Alokacja - przemieszczanie zasobów.
(Zasoby w sposób naturalny przemieszczają się od przedsiębiorstw mało efektywnych do efektywnych.
Przedsiębiorstwa efektywne sprzedają produkty, przychody wykorzystują do pokrycia kosztów i zakupu nowych produktów.)
Analiza
W Nauce wyróżniamy, w badaniach Ekonomicznych dwie analizy:
I pozytywna - określamy analizując zjawiska i procesy bez wydawania opinii
II normatywna - polega na analizie problemu z wydaniem oceny, zalecenia, interpretacji.
Analiza kosztów i korzyści - porównywanie wszystkich bezpośrednich i pośrednich korzyści wynikających z danych inwestycji (np. inwestycją jest studiowanie)
Analiza ekonomiczna:
1.Analiza wytwarzania produkcji (pod kątem podaży)
2.Analiza wielkości utargów, obrotów w dystrybucji (w tym i sprzedaży) <ukierunkowanie na popyt>
3.Analiza określająca dostosowanie całości podaży z zapotrzebowaniem na produkty.
Amortyzacja fizyczna - odpisy, koszty zakupu i eksploatacji nieruchomości i ruchomości od chwili ich zakupu lub otrzymania aż do chwili gdy przestają one fizycznie spełniać wymagania co do ich przydatności (to inaczej przeciętne koszty stałe)
Amortyzacja moralna - koszty od chwili zakupu, otrzymania nieruchomości, ruchomości, aż do chwili gdy nastąpi zużycie moralne (śmierć moralna)
Cena produktów - przeszkoda, bariera. Wielkość cen produktów powoduje zamierzenia postępowania klientów co do produktów substytucyjnych (zamiennych) i komplementarnych (uzupełniających się). Spadek ceny powoduje zazwyczaj wzrost popytu na te produkty.
Czarny rynek pracy - cześć przedsiębiorstw zatrudnia poza umowami pracy, nielegalnie pracowników, stosując płace zbliżone do płac równowagi rynkowej.
Dochód - różnica przychodów i dochodów. Jest to czynnik wpływający na decyzje zakupowe klienta.
Jest określany przez wskaźnik dochodu - iloraz dochodu uzyskanego przez wszystkich członków gosp. Domowego i ilość członków tego gospodarstwa. Wyróżniamy dochód:
-nominalny - ilość środków, które klienci są skłonni przeznaczyć na zakupy
-realny - ilość produktów, które możemy zakupić za określoną ilość posiadanych pieniędzy (siła nabywcza, możliwości zakupowe)
Duopol - jest to oligopol gdy występują dwa przedsiębiorstwa,
w praktyce możliwe są następujące możliwości w ujęciu systemowym: (SYSTEM - układ całość można podzielić na pojedyncze składowe elementy; pomiędzy tymi elementami występuje współdziałanie, współzależność, współoddziaływanie, współzależność; gdy wszystkie składowe elementy i współzależności miedzy nimi dążą do realizacji jednego wspólnego celu.)
·W duopolu obie organizacje równocześnie podnoszą ceny
·Jedna z organizacji podwyższa ceny, co nie musi spowodować ale może wywołać podwyższenie cen przez drugą organizacje,
·Jedna z organizacji pomniejsza cenę, co zazwyczaj wymusza że druga organizacja też musi pomniejszyć cenę
·Obie pomniejszają z uwagi na różne czynniki.
Dystrybucja produktów - jest często utożsamiana z dystrybucją dochodów, typowe źródła dochodów: prawa, tytuły własności oraz tytuły pracy. Wielkość dochodów zależy od: nakładów i od ceny jaką uzyskuje się z użytkowania danego czynnika produkcji.
Efekty zewnętrzne ekonomii - skutki wywierane przez produkcję i handel na obszarze, gdzie skutki te nie obciążają producenta, handlowca. Im większe są efekty zewnętrzne (koszty zewnętrzne) tym bardziej wzrasta produkcja, powiększa się handel, ponieważ producenci, handlowcy są zainteresowani obciążaniem innych kosztami zewnętrznymi.
Efektywność - stosunek pomiędzy całością nakładów, kosztów, poniesionych strat w postaci zasobów czasu i wielu innych
elementów, w stosunku do otrzymywanych zysków w postaci produktów, półproduktów, innego rodzaju satysfakcji odbiorcy, w postaci podwyższenia reputacji, lepszego zdrowia, większych umiejętności, itp..
Efektywność = całokształt nakładów / całokształt zysków
(nakłady winny być mniejsze niż zyski, a ułamek powinien być mniejszy niż 1)
EKONOMIA - jest ważna, ponieważ określa korzystne postępowanie w skali makroekonomii i mikroekonomii, korzystne dla społeczeństwa, przedsiębiorstwa i pojedynczych ludzi w sytuacji ograniczonych zasobów naturalnych, których ilość relatywnie maleje. Zasoby te powinny być szczególnie efektywnie wykorzystywane , gdy jako zysk z działalności przyjmujemy też możliwość wykorzystania przez następne pokolenia.
