I

Przydatność prognozowania w pracy Policji

Charakterystyka przestępczości w Polsce w latach 90 -tych

Struktura przestępczości - układ zróżnicowany a zarazem wzajemne powiązanych elementów które są sprężone ze sobą a także z całością mająca swe wł. Prawa niezależnie od praw rządzących tymi elementami.

Zmiany:

• długofalowe, • średniofalowe, • krótkofalowe

Mierniki przestępczości:

• rzeczywista, (ogół czynów przest. które zostały popełnione na określonym terenie w danej jedn. czasu

• ujawniona,(ogół czynów w stos. Do których org. ścigania otrzymały inf. i na ich podst. wszczęły post. przygotowawcze

• stwierdzona, (ogół czynów których charakter jako przestępstw został potwierdzony w post. przygotowawczym

• osądzona ( ogół czynów których charakter jako przestępstw został potwierdzony w post. Sądowym)

4 systemy sprawozdawczości w statystyce:

• policyjna, • prokuratorska, • sądowa, •penitencjarna

Kryminogenny charakter subkultury satanistów

• profanacja miejsc świętych i obiektów sakralnych (cmentarzy, kościołów),

• znęcanie się nad zwierzętami, składanie ich w ofierze,

II

Zachowania przestępcze w teorii Durkheima

Zjawisko przestępczości jest normalnym, pożytecznym zjawiskiem ponieważ gdyby go nie było, nie byłoby postępu rozwoju społecznego. Przestępczość w społeczeństwie spełnia dwie funkcje podstawowe:

1. odchylenie świadomości indywidualnej od świadomości zbiorowej jest warunkiem zmiany i postępu,

2. jest czynnikiem integrującym społeczność umacniającym więzi społeczne.

Dzisiejszy przestępca może być w przyszłości wielkim człowiekiem np. poetą, artysta.

Genezę przestępczości upatrywał w stanach anomii, czyli gwałtownych zmianach, mających podłoże ekonomiczo-społeczne (wojny domowe, kryzysy gospodarcze). Wychodził z założenia, że im więcej ktoś ma tym więcej chce, jednak w normalnym społeczeństwie potrzeby te nie sa do końca zaspakajane, a mogą być zaspokajane tylko w drodze działalności przestępczej. Dobrą sytuacją do realizacji „tego więcej” jest stan anomii, który powoduje rozluźnienie więzi społecznej i załamania się kontroli społecznej.

Determinanty zjawisk przestępczych

• czynniki społeczno-ekonomiczne

• zjawisko bezrobocia

• migracja

• zjawiska kulturowe o negatywnej treści społecznej

• dysfunkcjonalność rodziny

• wadliwy system funkcjonowania szkolnictwa

• czynniki środowiskowe w miejscu pracy

• religia

• patologia cech biopsychologicznych

• rola ofiary

Zapobieganie predeliktualne (niedopuszczanie do popełnienie przestępstwa przez osoby które do tej pory nie popełniły przestępstwa)

• podejmowanie przedsięwzięć o charakterze zapobiegania mechanicznego

• ochrona określonych dóbr przed zamachami przestępczymi

• przedsięwzięcia o charakterze organizacyjnym, technicznym i wychowawczym

• przedsięwzięcia opiekuńcze i lecznicze

• przedsięwzięcia socjalne i uspołeczniające

III

Cel i rodzaje badań kryminalistycznych

Z uwagi na przedmiot-

1.studium przypadku (badanie indywidualne)- polega na wieloaspektowym, wszechstronnym badaniu poszczególnych zjawisk, pojedynczych przestępstw, sprawców lub ofiar, w celu zebrania jak najpełniejszego materiału w zakresie badanych przypadków. Stosujemy wstępna fazę badań dotyczącą opisu stanu faktycznego oraz fazę badań pogłębionych, w której przeprowadzamy analizę np. linii życiowej przestępcy

2.badania monograficzne (próbkowe) - polegają na badaniu tylko pewnych kategorii zjawisk, pewnych kategorii przestępstw lub pewnej grupy przestępców.

Z uwagi na cel:

1.diagnostyczne- polegają na stwierdzeniu czy w przedmiocie badań występują pewne interesujące nas zjawiska i zmienne np. poziom inteligencji sprawców

2.eksplanacyjne- polegają na wyjaśnieniu przyczyn powstawania pewnych zjawisk

3.prognostyczne- wypracowanie pewnych metod i środków dzięki którym można wysnuć stwierdzenie w zakresie rozwoju pewnych zjawisk w przyszłości

Teoria czynnika dynamicznego wg Baffiego

przestępczość jak każde, inne zjawisko społeczne podlega ciągłym przemianom i należy je obserwować w ujęciu dynamicznym jak również zachodzące w niej zmiany w strukturze. Na podstawie obserwacji należy wyciągnąć wnioski odnośnie przyczyn determinujących te zmiany

Regulacja prawna prostytucji w Polsce

Od 1952 r. został wprowadzony abolicjonizm jako system regulacji prawnej prostytucji w Polsce. Podstawowymi założeniami są:

1. Praca propagandowa - ma na celu podniesienie higieny psychicznej społeczeństwa i krzewienie oświaty zdrowotnej

2. praca profilaktyczna - mająca uchronić dziewczęta przed prostytucją

3. reedukacja prostytutek (możliwie wszechstronna)

4. surowe karanie czynników związanych z eksploatacją prostytucji

Art. 200 KK - molestowanie nieletnich

Art. 202 KK - szerzenie pornografii

Art. 203 KK - zmuszanie do prostytucji

Art. 204 KK - korzystanie z cudzego nierządu

Art. 253 KK - handel ludźmi,

Systemy uregulowania prawnego prostytucji

prohibicja - zakaz prostytucji;

reglamentaryzm - uznaje fizjologiczną potrzebę zaspokajania popędu, nie leczą się dobrowolnie na choroby weneryczne, ułatwienie kontroli sanitarnej;

neoreglamentaryzm - modyfikacja poprzedniego, rejestracja prostytutek przez służby sanitarne;

abolicjonizm - praca propagandowa, która podnosi higienę psychiczną społeczeństwa i krzewienie oświaty zdrowotnej, profilaktyka ochronna dziewcząt, surowe karanie sutenerstwa

IV

Teoria podkultur Millera w etiologii kryminalnej

Powstanie i działalność gangów młodzieżowych jest wynikiem tradycji kulturowej warstw niższych. Określa kulturę warstw niższych jako w dużym stopniu niezależną od standardów zachowania warstw średnich. uwypuklane i aprobowane są takie cechy jak „twardość”, „spryt”, „emocje”, „autonomia”, „kłopoty”. Szczególnie akceptowane wzorce osobowe to bokser, gangster, spryciarz. Jest ona zorientowana na męskie role społeczne. Gang daje młodzieży z warstw niższych poczucie przynależności , możliwość osiągnięcia wyższej pozycji społecznej przez realizację wartości, które mogą być oceniane negatywnie przez członków warstw średnich i wyższych, których standardy postępowania znajdują swe odzwierciedlenie w prawie.

