I wykład

MSG- zajmują się przepływem siły roboczej, towarów, usług, kapitałów i wiedzy technicznej.

MSG- jako dyscyplina naukowa opiera się na takich samych podstawach metodologicznych jak

pozostałe dziedziny teorii ekonomii. Głównych przyczyn kształtowania się i rozwoju MSG należy

doszukiwać się w istnieniu niezależnych, suwerennych państw poprzedzielanych granicami

państwowymi. Zagraniczna polityka gospodarcza -zasadniczą uwagę poświęca analizie celów, środków i narzędzi stosowanych przez pojedyncze kraje w procesie rozwoju stosunków międzynarodowych

Cel: odpowiedź na pytanie, jakie działania powinien podjąć kraj, aby zmaksymalizować swoje korzyści płynące z rozwoju stosunków gospodarczych z zagranicą.

Środki: odpowiedź na pytanie, w jakiej części środki niezbędne do osiągnięcia celów powinny pochodzić z zasobów własnych, w jakiej zaś z kredytów i innych źródeł. Narzędzia: polityka kursu walutowego, polityka monetarna, polityka stopy procentowej, polityka podatkowa, instrumenty taryfowe, parotaryfowe i pozataryfowe. Ponadto, międzynarodowa polityka gospodarcza - koncentruje się na ocenie metod koordynacji stosunków międzynarodowych przez grupę państw lub w skali globalnej. W celu uzgodnienia kierunków tej polityki oraz prowadzenia wspólnej polityki w skali międzynarodowej, badane są różnice między poszczególnymi formami międzynarodowej polityki ekonomicznej oraz wpływ tych form na korzyści czerpane ze współpracy międzynarodowej przez poszczególne kraje i grupy krajów. Istotna jest analiza podmiotów kształtujących międzynarodową politykę gospodarczą w skali grup krajów, regionów geograficznych i skali globalnej. Szczególnym przypadkiem takiej polityki jest integracja regionalna.

Międzynarodowe stosunki gospodarcze poświęcają także dużo uwagi organizacjom międzynarodowym jako podmiotom międzynarodowej polityki gospodarczej.

HANDEL

Handel międzynarodowy to handel między wieloma narodami. Handel zagraniczny odnosi się do handlu jednego kraju. Siły oddziaływujące na handel: przymus korzyści. Handel międzynarodowy obejmuje wszystkie możliwe relacje wymiany towarowej między uczestniczącymi w niej krajami. Zasadza się na relacji kraj zagranica i obejmuje stosunki każdego kraju z innymi krajami

Gospodarka otwarta- Jest to gospodarka powiązana ze światem zewnętrznym, z której wypływają na rynki

zagraniczne strumienie krajowych dóbr i usług ,a w charakterze ekwiwalentu wpływają do niej dobra i usługi pochodzenia zagranicznego. Drugą warstwę tych przepływów stanowią środki pieniężne. Udział krajów w handlu zagranicznym; 2/3 udziału w handlu zagranicznym przypada na kraje wysokorozwinięte ¼ przypada na kraje rozwijające się kilka procent na kraje transformujące się.

Międzynarodowy podział pracy - jest zjawiskiem uwarunkowanym historycznie i stanowi szczególną formę ewolucji społecznego podziału pracy dokonującego się między podmiotami prowadzącymi działalność gospodarczą w obrębie różnych organizmów państwowych. Definicja Podział pracy - sposób organizacji procesów produkcyjnych w społeczeństwie, polegający na wyodrębnieniu się grup ludzi zajmujących się wytwarzaniem określonych produktów(społeczny podział pracy), lub wykonujących określone czynności przy wytwarzaniu tego samego produktu (techniczny podział pracy).Międzynarodowy podział pracy -ma miejsce wówczas, gdy jego uczestnicy znajdują się w więcej niż w jednym kraju i wykazują trwałe zainteresowanie rozwojem produkcji pod kątem potrzeb obrotu międzynarodowego. Wykształcił się on w następstwie społecznego podziału pracy, mającego początkowo charakter lokalny. Gdy rynki lokalne okazały się zbyt ciasne w stosunku do potrzeb rozwijającej się produkcji, wystąpiły tendencje do szukania nowych partnerów najpierw w granicach poszczególnych krajów, następnie zaś w skali międzynarodowej. Społeczny podział pracy Podział pracy istniał już w społeczeństwach prehistorycznych - był to naturalny podział pracy, wynikający z płci i wieku. Wzrost ilości i różnicowanie się wytwarzanych dóbr doprowadziły do społecznego podziału pracy, który przebiegał w trzech fazach: pierwszy społeczny podział pracy polegał na rozdzieleniu się uprawy roli i pasterstwa, miał miejsce u schyłku wspólnoty pierwotnej. Drugi społeczny podział pracy doprowadził do wyodrębnienia się we wczesnym niewolnictwie rzemiosła z rolnictwa. W wyniku trzeciego społecznego podziału pracy, u schyłku niewolnictwa, powstała grupa ludzi zajmująca się wyłącznie pośrednictwem w wymianie towarowej - kupcy. W każdej z wyodrębnionych grup dokonywały się dalsze podziały polegające na specjalizacji w wytwarzaniu płodów rolnych, produktów rzemieślniczych, usług i handlu określonymi produktami. Techniczny podział prac Następstwem postępu technicznego oraz rozwoju produkcji stał się techniczny podział pracy, polegający na podziale procesu produkcyjnego dóbr i usług na fazy, czyli zespoły czynności lub czynności pojedyncze wykonywane przez wąsko wyspecjalizowanych, wyposażonych w coraz bardziej skomplikowane narzędzia i maszyny pracowników. Następowało przejście od jednostkowej produkcji rzemieślniczej do masowej produkcji przemysłowej. Techniczny podział pracy umożliwia automatyzację procesów produkcyjnych. Międzynarodowy podział pracy -obecnie. Polega na tym, że poszczególne kraje specjalizują się w wytwarzaniu tych produktów, których inne kraje produkować nie mogą (dotyczy to m.in. płodów rolnych oraz surowców i materiałów) lub które produkują relatywnie najtaniej (teoria kosztów komparatywnych). Przejawem międzynarodowego podziału pracy jest handel zagraniczny.