Ekonomia szczególną rolę nadaje:
-Przedsiębiorczości
-Kreatywności ludzi
-Wyzwalaniu przez nich, u nich nowych pomysłów, większego zaangażowania i pracy
Ekonomia jest nauką o najefektywniejszej alokacji ograniczonych zasobów między nieograniczone potrzeby w celu uzyskania maksimum zadowolenia społeczeństwa.
Mikroekonomia - gospodarowanie w skali gospodarstw domowych, przedsiębiorstw, innych jednostek gospodarczych, pojedynczych ludzi.
Makroekonomia - procesy gospodarcze w całym regionie, kraju lub w skali świata.
Elastyczność cenowa popytu - zachowanie się, ukształtowanie się popytu na dany produkt w wyniku zmiany jego ceny. Mierzymy go przez przyrost wielkości popytu na dany produkt do stosunkowego przyrostu ceny na ten produkt, gdy cena spada).
*elastyczność: -1 - 0 mała elastyczność - czyli zmiany cen powodują nieznaczne zmiany popytu,
*elastyczność: mniejsza niż -1 bardzo duża elastyczność - czyli ruchy cenowe powodują bardzo duże zmiany popytu.
Elastyczność cenowa podaży - mierzy kształtowanie się cen produktów na zmianę cen tych produktów. Małe zmiany dochodów gospodarstw domowych powodują duże zmiany popytu na produkty elastyczne.
Elastyczność dochodowa popytu - określa o ile zmienia się wielkość popytu na dany produkt spowodowany powiększeniem dochodu.
Elastyczność krzyżowa - popytu oznacza zmiany popytu na dane produkty powodowane zmianą cen innych produktów.
Gospodarowanie - zajmuje się właściwym wykorzystaniem zasobów w celu wytworzenia produktów mających na celu zaspokojenie potrzeb społeczeństwa różnego rodzaju produktami. <efektywność, skuteczność, racjonalność)
Produkcja wymiana konsumpcja
Produkcja podział konsumpcja
Gospodarstwo domowe - zespół osób, które otrzymują przychody pieniężne z pracy; przychody łączą się w kasie gospodarstwa domowego; gosp. domowe może być jedno- lub kilkuosobowe.
Inwestycje - w podziale na odnawiające czyli zastąpienie zużytego kapitału na nowy oraz inwestycje nowe czyli nowe kapitały. Rentowność inwestycji wyraża stopa rentowności mierzymy jako procent od zainwestowanego kapitału czyli zysk z inwestycji odnosimy do czegoś tam.
Izokwanty - zastawienia punktów, czyli różnych kombinacji dwóch jednakowych czynników kapitału i pracy tak, że wszystkie te zestawienia tworzą ten sam produkt.
Mówiąc o izokwantach nawiązujemy do produkcji przedsiębiorstw, w których celem jest:
-zaspokojenie oczekiwań klientów, konsumentów
-zaspokojenie oczekiwań właścicieli zasobów, przedsiębiorstw
-zaspokojenie interesu, potrzeb pracowników przedsiębiorstw, w ym szczególnie technokracji.
Jakość - stopień spełnienia, zadowolenia konsumenta przez użycie i eksploatację produktu, jego spożycie w ściśle określonym miejscu danej czasoprzestrzeni.
Jakość produktów - zadowolenie, satysfakcja z użytkowania w ujęciu elastyczności dochodowej popytu na wskazuje na
produkty:
*gorsze, lepsze - w znaczeniu zaspokojenia potrzeb
*produkty jakościowo bardzo dobre w danym sektorze, gdzie nie ma substytutów przy wzroście dochodów, popyt utrzymuje się na tym samym poziomie
*produkty luksusowe - przy wzrostach dochodów ich konsumpcja rośnie
Kapitał - jako czynnik produkcji zaliczamy do kapitału dobra trwale typu nieruchomości, budynki, maszyny, pojazdy, zapasy, kapitał ludzki.
Klient - uczestnik transakcji, kupuje produkt i płaci cenę. Jest zazwyczaj ważniejszy dla gospodarki, lecz gdy konsument jest
niezadowolony to źle wpływa na popyt.
Komunikacja:
-nakłaniająca (reklamy, marketing, promocja miejsca sprzedaży)
-wymuszająca - propaganda gospodarcza; oddziaływanie na podświadomość, przez strach lub odwołanie się do pierwotnych instynktów.
Konkurencja doskonała - występuje gdy istnieje duża liczba nabywców i sprzedawców, tak że wycofanie się z rynku jednego z nich lub pojawienie się nowego nie ma wpływu na cenę rynkową produktu.