Alkoholizm a przestępczość

alkoholizm - choroba woli polegająca na nadmiernym spożywaniu napojów alkoholowych.

Objawy alkoholizmu: 1 - dominująca chęć picia, której towarzysza doznania podobne do głodu; 2 - różna tolerancja organizmu na alkohol; 3 - niepamięć dnia poprzedniego; 4 - klinowanie - leczenie złego samopoczucia alkoholem; 5 - próby odstawieni po czym następuje nawrót do picia; 6 - objawy abstynencji, które następują po dłuższym okresie picia (lęki, nudności, drżenie kończyn)

Związki alkoholu i przestępczości:

1 - incydentalne - wynikają z kształtowania przez państwo polityki legislacyjnej w zakresie kryminalizacji pewnych zachowań i seminalizacji objęcia tych zachowań sankcją, też są uzależnione od polityki legislacyjnej w zakresie alkoholu. Dzielą się na: formalne - spenalizowanie pewnych zachowań lub czynności, których wykonywanie musi być w stanie trzeźwym; restrykcyjne - polityka podaży i popytu;

2 - indywidualne - dzielą się na: bezpośrednie - gdy osoba popełnia przestępstwo wskutek natychmiastowej zmiany organizmu po spożyciu alkoholu; pośrednie - osoba popełnia przestępstwo wskutek zmian, które zaszły w organiźmie, jego osobowości, w trakcie długotrwałego nadużywania, a nie popełniłby ich, gdyby te zmiany nie nastąpiły;

3 - związek wiktymologiczny - polega na tym, że ofiarami są często osoby nietrzeźwe o obniżonej sprawności fizycznej i psychicznej

V

Kierunek biopsychologiczny w etiologii kryminalnej

Głównym twórcą teorii był C. Lombroso, który na podstawie przeprowadzonych badań antropologicznych i psychiatrycznych wyprowadził wniosek, że czyn przestępny to zjawisko przyrodnicze i biologiczne uwarunkowane właściwościami psychicznymi i fizycznymi sprawcy danego czynu. Właściwości fizyczne odnosił przede wszystkim do budowy czaszki człowieka stwierdzając między innymi iż mordercy odznaczają się objętością żuchwy, wydatnymi policzkami, bladą twarzą, włosami czarnymi gęstymi i rzadkim zarostem. Wyróżnia przestępców z urodzenia, przypadkowych i nałogowych. Około 40% przestępców to przestępcy z urodzenia. Człowiek zbrodniarz to człowiek, który zachował cechy ludzi pierwotnych (ich sposób bycia).

to orientacja, w której przestępstwo jak i jego sprawca uważane jest za stan chorobowy i wykraczający poza wszelkie normy.

Biologiczne i psychologiczne uwarunkowania nieletnich

Psychozy funkcjonalne a przestępczość

Funkcjonalne:

• schizofremia to psychoza powodująca osłabienie kontaktu z otoczeniem, osłabienie zainteresowania przy nie naruszonym intelekcie, rozkojarzenie, myślenie nie logiczne, dziwy w sferze ruchu działania, rozpad osobowości, wszystkie funkcje niezależnie od siebie (kryminogenność - to przestępstwa przeciwko osobie np. zabójstwo, podpalenia, dokonywanie ze spokojem, przestępstwa w zasadzie zawsze skuteczne nie zacierają za sobą śladów)

• parafremia (schizofremia paranoidalna) to urojenia prześladowania omamy, urojenia wielkościowe (kryminogenność- skłonna do przestępstw przeciw życiu i zdrowiu, mieniu, rzadko przestępstwa gospodarcze - przestępstwa przemyślane zacierają ślady

• cyklofremia to stany na przemian maniakalne i depresyjne lub tylko maniakalne lub depresyjne w cyklach. Miedzy cyklami pełne zdrowie psychiczne (stany wielkościowe i misja do spełnienia) (kryminogenność - bójki pobicia samobójstwa)

• paranoja to urojenia a pozostałe funkcje psychiczne wydają się normalne, charakteryzują się wysoką aktywnością w realizacji idei - poza urojeniami psychika sprawna, osoby prowadzą normalny tryb życia.

VI

Metody badań kryminologicznych

• statystyczna -dostarcza danych liczbowych o przestępczości,

• obserwacja

1. uczestnicząca określonemu zjawisku

2. lustracja (badania określonych faktów)

3. sztuczne wytwarzanie określonych warunków czy bodźców dla zbadania ludzkiego zachowania

• kwestionariusze- zbory spisanych pytań lub zagadnień na które oczekuję się odpowiedzi (ankiety - tylko odpowiedzi bez komentarzy i możliwości uzupełniania zadanego pytania, wywiady- oczekuję się odpowiedzi pozostawiając swobodę)

• analiza i wykorzystanie różnych dokumentów - statystycznych , sprawozdawczych, policyjnych, prokuratorskich itp. Oraz zbierania informacji z różnych innych dokumentów np. prasy

• badania psychologiczne- za pomocą różnych testów bada się człowieka i jego zachowania

• ekspertyza - szeroko pojęte zjawiska przestępczości ujawnionej i nie ujawnionej nasilenia , struktury, dynamiki, etiologii, profilaktyki

• badaniu stanu zdrowia- psychicznego i fizycznego sprawców, pokrzywdzonych i światków,

• badanie komunikowania się przestępców- penetracja struktury przestępczej wszelkich kodów języka, gestów, mimiki, itp.

