MAGDALENA ŁOPATOWSKA, IV ROK, GR.PT 8:00-9:30

ZASADY POSTĘPOWANIA KARNEGO

1. Ogólnoprawne i ustrojowo -organizacyjne

Lp	Nazwa	Podst. Norm.	Treść zasady	Przejawy zasady	Wyjątki, ograniczenia
1	Praworządności	K RP	Nakzaz ścisłego przestrzegania prawa. Organy działają na podstawie, w granicach i zgodnie z prawem		Brak
2	Humanitaryzmu	Art. 30 K RP	Prawo musi zawierać skuteczne środki ochrony prawnej przed naruszeniami prawa dokonanymi przez osoby działające w charakterze urzędowym	Nikt nie może być samowolnie zatrzymany Każdy pozbawiony wolności ma prawo do decyzji sądowej Art.3 KK - kary oraz inne środki (…) stosuje się z uwzględnieniem zasad humanitaryzmu, w szczególności z poszanowaniem godności człowieka	Brak
3	Współdziałania ze społeczeństwem	Art.3 kpk	Udział przedstawicieli społecznych w rozstrzyganiu sporów	Art.28§1 kpk - udział ławników w rozprawie głównej Art.5§1 usp - udział ławników w rozpoznawaniu spraw Art.304§1 - społeczny obowiązek zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa Instytucja poręczenia społecznego -art.271 kpk Poręczenie osoby godnej zaufania - art.272 kpk Instytucja przedstawiciela społecznego - art. 90 kpk - możliwość udziału przedstawiciela organizacji społecznej w postepowaniu
4	Niezależności sądów	K RP	Niezależność sądów od władzy ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej
5	Niezawisłości sędziów	K RP	Ujęcie pozytywne - podleganie Konstytucji, ustawom i własnemu sumieniu Ujęcie negatywne - niemożliwość wpływania na sędziego w kwestii orzekania	Odpowiedni poziom moralno-etyczny i odpowiednie kwalifikacje zawodowe sędziego Stałość urzędu sędziego Niepołączalność urzędu sędziego z innymi zawodami Apolityczność Nienależność materialna immunitet
6	Sprawiedliwości	K RP
7	Zasady organizacyjne prokuratury	Ust. O Prok	Jednolitości prokuratury Centralizmu - podporządkowanie jednemu organowi Jedoosobowego kierownictwa prokuratury Hierarchicznego podporządkowania Niezależności
8	Zasady działania prokuratury	Ust. O Prok.	Legalizmu Bezstronności Współpracy z innymi organami państwowymi Substytucji Dewolucji Indyferencji Jednoosobowego dokonywania czynności

