14.10
Fenomenologia - próba opisania zjawisk pojawiających się i znikajacych subświatów
J von Uexkill „biologia teoretyczna” - początek nurtu etologiczno-ewolucyjnego
jego uczniem był K.Lorenz
teoria wokółświatów (Umweltów)
założenia: organy zmysłowe istoty żywej odbierają tylko bodźce sensoryczne (reiz-dosł. podrażnienia) które wysyła jakiś obiekt (reizquelle - źródło podrażnień). Funkcją narządów jest zmiana bodźca od doznań fizycznych w falę pobudzenia (transformacja surowego bodźca fizycznego we wzorce sieci sensorycznych)
W tej fali pobudzenia przechodzi tylko taki bodziec, który może przekroczyć tzw. prób bodźca (wiemy, że komórka pamięta mikrobodźce, efekt sumacji -> badania podprogowości)
Uexkill twierdzi, że pobudzenie ma inną naturę od wywołującego go bodźca. Pobudzenie zmienia się w znak postrzegania (merkzeichen). Bodźce zostają przetłumaczone na język znaków nerwowych.
Merkzeichen jednoczą się projektowane na zewnątrz i tworzą tzw. przestrzeń postrzegania (merkram?).
Następnie przestrzeń postrz. wchodzi w fazę postrzeganego przedmiotu. Przedmiot jest przez tę projekcję i obiektywizację jakby wytworem podmiotu. (notka: Husserl i Ingarden).
Co znaczy wytwarzać świat? Podmiot wedle Husserla generuje znacznie świata, nie świat sam.
Uexkill - w tych ośrodkach gdzie dokonuje się postrzeganie powstaje schemat postrzegania (Merkschema): wstępne zarysy bodźców jako konstytuujące się w obiekty (gestalty)
Merkschema przechodzi w Wirkschema - analogiczny schemat działania (bazuje na znakach działania), pojawia się funkcja działania w organizmie (brak-nadmiar-dążenie do eliminacji tych zmian).
Gegenstand - przedmiot skonstruowany z surowych danych, łączy w sobie cechy postrzegania i cechy działania. jest to nie obiekt na zewnątrz, ale przedmiot, który funkcjonuje. Przedmiot oswojony w procesie przechodzenia przez strumień percepcji.
W fenomenalnym polu subiektywnym występują już przedmioty, stają się nimi gdy nałożona zostanie na nie funkcja ?? (wchodzi w funkcję, aby?) uniemożliwia to bycie jako bycie, dasein heideggerowskie (Chomsky - competence języka)
Obiekt staje się przedmiotem dzięki nakierunkowanej funkcją celu działalności istoty żywej. Zyskuje dla niej znaczenie, określanie jako funkcja w systemie „po to, aby”
W ten sposób przedmiot ma funkcje, obiekt ma zmieniające się właściwości, pole zastosowań.
Funktionswelt:
Umwelt - świat życia, wokółświat danej istoty żywej (u Husserla - świat naturalnego nastawienia) dzieli się na Merkswelt (świat postrzegania) i Wirkwelt (świat działania).
Wewnętrzna organizacja podmiotu, świat wewnętrzny Innerwelt (struktura, spojenie), są to schematy wrażeniowe, tworzą się poprzez utrwalenie postrzegania, działania.
Na świat funkcji składa się wewnętrzny świat i wokółświat danej istoty.
Innerwelt to uświadamiane pole fenomenalne które generuje w podmiocie ukrytą strukturę tych percepcji (nieświadomość poznawcza). Gegengefuge
Możemy analizować podmiot synchronicznie i diachronicznie (tunel wokółświata)
Wokółświat jest nierozłacznie związany z podmiotem - wypełniają go przedmioty, których treść i forma są podmiotowe (w świecie dżdżownicy istnieją tylko rzeczy dżdżownicze ;))
Umwelt przeciwstawia kategorii Umgebung (okolica, to co nie nachechowane pierwotnie)
Bauplan - każde stworzenie ma swój plan budowy i może dla niego dany obiekt mieć różne znaczenia (zmiana atrybucji znaczenia).
Umwelt to model heurystyczny dla biologów - żeby wiedzieli jak patrzeć na zwierzęta. (U Lorenza zastosowane to jest w książce „tak zwane zło”)
Schematy są narzędziami, pełnią funkcję wzorów co i w jaki sposób mogą zostać przedmioty postrzeżone.
Postrzegane jest tylko to, co ma swoje miejsce w schemacie (metafora lustra)
Mózg jest wypełniony różnymi schematami, wzorami percepcji postrzegania-działania.
Schematy są specyficzne gatunkowo w świecie zwierząt, ale poza człowiekiem.
W świecie ludzkim natomiast schematy postrzegania i działania zależą od indywidualnego doświadczenia.
To, co spodziewamy się dostrzec, dostrzegamy (determinujemy)
Fenomen światów magicznych (E de Martino „Il mondo magico”, twierdzi że systemy kulturowe wytwarzają subświaty, ale biologiczne światy są zakłócone przez oddziaływania kulturowe).