Przydatność teorii biopsychologicznych w pracy Policji

Przestępczość związana z narkomanią

Dwa związki:

1. Pośredni - uzależnienie się od środków uzależniających i wówczas podczas głodu narkotycznego narkoman może zrobić wszystko (napad, włamanie), rozprowadzanie narkotyków w celu osiągnięcia korzyści materialnej

2. Bezpośredni wtedy gdy do przestępstwa dochodzi pod wpływem narkotyku (amfetamina prowadzi do zachowań agresywnych prowadzących często do przestępstwa np. pobicia)

VII

Kierunek socjologiczny w etiologii kryminologicznej

Głównym twórcą był francuski socjolog G. Tarde, który po raz pierwszy zanegował poglądy C. Lombroso a tym samym kierunek biopsychologiczny stwierdzając, że główne przyczyny przestępczości tkwią w środowisku natomiast uwarunkowania psychiczne maja wpływ ale bardzo minimalny. Stwierdził, że jeżeli społeczeństwo będzie się rozwijało, czynniki natury psychicznej przestaną odgrywać jakąkolwiek rolę w zachowaniach przestępczych osób.

Grupowa działalność nieletnich

Funkcjonowanie grup subkulturowych jest w dużej mierze odzwierciedleniem poziomu zaspokojenia potrzeb młodzieży. Zachowania ludzi młodych polegają na:

• zademonstrowaniu swojego istnienia,

• wnoszenia w dorosłość własnych koncepcji budowy i organizacji życia społecznego,

• po części przeciwstawne światu dorosłych i ich systemom wartości i autorytetom,

• po części kontynuują znane wartości rodziny,

• zmodyfikowanie otoczenia wg. swoich potrzeb,

• w poszukiwaniu akceptacji i poparcia w grupie,

• przynależność do grupy często charakteryzuje się naruszaniem norm prawa.

VIII

Teoria Feriego-Garofalo

Ferri -główne czynniki rodzące przestępczość to nie tylko ustrój psychiczny i organiczny człowieka, lecz także takie cechy jak rasa, wiek, płeć, klimat, pora roku, pora dnia, niektóre warunki społeczne (alkoholizm, gęstość zaludnienia, warunki ekonomiczno-polityczne). Wyróżniał on przestępców z urodzenia, chorych umysłowo, z namiętności, z nawyknienia.

Garofalo -sformułował teorię przestępstwa naturalnego, sztucznego i niezmienności natury ludzkiej. Przestępstwa naturalne wiązał z naruszeniem dwóch podstawowych uczuć: wstrętu do zadawania innym ludziom cierpień oraz poszanowania cudzego prawa własności. Wyróżniał również przestępców z urodzenia z przewagą ludzi dzikich, niedorozwiniętych umysłowo.

Środowiskowe uwarunkowania przestępczości nieletnich

• chęć zdobycia pieniędzy lub innych korzyści materialnych,

• zaimponowanie innym,

• namowa kolegów bądź dorosłych osób,

• chęć przebywania i realizowania się w grupach nieformalnych,

• powielanie wzorów i zachowań mające swoje źródło w domu rodzinnym,

• poczucie bezkarności za wcześniejszą działalność przestępczą

• poszukiwanie akceptacji, gdy nie można znaleźć oparcia i poczucia bezpieczeństwa wśród rodziców i opiekunów.

Psychoza organiczna a przestępczość

Paraliż postępujący powstały na tle kiłowym, otępienie, stany silnego ożywienia, osoby stają się agresywne i można spodziewać się po nich przestępstw seksualnych.

Otępienie starcze - zaburzenia pamięci, egoizm, żądza posiadania, dokonują prymitywnych przestępstw p-ko mieniu, kontakty seksualne z nieletnimi.

Padaczka - z dużym napadem, całkowita utrata przytomności, a przed napadem osoba drażliwa i napastliwa. Można się spodziewać przestępstw p-ko życiu i zdrowiu. Z małym napadem - krótki okres nieprzytomności, wykonuje czynności fizyczne, lecz nie wie co robi, nadmierna pobudliwość. Z różnymi postaciami równoważnika psychicznego - to stan zamroczenia, osoba zachowuje się nierozsądnie, jest ona szczególnie niebezpieczna, gdyż ma uporczywe urojenia.

IX

Przydatność wiedzy kryminologicznej w pracy organów ścigania

Teoria generalnego czynnika genetycznego (teoria nierówności) Lernela

u podstaw każdego zachowania przestępczego leżą doznawane pozycje nierówności i działanie przestępcze ma na celu zlikwidowanie bądź wyrównanie czy nawet przewyższenie tej pozycji.

Kwalifikacje wg Schafera:

1-osoby, które nie pozostają w żadnym, związku ze sprawcą a sprawca wykorzystuje jedynie nadarzająca się okazję,

2-osoby, które ze sprawcą łączą stosunki współuzależnienia, np. rodzinne -przemoc,

3-osoby prowokujące, które swoim zachowaniem przyczyniają się do przestępstwa,

4-ofiary przyśpieszające, które często są inicjatorami zdarzenia przestępczego,

5-osoby słabe biologicznie z uwagi na wiek, płeć, zdrowie fizyczne,

6-ofiary słabe społecznie, które traktowane są jako mniej wartościowe,

7-ofiary samowiktymizacji są to osoby które uprzednio były sprawcami przestępstwa,

8-ofiary polityczne, które cierpią z rąk oponentów politycznych

X

Podstawy, kierunki zastosowania wiedzy kryminologicznej

Wyniki badań kryminologicznych jak również sam przedmiot i działy kryminologii są szeroko wykorzystywane w przewidywaniu i opracowywaniu programów zapobiegania przestępczości, profilaktyka, prewencja, aktów legislacyjnych, podejmowaniu decyzji zmierzających do ograniczenia zakresu czynników kryminogennych.

Czynniki decydujące o ciemnej liczbie przestępczości

stosunek przestępczości rzeczywistej do osądzonej

Wymienić tu można następujące czynniki przyczynowe:

- przestępstwo jest uważane przez pokrzywdzonych za zbyt błahe, aby usprawiedliwiało zgłoszenie organom policji;

- pokrzywdzony obawia się zemsty przestępców;

- pokrzywdzony wyraża zgodę na przestępcze zachowanie się sprawcy: dotyczy to licznych przykładów z dziedziny przestępstw seksualnych;

- straty poniesione w wyniku przestępstwa są minimalne: wszczęcie po­stępowania karnego narazi pokrzywdzonego na stratę czasu;

- pokrzywdzony nie składa zameldowania w obawie przed kompromitacją moralną; przykładem są kradzieże dokonywane przez prostytutki w miesz­kaniach mężczyzn żonatych;

- pokrzywdzony ma antagonistyczny stosunek do organów policji;

- pokrzywdzony nie jest przekonany co do słuszności stosowanych sankcji karnych za określone przestępstwa;

- pokrzywdzony nie wierzy w skuteczność działania organów ścigania karnego i wymiaru sprawiedliwości;

- pokrzywdzony nie chce w ogóle brać udziału w procesie karnym;

- pokrzywdzony poszukuje sprawiedliwości w drodze samosądu.

