Prawo mediów dr Jerzy Pałosz

1. Wiadomości ogólne

1. Budowa normy - hipoteza (opis pewnej sytuacji) + dyspozycje (opis jak w danej sytuacji się zachować lub jak zachować się nie wolno) + sankcje (nie tyko kary np. sankcja nieważności)

1. Dyspozycje i sankcje odróżniają normę prawną od innych norm

2. Wolność - to, co jest nam dane z natury, przysługuje z tytułu, że jesteśmy ludźmi (wolność posiadamy); w oświeceniu była taka doktryna właśnie, że wolność jest nam dana z natury

3. Prawa - nabywamy z tytułu, że jestem członkami społeczeństwa

4. Podstawowe założenie, jakie przyjmujemy to: wolność słowa i druku

5. Wolność prasy - to nie tylko prasa, ale także: radio, telewizja, radiowęzeł (7 art. Prawa prasowego)

6. SDP - Stowarzyszenie Dziennikarzy Polskich

7. W Polsce wolność jest prawem, w USA natomiast wolność słowa to także wolność milczenia, odmawiania zeznań - nikt nie może ograniczyć wolności

2. Wolność słowa, wypowiedzi (prawo przyrodzone, nie dało nam jej państwo) ma trzy poziomy, warstwy

1. Wolność posiadania poglądów - czasem występuje w aktach prawnych, jest to błąd legislacyjny, elementarna wolność, prywatna sprawa, sfera ta jest poza zasięgiem władzy państwowej

2. Wolność wypowiedzi, słowa - jest to już wyższy poziom, podlega on regulacji prawnej, gdy np. poglądy są uzewnętrzniane podlegają ograniczeniom, nie wolno nam naruszać dóbr osobistych innych osób

3. Wolność druku (ustawa z 1984 roku z późniejszymi zmianami), publikacji - ujawnienie przekonań za pomocą środków przekazu innych niż oralne, tę „wolność” reguluje prawo prasowe, jest forma słowa zwielokrotniona przez media

3. Konwencja Rzymska z 4.11.1950r. (Polska podpisała konwencję w listopadzie 1991r., a ratyfikowała 19.01.1992/3r.)

1. „Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności”

1. Konwencje mają pierwszeństwo nad ustawodawstwem krajowym (jeśli konwencja jest sprzeczna z wewnętrznym prawem)

2. Jest ona traktowana, jako najważniejsza

3. Na mocy tej Konwencji powołano organ badający czy państwa przestrzegają przepisów - Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strassburgu

1. Jego orzeczenia są wiążące dla państw, które tę konwencję ratyfikowały; jest to organ sądowy, organ Rady Europy i Konwencja Rady Europy (nie Unii Europejskiej)

2. Inne konwencje nie utworzyły organów wykonawczych

3. Europejski Trybunał Praw Człowieka - państwo ma nie tylko obowiązki o charakterze negatywnym (ustęp 2, nie przeszkadzać), ale nakłada się na nie także obowiązek o charakterze pozytywnym przede wszystkim zapewnienia warunków do funkcjonowania w społeczeństwie (bezpieczeństwo)

4. Artykuł 10 - Wolność wyrażania opinii

1. Każdy ma prawo do wolności wyrażania opinii. Prawo to obejmuje wolność posiadania poglądów oraz otrzymywania i przekazywania informacji bez ingerencji władz publicznych i bez względy na granice państwowe. Niniejszy przepis nie wyklucza prawa Państw do poddania procedurze zezwoleń przedsiębiorstw radiowych, telewizyjnych lub kinematograficznych

2. Korzystanie z tych wolności pociągających za sobą obowiązki i odpowiedzialność może podlegać takim wymogom formalnym i warunkom, ograniczeniom i sankcjom, jakie są przewidziane przez ustawę i niezbędne w społeczeństwie demokratycznym w interesie bezpieczeństwa publicznego ze względu na konieczność zapobieżenia zakłóceniu porządku lub przestępstwu, z uwagi na ochronę zdrowia i moralności, ochronę dobrego imienia i praw innych osób oraz ze względy na zapobieżenie ujawnieniu informacji poufnych lub na zagwarantowanie powagi i bezstronności władzy sądowej.

1. Ustęp 1 to jest prawie zawsze zasada, a ustęp 2 to wyjątki od niej

2. Zasada prawna: w przypadku praw i wolności obywatelskich wyjątków nie można interpretować w sposób rozszerzający (wyjątek należy traktować jak wyjątek)

3. Ograniczenia wolności i praw obywatelskich mogą być dokonywane tylko drogą ustawy, a nie decyzją władz administracyjnych

4. Występują tu sformułowania o dużym stopniu ogólności

5. Z tego przepisu wyprowadzono test trójelementowy - droga rozumowania Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w rozstrzyganiu konkretnych spraw - system oceny czy ograniczenie prawa jest dopuszczalne w konkretnym przypadku; gdy wpłynie sprawa następuje test trójelementowy - 3 pytania

1. Czy w momencie popełnienia czynu, który stał się podstawą wyroku sądu krajowego, czyn ten był zakazany przez prawo krajowe? (czy dane ograniczenie jest przewidziane przez prawo danego kraju?)

1. Prawo nie działa wstecz - zasada non retroakcji np. Gawęda przeciwko Polsce, która odmawia mu rejestracji dwóch pism

2. Czy zastosowany środek był konieczny dla zapewnienia tych wymogów z ustępu 2? - czyli takie, które jest wystarczające dla osiągnięcia celu, proporcjonalne do niego

1. Czy istniała pilna społeczna potrzeba zastosowania środka, czy był relewantny, odpowiedni, uzasadniony, wystarczający?

3. Czy zastosowany środek jest dopuszczalny w warunkach państwa demokratycznego?

1. Najczęściej - zakaz cenzury prewencyjnej, czyli uprzedniej

5. Funkcje trybunału

1. Interpretator tych klauzul generalnych (pojęć) - dookreślanie, co należy pod nimi rozumieć (ustęp 2 art. 10)

2. Dostosowanie tych bardzo ogólnych przepisów do zmieniających się warunków życia (reinterpretacja przepisów)

1. Wypracował standardy obowiązujące w poszczególnych sferach swobody wypowiedzi (najmniejsze w sferze moralności - nie ma moralności europejskiej, w każdym państwie jest postrzegana inaczej, a największe w sferze dziennikarskiej)

2. Traktuje środki masowego przekazu jak publicznego kontrolera, a swoboda wypowiedzi to jeden z niezbędnych filarów demokracji, dziennikarze są niezbędni w demokracji, media są jej filarem

3. Do Trybunału można się odwoływać, gdy zakończy się proces krajowy

4. Za przekroczenie granic wolności słowa nie powinno się karać pozbawieniem wolności (w Polsce można skazać dziennikarza na pozbawienie wolności)

5. W państwie demokratycznym urzędnicy i politycy nie powinni być w jakiś szczególny sposób chronieni

6. Co jest ważne do zapamiętania?

1. Konwencja, Europejski Trybunał Praw Człowieka, art. 10, trzy warunki zaskarżenia polskiego orzecznictwa (zakończony tryb instancyjny w Polsce, do 6 miesięcy od ostatecznego orzeczenia), test trójelementowy

REGULACJE WOLNOŚCI PRASY/WYPOWIEDZI W NASZYM PRAWIE KONSTYTUCYJNYM

1. Dwa artykuły z konstytucji z 1997r.

1. Artykuł 14. Rzeczpospolita Polska zapewnia wolność prasy i innych środków społecznego przekazu.

1. Gwarancja wolności prasy (przepis dla wydawców)

2. Prasa w rozumieniu prawa prasowego artykułu 7

2. Artykuł 54. 1. Każdemu zapewnia się wolność wyrażania swoich poglądów oraz pozyskiwania i rozpowszechniania informacji. 2. Cenzura prewencyjna środków masowego przekazu oraz koncesjonowanie prasy są zakazane. Ustawa może wprowadzić obowiązek uprzedniego uzyskania koncesji na prowadzenie stacji radiowej lub telewizyjnej.

