu głosem Boga.
>> vulnerant omnes, ultima necat - wszystkie ranią, ostatnia zabija.
2