Mają również:

• bezpodstawne odmowy przyjęcia zameldowania o przestępstwie,

• bezpodstawne odmowy wszczęcia postępowania przygotowawczego,

• bezpodstawne umorzenia postępowania przygotowawczego.

Związki ofiar z przestępcą wg Mendelsona

1-jest to ofiara całkowicie niewinna,

2-ofiara własnej ignorancji,

3-winna w równym stopniu jak sprawca np. bójka,

4-winna w większym stopniu niż sprawca np. bójka z większym skutkiem,

5-całkowicie winna pokrzywdzenia np. wypadek drogowy, jazda po pijaku.

XI

Teoria Freuda

Siłami napędowymi ludzkich poczynań są nieuświadomione ludzkie popędy i instynkty. To energia wytwarzana przez instynkty i popędy dynamizuje działanie ludzkie. Energia ta nie zostanie rozładowana we właściwy sposób to nagromadzona staje się przyczyną rozmaitych zaburzeń zachowania np. lęku.

Wyróżnia dwa instynkty:

1. życia i miłości (zdobywa pokarm, potomstwo i troska o bezpieczeństwo)

2. śmierci (działanie skierowane jest przeciwko organizmowi dąży do unicestwienia jednostki)

Działalność grup nieletnich:

• grupa rówieśnicza 12 -14lat spełnia funkcje stanowią silny rzeczywisty układ odniesienia normatywnego stanowią potrzebę przynależności, uczestnictwa w grupie, stwarzają możliwość sprawdzenia się i wykazania swoimi zdolnościami i umiejętnościami, są czynnikiem socjalizacji, stanowią element kontroli społecznej

• grupa chuligańska - wiek do 21 ,nie posiada struktur organizacyjnych ani też przywódcy działalność sprowadza się do zachowań powodujących niszczenie mienia bez powodu, zakłócanie spokoju i porządku publicznego okazja decyduje o wyżej wymienionych zachowaniach

• grupy chuligańsko-kradnące- tak jak wyżej dodatkowo uczestnicy kradną, działalność mało przemyślana, nieplanowana

• grupa przestępcza - to grupa na ogół zorganizowana posiadająca przywódcę lub przywódców, działalność przestępcza planowa, następuje określony dobór srodków technicznych oraz określona taktyka

Niedorozwój umysłowy a przestępczość

(Oligofremia) Upośledzenie umysłowe związane z obniżeniem sprawności umysłowej powstały w procesie rozwojowym stan charakteryzuje się istotną ,niższą od przeciętnej ogólnie niższą sprawnością intelektualną, (zaburzenia jednego lub więcej procesów np. dojrzewanie, uczenia, się i przystosowanie społeczne)

typy niedorozwoju:

• debilizm 50 - 70 pkt (rozwój na poziomie dziecka 8-12lat, najbardziej kryminogenny)

• imbecylizm 25 - 70 pkt ( na poziomie dziecka 3-7 lat, trudności z wykonywaniem czynności technicznych, nie znają zasad estetyki , moralności i wartości pieniądza)

• idiota - poniżej 25 pkt (rozwój umysłowy na poziomie dziecka do 3 lat, nie może sam żyć, nie może sam dokonywać prostych czynności życiowych)

XII

Pojęcie i klasyfikacja czynników kryminogennych

zdarzenia i stany, które ujawniają się w rzeczywistości jako fakty przyczyniające się do powstawania przestępczości i zjawisk jej towarzyszących:

Klasyfikacja:

1.endogenne- uwarunkowania wewnętrzne sprawcy

2.egzogenne- leżące w funkcjonowaniu struktury społecznej

Etiologia przestępczości nieletnich

Przyczyny przestępczości nieletnich

• biologiczne- związane z okresem dojrzewania 13 -17 lat

• psychologiczne - trwałe kalectwa psychiczne

• infantylizm - utrzymywanie się u osoby dorosłej cech psychiki dziecka (zachwiana sfera emocjonalna, brak panowania nad sobą , arogancja , agresja, dochodzi do zniewag, pobić)

• dysmorfobia - nieuzasadnione przekonanie o własnej odpychającej brzydocie (nad rozsądkiem żądzą emocje

• zaburzenia nerwicowe (lękowe, popędowe, seksualne, histeria neurastenia

• społeczne (socjologiczne) - rodzina, szkoła, rówieśnicy - brak opieki rodzicielskiej, patologia życia rodzinnego, negatywny stosunek do szkoły, niepowodzenia w szkole, zły wpływ grupy rówieśniczej

Zaburzenia psychiczne a przestępczość

XIII

Obserwacja jako jedna z metod badań kryminologicznych

• uczestnicząca polega na tym dokonuje je jednostka będąca na równi z innymi uczestnikami obserwowanych procesów, badacz działa w normalnych działaniach grupy

• swobodna stanowi procedurę pomocniczą stosowana przy okazji zasadniczych badań w postaci wywiadu, osoba prowadząca nie dokonuje w trakcie prowadzenia wywiadu systematycznego zapisu danych obserwacyjnych lecz czyni to po zakończeniu wywiadu wypełniając uprzednio przygotowane skale ocen

• nie uczestnicząca badacz obserwuje zachowanie ludzi, będących członkami określonych grup „ z zewnątrz”, sam nie staje się członkiem grupy

• lustracja, zespołowe i wielostronne badanie określonych faktów charakteryzujących interesujące nas środowisko pod określonym względem, udział wielu osób pozwala na eliminowanie zakłóceń i zniekształceń spowodowanych przez pojedynczych obserwatorów

• eksperyment, polega na zbadaniu wpływu pewnego rodzaju bodźców na zachowanie się jednostek bądź grup, bodźce wytwarzane są sztucznie, po pewnym czasie możemy badać stopień zmian w zachowaniu badanej jednostki lub grupy.