1. Gwarancja wolności wypowiedzi

2. Ustęp 1 - bez zasadniczych wątpliwości, może istniej nieporozumienie we fragmencie o swobodzie rozpowszechniania informacji np. nie wydrukowano przysłanego elaboratu w prasie, bo nie mają takiego obowiązku, w rozumieniu prawa on może za własne pieniądze to wydrukować

3. Ustęp 2 - zniesienie cenzury prewencyjnej i zakaz koncesjonowania prasy - ale wprowadza tutaj wyjątek.

3. Cenzura prewencyjna: każdy druk, pieczątka przed opublikowaniem lub wytworzeniem musiała przejść przez pracownika kontroli cenzury, on musiał wyrazić zgodę na upublicznienie tego; cenzor dyżurny któremu dostarczało się tekst

4. Koncesjonowanie prasy: prawo do wydawania prasy mieli ci z przywilejem królewskim

1. Do początku XX wieku był system kaucyjny (kto chciał wydawać gazetę musiał do sądu wpłacić kaucję, na poczet przyszłych roszczeń a w praktyce było to podniesienie progu).

2. Potem była opłata stemplowa (Wielka Brytania) - gazeta w Londynie kosztowała 10 pensów, a wysyłana na prowincję już była wyższa o opłatę stemplową - aby zatrzymać ekspansję prasy alternatywnej wobec tej dominującej

3. Lech Kaczyński chciał opodatkować (trochę zakrawa na cenzurę) pisma pornograficzne i obsceniczne (np. NIE, powiedział to w jakiejś debacie ale co to jest pismo obsceniczne?)

5. W Polsce istnieje system zgłoszeniowy

1. Aby móc wydawać gazetę wystarczy zgłosić ten fakt do sądu okręgowego właściwego dla miejsca siedziby redakcji

2. Zgłoszenie: tytuł (bo: zachowanie elementarnego ładu medialnego, by nie było tożsamych lub zbieżnych tytułów, tytuł nie może wprowadzić odbiorcy w błąd), częstotliwość (aby wiedzieć w którą rubrykę gazetę wpisać). Określić: imię, nazwisko, adres redaktora naczelnego (redakcji), nazwę lub imię i nazwisko oraz adres wydawcy (bo: ułatwienie dochodzenia roszczeń osób, które mogą nas zaskarżyć z tytułu naruszenia ochrony dóbr osobistych (art. 23 i 24)

Kodeks cywilny (dobra indywidualne)

Artykuł 23. Dobra osobiste człowieka, jak w szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska, pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach.

Artykuł 24. §1. Ten, czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba, że jest ono bezprawne. W razie dokonanego naruszenia może on także żądać, ażeby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynność potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności ażeby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie. Na zasadach przewidzianych w kodeksie może on również żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny.

Np. zarzucając komuś czyn działaliśmy zgodnie z zasadami sztuki dziennikarskiej i w interesie społecznym - Orzeczenie Sądu Najwyższego: sprostować, nie trzeba płacić odszkodowania.

3. Solidarnie odpowiadają autor i wydawca (redaktor naczelny może się wywinąć ). Ani sądu ani powoda nie obchodzi to kto mu zapłaci

6. Chcą znowelizować prawo prasowe - zarejestrować witryny internetowe, które w miarę regularnie się aktualizują (zmieniane według pewnej częstotliwości).

1. Warszawski Sąd Okręgowy: incydentalna zmiana witryny nie jest równoznaczna z jej periodycznym zmieniałem (w świetle obowiązującego prawa nie trzeba tego rejestrować)

2. Przepisy, które na pewno się utrzymają: każdy ma prawo udzielać informacji prasie, oraz jeden martwy przepis: nikt nie może zostać pociągnięty do odpowiedzialności z powodu udzielenia prasie informacji. Także tajemnica dziennikarska zostanie utrzymana.

2. Sytuacja kolizyjna: 2 prawa, najczęściej artykuł 30 Konstytucji i art. 31

1. Artykuł 30. Przyrodzona i niezbywalna godność człowieka stanowi źródło wolności i praw człowieka i obywatela. Jest ona nienaruszalna a jej poszanowanie i ochrona jest obowiązkiem władz publicznych.

2. Artykuł 31. Ustęp 3. Ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw mogą być ustanawiane tylko w ustawie i tylko wtedy, gdy są konieczne w demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa lub porządku publicznego, bądź dla ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej, albo wolności i praw innych osób. Ograniczenia te nie mogą naruszać istoty wolności i praw.

1. W większości są tu pojęcia słabo definiowalne (porządek publiczny - istnienie harmonii stanu współżycia wszystkich grup społecznych - abstrakcja; moralność publiczna - definiowalna według różnych koncepcji np. perfekcjonistycznej lub liberalnej - żyj i daj żyć innym)

2. Wynika z niego wprost: prawa i wolności można ograniczyć jedynie drogą ustawy

3. Wynika z niego pośrednio: ograniczenia nie mogą godzić w istot prawa (zamiar wykorzenienia tzw. Przepisów blankietowych - pozostawiają całkowitą wolność interpretacji organom administracji publicznej)

4. Np. wykorzystywanie przepisów blankietowych w ustawie o zgromadzeniach (w zasadzie można by ją nazwać ustawą przeciw zgromadzeniom): Lech Kaczyński zakazał demonstracji/marszu pedałów bo władza nie jest w stanie zapewnić im bezpieczeństwa - na tej podstawie można zakazać każdej demonstracji

3. Kodeks cywilny - odwrócenie/przeniesienie ciężaru dowodowego

1. Np. pożyczkodawca musi udowodnić okoliczność pożyczki

2. Np. nazwać kogoś złodziejem to ten, który to powiedział musi udowodnić, że nie lub dlaczego bo: trudno przeprowadzać dowód negatywny (że się kimś nie jest) oraz żeby powstrzymać ludzi przed przedwczesnym wydawaniem sądów

4. Tajemnica dziennikarska

1. Czy dziennikarz może kłamać? Intencjonalnie nie

2. Czy dziennikarz ma prawo do pomyłki? Tak

3. 02.2005r. Sąd Najwyższy wydał orzeczenie: przyznał dziennikarzom prawo do błędu, ale jeśli chcą z niego korzystać muszą: 1) działać zgodnie z zasadami etyki zawodowej, 2) działać zgodnie z zasadami rzemiosła dziennikarskiego, 3) działać w interesie społecznym (trzeba to udowodnić, pamiętaj: jeden świadek to żaden świadek) = dziennikarz nie może być karany ale jest zobligowany do wyjaśnienia