Przesłanki międzynarodowego podziału pracy (okoliczności sprzyjające) Trwała nadwyżka produkcyjna. Rozwój wymiany handlowej z innymi krajami. Możliwość długotrwałego przechowywania produktów i przemieszczania na duże odległości. Rozwój infrastruktury organizacyjno -ekonomicznej i technicznej.

Zasoby pracy- Międzynarodowy podział pracy kojarzy się z zasobami pracy jakimi dysponują narody.

Zasób pracy to jeden z czynników produkcji. Generalnie, to ludność jest demograficzną podstawą zasobów pracy. Ludność jest zróżnicowana w poszczególnych krajach. Jest nas ok. 7 miliardów. W ostatecznym rachunku podział pracy jest podziałem produkcji. Podstawowe cechy międzynarodowego podziału pracy: Każdy naród z tej wielkiej produkcji i struktury asortymentowej wybiera jakąś część a z innej rezygnuje zostawiając ją dla innych narodów w ramach międzynarodowego podziału pracy. Kraje koncentrują się na wybranych dziedzinach a rezygnują z innych, każdy kraj specjalizuje się w tych dziedzinach które wybrał. Następuje więc specjalizacja produkcji .Każdy naród rezygnuje z wytwarzania wielu wyrobów i usług na rzecz innych nie dlatego że są mu nie potrzebne, ale dla tego że jego zasoby są zbyt skromne aby o własnych siłach wytwarzać te wyroby. Tradycyjny międzynarodowy podział pracy a nowoczesny międzynarodowy podział pracy tradycyjny międzynarodowy podział pracy = międzygałęziowy podział pracy nowoczesny międzynarodowy podział pracy = wewnątrz gałęziowy podział pracy.

Klasyfikacje międzynarodowego podziału pracy: Wewnątrzgałęziowy międzynarodowy podział pracy np. wymieniamy maszyny za maszyny, chemikalia za chemikalia itp. Międzygałęziowy podział pracy np. wytwarzam chemikalia i wymieniam je nie tylko na inne chemikalia, ale i na np. maszyny. Czynniki, które wpływają na

międzynarodowy podział pracy: nierównomierne rozmieszczenie zasobów naturalnych w świecie ( zazwyczaj kraje wysoko rozwinięte mają mniej zasobów naturalnych) czynnik naukowo techniczny - postęp techniczny jest tworzony w krajach wysokorozwiniętych. zróżnicowane wyposażenie krajów w pracę i kapitał ( kraje wysoko rozwinięte to 20 % ludności świata i gaśnie krzywa przyrostu

naturalnego, a w krajach słabo rozwiniętych następuje eksplozja przyrostu naturalnego. Główne zasoby kapitału ( nie tylko pieniądze) znajdują się w krajach bogatych. Tam gdzie nie ma kapitału produkcja jest pracochłonna a tam gdzie jest kapitał produkcja jest pracooszczędna, ale kapitałochłonna. STRUKTURY GOSPODARCZE Międzynarodowy podział pracy ma strukturotwórcze znaczenie i wpływa na formowanie narodowych struktur produkcyjnych. Specjalizacja produkcji może być komplementarna albo substytucyjna: komplementarna - określone towary stają się przedmiotem obrotów międzynarodowych dlatego, że są produkowane w jednym lub kilku krajach, natomiast nie są produkowane tam,gdzie jest na nie popyt;

substytucyjna - określone towary są przedmiotem obrotów międzynarodowych, mimo że produkuje się je w krajach będących partnerami wymiany zagranicznej i towary te konkurują ze sobą na rynku światowym.

Produkcja na wielką skalę - jest następstwem dążenia do osiągnięcia optimum pod względem technicznym (ATCmin) lub ekonomicznym (MC=MR). Wielka skala produkcji stwarza możliwości specjalizacji oraz kooperacji. Produkcja wielkoseryjna - wydłużanie serii produkcji jest następstwem dążenia do osiągania najniższych jednostkowych kosztów produkcji. Umożliwia to rozłożenie kosztów stałych, a więc ponoszonych bez względu na rozmiary produkcji, na większa liczbę wyrobów.

Rodzaje międzynarodowej specjalizacji produkcji: specjalizacja wg gotowych wyrobów specjalizacja wg zespołów i podzespołów specjalizacja wg faz procesów technologicznych. Czynniki, które zdecydowały o

powstaniu tradycyjnego MPP: Rewolucja przemysłowa. Kraje przestawiły się na produkcję artykułów przemysłowych, a ograniczyły produkcje rolną. Nastąpił odpływ ludności ze wsi co spowodowało wzrost popytu na artykuły rolne. Międzynarodowe instytucje i organizacje ekonomiczne ( w tym: zrzeszenia, kartele, międzynarodowe konsorcja ). Największą rolę spełniają międzypaństwowe organizacje ekonomiczne i ekonomiczno - społeczne takie jak: a) Międzynarodowy Fundusz Walutowyb) Bank Światowy i jego grupa c) Układ Ogólny w Sprawie Taryf i Handlu (przekształcony w WTO) d) Organizacja Narodów Zjednoczonych łącznie z grupą Narodów Zjednoczonych.

MIĘDZYNARODOWY PODZIAŁ PRACY A GOSPODARKA ŚWIATOWA

Gospodarka światowa to historycznie ukształtowany i zmieniający się w czasie, system powiązań produkcyjnych, technologicznych, handlowych, finansowych i instytucjonalnych między gospodarkami narodowymi różnych krajów, o różnych poziomach rozwoju gospodarczo-społecznego, włączający je w ogólnoświatowy proces produkcji i wymiany.