Przydatność teorii socjologicznych

Zadania Policji w związku z prostytucją

prostytucja - zjawisko społeczne, polegające na tym, że mniejsza lub większa liczba osób będących członkami danej społeczności uprawia proceder polegający na świadczeniu usług seksualnych w zamian za korzyści majątkowe.

prostytutka - osoba, która zaspokaja potrzeby seksualne przygodnych partnerów za opłatą bez zaangażowania uczuciowego i w zasadzie bez wyboru.

XIV

Teoria stygmatyzacji

Inaczej naznaczania, za twórcę tej teorii uważany jest Lemert (jego zdaniem to kontrola społeczna rodzi dewiację)

Jest to kierunek, który usiłuje wyjaśnić przede wszystkim dlaczego człowiek trwa w przestępczości i w wyniku jakiego procesu dochodzi di uznania pewnych zachowań za przestępcze. Istotą tego kierunku jest społeczna reakcja na zachowanie przestępcze i etykietyzacja (albo stygmatyzacja).

Alkoholizm a przestępczość przeciwko życiu i zdrowiu!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!

Zadania Policji w przeciwdziałaniu przestępczości

XV

Teoria endokrynologiczna

niewłaściwe funkcjonowanie gruczołów dokrewnych (szyszynka, tarczyca, nadnercze, trzustka). Nadmiar lub niedomiar hormonów powoduje zaburzenia w sferze emocjonalnej co prowadzi do działalności przestępczej.

Teoria Marro

Stwierdził on, że główne przyczyny przestępczości maja podłoże biologiczne i związane są z zaburzeniami funkcjonowania centralnego systemu nerwowego.

Zadania Policji a przestępczość nieletnich

XVI

Konstytucjonalne wg. Kretshmera

wyróżnił on cztery typy budowy ciała:

1. astenik (wysoki szczupły),

2. atletyk,

3. pyknik (niski , otyły),

4. dysplastyk i mieszany (skrzywienia), oraz dwie formy skrajne zaburzeń:

1. schizofrenia,

2. cyklofrenia.

Schizowfreni podporządkował typ asteniczy i atletyczny, cyklofreni typ pykniczny. Stwierdził , że schizofrenicy są bardziej skłonni do popełniania przestępstw i spośród nich wywodzą się przestępcy z urodzenia.

Grupy chuligańskie nieletnich

Zachowania psychopatyczne a przestępczość

Rodzaje psychopatii:

• hipertyniczni

• sangwinicy (jednostki niegroźne)

• impulsywni (życiowo zaradni)

to ludzie bezkrytyczni, mogą też być wybuchowi

• depresyjni

• melancholicy

• pesymiści

uważają siebie za niepełnowartościowych, charakteryzują się nadmierną kulturalnością, sumiennością, punktualnością, niebezpieczni dla siebie

• niepewni siebie - ambitni, wrażliwi, ale niezdolni do żadnych zadań

• fantastyczni - ludzie o wybitnej aktywności, dbający o swój ideał, przeradza się to często w dążenie do ideałów

• żądni uznania - mania wielkości (oszuści, fałszywi świadkowie)

• zimni uczuciowo - zmienność nastrojów, częste ucieczki od środowiska rzeczywistości

• wybuchowi - pozornie zrównoważeni, lecz psychicznie w napięciu nerwowym, działają w afekcie, mogą popełniać różne przestępstwa

• bezuczuciowi - bez emocji, bez wstydu, z ogromnych poczuciem honoru (recydywiści)

• bez woli - osoby bardzo podatne na wpływy, są takie jak ich środowisko, nikt nie ma na nich wpływu wychowawczego

• asteniczni - niewytrzymali i stale wyczerpani psychicznie, nie wierzą że wykonają zadania długotrwałe

psychopaci niebezpieczni dla otoczenia (bezuczuciowi, wybuchowi, żądni uznania)

psychopaci niebezpieczni dla siebie (depresyjni, asteniczni, niepewni siebie)

XVII

Teoria wieloczynnikowa

Na zachowania przestępcze osoby zakłada się bardzo wiele czynników (około 180) tkwiących zarówno w sferze społecznej jak i również psychicznej. Do popełnienia przestępstwa dojdzie wówczas kiedy wypadkowo ze 180 czynników, od 8-10 z nich będzie dominowało.

Pojęcie zapobiegania przestępczości i jej rodzaje

Teoria Scheldona

Wyróżnił trzy typy budowy ciała:

1. endomorficzny (rozbudowane narządu wewnętrzne w tym trawienia)

2. mezomorficzny (rozbudowane kości i mięśnie)

3. ektomorficzny (delikatna skóra, wrażliwość układu nerwowego)

XVIII

Pojęcie i działy kryminologii

1. Kryminologia wg Hołysta: (zbrodnia+nauka)

Kryminologia jest nauką o przestępstwie i przestępcy, o objawach i przyczynach przestępczości i innych związanych z nią zjawiskach patologii społecznej oraz o ich zapobieganiu, a także o funkcjonowaniu systemu sprawiedliwości karnej.

2. Kryminologia wg Tyszkiewicza:

Kryminologia jest nauką, która bada przestępstwo, przestępczość i przestępcę oraz funkcjonowanie środków przeciwdziałania przestępczości.

Działy:

• symptomatologia kryminalna (fenomenologia)- jest to dział kryminologii zajmujący się formami objawowymi przestępczości. Należą do nich: dynamika i struktura przestępczości, geografia kryminalna, sposoby popełniania przestępstw, niektóre elementy organizacji świata przestępczego, np. sposoby porozumiewania się sprawców przestępstw, używanie pseudonimów itp.

• etiologia kryminalna- która koncentruje uwagę na badaniach czynników przyczynowych przestępczości. Analiza przyczyn obejmuje także badania osobowości przestępcy i ma na celu wyciągnięcie wniosków odnośnie do indywidualnych czynników determinujących zachowanie przestępne konkretnego sprawcy. Obejmuje także motywacyjne uwarunkowania czynu przestępnego,

• profilaktyka kryminologiczna- celem kryminologii jest opracowanie środków zapobiegania przestępczości. Ten dział kryminologii obejmuje różnorodne zagadnienia dotyczące systemu wychowania i oświaty, treści kultury, funkcjonowania środków upowszechniania informacji, skuteczności polityki karnej, samoobrony obywateli itp.,

• funkcjonowanie systemu sprawiedliwości karnej- ma charakter teoretyczny i praktyczny, rozpatruje kwestie skuteczności różnych rodzajów sankcji karnych i instytucji zajmujących się tą problematyką.