Polska: 1) wykonywanie prawa polega na wyważaniu poszczególnych wartości, 2) wartości i prawa obywatelskie mogą wchodzić ze sobą w koalicję, przepis mniej ważny musi ustąpić miejsca ważniejszemu

5. Problem jak głęboko sięgać w prywatność osób publicznych

1. Nie każda osoba publicznie znana jest osobą pełniącą funkcje publiczne

2. Trójwarstwowa koncepcja ochrony dóbr osobistych (nie wszyscy sędziowie ją respektują)

1. Warstwa działalności publicznej (jeśli ktoś fotografuje wypadek samochodowy - ma obowiązek maskowania twarzy) - nie trzeba maskować twarzy ale są wyjątki np. funkcjonariusze służb specjalnych (np. gaszenie pożaru - pomoc lub zastępstwo strażaka - nie maskujemy twarzy)

1. Osoba jest całkowicie transparentna, nie podlega ochronie dóbr osobistych

2. Sfera prywatna - sytuacja mniej oczywista (jeśli ktoś popełnił występek i dostał zawiasy to potem jest usunięty z rejestru skazanych). Ale polityka (osoba pełniąca funkcje publiczne) już nie może powiedzieć, że jest niekarany (w przypadku polityków ta sfera także jest transparentna)

1. Inaczej zachowujemy się w stosunku do osób prywatnych i publicznych robiąc im zdjęcia

2. Wyjątki: 1) gdy jest ona elementem większej całości (bez kadrowania), 2) nie trzeba zgody gdy dane osoby uczestniczą w imprezie, na której było wiadomo, że będą fotoreporterzy i filmowcy

3. Sfera intymna - chroniona, bardzo płynna definicja (np. preferencje seksualne jeśli nie są przestępstwem, sfera domowa, wyznanie, przekonania)

1. Nie ma wstępu (podsfera sfery prywatnej)

3. Piszę o osobie prywatnej: zatajenie danych. Jeśli opisany dokładnie kontekst i identyfikacja osoby jest możliwa (funkcja, miejsce zatrudnienia) - sprzeczność dwóch wolności, praw: zbyt szczegółowe podanie można traktować jako naruszenie dóbr osobistych

1. Naruszenie dóbr osobistych: podanie wiadomości nieprawdziwej (prawo do prywatności - Wright to be alone)

6. Ochrona prawa do wizerunku

1. Prawo autorskie: nikt bez naszej zgody nie może publikować naszego wizerunku - stoi to w sprzeczności z niepisaną zasadą fotografii prasowej: bez człowieka nie ma zdjęcia

1. Dylemat: należy więc wziąć od osoby fotografowanej zgodę na publikację (może się pojawić element komercyjny) - utrwalenie zgody dla celów dowodowych

2. Wyjątki od ochrony wizerunku

1. Prawo autorskie mówi jasno: można jeśli osoba lub grupa osób stanowi element większej całości (bez kadrowania). Problem: obecność ludzi na zdjęciu jest konieczna (można więc np. przymaskować twarz)

2. Zgoda domniemana: udajemy się na imprezę i wiemy, że będą tam fotografowie i filmowcy (np. demonstracja)

3. Moda na procesy

PRAWA I OBOWIĄZKI DZIENNIKARZY

1. Fundamentalne prawo: prawo do informacji publicznej

1. Prawo dziennikarza: 1) do pozyskiwania informacji, 2) teraz jest ustawa o dostępie do informacji publicznej wcześniej dziennikarz byli grupą uprzywilejowaną, 3) ustawa zrównała uprawnienia dziennikarzy z innymi

2. Regulacja: konstytucja, prawo prasowe, ustawa o dostępie do informacji publicznej oraz ustawa o informacjach niejawnych (1999r)

3. Konstytucja art. 61 jasno się o tym wypowiada - przywilej dla dziennikarza ale nie dla „obywatela”

Art. 61 ustęp 1: Obywatel ma prawo do uzyskiwania informacji o działalności organów władzy publicznej oraz osób pełniących funkcje publiczne. Prawo to obejmuje również uzyskiwanie informacji o działalności organów samorządu gospodarczego i zawodowego a także innych osób oraz jednostek organizacyjnych w zakresie, w jakim wykonują one zadania władzy publicznej i gospodarują mieniem komunalnym lub majątkiem Skarbu Państwa

4. Organy władzy publicznej: ustawodawcze, sądownicze, samorządowe (prokuratura), organa samorządów gospodarczych i zawodowe np. rady adwokackie

1. Podmioty reprezentujące Skarb Państwa: organ założycielski, minister skarbu, wojewoda

2. Podmioty reprezentujące prawne osoby samorządu

3. Pozostałe podmioty wykonujące zadania publiczne (pozycja dominująca: posiadanie ponad 40% rynku)

4. Partie polityczne

5. Osoby posiadające działalność gospodarczą na własną rękę

6. Kościół

5. Organa samorządu gospodarczego i zawodowego (…) w jakim wykonują one zadania władzy publicznej. W jakim stopniu są one zobligowane do udzielania informacji?

1. W takim zakresie w jakim dana jednostka pełni władzę publiczną np. 1) dziekan rady adwokackiej: ilu aplikantów ma zamiar przyjąć? Powinien odpowiedzieć; Czy będzie startował ponownie w wyborach? Nie musi nam na to odpowiadać. 2) kościół, rzecznik kurii: ile szkół prowadzą instytucje kościelne? Powinien nam odpowiedzieć; Czy proboszczem w X ma zostać Y? Nie musi odpowiadać

Art. 61 ustęp 2: Prawo do uzyskiwania informacji obejmuje dostęp do dokumentów oraz wstęp na posiedzenia kolegialnych organów władzy publicznej pochodzących z powszechnych wyborów, z możliwością rejestracji dźwięku lub obrazu.

Art. 61.2. Ograniczenie prawa, o którym mowa w ust. 1 i 2, może nastąpić wyłącznie ze względu na określone w ustawach ochronę wolności i praw innych osób i podmiotów gospodarczych, oraz ochronę porządku publicznego, bezpieczeństwa lub ważnego interesu gospodarczego państwa.

6. Czy mamy prawo będąc dziennikarzem wejść na posiedzenie zarządu miasta? Nie, ponieważ nie pochodzi on z powszechnych wyborów

1. Natomiast: posiedzenie rady miasta, powiatu, gminy - jak najbardziej

2. Także z względów bezpieczeństwa prawo to jest ograniczone

3. Prawo do dostępu (…): jest traktowane w sposób zawężający

1. Dostęp do stenogramów z posiedzeń rady miasta, sejmu, rady gminy, komisji sejmowych

2. Nie do wszystkich można uzyskać dostęp. Ogranicza to ustawa o dostępie do informacji publicznej bo: ochrona dóbr osobistych (np. na radzie gminy)

3. Nie można utajniać dokumentów związanych z finansami publicznymi. Można natomiast dokonać anonimizacji dokumentu a więc usunięcia danych personalnych umożliwiających identyfikację

4. Orzeczenie Sądu Administracyjnego 2009: NIE WOLNO żądać od dziennikarza opłaty za anonimizację

4. Opłaty za udzielenie informacji publicznej: w przypadku gdy opracowanie odpowiedzi na pytanie jest długotrwałe to można być obciążonym kosztami (ale raczej redakcja niż zwykły obywatel)