II WYKŁAD

Rynek Międzynarodowy- Rynek międzynarodowy to ogół warunków i form organizacyjnych umożliwiających kupno i sprzedaż produktów, usług, czynników produkcji i aktywów finansowych, oferowanych przez podmioty pochodzące z różnych krajów. Transakcje dokonywane na runku międzynarodowym wiążą się z przekraczaniem granic państw i z tego względu są księgowane w ……

Zakupy na rynku międzynarodowym to import, sprzedaż zaś to ….bilansach płatniczych. eksport. Popyt międzynarodowy to ilość dóbr i usług, jaką kraje nabywców są skłonne kupić przy…

Podaż to ilość dóbr i usług, jaką kraje sprzedawców są gotowe zaoferować przy różnym poziomie ceny.

różnym poziomie ceny. Determinanty popytu. Na wielkość popytu wpływają takie czynniki jak: - Poziom dochodów (produkt krajowy brutto per capita)- Preferencje popytowe w tym: zapotrzebowanie na różnorodność, elastyczność cenowa i dochodowa popytu, stopień upodabniania się preferencji popytowych między krajami.

Determinanty podaży

Podaż międzynarodowa zależy od takich czynników jak- Możliwości produkcyjne określone przez zasoby naturalne, zasoby czynników produkcji, korzyści skali, poziom technologii;- Elastyczność podaży pozwalająca na jej zwiększenie w sytuacji wzrostu popytu na rynku międzynarodowym; Dostępność specyficznych zasobów, takich jak pracownicy o wysokich kwalifikacjach, zaawansowana organizacja produkcji i dystrybucji, know-how i specjalistyczna wiedza; - Porozumienia chroniące zasoby naturalne, które ograniczają możliwość produkcji opartej na intensywnym wykorzystywaniu tych zasobów; - Względy moralne, obyczajowe, kulturowe, ograniczające możliwości handlu.

CENY: Ceny międzynarodowe powstają w wyniku ścierania się wielkości importowanych i eksportowanych przez różne kraje. Zależą one:- od poziomu kosztów określonego przez warunki podażowe,- od wielkości popytu zgłaszanego na rynkach międzynarodowych.

Konwergencja cenowa w skali międzynarodowej. W krajach o wysokim stopniu otwartości na transakcje międzynarodowe ceny międzynarodowe oddziałują na poziom cen krajowych, prowadząc do stopniowego

zrównania się cen rynku krajowego z cenami rynku międzynarodowego.

Proces ten jest określany jako konwergencja cenowa w skali międzynarodowej, czyli działanie prawa jednej ceny. Warunki działania prawa jednej ceny

Prawo jednej ceny działa tylko na niezakłóconych rynkach, na których popyt zrównuje się z podażą przy optymalnej strukturze specjalizacji krajów gwarantującej dostarczanie produktów po najniższych

kosztach. Sytuacja ta występuje w rzeczywistości niezwykle rzadko, stąd jest w literaturze traktowana jako koncepcja modelowa odzwierciedlająca tendencję do ustalania się równowagi rynkowej.

Rodzaje rynków międzynarodowych w zależności od przedmiotu wymiany

Rynek dóbr Rynek usług Rynek kapitału Rynek pracy Rynek technologii Rynek finansowy: pieniężny i kapitałowy Rynek walutowy

Międzynarodowa Izba Handlowa Międzynarodowa Izba Handlowa

(International Chamber of Commerce - ICC jest organizacją reprezentującą interesy światowego biznesu wobec rządów i organizacji międzynarodowych, a ponadto zajmuje się ustalaniem reguł dotyczących

międzynarodowych transakcji handlowych oraz międzynarodowym arbitrażem gospodarczym.

Międzynarodowa Izba Handlowa (Incoterms 2000) Incoterms to światowe reguły handlowe powszechnie praktykowane w Unii Europejskiej. Obecnie obowiązują Incoterms 2000 z 2002r., które jednak już wkrótce zostaną zastąpione nowymi Incoterms 3000. Incoterms - obszary uregulowań. Incoterms regulują prawa i obowiązki stron kontraktu dotyczące podziału kosztów i ryzyka oraz odpowiedzialności za zorganizowanie transportu ubezpieczenia. Nie stanowią one sztywnych, nienaruszalnych formuł, strony umowy mogą je dowolnie uzupełniać i modyfikować w zależności od własnych potrzeb. Istnieje 13 formuł Incoterms,

każda zasada stanowi kombinację powyższych kwestii i jest oznaczona trzyliterowym skrótem. W

kontraktach, oprócz skrótu wybranej reguły, oznacza się serię Incorerms i miejsce docelowe przesyłki, np.:

FCA Kuala Lumpur Incoterms 2000 DDP Berlin Schmidt GmbH Warehouse 2 Incoterms 2000

Free Alongside Ship- FAS - franco wzdłuż burty statku

Sprzedający zgodnie z FAS powinien:- dostarczyć towar zgodnie z umową wraz z fakturą

handlową i dodatkowymi dokumentami zawartymi w umowie.

- uzyskać na własne ryzyko i koszt wszelkie licencje i zezwolenia eksportowe -postawić towar wzdłuż burty statku w ustalonym terminie - ponieść koszty formalności celnych, gdy jest to

wyraźnie zaznaczone w umowie- zawiadomić kupującego o podstawieniu towaru oraz pomóc, na koszt i ryzyko kupującego,

Rynek dóbr: Dobra handlowe - te, które są przedmiotem wymiany międzynarodowej Dobra niehandlowe - trafiają na rynki lokalne i krajowe wysokie koszty transportu, opłaty celne, duży popyt krajowy, względy kulturowe, tradycja, gusty, popyt ze strony zagranicy Niektóre usługi: fryzjerskie, pralnicze, biura nieruchomości, transport lokalny, administracja publiczna, sądownictwo, policja. Podział ten jest elastyczny i może ulegać zmianie. Kraje członkowskie OPEC Algieria (1969),Angola (2007),Arabia Saudyjska (1960),Ekwador (1973 -1992 i ponownie od 24 października2007),Indonezja (1962),Irak (1960),Iran (1960),Katar (1961),Kuwejt (1960),Libia (1962),Nigeria (1971),Wenezuela (1960),Zjednoczone Emiraty Arabskie (1967)

Cło - opłata pobierana przez państwo związku z przemieszczaniem towarów przez granicę celną(powszechnie stosuje się cła importowe, niemniej w niektórych państwach ocleniu podlega również eksport i tranzyt).