Konkurencja niedoskonała - wysteruje gdy są produkty lub sprzedawcy obejmujący tak duże udziały w produkcji na rynku, że pojawienie się produktu lub sprzedawcy powoduje zmianę ceny rynkowej.
Konkurencja monopolistyczna występuje gdy działają na rynku przedsiębiorstwa dostarczając zróżnicowanych produktów czyli występują elementy konkurencji doskonałej ale niektórzy sprzedawcy posiadają relatywnie duży udziały w rynku w związki z czym występują elementy konkurencji niedoskonałej, skutkiem jest możliwość sprzedaży podobnych produktów, możliwość wchodzenia nowych przeciętnych. Właściwości tej sytuacji są następujące:
1.Produkty mogą i powinny być bliskimi substytutami czyli klienci mogą kupować tańsze
zamienniki.
2.Ilość producentów, sprzedawców jest stosunkowa duża ale niezbyt duża - określamy to:
udział przedsiębiorstw w rynku powinien się wahać w zakresie od 1-10%.
3.W ustalaniu cen, co za tym idzie kosztów, przedsiębiorstwa obserwują konkurentów, dostosowują się do nich tak aby optymalizować koszty i utarg powszechnie wykorzystuje się tzw. różnicowanie i rozwój produktów. Różnicowanie produktu to zastępowanie dotychczasowych innymi, które posiadają nowe odróżniające cechy. Występuje w konkurencji monopolistycznej stała walka o zwiększenie udziału w rynku poprzez przejęcie zaspakajania coraz większych części popytu. Oprócz różnicowania występują oddziaływania komunikacyjne na klientów, konsumentów.
Konsument - konsumuje produkt, lecz nie musi być kupującym go.
Konsumpcja - eksploatacja, użytkowanie, spożycie,
Koszty - wszystkie wydatki
Koszt alternatywny - wartość zaniechanej innej działalności, której nie wykonaliśmy, bo realizujemy coś innego. Niebezpieczeństwo:
-nieokreślenie wszystkich możliwości alternatywnego działania, postępowania
-błędne oszacowanie kosztów, zysku alternatywnego
-częste wybieranie niekorzystnych rozwiązań (mimo świadomości wielkości zysków i kosztów alternatywnych)
Koszty całkowite - koszty stałe ponoszone przez przedsiębiorstwo związane z wytwarzaniem lub sprzedażą określonej ilości produktów = koszty zmienne
Koszty krańcowe - koszty wytworzenia lub sprzedaży kolejnej jednostki produktu.
Koszty przeciętne - koszty jednostkowe liczone jako koszty całkowite: ilość wytworzonych lub sprzedawanych produktów.
Koszty stałe - nie zmieniają się w przypadku pomniejszania lub wzrostu wytwarzanych i sprzedawanych produktów. (czynsz, opłata za bilet miesięczny)
Koszty w działalności ekonomicznej:
* finansowe
*rzeczowe
*informacyjne
*psychiczne
*ludzkie
Koszty zmienne - rosną lub zmieniają się w miarę wzrostu ilości produktów, sprzedaży produktów, jeśli płace są uzależnione od ilości wytwarzanych lub sprzedawanych produktów. (książki, zeszyty, rozrywka, prezenty, opłata za pożywienie)
Koszyki zakupów - ile sztuk produktów jest w stanie zakupić mieszkaniec danego terenu za tę samą kwotę w stosunku do tych samych produktów.
Krańcowa produkcyjności - dodatkowy przyrost produktu, który jest otrzymywany w wyniku zwiększania o jednostkę czynnika produkcji wybranego, gdy wszystkie inne czynniki produkcji pozostają w niezmienionej ilości.
Krzywe Pareta - krzywe obojętności, teoria tych krzywych zakłada, że:
1.wszyscy klienci, konsumenci są świadomi które sytuacje są dla nich lepsze, gorsze, umieją cenić alternatywy korzyści zadowolenia powstającego z różnych zakupów, konsumpcji różnych produktów.
2.istnieje tzw. przenoszalność cech oznacza to - jeśli produkt X jest lepszy niż Y a Y jest lepszy od Z oznacza to że X jest lepszy niż Z
3.większa ilość danego produktu powoduje lepsze zadowolenie niż mniejsza.
Lojalność klientów - przedsiębiorstwa lepiej wychodzą na tym, gdy utrzymują dawanych klientów (lojalnych), aniżeli gdy oszukuje nowych. Utrzymanie lojalnego konsumenta jest tańsze (efektywniejsze) niż oszukiwanie nowego.
Maksymalizacja zysku działalności gospodarczej - nawiązujemy do faktu, że zazwyczaj klienci kupując produkty powszechnej konsumpcji za pierwszy produkt płacą więcej, wartość kolejnych sztuk jest dla nich mniejsza.