7. … gospodarowanie mieniem komunalnym lub skarbu państwa

1. Np. jednoosobowa spółka Skarbu Państwa - sytuacja jest jasna

2. Gdy kapitał jest mieszany sprawa nie jest do końca jasna

3. Ustawa o dostępie do informacji publicznej: kapitał państwowy ma mieć charakter dominujący (czyli 40% i więcej - ustawa o konkurencji)

1. Przedsiębiorstwa prywatne w życiu nie udzielą nam informacji . O ile taka informacja nie mieście się w zakresie tajemnicy przedsiębiorstwa

2. Wszystkie informacje, które przedsiębiorstwo uważa za ważne z punktu widzenia gospodarczego

3. Wyjątek: wybucha strajk - atut - zbieramy informacje od związkowców a potem idziemy do dyrektora i mówimy co o tym sądzi, że oni powiedzieli, że coś tam

8. Kto jest uprawniony do udzielania informacji?

1. Kierownicy jednostek informacyjnych, ich zastępcy, rzecznicy prasowi lub inne osoby wskazane przez kierownika zakładu pracy

2. Każdy ma prawo udzielania informacji prasie i kierownik zakładu nie może odmówić prawa do zbierania informacji wśród pracowników

1. Nikt nie może ukarać za udzielenie informacji prasie

2. Kierownik nie może być narażony na uszczerbek jeśli działał w granicach prawa (oba te przepisy są fikcyjne, ponieważ nie ma jak ich egzekwować)

2. Udzielanie informacji prasie - AUTORYZACJA (obowiązek art. 14. Ust. 2) - problemy z autoryzacją

Art. 14 ust. 1: Publikowanie lub rozpowszechnianie w inny sposób informacji utrwalonych za pomocą zapisów fonicznych i wizualnych wymaga zgody osób udzielających informacji.

Art. 14 ust. 2: Dziennikarz nie może odmówić osobie udzielającej informacji autoryzacji dosłownie cytowanej wypowiedzi, o ile nie była uprzednio publikowana

1. Propozycja: autoryzacją objąć tylko większe teksty (ominąć 2-3 zdaniowe wypowiedzi)

1. W USA nie ma autoryzacji

2. Nie można także odmówić autoryzacji

2. Autoryzacji zawsze poddajemy wypowiedzi konkretnych osób a nie artykułu

1. Mogą nas prosić abyśmy im wysłali cały tekst bo kontekst czy coś - nie godzić się

2. Nie należy wysyłać do autoryzacji własnych opinii

3. Autoryzacja jest kłopotliwa

1. Autoryzacja wypowiedzi naukowców (w szczególności prawników): język mówiony jest bardziej „potoczny” od pisanego, naukowcy więc „unaukowiają” swoje teksty gdy dochodzi do autoryzacji i potem nie jest to już zrozumiałe dla przeciętnego obywatela

2. Ludzie mają tendencję do rozpędzania się ale dostają to na papierze to… zmieniają

4. Czy dziennikarz ma prawo uprzedzić rozmówcę o przysługującym mu prawie do autoryzacji?

1. Prawo jest prawem ale nie wynika z tego nasz obowiązek

2. Np. nie będę informował ludzi na przejściu dla pieszych, że na zielonym świetle mogą przejść na drugą stronę ulicy

5. Ominięcie autoryzacji

1. Gdy rozmawiamy z kimś przez telefon to taką rozmowę nagrywamy

2. Można także przejść z cytatu na mowę zależną

1. Zamiast: X: „ble ble ble” napisać: X powiedział, że… - jest to nasza opowieść

2. Zarzut: tendencyjnie wybrane fragmenty wypowiedzi (czasem jest to niezbędne i idzie się z tego wybronić)

6. Należy ją uszanować bo tak stanowi prawo autorskie

1. Względy praktyczne: rozmówca może zastrzec sobie embargo na dany okres np. do momentu wygłoszenia

2. Np. wizyta Papieża - gdyby opublikowano wcześniej to nie byłoby tam opowieści z młodości, o kremówkach itp.

3. Musimy to uszanować bo to my możemy się na tym przejechać

1. Osoby mogą odejść od tekstu wcześniej uzgodnionego

3. Tryb udzielania informacji

1. Ustawa o dostępie do informacji publicznej: pytania należy formułować w formie pisemnej (e-mail, faks, list), mają 14 dni na udzielenie odpowiedzi, sprawa skomplikowana: do 2 miesięcy, przejęły to instytucje rządowe

2. Można odmówić udzielenia informacji

4. Ochrona informacji niejawnej, tajnej

1. Tajemnica państwowa - nie uzyskamy informacji

2. Po czym rozpoznać tajemnicę?

1. Na nim / w nim (dokumencie) jest klauzula tajne lub ściśle tajne = tajemnica państwowa

1. Dziennikarz jest zobligowany do przestrzegania tajemnicy państwowej, zachowanie jej to obowiązek

2. Odpowiadają 2 osoby: udzielający tej informacji i temu, któremu tę informację udzielono

3. Np. dziennikarz i informator

2. Na nim / w nim (dokumencie) jest klauzula poufne = tajemnica służbowa

1. W razie ujawnienia odpowiada tylko funkcjonariusz państwowy, który udzielił (czasem nie bo: ochrona informatora)

2. Np. tylko informator , jeśli dziennikarz go ujawni jeśli nie to odpowiedzialność spada na niego (dobry dziennikarz nigdy nie ujawni informatora)

3. Sąd może zwolnić w pewnych przypadkach z tajemnicy

Definicje dotyczące prawa prasowego w obecnym kształcie i w projekcie ministerialnym.

1. Prasa

1. W rozumieniu ustawy jest to przekaz radiowy, telewizyjny, telefaksowy a także radiowęzły zakładowe, kroniki filmowe i printmedia oraz przekazy dokonywane za pomocą innych środków techniki albo już istniejących albo powstałych w przyszłości

1. Internet - wystarczy, że witryna jest zmieniania regularnie i nic innego jak tylko trzeba będzie ją zarejestrować, doprowadziłoby to do absurdu

1. Zawalenie sądów wnioskami o rejestrację witryn internetowych

2. Każdy z nas mógłby uzyskać status dziennikarza - bo miałby swoje pismo

2. Orzeczenie Sądu Najwyższego (2008/2009r.) incydentalna nowelizacja strony internetowej nie jest tą periodycznością w rozumieniu prawa prasowego

2. W proponowanym projekcie: brak radiowęzłów oraz przekazów telefaksowych

3. Obok tej pozytywnej definicji prasy (co prasą jest), wprowadzić negatywną definicję prasy (co prasą nie jest). W jej świetle prasą nie są: blogi (ale nie ma pojęcia co to jest blog bo w ustawie nie ma tego zapisanego), serwisy środowiskowe, hobbystyczne i prywatne witryny internetowe

2. Prasa - pięć znamion (trzy są obligatoryjne a dwa pozostałe do pewnego stopnia fakultatywne)

1. Wydawnictwo periodyczne

1. Wydawane w jakimś interwale czasowym

2. Jeśli częściej niż raz w tygodniu - dziennik, także: tygodnik, kwartalnik, miesięcznik, dwumiesięcznik, rocznik

3. Np. pismo sportowe wydawane trzy razy w tygodniu - bliżej mu do tygodnika niż do dziennika bo: dziennik - pismo ogólno informacyjne, stricte branżowe pisma się nie mieszczą (to zostanie prawdopodobnie w nowej ustawie)

2. Wydawnictwo nie może stanowić jednolitej, zamkniętej całości (czasopismo, książka)

3. Tytuł - wspólny, stały

4. Datowane

5. I/lub numerowane (najlepiej jeśli są i datowane i numerowane)

6. W propozycji ustawy nic się nie zmienia

3. Dziennikarz

1. Obecnie obowiązująca ustawa: dziennikarzem jest osoba zajmująca się redagowanie, tworzeniem lub przygotowywaniem materiałów prasowych, pozostająca w stosunku pracy z redakcją lub zajmująca się taką pracą na rzecz i z upoważnienia redakcji

1. Lustracja dziennikarzy: kto powinien jej podlegać? Sekretarka przepisująca teksty lub po prostu wklepująca je w komputer - przygotowuje materiał prasowy w rozumieniu obowiązującej ustawy więc jest dziennikarzem?!?