Specjalizacja oznacza więc szukanie optymalnej alokacji zasobów w skali międzynarodowej, a więc takiego podziału pracy między krajami, który zapewni największą efektywność alokacyjną.

Przewaga absolutna. Przewaga absolutna tworzy korzyści absolutne kraju i oznacza, że kraj ma

zdolność do produkowania większej ilości produktów z danych zasobów wytwórczych niż pozostałe kraje.

Władza - siła rynkowa. Siłę rynkową mierzy się indeksem Lernera.

P Edp PMC 1 P - cena produktu MC - koszt krańcowy Edp - elastyczność cenowa popytu

Indeks wskazuje, że siła rynkowa, a więc możliwość kształtowania ceny powyżej kosztu krańcowego,

zależy głównie od elastyczności cenowej popytu. Przy małej elastyczności monopolista ma większą

możliwość podnoszenia cen, przy dużej elastyczności popytu możliwości te są znacznie ograniczone.

Przykładowe bariery wejścia Koszty informacji o rynku, koszty reklamy Wymogi związane z np.: obsługą serwisową produktu, terminami dostaw, organizacją rynku (detalicznego, hurtowego). Wymogom

tym firmy mogą nie sprostać ze względów: kosztowych, logistycznych, technicznych.

Patenty, koszt badań naukowych, zdobywanie doświadczenia. Dostęp do środków finansowych, linii

kredytowych.

Ograniczenia prawne i regulacyjne. Są to bariery związane restrykcyjnymi przepisami prawa w zakresie tworzenia i rozwoju przedsiębiorstw, własności, prywatyzacji, funkcjonowania rynku pracy.

Do barier dotyczących rynków produktowych zalicza się:

Bezpośrednią kontrolę działalności gospodarczej przez państwo, bariery rozwoju prywatnej przedsiębiorczości w formie prawnych ograniczeń dostępu do rynku, ciężary administracyjne i utrudnienia w

tworzeniu przedsiębiorstw (system licencji, pozwoleń), bariery regulacyjne dotyczące

handlu zagranicznego i zagranicznych inwestycji w formie barier celnych, itp..

Do barier dotyczących rynków pracy

zalicza się: Restrykcyjne dla przedsiębiorstw przepisy prawa pracy w zakresie zawierania i

rozwiązywania kontraktów, zcentralizowany system negocjacji płacowych, inne utrudnienia regulacyjne w zakresie zatrudniania i zwalniania pracowników. Bariery innego rodzaju: np. system „drapieżnych” cen. Jest to narzucanie cen poniżej progu rentowności w celu wyrugowania rywala. Bariery handlowe: Bariery taryfowe to różnego rodzaju cła i instrumenty para celne ograniczające wymianę międzynarodową: podatki graniczne, opłaty manipulacyjne związane z przekraczaniem granic. Bariery pozataryfowe: - Bariery fizyczne w formie kontroli towarów i osób w punktach granicznych; - Bariery techniczne, takie jak zróżnicowane narodowe standardy techniczne produktów dyskryminacja firm zagranicznych przy przetargach na zamówienia publiczne; - Bariery dla bezpośrednich inwestycji zagranicznych, takie jak ograniczenia tworzenia filii przedsiębiorstw zagranicznych; - Bariery dla swobodnego świadczeniu usług; - Bariery fiskalne związane z różnicami w opodatkowaniu pośrednim dóbr i usług; - Bariery wynikające z pomocy publicznej dla przedsiębiorstw krajowych.

Wykład III

KLASYCZNE TEORIE HANDLU MIĘDZYNARODOWEGO

Koncepcje merkantylistyczne. Merkantylizm to pojęcie zakładające, że bogactwo narodów to ilość kruszców szlachetnych przebywających wewnątrz granic państwa. Taki układ był ściśle powiązany z odpowiednią polityką państw, które w XVI w. wraz z tworzeniem monarchii absolutnych w Europie próbowały

bogacić kraje w taki sposób. W owej czasoprzestrzeni funkcje pieniądza pełniły właśnie złoto i srebro, więc aby bezpiecznie rządzić należało władze zaopatrzyć w możliwie pokaźne zasoby owych kruszców.

Ponieważ wydobycie złota nie w każdym kraju było możliwe posłużono się handlem międzynarodowym by osiągnąć zakładany cel. Polityka handlu międzynarodowego bulionistów oparta była właśnie na pozytywnym bilansie międzynarodowym, przewadze eksportu ( który prowadzono z nadwyżek towarów czy dóbr w kraju ) nad importem, który miał być prowadzony, o ile musiał, na poziomie barteru, by zgodnie z ideą von Hornicka “złoto i srebro, gdy już znajdzie się na terytorium kraju, nie powinno w żadnych okolicznościach opuszczać jego granic”.

Państwa miały magazynować złoto. Dzięki tej teorii nastąpiła pierwsza akumulacja kapitału, która dała natężenie w handlu międzynarodowym. Niemniej teoria ta była słusznie krytykowana, ponieważ państwa bogate to takie, które są zasobne w dobra, a nie kruszce, choć szlachetne. Koncepcja porównywana była w ten do mitu o królu Midasie, który mimo, że zasobny w złoto, niemal umarł z głodu.

Inną kwestią wątpliwą w merkantylizmie może być kwestia korzyści dla krajów, które mają nadwyżkę dóbr, które wyznaczane są na eksport. Jeśli państwo nie posiada obfitości jakiegoś towaru to niestety musi biednieć, ponieważ będzie zamknięte na handel, albo co gorsza zacznie importować i różnica w

ilości kruszcu a co za tym idzie kryterium ówczesnego bogactwa zwiększy się i państwo po prostu zubożeje. Należy pamiętać, że monety wyrabiano ze złota i srebra. Poprzez krytykę bulionizmu doszło dopiero

do powstania koncepcji ekonomii klasycznej. Do pierwszych z pośród krytyków można zaliczyć Davida Hume'a, oraz Adama Smitha.