Minimalizacja (pomniejszanie się) utargu i zysku całkowitego - producenci, handlowcy stosują różnicowanie ceny, jest to sprzedawanie tego samego produktu po różnych cenach, gdy ceny mogą być różnicowane w dwojaki sposób:
1)dla różnych grup klientów, konsumentów różnicuje się ceny
2)dla różnych ilości sprzedawanych produktów, tym samym lub innym odbiorcom.
Model to uproszczony schemat rzeczywistości, ułatwiający wykrycie najważniejszych zależności, które w rzeczywistości występują jako o wiele bardziej skomplikowane.
y = f(x1, x2, ..., xn) zmienne niezależne, które poprzez algorytm przekształcenie, wykorzystanie, powoduje otrzymanie wyniku zmiennej zależnej y.
Monopol - panowanie na rynku jednego producenta lub jednego sprzedającego. Ma on nadaną przez administrację państwową, samorządową, lokalne władze wyłączność produkcji, handlu lub innej działalności. Formy monopolu to: oligopol, duopol.
Monopole z punktu widzenia państwa krytykujemy ponieważ:
·znacznie zawyżają ceny powyżej kosztów produkcji i społecznie akceptowanych marż zysków - dziej się to kosztem klienta, obywa
·monopole niekiedy świadomie ograniczają wielkość produkcji zawyżając tym samym ceny dla klientów
·monopole posiadając uprzywilejowane pozycje relatywnie mało działają w zakresie postępu technicznego, innowacji gdzie bardzo wysokie koszty badań rozwoju uzasadnia te sytuacje
Monopson - to sytuacja gdy na rynku występuje jeden nabywca i wielu jego dostawców. Maksymalizacja zysku monopsonisty wymaga analizy oddziaływania następujących czynników:
·krańcowy produkt czynnika produkcji
·wartość krańcowego czynnika produkcji
·krańcowy koszt czynnika zatrudnienia dodatkowego pracownika z uwagi na znaczący udział płac w całokształcie.
Przeciętny koszt czynnika produkcji dla monopsonisty jest wartością jeśli płace są najważniejszą częścią kosztów to koszt czynnika produkcji otrzymujemy dzieląc wielkość listy płac przez zatrudnionych ilość.
Siła monopsonu mierzymy zdolnością monopsonu na kształtowanie ceny czynnika produkcji którą monopson kupuje.
Odsetki - pieniądze uzyskiwana z tytułu oprocentowania kapitału.
Oligopol - występuje wtedy gdy na rynku istnieje kilku producentów lub sprzedawców produktu posiadających tak duże rozdziały w rynku, że zmiana w postaci wycofania się jednego z nich i/lub pojawiania się innego przedsiębiorstwa też o tak dużym udziale w rynku powoduje zmiany ceny równowagi rynkowej, a też gdy przedsiębiorstwa te wzajemnie od siebie są zależne i są świadome tej sytuacji. Organizacje oligopolistyczne mogą dążyć do podwyższania swoich zysków poprzez zasadę złamanej krzywej popyt lub przez:
·doskonalenie produktów, ich jakości (może następować poprzez zmianie jego cech, innowacyjność w zakresie jakości lub tez dostarczenie całkiem nowego produktu zaspakajającego te same potrzeby odbiorców)
·oddziaływanie komunikacyjne o charakterze informującym, nakłaniającym lub wymuszającym postępowanie klientów zgodnie z ich oczekiwaniami (oddziaływanie komunikacyjne w zakresie informowanie jest typową informacją handlową lub inną, gdzie przekazuje się obiektywne istniejące dane o produkcie, producencie, handlowcy.)
Oligopson to sytuacja gdy cała podaż rynkowa wybranego czynnika produkcji kupowana jest przed dwa albo trzy przedsiębiorstwa, jeśli płace są najważniejszym czynnikiem kosztów to ograniczają wysokość płac.
“Na czarno” - jest to prowadzenie działalności gospodarczej, zatrudnianie bez jakichkolwiek rejestracji, posiadania zezwoleń, podpisywania umów o prace (czyli przedsiębiorstwo nie istnieje).
“Na szaro” - to przedsiębiorstwo oficjalnie działające posiadające zezwolenia, pracownicy mający umowę, ale zaniża się wielkości obrotu gospodarczego, wpisuje się zaniżone wartości wynagrodzenia w celu obniżenia obciążeń ponoszonych przez pracodawcę w postaci podatków itp. w Polsce to 29-35% wynagrodzenia całościowego brutto.
OSZCZĘDZANIE
*Neokeynesizm - interwencjonalizm państwa, kierowanie, nakazywanie, kontrola
Nacjonalizacja - upaństwowienie zasobów, przedsiębiorstw
*Monetaryzm - Względna stałość szybkości obiegu pieniądza
Prywatyzacja zasobów, przedsiębiorstw - prywatna własność jest bardzo ważna, prywatny przedsiębiorca działa efektywniej niż państwa
Oszczędności: (sektory)
1)na wielką skalę gdy zaspokojenie popytu następuje przy malejących długookresowych kosztach przeciętnych; są to tzw. Sektory o malejących kosztach w miarę powiększania produkcji sprzedaży
2)straty na wielką skalę występuje gdy długookresowe przeciętne koszty rosną; są o tzw. Sektory schyłkowe
3)stałe przychody przy produkcji na wielką skalę gdy przeciętne koszty produkcji utrzymują się na tym samym poziomie w dłuższym okresie czasu.