Teoria podkultur Cohena

powstanie gangów jest zbiorowym wyjściem z sytuacji dla młodzieży odczuwającej zablokowanie swoich dążeń. Chłopcy z warstw niższych chcą bogacić się i osiągnąć wyższą pozycje społeczną przez naukę i późniejszą pracę jednakże wychowanie, jakie odbierają w domu, w dużym stopniu utrudnia im przystosowanie się do sytuacji szkolnej. Nie są bowiem należycie przygotowani do rezygnacji z natychmiastowych gratyfikacji na rzecz przyszłych sukcesów. Nie nauczono ich w dostatecznym stopniu powstrzymywania agresywności, ogłady towarzyskiej, szacunku do własności.

Zwalczanie alkoholizmu

XIX

Istota profilaktyki społecznej

Można ją określić jako system metod i środków mających na celu usuwanie przyczyn ujemnych zjawisk społecznych i stwarzanie warunków prawidłowego funkcjonowania i rozwoju jednostek oraz grup społecznych

Stan osobowości sprawców najczęściej popełnianych przestępstw

Zadania Policji w związku z nieformalnymi grupami młodzieżowymi

XX

Teoria Mertona

istota tej teorii są dwa pojęcia:

1. kulturowo wyznaczone cele,

2. zinstytucjonalizowane środki służące do osiągnięcia celów.

W normalnie funkcjonującym społeczeństwie , zarówno cel jak i środki się równoważą. W przypadku zbytniego akcentowania celów bądź środków dochodzi do zaburzeń funkcjonowania społeczeństwa prowadzących do załamań.

typy adaptacji:

1. komformizm- dążenie do kulturowych celów za pomocą legalnych środków,

2. rytualizm- obniżenie poziomu aspiracji w dążeniu do celu w ten sposób że nie wywołuje to napięć emocjonalnych,

3. innowacja- dążenie do legalnych celów za pomocą nielegalnych środków,

4. wycofanie się rezygnacja z dochodzenia do celów oraz rezygnacja z środków,

5. bunt - jednoczesne odrzucenie celów i środków oraz wprowadzenie w życie społeczne nowych celów i nowych środków.

Grupy przestępcze nieletnich

• Dresiarze - młodzi ludzie dbający o wygląd zewnętrzny (kult ciała) konsumpcyjny tryb życia trudnią się kradzieżami, wymuszeniami, windykacja długów

• Sutenerstwo

• Jumacy (młode wilki) młodzi chłopcy którzy przekraczają granice w celach kradzieży

• Graficiarze (sprejowcy) bunt przeciwko szaremu bezdusznemu miastu

• Rolkarze -kaskaderska jazda na rolka

• Hackerzy - włamania komputerowe

• Freekazy - (hakerzy talefoniczni włamania do central telefonicznych)

• Streetgangi - gangii uliczne wysokie zagrożenie

• Motocykliści

Zachowania postdeliktualne ( mające na celu niedopuszczenie do popełnienia przestępstwa przez osoby które już chociaż raz popełniły przestępstwo)

XXI

Zmiany zachodzące w przestępczości

przestępczość - zbiór czynów zabronionych przez ustawę pod groźbą kary, które zostały popełnione na danym terenie w jednostce czasu.

Struktura przestępczości - układ zróżnicowany a zarazem wzajemnie powiązanych elementów, które są sprzężone ze sobą, a także z całością, mają własne prawa niezależnie od praw rządzących tymi elementami.

zmiany:

1. długofalowe - char. ilościowych i jakościowych,

2. średniofalowe - gwałtowne i powolne,

3. krótkofalowe - sezonowe.

Zwalczanie narkomanii

XXII

Przedmiot i zakres kryminologii

nauka o przestępstwie i przestępcy, o przyczynach i objawach przestępczości, o innych związanych z nią zjawiskach patologii społecznej, o sposobach ich eliminacji oraz o funkcjonowaniu systemu sprawiedliwości karnej.

Teoria zróżnicowanej identyfikacji Schuterlanda

Charakterystyka współczesnej prostytucji, uwarunkowania

1. społeczne

• wadliwa struktura rodziny,

• alkoholizm, narkomania,

• zła atmosfera wychowawcza rodziców,

• niski poziom wykształcenia, brak przygotowania zawodowego,

• zmienność środowisk wychowawczych,

• niski statut materialny rodziny

• wczesne rozpoczęcie życia seksualnego z przygodnymi partnerami.

2. czynniki osobowościowe

• niezdolność do nawiązywania i utrzymywania i społecznie pozytywnych kontaktów uczuciowych,

• zaburzenia w sferze motywacji, --> [Author:GS]

• obniżenie uczuciowości wyższej,

• zaburzenia popędowe (nimfomania, satyryzm).

XXIII

Prognozowanie i jego rodzaje prognozowanie to zbiór czynności prowadzących do uzyskania informacji o przyszłym przebiegu zjawisk, wiąże się ze zmienną czasu. Dzieli się na dwa rodzaje:

• prognozowanie przestępczości pierwotnej ( przestępstw popełnionych pierwszy raz)

• prognozowanie przestępczości powrotnej ( innych przestępstw popełnionych przez sprawców, którzy poprzednio odbyli karę)

Kryminogenny charakter subkultur

Teoria Durheima

Inaczej anomii, człowiek nigdy nie jest zaspokojony w swych dążeniach. Granice indywidualnym dążeniom w normalnie funkcjonującym społeczeństwie wyznacza zewnętrzna kontrola ze strony społeczeństwa, natomiast w okresie gwałtownych przemian społecznych dochodzi do osłabienia bądź całkowitego załamania się kontroli.