2. Materiał prasowy - każdy materiał przygotowany lub przeznaczony do druku, także listy do redakcji…

1. Ad absurdum - osoby publikujące listy do redakcji byłyby dziennikarzami w rozumieniu prawa prasowego

2. Proponowana ustawa: dziennikarzem jest osoba zajmująca się redagowanie, tworzeniem lub przygotowywaniem materiałów prasowych, pozostająca w stosunku pracy z redakcją lub działająca z polecenia / upoważnienia i na rzecz redakcji

1. Z grona dziennikarzy wykluczeni zostają autorzy listów do redakcji

4. Redaktor (najprawdopodobniej pozostanie w nowelizacji ustawy)

1. Dziennikarz decydujący o dopuszczeniu danego materiału prasowego do druku

1. Dziennikarz przygotowuje materiał dziennikarski a redaktor podejmuje decyzje

2. Redaktor naczelny: osoba odpowiadająca za całokształt działalności i linii programowej całego pisma

1. Jak widać redaktor naczelny nie musi być dziennikarzem

2. Przepis pochodzi z 1984 roku aby redaktorem naczelnym mogły zostać osoby „cywilne”

3. Prawo przetrwa w nowej ustawie. Otwarcie drogi do zajmowania stanowisk niewymagających szczególnego zaangażowania, przez polityków

4. Według prawa pracy jest to jest pracodawcą dla dziennikarzy

3. Redaktorem nie może być

1. Osoba nieposiadająca pełnych zdolności do czynności prawnych

2. Osoba karana za zbrodnie przeciwko RP (najcięższe przestępstwa) przed upływem 10 lat od zakończenia odbywania kary (także występek przeciw RP i jego organom - wymóg obniżony do 3 lat)

3. Osoba skazana trzykrotnie za przestępstwa prasowe oraz za przestępstwo popełnione z niskich pobudek

4. Zakaz do momentu urzędowego zatarcia skazania

5. Powinien mieć obywatelstwo polskie - jeśli nie to musi mieć zgodę MSWiA

Redakcja - jednostka organizująca proces przygotowania materiału do druku

Art. 10 prawa prasowego pkt. 1: zadaniem dziennikarza jest służba społeczeństwu i państwu. Dziennikarz ma obowiązek działać zgodnie z etyką zawodową i zasadami współżycia społecznego w granicach określonych przepisami prawa.

5. Funkcje dziennikarza (oraz obowiązki)

1. W obowiązującej ustawie: zadaniem dziennikarza jest służba społeczeństwu i państwu

1. Problem interpretacyjny: co będzie jeśli interes społeczeństwa będzie w konflikcie z interesem państwa?

2. Jacek Sobczak: jest to co prawda koniunkcja, ale na pierwszym miejscu wymienione jest społeczeństwo, zapis ma sens prawny tylko wtedy gdy będzie mógł „zważyć” interesy społeczeństwa i państwa i opowie się tam gdzie będzie to właściwe

1. Np. na Śląsku - ruch autonomii Śląska (rejestracja jako narodowość mniejszościowa - spór)

2. Kłóci się to z zasadą jednolitości Państwa, z polską racją stanu

3. Może być efekt lawinowy

4. Np. Gawęda po primo wytoczył Wałęsie proces o 100 milionów (bo obiecywał je w kampanii; sąd: obietnice wyborcze nie są przyrzeczeniem publicznym w świetle prawa i nie są one prawnie wiążące) po secundo wniosek o autonomię ludności Kęckiej (z Kęt)

2. W proponowanej ustawie: wykreślenie z koniunkcji „Państwa”

1. Nie wiadomo czy to w ogóle będzie - bo jest to dopiero projekt ministerialny (co dojdzie do sejmu i co posłowie zrobią)

2. Służba państwu ≠ służba rządowi, ekipie politycznej (oczywiste poza dyskusją)

3. Konsekwencja: dziennikarz ubiegający się o mandat poselski (czy jakąkolwiek inną funkcję publiczną) powinien tracić rację moralną do wykonywania zawodu dziennikarza

4. BBC: dziennikarz nie powinien występować w innej roli niż dziennikarz (kodeks etyczny BBC)

3. Dziennikarz ma obowiązek działać zgodnie z zasadami etyki dziennikarskiej, zasadami współżycia społecznego w granicach określonych przepisami prawa

1. Etyka dziennikarska - kilka stowarzyszeń dziennikarskich i każde z nich ma swój kodeks etyczny, są one ze sobą skłócone, niezdolne do wspólnego działania. Nie ma korporacji, związku zawodowego dziennikarzy

1. Stowarzyszenie Dziennikarzy Polskich i Stowarzyszenie Dziennikarzy Rzeczpospolitej Polskiej

2. 1995 rok - stowarzyszenia podpisały Kartę Etyczną Mediów, 1996 rok - zasady etyki dziennikarskiej w telewizji publicznej

2. Zasady współżycia społecznego - pojęcie niedefiniowalne (kalka z radzieckiego kodeksu cywilnego), niekwestionowana (art. 5 KC: nikt nie może z zasad współżycia społecznego uczynić 100% racji)

3. Wynik: prawodawca ma uczynić z dziennikarza osobę o misji społecznej?

4. Dziennikarz w ramach stosunku pracy jest zobowiązany do realizowania ustalonej, ogólnej linii programowej swojej redakcji

1. Skoro dziennikarzowi nie odpowiada linia polityczna gazety to może sobie znaleźć inną (przepis nie najlepszy dla pism regionalnych)

2. Realizowanie a przestrzeganie

1. Realizowanie - zakłada czynny obowiązek, nie ma prawa odmowy wykonania polecenia - napisania tekstu, z którym się nie zgadza

2. Przestrzeganie - np. gazeta bardzo prawicowa ale dziennikarz o lewicowych poglądach - można bo np. będzie pisał o rybach itp. - nawet się nie zbliży do ideologii

3. To wynika tylko z analizy semantycznej

3. Przepis łagodzący: wykładania sądów; prawo prasowe: owa linia programowa nie może być domniemana, musi być spisana np. w statucie lub innym dokumencie

1. Nie można rozwiązać stosunku pracy gdy napisze się tekst niezgodny z poglądami redaktora naczelnego gdy nie są one spisane

2. Orzeczenie: odmowa realizacji linii programowej pisma nie może stanowić podstawy do rozwiązania stosunku pracy w trybie dyscyplinarnym