Różnicowanie cen jest możliwe, gdy występują następujące czynniki:
1)pomniejszanie lub powiększanie oferty produktów na rynku ma istotny wpływ na ich cenę rynkową, oznacza to, że krzywa popytu na te produkty jest spadająca
2) produkty te nie mogą być łatwo odsprzedawane lub też koszty odsprzedaży są tak duże, że jest to nieopłacalne, nieefektywne dla przedsiębiorstwa. Gdyby to nie występowało w dłuższej perspektywie wystąpiło by zanikniecie różnicowanie cen produktów.
3)Odbiorcy, klienci produktów powinni Dzielic się na odrębne grupy o różnych elastycznościach cenowych popytu, najczęściej jest to spowodowane wielkością dochodów na jednego członka gospodarstwa domowego
Inne kryteria różnicujące grupy konsumentów to :
O miejsce region zamieszkania,
O wiek
O poziom i styl życia
O preferencje zakupowe, życiowe i inne.
powinna istnieć możliwość podzielenia rynków na odrębne segmenty
Patenty - zastrzeżone wynalazki prawem autorskim, gdzie wynalazcy lub producenci prawnie zastrzegają sobie wyłączność wykorzystywania wynalazku, technologii, aby uniemożliwić innym bezpłatne wykorzystywanie (np. lekarstwa)
Płaca - cena pracy
Płaca akordowa - wynagrodzenie ustalone na podstawie umowy o pracę akordową. Mobilizuje ona pracowników do lepszej pracy, w przeciwieństwie do płacy stałej, która nie pobudza pracowników do aktywności zawodowej.
Podaż - gotowość sprzedaży danej ilości produktów po określonej cenie
Podaż pracy zależy od: intensywności potrzeb pracowników sprzedających prace, po drugie podaż zależy od wielkości płacy. Początkowe powiększanie płac powoduje zwiększenie podaży pracy indywidualnej po osiągnięciu charakterystycznego pewnego punktu poziomu płacy dalsze podwyższanie poziomu płacy powoduje zmniejszanie podaży pracy indywidualnej.
(Ciocia Ania zatrudniona jest w firmie, w której otrzymuje 700zł za 12 godzin pracy. Pracodawcy proponują jej większą płacę za więcej pracy, lecz ona się nie zgadza, bo pkt. max. Jest 700zł)
Popyt - gotowość zakupu określonej ilości produktów po danej cenie przy określonym dochodzie. (Gry nie ma dochodu to nie ma popytu!). Czynniki tworzące popyt to:
-potrzeby konsumentów
-dochody konsumentów
-ceny produktów
Potrzeba - poczucie braku czegoś. Potrzeby mają charakter nieograniczony, szybko rosnący. Kształtowane są poprzez:
-czynniki wrodzone (wymiary ludzi, postać, stan biologiczny, fizjologię, procesy metaboliczne)
-wiek (wpływa na zróżnicowanie popytu w stosunku do tzw. Segmentów wiekowych konsumenta; etapy życia : niemowlęctwodziecimłodzieżdojrzewająca jedna osoba i wiek późniejszy małżeństwowdowiec/wdowa śmierć)
-wykształcenie (im człowiek jest bardziej ma więcej kwalifikacji, umiejętności tym ma wyższe aspiracje, potrzeby życia społecznego i indywidualnego)
-środowisko geograficzne - środowisko, czyli np. klimat, ukształtowanie terenu, stan wód, ilość energii słonecznej, itp. wpływa na potrzeby ludzi i ukierunkowuje je)
-środowisko społeczne (oddziaływanie społeczeństwa powoduje, że potrzeby i indywidualne aspiracje konsumenta są naśladowane i upodabniają się do poziomu tzw. Efektu Veblera - ludzie chcą uzyskać prestiż, dlatego nabywają drogie, luksusowe, trudno dostępne produkty, wykazując tym samym status materialny i społeczny.
Postęp techniczny - działanie w celu pomniejszenia nakładów koniecznych do wytworzenia danego produktu poprzez wdrażanie odkryć naukowych, innowacji, modernizacji i wynalazków w zakresie produkcji lub też w zakresie wytwarzanego produktu.
Postęp techniczny odnosimy do:
-produkcji
-produktu
-w zakresie ochrony kształtowania środowiska naturalnego, gdzie występują ograniczone zasoby.