Teoria przewagi absolutnej Koncepcja Adama Smitha opierała się na międzynarodowym podziale pracy, na kwestii specjalizacji. Wyszedł on z założenia, że skoro rzemieślnicy, którzy specjalizują się w jakiejś

czynności, są wstanie wykonać więcej pracy, to posługując się taką analogią, państwa również mając takie same środki produkcyjne koncentrując się na jednym towarze mogą wyprodukować go więcej i poprzez handel międzynarodowy zapewnić rozwój i dobrobyt nie tylko sobie ale i innym państwom,

importując towary, które wyprodukowane są przez inne państwa specjalizujące się w owych towarach.

Jako kryterium, które determinuje, jaki towar należy produkować, Smith uznał właśnie absolutną przewagę w kosztach produkcji lub w wydajności pracy. Jednak takie podejście do sprawy jest raczej teoretyczne, ponieważ Smith odgrodził swoją teorię założeniami które nigdy nie występują w rzeczywistości a raczej zawsze mają istotny wpływ na obrót towarami między krajami

Założenia do modelu: 1. jeden czynnik produkcji - praca 2. nakład pracy potrzebny do wytworzenia jednostki towaru określa jednocześnie koszty produkcji 3.istnieje pełna mobilność pracy w granicach jednego

kraju i brak mobilności pracy między krajami 4. relacja między nakładem pracy a wielkością produkcji nie zmienia się (brak korzyści skali) 5. nie występują koszty transportu 6. w obu krajach jest wolna konkurencja 7. eksport jest równy importowi 8. nie ma barier handlowych

Takie założenia są niemożliwe do uzyskania w rzeczywistości, więc tak naprawdę teoria Smitha jest zawieszona w próżni. Nie da się jej wykorzystać bez uwzględnienia innych czynników.

Jej słabym punktem jest również przypadek, w którym państwo “a” ma przewagę absolutną we

wszystkich gałęziach gospodarki, co w takim przypadku ma począć państwo ”b” które by jedynie

importowało, a produkcja stała by się nie opłacalna. Smith w swojej teorii próbował przekazać idee, iż

handel jest opłacalny dla wszystkich państw.

KRAJE	MIEDŹ	WINO
Polska	10 ton/ 1 dzień	5 beczek / 1 dzień
Niemcy	5 ton / 1 dzień	10 ton / 1 dzień

Dodatkowe założenie: gospodarki obu krajów są zamknięte. W takiej sytuacji każdy z krajów będzie zmuszony wytwarzać oba towary. Będą one wymieniane na siebie na poszczególnych rynkach według relacji wynikających z nakładu pracy potrzebnego do ich wytworzenia. Relacje te będą wynosić:

W Polsce 1 tona miedzi na 0,5 beczki wina (lub 1 beczka za 2 tony miedzi); 1M=0,5W lub 1W=2M

W Niemczech 1 tona miedzi na 2 beczki wina (lub 1 beczka wina na 0,5 tony miedzi);1M=2W lub 1W=0,5M

Teoria przewagi komparatywnej(względnej) Istotą teorii Ricarda jest twierdzenie ,że wymiana międzynarodowa może być korzystna dla obu partnerów w warunkach, gdy jeden wytwarza większość towarów taniej niż drugi. Do uzyskiwania korzyści z handlu wystarczy bowiem istnienie względnych różnic w kosztach wytwarzania ( wydajności produkcji ) w obu krajach

Kraje	Miedz	Wino
Polska	8 ton / 1 dzień	4 beczki /1 dzień
Niemcy	9 ton/ 1dzień	18 beczek /1 dzień

Załóżmy, że Polska i Niemcy produkują miedź i wino. Jednakże koszty produkcji nie tylko wina, ale i miedzi są niższe w Niemczech. Inaczej mówiąc, Niemcy są bardziej wydajne zarówno w produkcji wina jak i miedzi.

Wyobraźmy sobie, ze gospodarki obu krajów są zamknięte i oba kraje wytwarzają oba towary. Towary te będą wymieniane na siebie na poszczególnych rynkach według relacji wynikających z nakładów pracy niezbędnych do ich produkcji. Te zaś będą wynosić:

- W Polsce: 1 tona miedzi na 0,5 beczki wina.

- W Niemczech: 1 tona miedzi na 2 beczki wina.

Jeżeli przyjrzeć się tym relacjom to od razu widać, że wyrażona w winie cena miedzi na rynku Niemieckim jest atrakcyjna dla polskiego producenta tego towaru. Z kolei dla Niemieckiego producenta wina wyrażona w miedzi cena tego towaru występującego w Polsce jest także korzystniejsza niż na rynku krajowym.

W Polsce było: 1M=0,5W lub 1W=2M

W Niemczech było: 1M=2W lub 1W=0,5M

Mimo, że w ujęciu absolutnym Niemcy są bardziej wydajne w produkcji wina i miedzi, oba kraje mogą w dalszym ciągu korzystnie wymieniać te towary między sobą.

Gdyby jednak produkcja w obu krajach kształtowała się następująco:

W Polsce: 1M=2W lub 0,5W=1M

W Niemczech: 1M=2W lub 0,5W=1M-- to byłby brak podstawy do korzystnej wymiany międzynarodowej dla obu partnerów.