XXIV

Pojęcie i typy wykolejenia społecznego

Środki zapobiegania przestępczości

Podział narkotyków

1. Opiaty - wywołują uzależnienie psychiczne i fizyczne, skutki działania uzależnione są od rodzaju zażywanej substancji, zdrowia jednostki itp. np. opium, morfina, kodeina, kompot;

2. Psychostymulujące - pobudzają, usuwają zmęczenie, chwilowo wyostrzają zmysły, np. amfetamina, kokaina, krak;

3. Konopie indyjskie - marihuana, haszysz, olej haszyszowy - narkotyki pochodzenia naturalnego;

4. Halucynogenne - zmieniają sposób postrzegania rzeczywistości np. LSD, grzyby halucynogenne ;

5. Wziewne - kleje, rozpuszczalniki, aceton, benzen, keton;

6. Leki nasenne i uspokajające - barbiturany lub trankfilizatory np. luminal, relanium, diacepan

Narkotyki dzielimy na wg WHO ze względu na działanie na organizm człowieka: 1.stymulanty - pobudzają,

2.depresanty - opóźniają,

3.halucynogenne - fantastyczne wizje.

XXV

Metody prognozowania kryminalnego

• ekstrapolacji (polega na przenoszeniu wniosków uzyskanych z obserwacji określonego zjawiska w przeszłości jako prawdopodobnych na okres przyszły)

• oceny ekspertów (zdanej dziedziny wiedzy a dotyczącej danych określonego zbioru zagadnień w celu ich uogólnienia może ona przebiegać przy wykorzystaniu jednego eksperta-opinia geniusza, oraz grupy ekspertów-opinie zbiorowe, które mogą być uzyskane:

tzw. metodą delficką kształtowanie jednolitej systematycznej możliwie zbieżnej opinii grupy ekspertów. Stosuje się kwestionariusze. Pierwszy etap stawianie pytania, drugi informuje się o rozkładzie odpowiedzi i skłania do ustosunkowania się do odmiennych od tych jakie sami udzielili a trzeci proponuje się zmianę odpowiedzi poza poznaniu się z uzasadnieniem odpowiedzi innych uczestników lub

brainstorm (burza mózgów) swobodna wymiana myśli w grupie współdziałających ekspertów (koncentracja na jednym problemie, rozpatrywanie wszystkich reprezentowanych problemów), dyskusją kieruje animator.

• modelowania (konstruowanie, dobór, poznanie przedmiotu o dowolnych właściwościach, nazwanych modelem, którym można zastąpić badany przedmiot. Zasadniczym celem badania jest uzyskania informacji o aktualnym oraz przyszłym stanie tego przedmiotu. Uważa się że jest najbardziej naukową uzasadnioną, dokładną i skuteczną metodą prognozowania.

Przestępczość, analizy i obszary ciemnej liczby przestępstw

Kryminogenny charakter subkultur szalikowców

Ich aktywność ma charakter zbiorowy. Zakłócają porządek publiczny, dewastują obiekty, obrzucają kamieniami pociągi, tramwaje przewożące kibiców antagonistycznych drużyn. Terroryzują pasażerów dokonują kradzieży i wymuszeń, najczęściej działają pod wpływem alkoholu.

XXVI

Teoria Lombroso

w wyniku badań psychiatrycznych i antropologicznych stwierdził, że czyn przestępczy to zjawisko przyrodnicze i biologiczne uwarunkowane właściwościami fizycznymi i psychicznymi sprawcy czynu.

Przestępczość nieletnich w latach 90-tych

W latach 90-96 zaobserwowano:

• zabójstwa - powolny wzrost (17 w 90r., 36 w 96r.),

• uszkodzenie ciała - wzrost (741 w 90r, 2527 w 96r),

• udział w bójce - znaczny wzrost (198 w 90r, 1340 w 96r),

• kradzież rozbójnicza, rozbój i wymuszenie rozbójnicze-wzrost(1463 w 90r, 7508 w 96r),

• kradzież mienia prywatnego (19490 w 90r, 14657 w 96r),

• kradzież z włamaniem (7353 w 90r , 30880 w 96r),

• zgwałcenie (107 w 90r., 139 w 96r.).

nieletni atakowali stosując przemoc i siłę fizyczną często osoby znajdujące się w stanie nietrzeźwym, kobiety, osoby niepełnosprawne, rówieśników i młodsze dzieci. Większość czynów popełnili w miejscu zamieszkania, pozostałe czyny na terenie sąsiadującym bądź w miejscowościach znacznie oddalonych. Większość popełnianych czynów to działania zamierzone i wcześniej zaplanowane w grupach, okazjonalny charakter miały tylko czyny popełniane indywidualnie.

Choroby psychiczne a przestępczość

XXVII

Istota profilaktyki kryminalistycznej to zespół metod i środków mających na celu uniemożliwienie albo utrudnienie dokonania przestępstwa. W metodach profilaktyki kryminalistyczne dominują elementy obiektywne, sprowadzające się przede wszystkim do fizycznego przeciwdziałania zamiarowi realizacji akcji przestępczej. Zabezpieczenia obiektów przed włamaniem, papierów wartościowych przed fałszowaniem, obserwacja osób podejrzanych, wzmożenie patroli nocnych. Profilaktykę kryminalistyczną mogą prowadzić organy ścigania, organizacje państwowe i społeczne, oraz indywidualni obywatele.

Cechy społeczne sprawców najczęściej popełnianych przestępstw

Kryminologiczny charakter subkultur skinów

Są inicjatorami zadym podczas imprez sportowych, sprawcami pobić na koncertach muzycznych i na obchodach święta wiosny. Ich autorstwa są sportowe i polityczne graffiti na murach. Jednostkowe przykłady to: incydenty na obchodach i uroczystościach rocznicowych, uniemożliwiane przez działania prewencyjne Policji.

Większość zdarzeń z ich udziałem to bójki i rozboje przy użyciu niebezpiecznych narzędzi.

XXVIII

Teoria zróżnicowanych powiązań Schuterlanda

zachowanie przestępne jest normalnym wyuczonym zachowaniem a w procesie uczenia się go występują te same mechanizmy jak w uczeniu się zachowań pozytywnych. Zróżnicowane powiązania oznaczają zróżnicowaną strukturę społeczną, czyli sytuację, w której część społeczeństwa skupiona jest wokół norm sprzyjających przestrzeganiu prawa a pozostała część wokół norm przestępczych.