Postępy:
1) kapitałooszczędny i praco oszczędny
2) kapitałochłonny i praco oszczędny
3) kapitałoobojętny i pracochłonny
4 )kapitałooszczędny i praco obojętny
Współczynnik kapitałochłonności produkcji = ilość kapitału / ilość produktów
Produkcyjność kapitału = ilość produktów / ilość zużytego kapitału
Pracochłonność kapitału = ilość pracy do utworzenia produktu/ ilość wytworzonych produktów
Wydajność pracy = ilość wytworzonych produktów / nakład pracy
Współczynnik kapitałochłonności pracy = ilość kapitału włożonego do wytworzenia produktu/ ilość pracy zużytej w tym celu
Poznanie - wyniki obserwacji zjawisk i procesów, ich opisu i klasyfikacji na poszczególne grupy. Poznanie opisuje zespół zjawisk lub procesów, których istotne cechy są wspólne, a które różnią się tzw. cechami 2-rzędnymi.
Zależności pomiędzy zjawiskami, procesami.
·Przyczynowo - skutkowe (brak opadów -> susza)
·funkcyjne (zależność od dochodu różnie kształtują się wydatki klienta)
Prawo malejącej końcowej użyteczności - produkty posiadają dla konsumenta określoną użyteczność. Im więcej produktów danego rodzaju klient/konsument używa tym bardziej użyteczność każdej kolejnej sztuki tego produktu dla konsumenta jest niższa (wynika to z zaspokojenia potrzeb, nasycenia)
Prawo malejącej substytucji - dowodzi że krańcowa substytucja jednego produktu na drugi produkty maleje gdy ubywa produktu drugiego a przybywa produktu pierwszego. Prawo malejącej stopy substytucji dowodzi że powiększanie konsumpcji ilości danego produktu zazwyczaj powoduje że obniża się ważność kolejnej dodatkowej sztuki danego produktu. Po drugie: że zwiększa się lub co najmniej utrzymuje się taka sama wartość produktów, których ilości nie zwiększamy lub których ilość się pomniejsza.
PREFERENCJE EKONOMICZNE - zhierarchizowane wybory, konsumenci wybierają z co najmniej dwóch alternatyw, produktów, sytuacji bardziej korzystne dla nich. (potrzeba-poczucie braku, zaś preferencja-świadomy wybór z co najmniej dwóch możliwości).
Z potrzeby i preferencji powinna wynikać polityka państwa co do działań nas dotyczących.
Procent jest to cena płacona właścicielowi kapitału za jego wypożyczenie.
Produkcja - działalność przetwarzająca czynniki produkcji na produkty potrzebne do spożycia i inwestycji. Czynniki produkcji to przede wszystkim zasoby w postaci pracy i przedsiębiorczości kapitału, ziemi i innych zasobów
Produkowanie - wytwarzanie dóbr i usług przy użyciu zasobów
Przepływ kapitału - , strumienie kapitału oznacza usługi przekazania kapitału na jednostkę czasu.
Przychód - wszystko, co wpływa do kasy
QUASIS - “jakby renta”, cena którą czynnik produkcji otrzymuje powyżej kosztu alternatywnego.
Racjonalność - postępowanie, zachowanie ludzi zgodne z zasadami ekonomii i innych nauk, zdrowo rozsądkowe, właściwe dla miejsca i czasu, adekwatne do celów, warunków, sprzętu, itp.
Racjonalność jest niewymierna lub wymaga złożonych algorytmów oceny.
Renta - cena ziemi
Renta ziemi jest to różnica pomiędzy ceną uzyskiwaną z jej sprzedaży, użytkowania, a ceną za którą właściciel jest skłonny ten czynnik produkcji sprzedać, wynająć oddać w dzierżawę. (np.. wujek Kazek jest właścicielem 2ha ziemi ornej, ogłasza chęć oddania w dzierżawę, po negocjacjach wydzierżawił za cenę 3tys rocznie. Wcześniej wujek ustalił sobie, że minimalna cena z jaką wydzierżawi to 2,5 tys. Zł. Więc renta wynosi 500zł.
Równowaga ekonomiczna - sytuacja, gdzie poszczególne jednostki ekonomiczne (np. rynki, waluty) pozostają względem siebie w równowadze.
Równowaga Gospodarstwa domowego - jest to proces optymalny dynamiczny, ciągły, charakteryzujący się tym, że przy określonym dochodzie i ustalonych na rynku cenach równowagi rynkowej równowaga powstaje wtedy jeśli krańcowe użyteczności wszystkich nabywanych produktów do ich cen są sobie równe.
Rynek - miejsce, przestrzeń, gdzie występują kupujący i sprzedający, i transakcje między nimi.
Ryzyko gospodarcze - świadome określanie treści i wielkości różnego rodzaju ryzyka, dotyczy każdego z nas.
RZADKOŚĆ - podstawowe pojęcie ekonomicznych nauk, pojęcie względne z uwagi na wielkość preferencji i potrzeb konsumenta - odbiorców produktu.