Sfera semiotyczna może oddziaływać na biologiczną i to mocniej niż vice versa. Powstają biologiczne konsekwencje.
tezy:
Każda istota żywa tworzy centralny punkt wokółświatu w odniesieniu do którego jest samosterownym podmiotem
Wokółświat rozkłada się na światy postrzegania i działania, które są zespolone poprzez ciało
W wokółświecie każdej istoty żywej znajdują się rzeczy wyłącznie tej istoty żywej (vide dżdżownica) - przez atrybucję znaczeniową
Rzeczy w wokółświecie danej istoty żywej ukazują się zewnętrzenie obserwowalne jako jednolite obiekty, ale w świecie tej istoty mogą wystąpić nie powiązane ze sobą własności tych rzeczy
... funkcji percepcji działania istot żywych... przechodzą przez ciało, odnoszą się z powrotem do obiektu
obiekt staje się dla istoty żywej nośnikiem postrzegania, nośnikiem działania
nośnik cech postrzegania i cech działania występuje zawsze w tym samym obiekcie
Nieuświadomiona struktura daje poczucie realności świata, spaja
Nieuświadomiona struktura zawarta jest w planie budowy podmiotu, mimo że nigdy nie jest nieuświadomiona
Kręgi funkcji razem działają i tworzą zamknięty system wokół tamtej struktury
Umwelt jest wtedy poznany, kiedy opisane są jego wszystkie kręgi (przestrzeń semiosfery)
Rozpoznanie znaczących postaci...
Każdy umwelt jest to przestrzeń czasowo...
Obserwator może poznać cechy działające na dowolną istotę żywą wyłącznie jako cechy własnego świata. Ich wrażenia są dla niego zawsze niedostępne.
Każda istota żywa przez całe swoje (życie) trwale nosi ze sobą swój Umwelt jako nieprzeniknioną strukturę
To samo dotyczy świata zjawisk obserwatora
W świecie zjawisk obserwatora zamkniete są jego formy przeżywania czasu i przestrzeni
Nie ma ogólnej, absolutnej przestrzeni i ogólnego absolutnego czasu, które obejmowałyby wszystkie istoty żywe
Świat zjawisk każdego człowieka przypomina twardą skorupę otaczającego go od narodzin do śmierci umweltu
Powstawanie i przemijanie tych wokółświatów jest podstawowym problemem, do którego powinna dążyć wszelka wiedza
???
21.10
Alfred Schutz: „Wiele rzeczywistości”, esej „Don Kichot i problem rzeczywistości”
pytanie: jakie warunki muszą być spełnione, żeby przypisać czemuś cechy rzeczywiste?
-rozróżnienie sen-jawa
Plotyn: co znaczy, że coś bardziej jest? - znaczy to, że jest piękniejsze
Katoptrikon - przestrzeń zbudowana ze zwierciadeł. - przez odbijanie się, jest coraz mniej bytu
James: wszelkie odróżnienie rzeczywistego-nierzeczywistego zasadza się na 2 faktach: 1. jesteśmy w stanie różnie ujmować ten sam przedmiot 2. jeśli tak czynimy, to zawsze możemy wybrać, który z tych sposobów przyjmujemy, a który odrzucamy (wolitywne określenie nie jest takie proste w homogenicznych kulturach, rak alternatywy to brak wyboru)
Pochodzenie i źródło rzeczywistości jest ostatecznie subiektywne, jesteśmy my nim sami (nie wiadomo, czy James ma na myśli my-ja czy my-wszyscy)
Istnieje prawdopodobnie nieskończenie wiele różnych porządków rzeczywistości (tak jak dla neokantystów)
Subuniverses (analogiczna kategoria dla umweltów) - np. świat zmysłów (rzeczy fizycznych), potoczny, nauki, idealnych relacji (matematyczny), idolów plemiennych, nadprzyrodzony, indywidualnych przekonań.
Każdy przedmiot, o którym myślimy odnosi się do przynajmniej jednego z tych światów
Schutz z tej Jamesowej perspektywy podchodzi do Cervantesa. Proponuje podejście do niego jako do traktatu o wielu rzeczywistościach:
rzeczyw. potoczna - świat Sancho Pansy
rzeczyw. fantazji - świat rycerski Don Kichota
Dla Kichota nic nie jest samo przez się zrozumiałe i nie jest niepodważalne (poza etosem rycerskim)
Oba światy zawierają w sobie enklawy doświadczeń - transcendujących je (mają te światy zbiory wspólne, iloczyn; przez to się transcenduja)
Świat rycerski Kichota to mikroświat, odwołanie się do niekwestionowanej tradycji (dzieła o rycerzach). Jeśli istnieje tradycja przekazu, to istnieje asumpt do budowania subuniwersum.
Tekst moze spełniać rolę nieobecnego lidera, tekst jego autorstwa.
Kiedy coś ze świata potocznego kwestionuje nastawienie Kichota, to on odwołuje się do tradycji i tego już nikt nie kwestionuje (np. instytucja błędnych rycerzy)
Błędne rycerstwo to pewien styl życia, który i tak różnicuje od świata potocznego. Błędni rycerze to słudzy Boga na ziemii, mają naprawiać krzywdy i siać sprawiedliwość. Błędne rycerstwo to również wiedza (prawo, teologia, medycyna, astronomia, kowalem, pływakiem, strażnikiem prawdy?)
Subświat bazuje na subdyscyplinach. Rycerstwo.
Świat rycerski jest realny, ma strukturę prawno-ekonomiczną. Błędni rycerze są poza prawem i poza ekonomią. Ten mikroświat charakteryzuje modyfikacja kategorii czasu, przestrzeni i przyczynowości.