2. Procesowe

Lp	Nazwa	Podst. Norm.	Treść zasady	Przejawy zasady	Wyjątki, ograniczenia
1	Prawdy materialnej (prawdy obiektywnej)	Art. 2 § 2 kpk	Rozstrzygnięcia organów procesowych powinny być oparte na prawdziwych ustaleniach faktycznych - w pełni odnosi się tylko do decyzji niekorzystnych dla oskarżonego	Dokonanie przez organ procesowy, na podstawie dowodów, stwierdzenia istnienia (lub nie) faktów, o których należy orzec w decyzji, ustalenia powinny być udowodnione Inicjatywa dowodowa oragnu procesowego Prawo dowodowe Konstrukcja środków zaskarżenia	Mimo braku ustaleń faktycznych w związku zasadą domniemania niewinności i In dubio pro Reo trzeba wydać wyrok uniewinniający, bezspornie wskazujący niewinność oskarżonego Zakazy dowodowe (art.178-186)(?) Do wszczęcia postępowania wystarczy tylko podejrzenie popełnienia przestępstwa, a do zatrzymania uzasadnione podejrzenie Reformationis In Pius Ne bis In idem Immunitety procesowe Postępowanie mediacyjne, wniosek o skazanie bez rozprawy, wnioske oskarżonego o wydanie wyroku skazującego - rezygnacja z ustaleń,
2	Swobodnej oceny dowodów	Art. 7	Organ procesowy ocenia dowody i wyciąga z nich wnioski według swojego wewnętrznego przekonania, niekrępowany regułami prawnymi.	Sąd swobodnie ocenia dowody, musi jedynie wyjaśnić w jaki sposób dowody ocenił i dlaczego wyciągnął z nich takie wnioski dot. Ustaleń faktycznych	Organy związane są: całokształtem przeprowadzonych dowodów, zasadami logicznego rozumowania, wskazaniami wiedzy i doświadczenia życiowego. Art.424 kpk - uzasadnienie wyroku powinno wskazywać jakie fakty vsąd uznał za udowodnione a jakie nie, w jakiej mierze oparł się na dowodach i dlaczego nie uznał dowodów przeciwnych.
3	Prawnej oceny dowodów	Art. 7	Organ procesowy ocenia dowody i wyciąga z nich wnioski według prawem przewidzianych reguł dowodowych.	Sąd musi wyjaśnić sposób oceny dowodów. Oddalenie wniosku dowodowego jeśli jego przeprowadzenie jest niedopuszczalne	Organy związane są: całokształtem przeprowadzonych dowodów, zasadami logicznego rozumowania, wskazaniami wiedzy i doświadczenia życiowego. Ocena dowodów kontrolowana jest w postępowaniu apelacyjnym
4	Obiektywizmu	Art. 4	Zobowiązanie organów procesowych do obiektywnego stosunku do sprawy i jej uczestników, pozbawionego stronniczości, uprzedzeń i osobistego nastawienia. „Organy prowadzące postępowanie zobowiązane są badać oraz uwzględniać okoliczności przemawiające zarówno na korzyść, jak i niekorzyść oskarżonego”.	Instytucja wyłączenia organu procesowego i niektórych innych uczestników postępowania, przede wszystkim sędziego (art. 40§1 - z mocy prawa i art.41§1 - na wniosek). Wiąże wszystkie organy, nie tylko sąd.	Brak
5	Bezpośredniości	1) art. 210 2)art. 410 3) art. 174	1) sąd powinien opierać się wyłącznie na dowodach przeprowadzonych na rozprawie 2)sąd powinien zetknąć się bezpośrednio z źródłami i środkami dowodowymi 3)sąd powinien opierać się głównie na dowodach pierwotnych	Przesłuchiwanie stron, świadków na rozprawie	dopuszczenie dowodów wtórnych gdy dowody pierwotne są nieosiągalne lub gdy zachodzi potrzeba sprawdzenia za pomocą dowodu pochodnego wiarygodności i wartości dowodu pierwotnego jeżeli oskarżony odmawia wyjaśnień, wyjaśnia odmiennie niż poprzednio, oświadcza że pewnych okoliczności nie pamięta to wolno na rozprawie odczytać protokoły jego wyjaśnień art. 391 - można odczytywać zeznania świadków w konkretnych przypadkach art. 392-możliwość odstąpienia od przesłuchań i przeczytanie protokołów gdy bezpośrednie przeprowadzenie dowodu nie jest niezbędne i brak jest sprzeciwu stron rezygnacja z przeprowadzenia dowodów na rozprawie sędziemu nie wolno orzekać co do czynu, którego sam był świadkiem postępowanie skrócone - nie przeprowadza się rozprawy i postępowania dowodowego dobrowolne poddanie się karze - nie ma postępowania dowodowego w postępowaniu apelacyjnym nie ma nowego postępowania dowodowego pomoc prawna