(Ziemia, powietrze, woda - ich dostępność do wykorzystania relatywnie maleje w skali świata)
Rzadkość zasobów geograficznych i innych wymaga racjonalnego, korzystnego ich wykorzystania.
Siła monopolu to możliwość oddziaływania na ceny rynkowe sprzedawanych produktów. Miary siły monopolu:
1) P/Kz - to wskaźnik Kaleckiego: Cena dzielona przez koszty zmienne (najczęściej odzwierciedlają koszty surowców oraz płace)
2) H - oznacza sumę procentowych udziałów poszczególnych przedsiębiorstw, ogólnej wartości produktów na rynku danego produktu. Wskaźnik H powszechnie stosowany od 150 lat w USA gdzie walka z monopolami jest prowadzona.
3) miara siły monopolu opisuje udział od 4 do 8 największych przedsiębiorstw zaopatrujących dany rynek, czyli sumuje się udziały rynkowe tych przedsiębiorstw.
Skuteczność - jest pojmowana jako miara realizacji wcześniej założonych celów, planów zamierzeń.
Skuteczność = ilość, jakość założonych celów / ilość, jakość otrzymania
Etapy w osiąganiu skuteczności: plan wykonanie zakończenie, tj. kontrola i ocena
Stagflacja - występuje gdy na rynku w gospodarce występuje istotny wzrost cen, zastój gospodarczy i bezrobocie. Z tym pojęciem, jest związana procedura, metoda ustalania cen w przedsiębiorstwach wytwórczych lub handlowych. W gospodarce kapitalistycznej Wolnorynkowej ceny na produkty są umowne tzn. są wynikiem swoistej umowy kupującego i sprzedającego. Niekiedy ustala sie ceny metodą prymitywną, czyli metoda kosztową, gdzie metoda kosztowa oznacza określenie cen y produktów na podstawie kosztu przeciętnego produkcji lub handlu dla wielkości produkcji odpowiadającej wykorzystaniu zazwyczaj od 2/3 do 3 zdolności produkcyjnych kapitału trwałego. Wówczas do tak określone go kosztu przeciętnego dodaje się umowny procent zysku, producenta lub handlowca i suma jest cena rynkową. Zysk w zakresie młży może być różny, niekiedy dochodzi do 100%.
Stopa procentowa - cena kapitału finansowego; wysokość procentu zależy od popytu i podaży pieniądza. Stopa procentowa nominalna na rynku nie uwzględnia zmian cen towarów i usług. Stopa procentowa realna jest to stopa procentowa nominalna minus stopa wzrostu ogólnego wskaźnika cen.
Sprawiedliwość społeczna - podział dóbr; ile kto użytkuje, w jakim stopniu jest zadowolony przez rozdział produktów.
W celu zaspokojenia potrzeb najuboższym warstwom zapewni się:
-minimum egzystencji
-ochronę zdrowia
-minimum wykształcenia
Państwo przez tą politykę socjalną wspomaga lub bezpłatnie przekazuje produkty najuboższym częściom społeczeństwa.
W Polsce polityka socjalna najczęściej jest marnotrawiona (ludzie oszukują, marnują ją, generując przez to bezrobocie i obniżając PKB) - ¾ pomocy socjalnej trafia tam gdzie nie powinna. Przez to obniża się rozwój gospodarczy.
Technokracja - w sposób zdecydowany, wiodący wpływa na sukces lub bankructwo przedsiębiorstwa.
Pomiędzy zarobkami technokracji a pracowników zwykłych jest b.duża różnica.
Technika ISO - normy, procedury zatwierdzone przez tą organizację określają i szczegółowo wskazują jak zorganizować i kierować przedsiębiorstwem, instytucją tak, aby otrzymać zadowalający jakościowo produkt.
TQM - kompleksowe kształtowanie jakości. Podkreśla rolę czynnika kultury organizacyjnej w przedsiębiorstwie, instytucji wskazując na konieczność rozwoju pracowników a szczególnie kadr kierowniczych.
Teoria poznania - podstawowe pojęcie, słowo - klucz
Teoria informacji : nadawca treść przez kanał informacji odbiorca
Trójkąt potrzeb Maslowa - określa kolejność zaspokajania potrzeb przez ludzi. Kolejność następuje podstawy trójkąta do jego wierzchołka.
III (góra) - indywidualne -związane z pojedynczym człowiekiem, odnoszące się do psychologii, np.szczęście, samorealizacja itp..
II (środek) - społeczne - nawiązują do socjologii, to wszystkie potrzeby wynikające z oddziaływania społeczeństwa na człowieka, np. potrzeba dostosowania się do norm itp.
I (dół) - podstawowe - potrzeby biologiczne, fizjologiczne
Utarg całkowity - przychód przedsiębiorstwa, czyli suma środków finansowych, które przedsiębiorstwo pozyskuje ze sprzedaży określonej ilości swoich produktów po cenie, która umożliwia sprzedawanie tej ilości produktów.