Czarodzieje przyjaźni i urody spełniają zadanie przeczyny i motywu u Kichota. Trickster - przekłada jeden świat semiotycznie na drugi. „Wszystko może zamienić się we wszystko”. Zmieniają schemat interpretacji z dominującego świata na schemat z innego świata. Czarodzieje gwarantują współistnienie i porównywalność kilku sensownych mikroświatów.
Dla Don Kichota istnienie czarodziejów jest potwierdzone przez różne teksty.
Czarodziej jest wobec tych 2 światów zewnętrzny. To szamanistyczny trickster.
Przypadek konkretny:
Światy:
NRR
jego rodzina
nauka (obiektywne badania neuropsychiczne)
psychiatra-przyjaciel (ma z nim najbliższy kontakt)
Oliver Sachs - „Antropolog na Marsie”
Greg: wychowany w latach 50tych w dość zamożnej rodzinie, bystry chłopak.
W wieku 15 młodzieńczy bunt, szukanie ideału i przewodnika (lato miłości 1967), ostatni hipis, słuchał Alana Ginsberga, kapeli The Bigfoot's Death
Stawał się agresywny, przestał rozmawiać z rodzicami
Zapuścił włosy, rzucił szkołę i w Village zaczał ćpać, szukał wyższej świadomości. Niezadowolony, bo szukał konkretnej doktryny.
1969- trafił do Hare Kryszna, przestał ćpać, narkotyki zastąpiła religijna egzaltacja, zyskał cel w życiu.
Rodzice początkowo sprzeciwiali się NRR, potem się z tym pogodzili. Greg jest w 3 świecie swojego życia.
Gregowi pogorszył się wzrok. Swami i inni z NRR zinterpretowali to jako efekt przemiany (budzi się w nim światło wewnętrzne)
Greg wchodzi w dysonans poznawczy, wyjaśnienia Swamiego przywróciły mu spokój, opiera się na jednym biegunie. Opiera się na doświadczeniu innych, nie swoim.
Uroczysty spokój, utrata pragnień, stan oszołomienia.
Odcięcie się od zewnętrznego świata, nie wychodzi już w ogóle ze świątyni.
Listowne relacji do rodziców wytworzyły dysonans. Po 3 latach chcieli sami sprawdzić co się dzieje z ich synem. Przełożeni świątyni się zgodzili.
Rodzice widzą go inaczej, niż grupa odniesienia. Byli przerażeni. Grupa uważała, że jest dobrze, bo jest święty. Władze świątyni zgodziły się, by rodzice go zabrali
Badania - ogromny nowotwór przysadki mózgowej. Przysadka jest odp. za wydzielanie endorfin oraz za przekształcenie melatoniny w serotoninę. Guz zniszczył nerwy wzrokowe, płaty czołowe, skroniowe i w dół do międzymózgowia. Praktycznie podmienił mózg. Chirurdzy go naprawili, ale nie zdołali naprawić zniszczeń.
Wedle świata religijnego ten guz to wyróżnienie, świętość.
Po operacji Greg był ślepy i poważnie upośledzony neurologicznie.
Można było temu zapobiec, gdyby ktoś nie uznał, że ślepota to świętość.
Miał 25 lat, gdy zmarł
28.10
endofazja, zinterioryzowanie, sprzężenie przedmiotowo-podmiotowe
4 stan tunja
Greg cd.
istota tricksteryczna
Nirguna Pada - ktoś kto idzie ścieżka bezwłaściwości
właściwość to stan różnicujący
84 Mahasidhów
fenomenologia jako teoria atrybucji znaczenia - mechanizmy formalne odpowiedzialne za różnicowanie subświatów.
Nelson Goodman „Jak tworzymy świat?” - 7 mechanizmów różnicujacych subświaty:
Składanie i rozkładanie kategorialne
Wartościowanie (hierarchia)
Porządkowanie (konstruowanie danej semiosfery, skalowanie)
Usuwanie i dodawanie
Deformacja
04.11
Jednostka w stanie przejścia między jednym a drugim światem
- inicjacja
- tzw. choroba szamańska
- ostra schizofrenia
zmiana znaczenia postrzeganego świata, postrzeganego ciała - co się wtedy dzieje z tożsamością?
„Zasady psychopatologii...”
Jean van der Burg - opisuje zmianę znaczeń u osoby z ostrym atakiem psychozy osiowej (schizofrenia)
lęk przed wyjściem z domu
modyfikacja rzeczywistości fizycznej
lęk przestrzeni
rzeczywistość wydawała mu się sztuczna i nierealna
po wyjściu z domu miał fizyczne objawy lęku
teoria filtrów percepcyjnych - u schizofrenika lepsza ostrość widzenia - pytanie: czy percepcja jest błędna czy lepsza?
percepcja ciała - nie wygląda na fizycznie chorego, uskarża się na ataki bicia serca, w przerwach odczuwał ból w klatce piersiowej (strach, że serce przestanie bić)
[notka: Mauss, idea śmierci wpojonej - semiosfera i znaki to coś, czym można zabić]
osłabienie nóg i zaburzenie równowagi
wieczorem, gdy jest ciemno wychodzi na spacer - potrzebuje laski, trzyma się roweru. nie mógłby de facto wsiąść na rower. w zimie nie wychodzi bo jest ślisko
relacja do innych ludzi: z nikim nie utrzymuje żadnych bliższych kontaktów, wszyscy go irytują, ma zastrzeżenia do słowa przyjaciel, uważa to za zakamuflowany egotyzm). Woli nie mieć dziewczyny, bo to istoty niższego rzędu. Interesują go głównie sprawy wartości - miłość to nonsens, ale nie dający mu spokoju. Aby zachować spokój musi zrezygnować ze wszystkiego (gazety, powieści) co by go łączyło z normalnym światem. Uczucie osamotnienia i dystans do obcych ludzi - marionetek bez życia, zdehumanizowanych. Chciałby zniszczyć te marionetki, ten świat, bo wszyscy są jego wrogami.