Fazy alkoholizmu

1 - początkowa - spożywanie alkoholu ma charakter towarzyski, alkohol powoduje dobre samopoczucie, rozprężenie, łagodzi stres i napięcia. w miarę rozwoju zwiększa się tolerancja na alkohol;

2 - ostrzegawcza - następuje zmiana stosunki pojącego do alkoholu, pojawia się charakter przymusu, osoba ma tego świadomość co rodzi poczucie winy, zachowuje jednak zdolność krytycznej oceny sytuacji, zaniki pamięci, osoba może leczyć złe samopoczucie porannymi dawkami alkoholu;

3 - krytyczna - całkowite osłabienie woli, krytycyzmu. picie rozpoczyna się porannymi dawkami alkoholu, po czym następuje dalsze spożywanie aż do upojenia. organizm traci zdolność obrony przed czynnikami chorobotwórczymi. występują objawy w funkcjonowaniu układu oddechowego, pokarmowego;

4- ostateczna - degeneracji - do upicia wystarczy niewielka dawka alkoholu, u osoby takiej występują poważne powikłania somatyczne oraz psychiatryczne w postaci psychoz alkoholowych, w konsekwencji może doprowadzić do śmierci.

Etapy zapobiegania!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!

WIKTYMOLOGIA - nauka o ofierze; w węższym znaczeniu jest to nauka o ofierze oraz o wszelkich formach pokrzywdzenia. Rodzaje wiktymologii:

1. indywidualna -zajmuje się badaniem konkretnych cech konkretnych ofiar w celu ich opisania, zbudowania modelu teoretycznego, np. ofiary gwałtu, rozboju, itp.

2. grup społecznych -zajmuje się konkretnymi kategoriami społecznymi, np. rodziną, które pośrednio lub bezpośrednio są narażone na fakt pokrzywdzenia poprzez czyn skierowany na jednego członka danej grupy,

3. społeczna -zajmuje się badaniem społeczeństwa, cechami narodów oraz ludzkości z punktu widzenia zachowania najważniejszych celów i priorytetów, np. jest to potrzeba zachowania życia, rozwoju, postępu, podnoszenie jakości twego życia czego zaprzeczeniem jest, np. stałe zanieczyszczanie środowiska.

4. kryminalna -zajmuje się cechami konkretnych osób, które doznały pokrzywdzenia i przeżywają fakt nieuzasadnionego cierpienia. Nie obejmuje ona osób pośrednio narażonych na niesprawiedliwość i krzywdę.

5. penalna -jest to dziedzina zajmująca się badaniem roli ofiary w genezie przestępstwa ale również możliwościami zadośćuczynienia i restytucji na rzecz ofiar.

Podstawowe pojęcia wiktymologii

Ofiara ujmowana jest w trojaki sposób:

1 spersonalizowan osoba czyli konkretna jednostka fizyczna

2-jest to dana grupa społeczna lub całe społeczeństwo,

3-jest to tzw naruszony interes społeczny traktowany jako dobro abstrakcyjne w kk jest to np. porządek publiczny.

Dominuj pogląd, że ofiarą może być tylko konkretna osoba lub grupa społeczna pod warunkiem przeżywania krzywd i niesprawiedliwości wynikającej z pokrzywdzenia, np. nie może być ofiarą przedmiot materialny.

WIKTYMNOŚĆ -i jest to proces przekształcenia potencjalnej ofiary w ofiarę rzeczywistą. Wiktymność oznacza również występowanie charakterystycznych cech, które w konkretnych sytuacjach prowadzą do powstawania, np. zagrożenia dla życia, zdrowia, nietykalności. Wiktymność rozpatrywana jest w 4 płaszczyznach:

1. biologiczna, np. określony wiek, płeć, niepełnosprawność.

2. psychicznej, np. wszelkiego rodzaju choroby psychiczne ograniczają mechanizmy do samoobrony oraz zwiększają ryzyko stania się ofiarą przede wszystkim przestępstw o charakterze seksualnym,

3. ekonomicznej. Fakt posiadania określonych dóbr, majątku i wysokiego stanu ekonomicznego wzbudza zazdrość i często agresję,

4. społecznej -polega na utrzymywaniu różnych kontaktów koleżeńskich, zamieszkiwaniu w określonych miejscach. Wynika również z faktu wykonywania określonych zawodów, np. taksówkarze, konwojenci, ochroniarze, listonosz, a także osoby pracujące w systemie zmianowym.

Elementy sytuacji wiktymologicznej.

Badania dowodzą, iż w niektórych sytuacjach niektóre ofiary przyczyniają się do zaistnienia przestępstwa. W aspekcie tym wyłania się wina ofiary jako przyczynienie się do faktu pokrzywdzenia. W każdym przestępstwie można odnaleźć elementy sytuacji wiktymologicznej na które składają się: wiktymność, nieostrożność, predestynacja, prowokacja:

Wiktymność -oznacza zespół cech osoby lub osób a także jest to sytuacja społeczno zawodowa osób które uprawdopodobniają fakt stania się ofiarą w stosunku do osób tych cech nie posiadających, np. jest to młody lub starczy wiek, stan zdrowia lub rodzaj wykonywanej pracy.

Nieostrożność -oznacza takie lub inne zachowanie ofiary przyczyniające się do pokrzywdzenia. Jest to sytuacja w której ofiara bezzasadnie uważa, że uniknie zagrożenia. Nieostrożność może mieć dwojakiego rodzaju charakter: 1-incydentalny-zachodzi gdy jednostka jednorazowo swoim zachowaniem stwarza dla siebie zagrożenie, 2-trwały -gdy osoba permanentnie i systematycznie stwarza takie zagrożenie, np. poprzez zawieranie znajomości w kawiarniach, na dworcach, spożywa alkohol z osobami nieznanymi, spacery w porze nocnej.

Predestynacja -polega na występowaniu szczególnych cech u osób które z tego powodu są szczególnie narażone na pokrzywdzenie. Można mówić o predestynacji zawinionej, która np. wynika z cech charakteru, tj. awanturnictwo, skłonność do agresji. Może wynikać również z cech osobowości jak skłonność do nadużywania alkoholu, narkotyków oraz różnego rodzaju zaburzeń osobowości o charakterze psychopatycznym.

Prowokacja - polega na świadomym lub nieświadomym zachowaniu ofiary, która często poprzez swój wygląd, ubiór, zachowanie wzbudza zainteresowanie sprawcy. W sytuacji tej bardzo często ofiara jest uprzednio sprawcą przestępstwa, np. poprzez obrażanie sprawcy, grożenie mu, rozpoczęcie bójki, itd.

---