6. Autoryzacja - proponowane zmiany do tej ustawy

1. Osoba autoryzowana nie może dopisywać własnych stwierdzeń czy rozszerzać swojej wypowiedzi

1. Człowiek powie pięć zdań my mu to wyślemy do autoryzacji a on odeśle nam trzy strony…

2. Na granicy prawa: można usunąć pytanie bo skoro pytanie jest moją własnością to odpowiedź także, bo odpowiedź na niezadane pytanie jest bez sensu…

2. W autoryzacji nie można w sposób zasadniczy zmienić poglądu w jakiejś sprawie

3. Wyznaczenie granic czasowych dla autoryzacji

1. Dzienniki do 6 godzin

2. Czasopisma inne niż dzienniki do 3 dni

3. Jeśli w tym czasie by nie przysłał to możemy przyjąć, że akceptuje ten tekst bez zastrzeżeń

7. Problematyka tzw. szczególnych sytuacji prasowych. Problem sprawozdawczości sądowej

1. Sprawozdawczość sądowa - wymaga bardzo dużej wiedzy

2. Sąd Najwyższy: dziennikarz piszący na temat prawny a mający wątpliwości powinien zaciągnąć konsultacji prawnika

3. Stadia postępowania w sprawach

1. Postępowanie w sprawie - osoby są wzywane na świadków, można opublikować nazwisko bo status procesowy nie jest ustalony

1. Tutaj należy uważać przy ujawnianiu osób przesłuchiwanych w sprawie jeśli mamy takie podejrzenie, że potem może ona być podejrzana albo oskarżona w następnym stadium

2. Podstępowanie przeciw - świadek staje się podejrzanym (są mu przedstawiane zarzuty)

1. Mamy obowiązek chronić taką osobę

3. Postępowanie … - przedstawienie oskarżenia, z podejrzanego staje się oskarżonym

1. Sąd może zezwolić na ujawnienie nazwiska oskarżonego (rzadziej podejrzanego)

4. Po wyroku skazującym w zasadzie można ujawnić elementarne dane personalne skazanego

1. Zachowanie ostrożności, pełne ujawnienia personaliów skazanego to jeden z tzw. środków karnych

1. Jest to kara - zaleca się zachowanie dystansu

2. Jeśli imię i nazwisko, to bez miejscowości, bez wizerunku budynku itp.

5. Art. 45 Konstytucji - jawność postępowania w sądownictwie

1. Można wyłączyć jawność

2. Wyrok zawsze musi być ogłoszony publicznie (nawet jeśli cała rozprawa przebiega z wyłączeniem jawności)

3. Może być utajnione uzasadnienie wyroku

1. Czasem to się zdarza bo średnio inteligentny człowiek by się skapnął o co chodziło

6. Gdy współpracujemy z jakimś prokuratorem, ma on do nas zaufanie to może dać nam do wglądu akta sprawy

1. Uzasadnienie: aby mieć lepsze pojęcie, żeby nie pisać bzdur

2. Nie jest to równoznacznie z przyzwoleniem na ich publikowanie

3. Dziennikarz może ujawnić znany mu wcześniej fakt gdy zostanie on ujawniony w sądzie (np. co zeznawali świadkowie póki nie zeznają w sądzie dziennikarz nie może powiedzieć / opublikować)

8. Zasada dotycząca naruszenia zakazu przedsądów

1. Bardzo często łamana przez dziennikarzy

2. Dziennikarzowi nie wolno spekulować na temat tego jaki powinien zapaść wyrok przez zapadnięciem wyroku przynajmniej w sądzie I instancji

3. Nieutożsamiane z zakazem krytyki sądu (za przewlekanie postępowania, za popełnianie oczywistych błędów)

1. Np. Sprawa FOZ-u

OGŁOSZENIE I REKLAMA.

Reklamie nie wolno oszukiwać, ale wolno kłamać…

1. Przepisy prawne dotyczące reklamy

1. W prawie prasowym nie ma w zasadzie definicji ponieważ prawo prasowe pochodzi z 1984 roku

1. Wtedy nie było reklam, wszystko było na kartki

2. Pierwsza sensowna definicja reklamy - ustawa o Radiofonii i Telewizji

1. Reklama to każdy przekaz niepochodzący od nadawcy zachęcający do nabycia towaru lub usługi, lub propagowanie pewnych idei społecznych

2. Niepochodzący od nadawcy, czyli: wyłączenie autoreklamy np. zapowiedzi własnych programów

3. Idei społecznych, czyli: jedyna obowiązująca definicja reklamy w naszym prawie obejmuje reklamę społeczną (nastawioną na przekaz jakiejś ideologii)

4. Brak ustawy jednoznacznie regulującej to wszystko

3. Np. ustawa o Zwalczaniu Alkoholizmu, Farmaceutyczna, Tytoniowa - uszczegółowienie „co” może być przedmiotem reklamy

4. Pojmowanie reklamy się rozmija + problem konwencji unijnych (które czasem jest w „poprzek” naszego prawodawstwa)

2. Jakie formy reklamy generalnie są nie do przyjęcia? (środki reklamy niezgodne z zasadami uczciwej konkurencji)

Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji - art. 16: Czynem nieuczciwej konkurencji jest reklama w szczególności sprzeczna z przepisami prawa, dobrymi obyczajami lub uchybiająca godności człowieka.

1. Dobre obyczaje

1. Jest to ustawa z lat 2000, byliśmy wtedy na fali de sowietyzacji prawa, usuwano pewne pojęcia.

2. „Dobre obyczaje” wstawiono w miejsce sformułowania „czyny niezgodne z zasadami współżycia społecznego” (była to kalka z tłumaczenia rosyjskiego, badało to ugrupowanie prawicowe)

2. Godność człowieka

1. Pięknie i lotnie brzmi ale… jest to każdy czyn uchybiający godności człowieka jest niezgodny z dobrymi obyczajami

2. W praktyce np. pozywając producenta reklamy musimy podać podstawę prawną (czy chodzi o naruszenie dobrych obyczajów czy o naruszenie godności człowieka?)

3. Jedno (jak nie jedyne) orzeczenie w Europie: Reklama powinna być zdjęta bo godzi w godność człowieka (reklama francuska na wniosek ich odpowiednika naszego UOKiK) - był to środek na ból mięśni

4. W Polsce orzecznictwa w tej materii nie ma, ale reklamy które by się kwalifikowały na pewno są (które naruszałyby godność człowieka)

1. Reklama banku, w którym ludzie są używani jako elementy z których składa się słowo

Art. 16: Nie odpowiednia reklama wprowadza klienta w błąd, mogąca wpłynąć na jego decyzje o charakterze finansowym

3. Czyli nie można oszukiwać, wprowadzać klienta do bezsensownego z jego punktu widzenia zakupu finansowego

4. Zmiana formuły reklam Actimela

1. Rok temu jeszcze był środkiem, który miał nas wszystkich wzmacniać

2. Teraz: wspomagający wzmacnianie organizmu (bo: przegrał we Francji proces - z odpowiednikiem UOKiK; przeprowadzono badania i uznano, że Actimel działa jak zwykły jogurt a jest reklamowany jako środek na wszystko)

3. Reklama wprowadzająca w błąd i nakłaniająca klientów do niekorzystnego rozporządzenia swoimi pieniędzmi

5. U nas zmieniono tę reklamę także, bo skoro zapadł wyrok we Francji… to w końcu jesteśmy w UE (każdy z nas mógłby ich zaskarżyć)