Husserl - noesis (akt poznawczy) - noemat (treści aktu poznawczego) = dane hyletyczne
w psychozie noesis podmienia noemat, stąd nadmiarowość znaczenia w stosunku do obiektu.
Maria Sokolik - psychoanalityczka. „Psychoanaliza i Ja”. osoby z zespołem borderline
- między nerwicami a psychozami są zaburzenia o rozmytej fenomenologii
- objawy osiowe:
1. poczucie zatracenia siebie, utraty granicy ja, rozpad ja, fragmentaryzacja ja.
„Nie mam żadnych myśli”
„Nie jestem w stanie reprezentować własnej osoby”
„W ogóle nie widze siebie jako ja” - obrzydliwe ego
„Zginięcie, ustanie, przerwanie kontaktu ze światem, zniknięcie”
„Całkowite poczucie braku wewnętrznej treści”
„Czuje się jak pusta łaska”
„Nie mam już żadnych uczuć”
„Jestem pusty” - stan agonii
„Pewne niewytłumaczalne zmiany - brak ciagłości własnego ja”
„Nie rozumiem dlaczego ta nowa osoba tak postepuje, ale wiem, że nie jestem nią, wobec niej jestem automatem”
- poczucie zupełnej obcości względem siebie
- rozbicie je na cześci, fragmentaryzacja ja, MPD. Patman - osoby rozpadały się na 8 subosób. Z MPD nie ma wyjścia i nie ma leczenia.
rozbicie u borderline'ów:
- rozpad somato-topowej mapy ciała - choroba szamańska. Poczucie fragmentaryzacji ja. „nie można ot tak sobie zyć bezkarnie”
- fazy skrajnego rozpadu, poczucie własnego nieistnienia
- poczucie nierzeczywistości istnienia, informują, że ich nie ma [piękne epoche]
- pojawia sie brak orientacji w czymkolwiek
- nie może się identyfikować z nowym Ja
- dośw. lęku radykalizujące się, pokrywa podmiot, świat itd.
- warunki - silny stres (zagrożenie życia, schemat inicjacyjny), deprywacja sensoryczna (poważne ograniczenie bodźców zewnętrznych), gwałtowna zmiana warunków zew., gwałtowne zmiany odbioru własnej osoby (radykalna zmiana ciała np. po wypadku)
- przed wybuchem: izolacja od innych, utrata obiektu uczuć (klasyka tematu)
- sytuacje nieustrukturyzowanego dośw. czasu
- pojawienie się i zmiana w życiu seksualnym - wywołuje zagrożenie poczucia tożsamości, przerażenie przed utratą ja, zatracenia się w drugiej osobie. obrzydzenie, wstręt
- fantasmagoryczna strategia radzenia sobie z doznaniem utraty świata, ciała i siebie. są urojenia wielkościowe i prześladowcze (zawsze naraz)
„Jestem bogiem-człowiekiem”
„jestem wysłannikiem Boga, jeśli nie potrafię odpowiedzieć na pytanie to mogę wydumać”
„telepatycznie wyczuwam uczucia innych ludzi” - misja dobra
„jestem diablicą”
„nie umiałam siebie umieścić w czasie”
„to ja jestem czasem”
„jestem totalną syntezą” - syntezy z całym wszechświatem
„zatraciłam poczucie jedności wewnętrznej”
„zaczęłam zastanawiać się nad swoją płcią”
„wydawało misie, że śmierć mnie nie dotyczy”
„jestem istotą abstrakcyjną”
„poczucie strasznej tragedii”
Pojęcie fenomenu
fenomenologia - to, co przejawione w logos
- u presokratyków to zasada niezmiennego w zmiennym
- Newton - fenomen, logos to hipoteza odnosząca się do fenomenu, a nauka to łączenie jednego z drugim
- pierwszy użył tego słowa Kant w 1786 r, mówi o fenomenologii jako o nauce odnoszącej się do pojmowania ruchu i bezruchu
18.11
Heraklit z Efezu rozpoznaje logos i proces, antycypuje fenomenologię
Newton używa słowa fenomen w nowożytnym znaczeniu
Goethe w teorii barw i morfologii roślin - fenomen jako praforma, mikroobecnt wzorzec całościowy.
Kant 1786 aplikuje pojęcie fenomenu do teorii ruchu
W Britannice fenomenologia jako część nauki związana z astronomią (za Newtonem)
Odkrycie naturalnych klas przedmiotów (tejlej?)
Kariera terminu w fizyce, w koncepcji czysto opisowej fizyki (Ernst, Mach) ma przeciwstawiać się narosłym konstrukcjom metafizycznym.
1905 - Boltzman, rozróżnia fenomenologię matematyczną, f. ogólną (neopozytyw. ciąg dośw.), f. energetyczną (identyfikowanie tego, co wspólne w elementach mechaniki)
Einstein - podobne pojęcie do powyższego.