Utarg krańcowy - gdy występuję tzw. doskonała konkurencja jest to dodatkowy utarg ze sprzedaży dodatkowej jednostki produktu, po cenie panującej na rynku; natomiast w sytuacji niedoskonałej konkurencji jest to dodatkowy utarg wynikający z takiego obniżenia ceny, że można sprzedać, o jednostkę produktu więcej.
Utarg przeciętny - utarg całkowity / woluma (ilość sprzedanych produktów)
Oznacza cenę rynkową wyznaczaną w wyniku zrównoważenia się podaży i popytu, a więc cenę po której przedsiębiorstwo może sprzedać własne produkty.
Użyteczność - zadowolenie, uzyskane zaspokojenie danej potrzeby dzięki posiadaniu określonej ilości pewnego produktu
*całkowita - wynika z posiadania, spożycia wszystkich produktów danego rodzaju (ROŚNIE IM WIĘCEJ JEST PRODUKTÓW)
*końcowa - to zadowolenie płynące z posiadania ostatniej sztuki danego produktu (MALEJE IM WIĘCEJ JEST PRODUKTÓW)
Użyteczność całkowita - obszar działania, zakupu, konsumpcji produktu przez konsumenta.
Wartość krańcowa produktów - powiększanie ilości danego czynnika, czyli środka produkcji o jednostkę równa się jego krańcowej produktywności pomnożonej przez krańcowy utarg produktu finalnego przedsiębiorstwa lub też przez utarg przeciętny.
Wojna cenowa - gdy organizacje się zwalczają , pomniejszanie cen na rynku w celu eliminacji sprzedaży konkurenta, może być prowadzona w ograniczonym zakresie, ponieważ sprzedaż produktów kosztów własnych w dłuższym okresie jest niemożliwa bo powoduje w konsekwencji upadek, bankructwo.
Współdziałanie - zmowa cenowa - wg. większości prawodawstw światowych umówienie się olipolistycznych organizacji co do ceny zbytu jest niedozwolone i jest karalne, ponieważ sztuczne to zniekształca sytuacje rynkową i jest niekorzystne dla klientów, odbiorców. Agendy rządowe wyodrębnione, jak w Polsce Urząd ochrony konkurencji i konsumenta, monitorują ceny rynkowe, rynek i w przypadkach zmów cenowych karają organizacje.
Wymiana - wymieniane produkty najczęściej na pieniądze.
Zarządzanie jakością - technika zarządzania sposobem wytwarzania, czyli planowaniem, kierowaniem, kontroli i oceny procesów produkcji tak, by uzyskać optymalną jakość produktu.
Zasada parasola - nie ponosi się kosztów parasola, gdy nie pada deszcz.
Zasada złamanej krzywej popytu - Określa sytuację gdy jedna z organizacji oligopolistycznych podwyższa ceny produktów co powoduje zazwyczaj jej podniesienie przez innych członków oligopolu, natomiast obniżenie ceny produktów wymusza konieczność obniżenia ceny przez inne organizacje oligopolistyczne. Interpretujemy to faktem że podwyższanie ceny produktów w takim przypadku występuje gdy mamy do czynienia z wysoką elastycznością cenową produktów, natomiast pomniejszanie ceny - gdy mamy do czynienia z niską elastycznością cenową popytu.
Zasada zrównoważonego rozwoju:
- odpowiednie zbilansowanie elementów ekonomicznych, społecznych i środowiskowych jest w Polsce zapisane w konstytucji naszego kraju i innych dokumentach.
Zasoby kapitału oznacza ilość kapitału na dany dzień.
Zasoby naturalne - występujące pierwotnie, niezależnie od człowieka. Każdy z nas wykorzystuje zasoby naturalne, a przez to zmniejsza się użyteczność z powodu złego gospodarowania. (zasoby wodne, glebowe, ziemi, powietrza).
Podział zasobów wg ekonomii:
-rzeczowe
*naturalne
*wytwarzane przez człowieka
-finansowe (gotówka, waluty, akcje, pożyczki, kredyty)
-zasoby ludzkie, kadry (globalne społ., poszczególne kraje, regiony, itp..)
-zasoby informacyjne (całokształt informacji przychodzących, przyjmowanych przez społeczeństwo, jednostki gosp., miejscowości, itp.. Oraz informacje wysyłane)
Nadawca treść komunikat
Związki zawodowe - Określane ujemnie jako utrudniające maksymalizacje zysku prywatnym właścicielom, przedsiębiorcą, nie mylimy tego z historyczna rola związków zawodowych.
Zyski alternatywne - zyski z innej, niepodjętej działalności.
Zysk całkowity - różnica pomiędzy utargiem a kosztem całkowitym dla ściśle określonej ilości produktów wytworzonych lub sprzedanych w danym miejscu i czasie.