Art. 16 pkt. 3: [zakaz] używania w reklamie środków odwołujących się do przesądów

6. Brak w Polsce orzeczenia z tego powodu, zdejmującego reklamę (konwencja żartu nie na serio - to ok.)

7. Np. Weź kredyt na 20 lat bo i tak w 2012 skończy się świat i nie będzie już komu spłacać tego kredytu…

8. Orzeczenie: reklama wywołująca lęk: Reklama, która promuje produkt przez wywoływanie lęku np. szczepienia przeciw pneumokokom (dziecko, które nie zostanie zaszczepione to umrze) - interwencja UOKiK: powołanie się na ten przepis (wywoływanie lęku)

J/w: Zakaz odwoływania się do łatwowierności dzieci

9. Źle sformułowany przepis ponieważ każde dziecko jest łatwowierne z natury (nie umie odróżnić fikcji od rzeczywistości). Powinno być: nie należy nadużywać łatwowierności dzieci

1. Np. reklama koników - reklama odwołująca się do nadużycia łatwowierności dzieci

10. Ustawa o Radiofonii i Telewizji: zakaz używania w pewnego typu reklamie (alkoholu głównie) osób małoletnich

1. Rozbieżność prawa: nie każda osoba małoletnia jest dzieckiem, ale każde dziecko to osoba małoletnia

2. Granica cywilno prawna: wiek 13 lat - po 13 roku życia nabywa się ograniczoną zdolność do czynności prawnych; wiek 15 lat - można pracować

11. Konwencja unijna o telewizji trans granicznej

1. W reklamach nie mogą występować także osoby ucharakteryzowane na małolatów (głównie w reklamach alkoholu)

12. Reklama nie powinna być skierowana do dzieci, nie powinna oddziaływać poprzez dzieci na rodziców

1. Jest to przepis łamany nagminnie

13. Ustawa farmaceutyczna: w reklamie farmaceutyków nie należy kłaść szczególnego akcentu na naturalne pochodzenie leku

1. Bo: obawa rozumienia a contario: skoro lek pochodzenia naturalnego jest lepszy to lek syntetyczny będzie gorszy

2. Np. idealny środek zwalczający nowotwory - jako wspomagający nie ma sprawy, ale nie jako główny. Naturalny środek może zastąpić środki nienaturalne, syntetyczne (np. chemioterapię). Był na bazie magnezu, nie był reklamowany publicznie, w środkach masowego przekazu, tylko bezpośrednio w środowiskach niszowych

3. Podawanie reklamy w formie neutralnej informacji

1. Ustawa o Zwalczaniu nieuczciwej konkurencji: podawanie reklamy w formie pozornie neutralnej jest czynem nieuczciwej konkurencji (połowa pism adresowanych do Pań by upadła )

2. Prawo prasowe: Reklamy i ogłoszenia płatne powinny być wyraźnie oddzielone od części redakcyjnej

1. W telewizji tak jest, w prasie - nie wiadomo czy czyta się reklamę czy tekst dziennikarski

2. Każdy dziennikarz zatrudniony etatowo jest traktowany jak VIP przez dealerów samochodowych

1. Ma zniżki, największe kiedyś dawał Fiat, dziennikarze sportowi - większe zniżki

2. I to oczywiście formalnie rzecz biorąc nie jest przekupstwo

4. Zakazy dotyczące reklam i ogłoszeń

1. Czy redakcja odpowiada za treść ogłoszenia?

1. Można napisać wszystko: 1) Szatnia obowiązkowa, 2) Za rzeczy pozostawione nie odpowiadamy

2. Co do zasady nie odpowiada, ale są wyjątki

3. Orzeczenie sądu Apelacyjnego dla Poznania: stwierdzono, że redakcja powinna dołożyć elementarnej staranności w przypadkach, które mogą narażać cudze prawa/dobra osobiste

4. Np. ogłoszenia z rubryki towarzyskiej (najczęściej), konsekwencja: brak jej sprawdzania

5. Za naruszenie dobra osobistego odpowiada naruszyciel, ale w przypadku wysłania ogłoszenia przez Internet naruszyciel jest nieuchwytny, więc skarży się np. gazetę

6. Przyjąć ogłoszenie ale sprawdzić dzwoniąc pod podany numer telefonu

7. W zasadzie dotyczy to tylko tej sfery, ogłoszenia wprost naruszające przepisy prawa (…)

2. Zakaz reklamy stanowiącej istotną ingerencję w sferę prywatną w szczególności przez nagabywanie w miejscach publicznych

1. Ktoś nas zaczepia na ulicy lub przychodzi do naszego mieszkania (reklama połączona ze sprzedażą), na początku lat 90 to była prawdziwa plaga

2. Ustawa o świadczeniu usług elektronicznych: kwestia spamu (niezamawianej poczty)

1. Wprowadzono przepisy anty-spamowe, ale ich skuteczność jest iluzoryczna

5. Reklama porównawcza

1. Porównuje się towary i usługi zaspakajające te same potrzeby

2. Zakaz była przez długie lata (pojawił się więc „zwykły proszek”)

3. Obecnie dopuszcza się ją po spełnieniu wymogów prawnych

1. Musi być uczciwa, rzetelna

2. Musi w sposób rzetelny i dający się zweryfikować na podstawie obiektywnych kryteriów

3. Nie może dyskredytować znaku towarowego konkurencji

1. Że produkt konkurencji jest do niczego - można wykazać, że jesteśmy lepsi w niektórych parametrach ale nie, że oni są gorsi

4. W przypadku znaków towarowych chronionych oznaczeniem geograficznym - może konkurować tylko też ktoś kto ma uprawnienia do posługiwania się nazwą np. „oscypek”

1. Nie można podawać jakości oznaczenia geograficznego

4. Reklama porównawcza jest dopuszczalna z wyżej wymienionymi wymogami

1. Nie jest ona do końca uczciwa

2. Radia: radio Kraków porównuje się z małymi radiami krakowskimi a nie z RMF-em… (wiadomo why)

Stan prawny regulujący reklamę. Sponsoring. Lokowanie produktów.

1. Reklama

1. Def. w ustawie o RiT: jest to każdy przekaz niepochodzący od nadawcy, zmierzający do promocji sprzedaży lub innej formy korzystania z towarów lub usług, popierania określonych spraw oraz idei lub osiągnięcia innego efektu pożądanego przez reklamodawcę, nadawanych za opłatą lub inną formą wynagrodzenia

1. Nie istnieje reklama darmowa

2. Przekaz nie pochodzący od nadawcy - wykluczenie autoreklamy lub reklamy własnych programów

1. W nowej ustawie - zawężenie - nie ma mowy o wszystkich programach pochodzących od nadawcy, czyli autopromocja jest dozwolona

2. Nie można poświęcać na reklamę więcej niż 12 minut w ciągu jednej godziny

3. Popieranie określonych idei - reklama społeczna i polityczna

1. Zapis przejęty z konwencji trans granicznej

2. Istota reklamy polega na gospodarce (wykreślenie reklamy społecznej)

3. Reklama jako usługa o charakterze gospodarczym - takie znaczenie będzie w nowej ustawie

4. Promocja sprzedaży - główny cel reklamy

5. Osiągnięcia innego efektu… - cele pożądane

2. Początek i koniec jako oznaczenie telereklamy / telesprzedaży

1. Nie wchodzą w czas reklamy

2. Czas trwania reklam

1. 15% ogółu dobowego czasu antenowego nie może być przekroczone (doba liczona jest od 6 rano)