Medycyna
lata 20 i 30 - f., teraz semazjologia, medyczna nauka o symptomach chorób abstrahująca od ich przyczyn - maksymalnie precyzyjna nozologia
Psychologia
Hildebrand, Rosenkranz - f. to klasyfikacja zjawisk psychicznych in toto
Husserl, Sartre, Merlau-Ponty, Chantepe de la Saussay, Christian Wolf, Etinger
Lambert - 1764, fenomenologia=optica transcendentalis, najogólniejsza nauka o tym, co pozorne (w przeciwieństwie do tego, co istotne)
Hegel „fenomenologia ducha” - nauka deskryptywna opisująca przejście ducha od stanu „w sobie” do stanu „dla siebie”, opis rozwoju świadomości i postępu samowiedzy. ścieżka cierpienia do siebie samego.
E. von Hartman - 1875 „Filozofia nieświadomego”
1858 - Hammilton, kontekst filozofii fenomenologicznej jako opisowej
Fenomenologia pojawia się w dziełąch Charlesa Pierce, faneroskopia (używa tego pojecia) - generowanie struktur znaczących znaków.
1900 r. - ukazanie się niezależnie 3 dzieł: Husserla „badania logiczne”, A. Fender „fenomenologia woli”, Scheller „Die Transcendentall und die Psychologische Metode”
Rozumienie fenomenologii:
metoda f.
nauka filozoficzna, dział wiedzy, zespół lub system twierdzeń
szkoła fil. założona przez Husserla
cały zespół dociekań zainspirowanych pojawieniem się nurtu f.
Husserl
„filozofia arytmetyki”
- pytanie o status sądów matematycznych
- to struktura podmiotu poznawczego wpływa na treść sądów matematycznych
- krytyka Fregego
- Husserl dochodzi do wniosku, że nie ma racji
6 rozpraw
„prolegomena do czystej logiki”
- rozprawia się z psychologizmem, redukcjonizmem
- antycypacja 3 świata Poppera
- badania z teorii poznania
- teksty sensu stricte semiotyczne
- pojecia wyrażania i znaczenia
- rozważania na temat abstrahowania i problemu abstrakcji
- „rozprawa o relacji części do całości”
- w następnej rozprawie idea czystej gramatyki, pojęcie kategorii syntaktycznych oraz rozróżnienie sensu i znaczenia
- czy każde zdanie prawdziwe musi być sensowne? tak. ale nie każde zdanie sensowne musi być prawdziwe
- problem wraca u Chomskiego
- struktury uniwersalne w 2 ostatnich rozprawach
- pojecie przeżycia intencjonalnego, za Brentano skłania się do pojmowania świadomosci ludzkiej jako generatora intencji (świadomość czegoś)
- poajęczyna intenji tworzących wiat
- intencja wytwarza obiekt poprzez zetknięcie się noezy, noematu i danych hyletycznych.
- akt=noeza, treść=noemat, okoliczności uświadomienia sobie tego przedstawienia to treści materialne=dane hyletyczne
- „Elementy fenomenologicznej teorii poznania”
- program fenomenologiczny
kluczem są badania logiczne, jest to odpowiedź na krytykę Fregego
- 1913 „Idee czystej fenomenologii i czystej filozofii”
„Medytacje kartezjańskie”
„Kryzys nauk europejskich”
Ingarden, Ajdukiewicz, Rosenblum, Kotarbiński - szkoła lwowsko-warszawska
Uczniowie: H. Conrad Martius, E.Stein, Ingarden, Heidegger, Reinbach, Spiegenberg
- posługiwali się redukcją ejdetyczną. jej techniki: wariacja imaginatywna, synonimiczne uzmiennianie. procedura dodawania i odejmowania cech ma uniemożliwić wgląd w cechy, których się nie da zmienić. inwarianty strukturalne - jak sie je usunie, to obiekt nie jest już obiektem
- W ten sposób możemy opisać ejdetyczną genezę świata
- epoche - zawieszenie generalnego nastawienia naturalnego umysłu
- gdzie rodzi się odrębność? (np. że wiem, ze jawa to nie sen) - próba opisania różnic statusus ontologicznego.
- sąd tetyczny - stwierdza odrębne istnienie.
fenom. się do tych sądów nie odwoływać do istnienia czy nie-istnienia czegoś
- funkcjonujemy w horyzoncie tego, co jest uzane za istniejące
- epoche to nie jest przemiana tezy o istnieniu w tezę o nieistnieniu
- epoche to coś całkiem swoistego, nie porzucam tezy, swojego przekonania, a jednak ta teza (naturalne nastawienie) doznaje pewnego zmodyfikowania, zawieszamy ja, ujmujemy ją w nawias
- nie jest to też stan bez świadomości
- jest to szczególny rodzaj odmiany świadomości, która ma nam dać dostęp do tej tezy
02.12
Husserl c.d.