WYKŁAD V

Poziom otwartości Oceny stopnia otwartości gospodarczej dokonuje się poprzez analizę relacji przepływów

zewnętrznych do takich kategorii makroekonomicznych jak produkt krajowy brutto, popyt krajowy, konsumpcja, inwestycje. Liczne badania potwierdzają dodatnią zależność

stopnia otwartości gospodarki od poziomu jej rozwoju (mierzonego np. wartością produktu per capita), ale także zależność ujemną wobec rozmiaru kraju mierzonego liczbą ludności, powierzchnią czy wielkością PKB. Wskaźniki poziomu otwartości: PKB per capita, eksport per capita, eksport/PKB, import/PKB, dynamika eksportu, dynamika importu. Korzyści z wywozu

czynników produkcji 1. Uzyskanie wyższej stopy zysku: a) migracja siły roboczej ma miejsce, gdy występuje różnica w poziomie płacy między krajem a zagranicą, b) wywóz kapitału zaś wtedy, gdy zastosowany

za granicą przynosi większy zysk niż w kraju. 2. Niemożność zastosowania czynników produkcji na

rynku wewnętrznym: a) w warunkach strukturalnego i znacznego bezrobocia część wolnej siły roboczej jest

skłonna szukać pracy za granicą bez względu na związane z tym wyrzeczenia, b) w okresie recesji gospodarczej wolny kapitał, który nie może znaleźć korzystnej lokaty na krajowym, wykazuje znacznie większą gotowość do przeniesienia się za granicę.

Eksport kapitału polega na inwestowaniu przez przedsiębiorstwa swoich pieniędzy bezpośrednio za

granicą. Opinie dotyczące eksportu kapitału są podzielone. Jedni mówią, ze stwarza on przesłanki do przyspieszonego wzrostu gospodarczego krajów przyjmujących owy kapitał, do transferu nowoczesnych technologii i systemów organizacji i zarządzania. Patrząc na ten proces z innej, jednak strony pociąga on za sobą wzrost ekonomiczny wpływów wierzycieli w krajach dłużniczych.

Tak więc, pojęcie oraz czynności związane z eksportem kapitału budzą wiele kontrowersji. Z jednej strony ma on ogromne, pozytywne skutki dla kraju, w którym kapitał jest lokowany, jednak patrząc na ten proces z innego punktu widzenia można stwierdzić, że państwo, do którego eksportowany jest kapitał staje się w coraz większej mierze uzależnione od dawców kapitału a w wyniku tego od innych krajów. Skoro jest aż tyle

negatywnych efektów tego procederu to dlaczego kraje na to pozwalają? Zazwyczaj powodem, dla

którego państwa nie protestują przed eksportem kapitału jest bieda. Kraje zgadzają się na bycie uzależnionymi od innych ze względu na to, ze nie mają pieniędzy na samodzielny rozwój.

Kapitał powstaje w krajach, których społeczeństwa więcej wytwarzają, niż konsumują. Im więcej wytworzonego dochodu narodowego w danym kraju jest akumulowane, tym szybciej narastają zasoby kapitału. Niektóre kraje nie są w stanie zapewnić wystarczającej wielkości kapitału, więc korzystają z

tzw. akumulacji zewnętrznej. Międzynarodowy przepływ kapitału, to wyłącznie

odnotowany w bilansie płatniczym ruch kapitału przez granicę. Najlepiej jest dla kraju przyjmującego gdy, kapitał pozostaje na stałe. Wówczas zyski z tego kapitału mogą być reinwestowane na miejscu, bez ich repatriacji (odsyłania do kraju pochodzenia kapitału).

Przepływ kapitału można rozpatrywać: a) w szerokim znaczeniu - wszelki odnotowywany w bilansie płatniczym ruch kapitału przez granicę, podmioty uczestniczące: przedsiębiorstwa, gospodarstwa domowe, banki komercyjne, budżety różnych szczebli oraz bank centralny. b) w wąskim znaczeniu - podejmowany z motywu zysku i przez podmioty gospodarcze inne niż bank centralny

Bank centralny eksportuje bądź importuje kapitał w celach innych niż zysk, cele te związane są

makroekonomiczną polityką państwa. Bank centralny może dokonywać eksportu czy importu kapitału interweniując na rynku walutowym. Jeżeli celem takiej interwencji jest niedopuszczenie do spadku kursu obcej waluty to bank ją kupuje, czyli wywozi kapitał. Jeśli celem jest obrona kursu własnej waluty to

bank centralny dokonuje sprzedaży dewiz, a więc importu kapitału

Klasyfikacja przepływu kapitału(przepływ w wąskim znaczeniu): 1. Ze względu za okres, na jaki następuje wywóz lub przywóz kapitału: a) Krótkookresowy ruch kapitału - jeżeli okres spłaty wywiezionego lub przywiezionego kapitału nie przekracza 1 roku (kredyty handlowe, niektóre rodzaje kredytów finansowych oraz krótkookresowe lokaty na rynku walutowym). b) Długookresowy ruch kapitału - jeżeli okres

spłaty wywiezionego lub przywiezionego kapitału przekracza 1 rok. Wywóz kapitału ze źródeł prywatnych może mieć zarówno charakter długookresowy, jak i krótkookresowy.2. Według pochodzenia kapitału: a)Wywóz kapitału ze źródeł publicznych b) Wywóz kapitału ze źródeł prywatnych 3. Według form wywożonego kapitału: lokaty na rynku walutowym, kredyty handlowe, inwestycje portfelowe, kredyty finansowe, inwestycje bezpośrednie

Lokaty na rynku walutowym -obejmują krótkookresowe lokowanie kapitału na zagranicznym rynku w formie depozytów krótkoterminowych oraz niektórych papierów wartościowych z myślą o uzyskaniu zysku

większego niż możliwy do osiągnięcia na rynku krajowym. Podstawą zysku są występujące między

poszczególnymi krajami różnice w stopie procentowej oraz różnice kursowe.

Kredyty handlowe- to kredyty związane bezpośrednio z wymianą towarową: Kupieckie - udzielane przez eksportera importerowi często są elementem zwiększającym konkurencyjność danego towaru. Bankowe - udzielane przez banki bankom zagranicznym lub przedsiębiorstwom zagranicznym. Odgrywają szczególną rolę w obrocie gotowymi obiektami przemysłowymi, statkami, samolotami, jak również w stosunkach krajów

uprzemysłowionych z krajami rozwijającymi się.