2. 20% (12 minut) w rozliczeniu godzinowym

3. Jeśli stacja prowadzi telesprzedaż, ale nie prowadzi takich bloków, to czas reklam wlicza się w tele-sprzedaż

4. Czego nie wlicza się w czas reklamowy?

1. Promocje własnych programów

2. Informacji o własnych programach

3. Bezpłatnych informacji o publicznym charakterze

4. Apeli o charakterze społecznym

3. Przerywanie programów przez bloki reklamowe/pojedyncze spoty reklamowe

1. Filmy

1. Za wyjątkiem serii seriali, filmów dokumentalnych gdzie reklama nie może się pojawić

2. Jeden blok reklamowy może być emitowany co 45 minut

3. Jeżeli końcówka wynosi co najmniej 20 minut można jeszcze raz upchać 1 blok reklamowy (końcówka 17 minut - powtarzamy ostatnie 2 minuty filmu sprzed przerwy)

2. Inne programy w TV można przerywać co 20 minut

1. W radiu co 10 minut

3. W nowej ustawie: 1 blok reklamowy co 30 minut emisji filmu

4. Zakaz przerywania audycji informacyjnych

5. Sport i prognoza pogody jako osobne programy informacyjne

6. Nie można przerywać reklamami magazynów na aktualne wydarzenia polityczne i społeczne

7. Audycje publicystyczne i dokumentalne krótsze niż 30 minut nie mogą być przerywane

8. Zakaz przerywania audycji dla dzieci oraz audycji religijnych

1. W nowej ustawie: zakaz przerywania reklamami dotyczyć będzie tylko audycji dla dzieci oraz religijnych, gdy przedstawiają jakieś święta/ceremonie

9. Imprez sportowych nie wolno przerywać z wyjątkiem przerw między rozgrywkami

1. W nowej ustawie: w trakcie przerw wynikających z przebiegu danych zawodów (rzut wolny też jest przerwą)

4. Reklama pewnego typu produktów dotyczy wszystkich mediów

1. Reklama papierosów - jest w ogóle wyłączona z zakresu działania reklamy

1. Akcesoria związane z paleniem papierosów (tytoń)

2. Zakaz używania „marek” papierosów

3. Zakaz reklamy i zakaz przedstawiania marki firmy

4. Największe zastrzeżenia

2. Napoje alkoholowe

1. Reklama alkoholu nie może być skierowana do osób małoletnich (dyrektywa unijna)

2. Zakaz występowania w reklamie osób małoletnich lub na nie ucharakteryzowanych

3. Zakaz sugerowania związku między spożywaniem alkoholu a siłą, prowadzeniem samochodu

4. Zakaz sugerowania, że alkohol jest środkiem uspokajającym, leczniczym, wspomagającym seksualność

5. Zakaz wyśmiewania się z abstynentów

6. Nie patrzeć na % zawartości alkoholu wg dyrektywy unijnej. W Polsce można reklamować alkohol do 18% w przypadku sponsoringu.

7. Zakaz reklam w kinie, teatrze - wyjątek: można pozawieszać reklamy

8. Reklama outdoorowa - na słupach, tablicach jest możliwa

9. Zakaz promowania „znaku towarowego” (Bols - utopić łódkę)

3. Usługi medyczne

1. Zakaz reklamy swoich własnych usług, można informować (ale „najlepszy dentysta, prawnik” - to już reklama)

2. Zakaz reklamowania usług medycznych, które są wykonywane tylko na podstawie skierowania od lekarza (np. sanatoria mogą się reklamować)

3. Zakaz reklamowania leków wydawanych wyłącznie na receptę (np. leków będących na liście leków refundowanych, leków psychotropowych)

4. Zakaz reklamowania leków przez naukowców, osób mających wykształcenie medyczne, farmaceutyczne

1. Leki rekomendowane - „czy pasta to rzeczywiście pasta?”

2. Instytut Matki i Dziecka - OK.

5. Zakaz reklamowania leków, terapii dotyczących chorób przenoszonych drogą płciową, gruźlicy

6. Reklama nie powinna sugerować, że pacjent nie musi sięgać po poradę lekarską

7. Nie należy sugerować pacjentowi, że sam może sobie postawić diagnozę (jeśli masz objawy X to weź lek Y)

Przerywając film należałoby to uzgodnić z autorem.

5. Sponsoring

1. Cel: wypromowanie producenta lub jakiegoś jego konkretnego wyrobu

1. Nowa ustawa: wielu wyrobów

2. Aktywny sponsoring: sponsorowanie określonej audycji radiowej lub TV

3. Pasywny sponsoring: sponsoruje się imprezę, którą potem transmitują środki masowego przekazu, głównie TV

4. Zakaz sponsoringu programowego tzn. że sponsor nie może wpływać na treść programu

5. Limity czasowe

1. Na jednego sponsora można poświęcić 8 sekund (4s. potrzeba, żeby widz postrzegł reklamę)

2. Na dwóch sponsorów 15s., jeżeli jest ich więcej to 25s. na wszystkich

6. Zakazy, nie można sponsorować

1. Programów informacyjnych (za wyjątkiem prognozy pogody i sportu)

2. Audycji o charakterze społeczno-politycznym

3. Audycji wyborczych i związanych z wyborami (aby uniknąć lewego finansowania partii w wyborach)

4. Audycje o charakterze poradniczym i konsumenckim

7. Wolno sponsorować audycje religijne

8. W trakcie trwania imprezy sponsorowanej mogą się pojawić znaki producentów alkoholu do 18%

6. Telesprzedaż. Trzy reżimy regulujące to zagadnienie

1. Gdy dana stacja TV nie ma w koncesję wpisanej zgody na Tele-sprzedaż, to wchodzi ona w blok reklamowy

2. Jeżeli wpis jest to Tele-sprzedaż może trwać do 3 godzin na dobę, ale nie krócej niż 15 minut

3. Stacja może tworzyć kanały, które zajmują się tylko Tele-sprzedażą

7. Lokowanie produktów (product placement)

1. Polega na nadmiernym eksponowaniu znaków firmowych lub nazw poszczególnych firm

2. Dotyczy zwłaszcza filmów

3. W USA - jako metoda pozyskiwania konsumentów - jeżeli zapłacisz nam jakąś kwotę to my pokażemy twój towar x razy

4. Ludzie są bardzo uczuleni na reklamę. Lokowanie - reklama przechodzi jakby poza naszą świadomością

1. Lokowanie = sponsoring użyczeniowy (wg prawa)

2. W formie podziękowania logo producenta można umieszczać na początku lub na końcu filmu

1. Wg dyrektywy unijnej także po reklamie

5. Udowodnienie lokowania produktu jest bardzo trudne

6. Lokowanie produktów najczęściej dotyczy prasy kobiecej

7. Rodzaje lokowania

1. Wizualne - widz ma postrzec i zarejestrować reklamę (produkt)

2. Użytkowe

3. Werbalne - polega na tym, że niby z neutralnej rozmowy (np. o fiacie Punto) wynika ukryta reklama

1. W świetle nowej ustawy ma być wykroczeniem

2. W świetle prawa jest przestępstwem

---