- postuluje wyłącznie naturalne nastawienie do świata
- transc. fenom. ma uwolnić od złudzenia naturalnego nastawienia oraz opisać - jak to się dzieje, że się łudzimy
- einklamerung, zawieszenie sądu tetycznego (o istnieniu)
- nie wiadomo, o jaki nawias chodzi
- przewartościowanie wszystkiego jest wynikiem wzięcia w nawias
- wg Husserla nie jest to zajęcie stanowiska świadomego
- odwołuje się do kartezjańskiego demona
uznanie o niezależnym bycie (seinsgetung)
- wzorcowe przeżycie intencjonalne, należy je założyć przy wartościujących i codziennych doświadczeniach
- pierwotne doświadczenie czaso-przestrzenne
- wewnętrzna świadomość czasu
- świadomość jako generator czasu
- nad tym nadbudowuje się czaso-przestrzeń
- świadomość generuje warstwy świata i dziedziny
- wir habitualny nieświadomości poznawczej i ontologicznej
głupotą jest naturalne nastawienie do świata
- świat konstytuowany jest przez zespół podmiotów, które uznaje świat za niezależny od nich (niezależnie istniejący)
- szereg iskier ustanawia taki świat
- co sprawia w innym, że wywołuje we mnie wrażenie istnienia świata (pytanie, jak działa inny?)
odpowiedzi:
Levinas - odpowiedzialne za współkonstytuowanie świata jest doświadczenie Twarzy Innego. błąd paralaksji - wszystkiemu przypisujemy odrębne istnienia. dostęp do Twarzy jest od razu etyczny, „drugi” jest pierwotnie doświadczalny etycznie, twarz wystawiona, „naga”, zaprasza do agresji wobec siebie. (istotą przemocy jest wejście w obnażenie). Twarz jest znaczeniem bez kontekstu (gdy tymczasem u Husserla wszystko jest kontekstualne) ale jest znaczeniem.
Moc dochodzenia do konsensusu umożliwia współkonstytuowanie świata. na twarz „w istocie” patrzeć nie można, nie da się jej umieścić w polu fenomenologicznym. jest tym, czego nie można zabić.
motyw nagości = ofiary
twarzy nie można badać, twarz i dyskurs śa ze sobą związane, Twarz mówi, umożliwia i rozpoczyna dyskurs, czyli umożliwia konstytuowanie świata. bycie za kogoś odpowiedzialnym, relacja etyczna.
Mówienie jest sposobem przywitania się z drugim i pociąga za sobą za niego odpowiedzialność, bo z wrogiem się nie wita.
rdzeń gatunkowy tworzący wspólnotę jest doświadczenie altruistyczne. „nie zabijaj” jest pierwszym słowem twarzy. Twarz jako „ubogi”, ja jestem tym, który ma możliwość odpowiedzi na apel.
09.12
wspólnota zin - Husserl
Doświadczenie czasu jest współistotne z doświadczeniem czegoś innego. Jest doświadczeniem kolektywnym. wspólne znaczenie świata, podmiot kolektywny
Levinas - doświadczeniem centralnym jest doświadczenie Twarzy. Inny jest sam w sobie nieredukowalny do kontekstu. imperatyw Twarzy - nie zabijaj!
Levinas postrzega bliźniego jako potencjalną ofiarę, motyw predatora
Zbawciel, wykupiciel, odkpuciel
szemita- wymazanie, odkupiony
u Heideggera mirsein - współbycie z innym
u Levinasa - etycznie: bycie za innym
mirroring - matka-dziecko, pierwsza matryca relacji, twarz-?
Nie zabijaj to twarz matki, rozkaz a nie prośba, charakterze przykazania z innego rodzaju sankcją
twarz obnażona, ubogi (jestem mu wszystko winien, on może mnie wykupić)
inwersja- wywyższenie drugiego (będącego cały czas w przestrzeni ambiwalencji), drugi jest ubogim.
obecność trzeciego obok drugiego warunkuje prawa i ustanawia sprawiedliwośc
sprawiedliwość Levinasa, konieczność złagodzenia tego „przywileju” drugiego
doświadczenie Twarzy przekracza pole fenom., odpowiada za współkonstytucję świata
Sartre
o ile Levinas mówi o twarzy, to tyle Sartre ogranicza się do oczu
tym, co nas konstytuuje jest spojrzenie drugiego
halucynacje, LSD: częste wizje oczu
Ra, oko w trójkącie
oko jest symbolem wszechwiedzy i samowiedzy
w stanach mistycznych np. 6 pałac: przestrzeń składająca się z mrugających oczu, Śiwa otwiera 3 oko
topos oka
shaving, pozagatunkowo, kategoria wodzika uwagi
zmysł, przez który dociera najwięcej informacji
poprzez modalność wzroku świat zaczyna się współkonstytuować
Sartre - byt i nicość s. 133-143
to, co się podgląda
podglądający
przyłapanie na podglądaniu - to wg Sartre'a jest kluczowe
nietetyczna świadomosc siebie - bycie tak pochłonietym tym, co się widzi, że się traci świadomość siebie - czyste widzenie, wchłaniajacy obraz. Całe pole uwagi wchłania to, co widzialne. Jestem cały in actum.
Nie ma tu przyczynowości sprawczej, jest tylko celowa (po co)
całośc istnieje tylko w odniesieniu do moich możliwości (zamiarów), np. realizacja projektu mojej zazdrości - projektowanie w sensie psychologicznym
bezpodmiotowe oko w polu fenomenalnym, w modi zazdrości. uczucie, które nakłada jednolitą wizję na świat (jedno z takich uczuć), podmiotem jest tutaj emocja, zautonomizowane uczucie
w tej sytuacji jestem swoim własnym niebytem
Sartre „byty które są w stanie być same dla siebie” i takie, które nie są w stanie.