Inwestycje portfelowe: to długookresowe lokaty w zagranicznych papierach wartościowych, a zwłaszcza obligacjach i akcjach, w celu osiągnięcia dochodu wyższego niż z krajowych papierów wartościowych w postaci dywidend i odsetek, wyników gry giełdowej z tytułu różnic kursów walutowych. Motywy wpływające na decyzje inwestorów odnośnie inwestycji portfelowych: a)poziom ryzyka lokaty, b)korzyści wynikające z różnic w kursach walutowych, c)łatwość prowadzenia gry giełdowej, d) wyższa stopa procentowe e)zwolnienia od opodatkowania dochodów uzyskanych na giełdzie.

Kredyty finansowe - postawienie do dyspozycji kredytobiorcy określonych środków finansowych bez ograniczenia dotyczącego sposobu ich spożytkowania. Są to głównie kredyty udzielane przez banki, a

niekiedy agendy rządowe i organizacje.

Zasadniczą przyczyną korzystania przez dany kraj z kredytów zagranicznych jest dążenie do zwiększenia poziomu absorpcji krajowej. Absorpcja krajowa (popyt krajowy) czyli zużycie dóbr na potrzeby konsumpcji, inwestycji, i wydatków rządowych; suma wydatków państwa, krajowych inwestycji i wydatków konsumpcyjnych. Możliwe jest zwiększenie absorpcji ponad wielkość dochodu narodowego gdy import

jest większy niż eksport (deficyt). Wówczas kraj korzysta z kredytów zagranicznych (kupuje się więcej waluty

obcej za złotówki co prowadzi do umocnienia waluty obcej.

Inwestycje bezpośrednie 1. Internacjonalizacja oznacza wzrost powiązań

gospodarczych pomiędzy poszczególnymi krajami, ich regionalnymi ugrupowaniami oraz

przedsiębiorstwami. Należy ją rozpatrywać nie tylko statycznie, jako istniejące powiązania gospodarki i przedsiębiorstw z zagranicą, ale przede wszystkim dynamicznie, jako proces rozwoju, który cechuje przechodzenie do coraz wyższych jej form (stadiów).2. Podejmowanie od podstaw samodzielnej

działalności gospodarczej za granicą lub przejmowanie kierownictwa już istniejącego

przedsiębiorstwa w celu osiągania zysku i innych korzyści. 3. Kierowanie działalnością gospodarczą za granicą jest cechą odróżniającą inwestycje bezpośrednie od inwestycji portfelowych (brak pakietu

kontrolnego akcji). 4.Wspólną cechą obu tych form wywozu kapitału jest to, Że zarówno inwestycje bezpośrednie jak i portfelowe prowadzą do zaangażowania wywiezionych środków w działalności gospodarczej

Motywy inwestycji bezpośrednich:1.chęć poszerzenia rynków zbytu, chęć ekspansji na rynek światowy - w zależności od stopnia liberalizacji rynku, 2.tańsza siła robocza - ważnym elementem jest

przeanalizowanie wydajności pracy, 3.ulgi podatkowe i inne formy zachęt finansowych oraz ułatwienia w pokonywaniu barier w handlu zagranicznym, 4. niższe koszty surowców, energii i materiałów.

Ceny transferowe są to ceny towarów, usług, wartości niematerialnych i honorariów w transakcjach między powiązanymi stronami, np. różnymi częściami międzynarodowego przedsiębiorstwa. Ponieważ cen tych nie wynegocjowano na wolnym rynku, mogą różnić się od transakcji porównywalnych, zawartych w podobnych okolicznościach przez nie powiązanych partnerów. Manipulacje związane z cenami transferowymi - np. praktyka" przetrzymywania zysków" polegająca na zapewnianiu by zyski międzynarodowego przedsiębiorstwa podlegały w maksymalnym stopniu opodatkowaniu w kraju o najniŻszych progach podatkowych. Tego typu praktyki przyciągnęły uwagę władz podatkowych na całym świecie - w wielu przypadkach fiskus szuka sposobu dostosowania tych cen do cen wolnorynkowych. Najpopularniejszą stosowaną metodą jest tzw. metoda "długości ramienia" (ang. arm's length principle). Istota tej zasady wyraża się w tym, Że na przedsiębiorstwa gospodarczo powiązane nakłada się obowiązek kształtowania we

wzajemnych stosunkach handlowych ogółu warunków, w tym przede wszystkim cen ustalanych we wzajemnych transakcjach w taki sposób, w jaki uczyniłyby to niezależne, konkurujące ze sobą przedsiębiorstwa. Jeśli fiskus ma problemy z porównaniem ceny transferowej do ceny wolnorynkowej (np. z

powodu niewystępowania analogicznych transakcji na wolnym rynku) moŻe zastosować metodę kosztów powiększonych o zysk czy metodę ceny odsprzedaży.

Rosną notowania Polski na zagranicznych rynkach. W najnowszym raporcie ONZ-owskiej Konferencji ds. Handlu i Rozwoju UNCTAD World Investment Report 2011, sklasyfikowano nas na szóstym miejscu

najbardziej atrakcyjnych krajów świata dla lokowania inwestycji w latach 2011 - 2013. W 2010 r. UNCTAD umieścił Polskę na miejscu 12. Teraz wyprzedzają nas jedynie Chiny, USA, Indie, Brazylia i Rosja. W tyle

zostały Niemcy (dziewiąte miejsce), Wielka Brytania (13.), a nawet Singapur (14.). Autorzy raportu UNCTAD podkreślają, Że w dzisiejszych czasach światowa gospodarka to nie tylko BIZ i handel. Ważne są tzw.

nie kapitałowe formy produkcji międzynarodowej, jak produkcja na zlecenie, outsourcing usług, rolnictwo kontraktowe, franczyza, licencjonowanie, kontrakty menadżerskie itp. Pozwalają międzynarodowym korporacjom koordynować działalność firm z innych krajów bez konieczności posiadania ich udziałów.