[interioryzowane samosprzężenie przedmiotowo-podmiotowe z punktu widzenia cybernetyki]
[o ile moja reakcja staje się dla mnie bodźcem, to mam samoświadomość - behawioryzm]
raz jestem ja, raz ty. samosprzężenie podmiotowo-przedmiotowe przez interioryzowanie
byt en sois i pour sois
pandemonium pierwotne tego sprzężenia
za tym „kto” pojawia się doświadczenie nicości
w istocie tego sprzężenia ja jestem nicością
jestem swoim własnym niebytem
nie mogę określić jako tego, który podgląda pod drzwiami
transcendowanie wewnętrzne podmiotu - z ja do ty
2 wariant: transc. - wychodzenie ku rzeczom
kategoria widzenia jako nieistnienia - podmiot zostaje wchłonięty przez obserwowany przedmiot
nie jesteś widziany, więc cię nie ma. widzę, wiec mnie nie ma.
do pochłonięcia docierają (akustycznie) kroki innego
wkarcza ktoś w mistyczną jednię podmiotu i przedmiotu
- antycypacja bycia widzianym się aktywizuje we mnie natchmiast uruchamia się inny!
widzenie siebie zaczyna się w momencie antycypacji bycia widzianym przez innego
mowa przejmuje funkcję widzenia wewnętrznego - reflectare - monolog wewnętrzny (endoopiatowa funkcja mózgu)
Piekło u Sartre'a
2 struktury podmiotowe: stykając się poprzez spojrzenie wytwarzają strukturę patrzenia na siebie. Sartre szuka jaki jest tonus uczuciowy penetrujący (?) autorefleksję, wedle Sartre'a jest to wstyd
tym, co wytwarza mnie jako podmiot dla siebie poprzez doświadczenie wstydu jest spojrzenie przez kogoś na mnie przez modi wstrętu!
- intencja + wektor wstydu wymierzone przeciwko komuś mogą kogoś zabić
- wstyd to interioryzacja cudzego wstrętu do mnie jako mojego wstrętu do siebie
Husserl w medytacjach kartezjańskich nie jest w stanie pominąć innego, dochodzi do wniosku, że dominującym słowem musi być MY a nie JA.
Ja ma specyficzny status ontologiczny, który nie da się zredukować epoche i redukcji transc. - wszystko można zakwestionować poza kwestionującym podmiotem. Wyjście fenomenologii poza Kartezjusza: uprzywilejowana pozycja ja jest przeszkodą na dordze do w pełni urzeczywistnionej fenomenologii transcendentalnej.
13.01
Heterofenomenologia
- Demet
- dane fenomenologiczne trzeba kontrapunktować szeroko naturalistycznie i semiotycznie
- sakralna symbolizacja barw
- przypisanie pewnej cesze świata pewnej stuktury semantycznej
- „Teoria widzenia” Strzemińskiego
- ewolucyjna i morfologiczna fizjologia percepcji - odp. na pytanie dlaczego percepcja barw stanowi standardowe wyposażenie homo sapiens
- nauki historyczno-kulturowej zmienności w korzystaniu z tego dziedzictwa (historia kultury)
[Gage „kolor i kultura”]
- widzenie nie jest tylko biernym biologicznym aktem odbioru doznań wzrokowych, poznajemy świat przez to, że myślimy i poznajemy, poprzez interpretację i analizę powstaje świadomość wzrokowa (dokonuje selekcji danych). Ważne jest to, co człowiek uświadamia sobie z widzenia. gigantyczna zmienność od paleolitu do nowoczesności. nośnik ten sam, ale „widzi się” więcej.
próba integracji perspektyw biologicznej i kulturowej. Takim unifikacyjnym paradygmatem moze być semiotyka
Berlin, Key „basic color terms” - antropologowie badali pod tym kątem różne ludy
Taylor - „kategoryzacja w jezyku” - czy funkcjonują strukturalne a nie jednostkowe korelacje np. barwa niebieska - bóg?
nośniki tego typu to nie zawsze barwy, mogą nimi być np. kamienie szlachetne
- nazwy barw nie są abstrakcyjne, pochodzą mn. od czerwia, od krwi
- w drugim paradygmacie przypisanie znaczeń określonym wysokościom w danej kulturze, barwom - wynika z doświadczenia megapsychicznych (ASC) - albo trans albo medyt.
- W Alabar - opozycje sacrum-profanum, przejaw odmiennych procesów adaptacyjnych, prof. do świata materialnego, przedłużenie zwierzęcych st. adapt
sacrum - adaptacja do procesów intrapsychicznych, subiektywnych i niekomunikowalnych
od homo habilis - lateralizacja, prób hominizacji wg Labare
uznał, że barwa to analogia do dźwięku i chciał je skorelować z 7 podst. dźwiękami - analogia falowa
po Newtonie, falowa teoria światła. Każdej barwie odpowiada długość fali i określone częstotliwości drgania. Jednolity model światła widzialnego. Wycinek z szerszego widma - 400-700 nm.
Opis 3 parametrami: natężenie, dominująca statystycznie długość fali, jednorodność lub różnorodność długości fali. Na poziomie percepcyjnym są to: jasność, barwa, nasycenie
Thomas Young -100 lat po Newtonie, dowiódł, że widzenie barwne polegać ma na kombinacjach nie mniej niż 3 barw podstawowych: czerwony, żółty niebieski, potem czerwony zielony fioletowy
oba zestawy dają ten sam wynik. [trójca wkomponowana w teorię barw]
Witello Ślązak
- jakiej ilości receptorów mózg potrzebuje do percepowania newtonowskiego widma?