Outsourcing Termin outsourcing jest angielskim skrótem od outside-resource-using, oznaczającym

korzystanie z zasobów zewnętrznych. Pierwotnie outsourcing rozumiany był jako

strategia zaopatrzenia stosowana przez firmy produkcyjne, głównie motoryzacyjne, polegająca na rezygnacji z wytwarzania wszystkich prefabrykatów niezbędnych do produkcji, na rzecz pozyskiwania ich od innych producentów. Franczyza to system sprzedaż towarów lub usług oparty na ścisłej i ciągłej współpracy

pomiędzy prawnie i finansowo odrębnymi przedsiębiorstwami. Dawca licencji oferuje biorcy swoją markę i swoją metodę prowadzenia przedsiębiorstwa, którą sam wcześniej skutecznie wypróbował. Nowy punkt stworzony przed franczyzobiorcę jest samodzielny w ramach sieci, ale musi przestrzegać norm ustalonych przez twórcę systemu w umowie franczyzowej. Franczyza to nie franszyza! Franszyza to termin odnoszący się do warunków ubezpieczenia i oznacza ograniczenie odpowiedzialności ubezpieczającego. Konferencja Narodów Zjednoczonych ds. Handlu i Rozwoju (UNCTAD, ang. United Nations Conference on Trade and Development) - organ pomocniczy Organizacji Narodów Zjednoczonych utworzony w 1964 roku w Genewie. Ma za zadanie wspieranie rozwoju gospodarczego (zwłaszcza państw rozwijających się), handlu międzynarodowego i światowych inwestycji. W okresie między sesjami organem wykonawczym jest Rada do spraw Handlu i Rozwoju (ang. Trade and Development Board, TDB). Obecnie członkami UNCTAD jest 193 państw, w tym Polska.

Przepływ siły roboczej (migracja) to zmiana miejsca pobytu i zamieszkania na okres nie krótszy niŻ jeden rok. Główne formy migracji: emigracja - opuszczenie przez ludzi ich dotychczasowego kraju pobytu i przenoszenie się (osiedlenie) na stałe lub długotrwały pobyt w innym kraju, imigracja - napływ do danego kraju na osiedlenie stałe lub pobyt długookresowy ludzi zamieszkujących dotychczas w innym kraju,

przybycie na obszar objęty jurysdykcją innego państwa, reemigracja - powrót to ojczyzny osób z

emigracji, repatriacja - powrót do ojczyzny osób przebywających na terenie, który w wyniku

zmiany granic państwowych przestał wchodzić w skład państwa, lub osób, które przymusowo przebywały poza granicami swego kraju, uchodźstwo - przymusowa emigracja, często towarzysząca wojnom, konfliktom zbrojnym, rewolucją , itp.

Teoria ludnościowa T.R. Malthusa (wiek XVIII) Według Malthusa zwiększająca się liczba ludności

przy stałej (ograniczonej) podaży ziemi powoduje spadek wydajności pracy w rolnictwie. W tej sytuacji produkcja rolna nie byłaby w stanie nadążyć za wzrostem liczby ludności, a podaż Żywności

obniżałaby się, dopóki spadek ludności, spowodowany głodem, osiągnąłby poziom przy którym możliwe by

było zapewnienie odpowiedniej ilości pożywienia. W ten sposób naturalna regulacja liczby ludności odbywałaby się w sposób skokowy i z towarzyszeniem gwałtownych zjawisk społecznych (głód, choroby,

wojny o zasoby)

WYKLAD VI

Zapytania ofertowe i składanie ofert: 1. Odpowiedzi na zapytania ofertowe a)Najczęściej importer wysyła do wielu potencjalnych dostawców na podstawie informacji z baz danych, np.:

http://www.czech-trade.pl/ b)Ważny sygnał o potencjalnym popycie c)Dobry zwyczaj handlowy to udzielenie odpowiedzi na zapytanie w każdym przypadku 2. Złożenie oferty : a) Oferty wywołane i nie wywołane b)Oferty wiążące i niewiążące. Rodzaje ofert 1. Oferty wywołane - składane są przez

eksportera w odpowiedzi na zapytanie otrzymane od zagranicznego kontrahenta. 2. Oferty nie wywołane - wysyłane są przez eksportera z własnej inicjatywy do wybranych przez niego potencjalnych kontrahentów. 3. Oferty ogólne - zawierają one pewne podstawowe elementy w celu zainteresowania potencjalnego

kontrahenta, pozostawiając szczegóły do późniejszych negocjacji. 4. Oferty szczegółowe - składa się je

najczęściej w odpowiedzi na zapytanie zagranicznego kontrahenta i zawiera szczegółowe informacje interesujące naszego klienta. Dokumenty handlowe związane z towarem dokumenty podstawowe dotyczące towaru: - faktura handlowa - faktura pro forma - dokumenty przewozowe- dokumenty składowe - dokumenty ubezpieczeniowe. Dokumenty dodatkowe towarzyszące towarowi: -świadectwo pochodzenia towaru - certyfikat jakości -świadectwo zdrowotności -świadectwo weterynaryjne -świadectwo fitopatologiczne -świadectwo dezynfekcji.

Dokumenty składowe a) kwit składowy - to dokument wystawiany przez zarząd magazynów lub domów składowych na podstawie którego stwierdza się przyjęcie na skład określonej serii towaru, która następnie zostanie wydana osobie wskazanej w kwicie b) warrant - jest pełnym tytułem własności do towaru, na który opiewa. Oznacza to, Że towar ten nie może być zajęty przez wierzycieli, gdyż zajęciu może podlegać tylko sam warrant.

Główne formy płatności stosowane w handlu międzynarodowym: a) Inkaso b) Akredytywa

Inkaso jest formą rozliczeń gotówkowych. Polega ono na złożeniu przez dostawcę w swoim banku polecenia pobrania należności od odbiorcy w zamian za wydanie odbiorcy dokumentów przekazanych przez sprzedającego. Inkaso najczęściej wykorzystywane jest przy eksporcie. Akredytywa jest instrumentem ułatwiającym bezgotówkowe rozliczenie międzynarodowych transakcji handlowych. Akredytywa jest to pisemne zobowiązanie banku importera do wypłacenia wskazanemu beneficjentowi (eksporterowi) określonej kwoty pieniężnej w ustalonym terminie, pod warunkiem dostarczenia do banku pośredniczącego przez beneficjenta dokumentów, które odpowiadają wymogom akredytywy.

---