R. Gregory - „oko i mózg”
Young uważał, że liczba receptorów ogranicza się do podstawowych, ale ich kombinacje tworzą multum możliwości percepcyjnych
- po Youngu czerw. zielony niebieski uchodziły za podstawowe. Odpowiadają im 3 rodzaje receptorów - czopków. Jest to dobrotrwałe. Każdą barwę da się wygenerować za pomocą triady fal. Kolor ma charakter trójwymiarowy
Różne formy ślepoty na barwy kwestionują teorię Younga - monochromatyzm, dichromatyzm i nieprawidłowy trójchromatyzm
monochr - czarno białe
zubożenie takie pociaga za sobą zubożenie emocjonalne. Barwa jako autoportret instynktu. Bez skrajnych barw, tylko szarość.
dichromatyzm - np. niebiesko- żółto, daltonizmy, widzenie wycinka widma
trójchr. - zjawisko wyst. par barw monochr. które dają białe światło a (nie 3!)
- wpływ kontekstu na odbieranie koloru
- teoria barw oparta na procesach przeciwstawnych
- z brązowym są problemy
- system postrzegania barw jako jeden z 3 (kształt jeden z nich) - trzeba te moduły uwzględniać naraz
- 3 rodzaje fali, 3 rodzaje receptorów: pochłaniacze światła przez pigment
27.01
V4 jest gęsto okablowany, taki i zaburzenia mają konsekwencje holistyczne. połączenie V4 z ośrodkami percepcyjnymi i motywacyjnymi
Oliver Sachs - przypadek książki „o człowieku, który pomylił żonę z kapeluszem” - o panu I.
przejscie na widzenie monochromatyczne od czerni do bieli - pourazowe, po wypadku 65 latka, malarza. badania elektroretinograficzne dotyczące działania rogówki i soczewki. Mechanizm czopków i V4 są nienasycone, więc widzenia takie wybika z uszkodzenia wyższych ośrodków odbierania barw niż V4. Nie udało się tego dokładnie zlokalizować neuroanatomicznie.
„Szarość nie jest tylko szarością” - nie oddaje to jego istoty odbioru świata. Szary nabiera u niego cech „brudu” i towarzyszy temu postrzeganie mocna reakcja emocjonalna. Pan I. zaczął unikać innych, z trudem znosi ich wygląd. Jawili mu się jako ożywione szare posągi. Zmieniła się też percepcja ruchu, wszystko stało się powolne, statyczne. W odniesieniu do siebie samego unikał swojego odbicia w lustrze. Postrzegał „nietakość”, wszystko nie jest tak jak byc powinno. Odbiór pokarmu - związany ze spadkiem smaku. Potem zaczęła dominować forma kontrastu nad formą kontinuum. Pan I był synestetą, zaburzenia słuchowe związane z uszkodzeniem - muzyka utraciła głębię. sny stały się bezbarwne, treść marzeń sennych przetwarzana jest przez ośrodki percepcji wizualizacji.
[S. Kosslyn Image and brain, badanie nad rotacjami brył złożonych]
Zaburzenie te przełożyły się też na odbiór migren pana I. - ogólnie doświadczał bardzo głebokiej depresji.
[posługiwanie się barwami w rytuale, odpowiednie mogą generować zmiany osobowości całego człowieka]
Z biegiem czasu były plusy - Pan I. zaczął w malarstwie w większym stopniu zwracać uwagę na formę, ruch i głebię
- modyfikacje barwnego widzenia mają wpływ na percepcję innych ośrodków. kluczem do tego zjawiska może być synestezja.
Buddyzm i barwy (mahajana)
Tenzin cośtam, bon ton
Jan Slavik - szwedzki buddolog „Dance of colors”
Praktyka świadomego śnienia
leczenie dźwiękiem
jaką funkcję pełnią barwy w przebudzeniu? (bodhi)
mnogość postaci bóstw i bodhisattwów, w gniewnym i dobrotliwym przejawie. W zależności od przejawów kształtuje się waloryzacja barw.
początkowe analizy Slavika - chaos, brak struktury, możliwość przypisania błękitu i czerni stanowi o groźności przejawów
w szerszej perspektywie się to pomieszało - żółty, zielony, czerwony były czasem złe
biel twarzy to pokój lub wstręt
czerń - wściekłość lub strach
Kali (czarna) - przedstawiana na czerwono
Padma (czerwony lotos) - kojarzony z kolorem białym
Kalahatri (czarna noc) - kojarzona z czerwienią lub żółcią
- brak korelacji barw (wzorcowych) z postacią
trzeba przyporządkować barwę do dźwięku a związek z bóstwem jest czymś wtórnym - atrybucje są duże starsze niż światło.
dhjana budda - djana - medytacja, praktyka medytacyjna związana z buddami, mają waloryzację barwną i dźwiękową - przyporzadkowanie mantr do barw:
om - biel (jako czystość)
hum - akwamaryna (doznanie stałości w procesie medytacji)
ah - czerwień (doznanie nieograniczonego współczucia wynikającego z wglądu)
ostatecznie o atrybucji barw u bóstw decyduje mahamandaliczna interpretacja.
mandala - imago mundi