6	Skargowości	Art. 14§1	Kierowniczy organ procesowy prowadzi postępowanie tylko na żądanie (wniosek) innego, uprawnionego podmiotu.	Zazwyczaj dotyczy postępowania sądowego, musi być wniesione konkretne oskarżenie (akt oskarżenia lub inny akt procesowy. Sąd związany jest ramami podmiotowymi i przedmiotowymi aktu oskarżenia	1. w postępowaniu w sprawach nieletnich czynności przygotowawcze prowadzone są przez sędziego rodzinnego 2.W przypadku spraw majątkowych sąd może z urzędu zasądzić odszkodowanie na rzecz pokrzywdzonego 3.art. 14§2 - odstąpienie oskarżyciela od wniosku nie wiąże sądu bo zasada dotyczy tylko momentu wszczęcia postępowania
7	Postępowania z urzędu/ oficjalności/ ścigania z urzędu	Art. 9	Postępowanie może być prowadzone z własnej inicjatywy organu kierowniczego, niezależnie od czyjegokolwiek żądania i stanowiska.	Postepowanie przygotowawcze i wykonawcze prowadzone jest z urzędu	Przestępstwa wnioskowe mogą ybyć ściagne tylke w razie złożenia stosownego żądania - art. 12§2 kpk Obowiązek uzyskania zezwolenia na ściganie osób korzystających z immunitetów formalnych Przestępstwa prywatnoskargowe Możliwość wniesienia aktu oskarżenia gdy prokurator odmówil wszczęcia lub umorzył postępowanie art. 55 postępowanie zażaleniowe
8	Kontradyktoryjności		Proces jest prowadzony w formie sporu równouprawnionych stron (podmiotów) przed bezstronnym arbitrem	Rozdzielenie funkcji procesowych -oskarżania, obrony, orzekania, w postępowaniu sądowym; obecność stron i ich przedstawicieli przy dokonywaniu czynności procesowych, głównie udział w rozprawach i posiedzeniach,
9	Śledcza		W procesie nie występują strony, funkcje oskarżania, obrony i orzekania skumulowane są w rękach jednego podmiotu - organu procesowego, któremu podporządkowany jest cały proces. Dociekanie prawdy oraz badanie dowodowe sprawy należy wyłącznie do organu procesowego.	W postępowaniu przygotowawczym	Możliwość mediacji w postępowaniu przygotowawczym
10	Równouprawnienia stron	Np. art. 367kpk	Przeciwstawne strony mają w postępowaniu karnym równe uprawnienia procesowe - równość prawna a nie faktyczna	Strony mają równe uprawnienia procesowe, równość stron przeciwstawnych	Przewaga oskarżyciela publicznego nad innymi stronami np. dostęp do wszystkich posiedzeń W postępowaniu przygotowawczym pokrzywdzony nie ma dostępu do akt sprawy Przywileje oskarżonego w procesie - prawo ostatniego głosu na rozprawie,domniemanie niewinności
11	Legalizmu	Art. 10	Nakazuje organowi procesowemu bezwzględne wszczynanie i kontynuowanie ścigania każdego przestępstwa, jeżeli ściganie z urzędu jest prawnie dopuszczalne i faktycznie zasadne	Obowiązek ścigania każdego ujawnionego przestępstwa, podlegającego ściganiu z urzędu; obowiązek wszczęcia postępowania, wniesienia oskarżenia do sądu, zaskarżenia niesłusznego orzeczenia, obowiązek czuwania nad wykonaniem wyroku	Ściganie na wniosek, ułaskawienie, zawieszenie wykonania kary, przedawnienie ścigania i wykonania kary, post. W sprawach nieletnich
12	Oportunizmu	Np. art. 11 kpk	Organ procesowy może zaniechać ścigania (jako niecelowego), mimo że ściganie z urzędu jest prawnie dopuszczalne i faktycznie zasadne	Wprowadzenie do ustawy kryteriów wiążących organ procesowy przy podejmowaniu decyzji dotyczących zaniechania ścigania np. nika szkodliwość społeczna
13	Domniemania niewinności	Art. 42 ust. 3 K RP; art. 5§1 kpk	Oskarżonego (podejrzanego) uważa się za niewinnego, dopóki wina jego nie zostanie stwierdzona w trybie przewidzianym w ustawie	Oskarżony nie ma obowiązku dowodzenia swej niewinności ani obowiązku dostarczania dowodów na swoją niekorzyść, konieczność wydania wyroku uniewinniającego, gdy oskarżenie nie zostało dostatecznie udowodnione	Tymczasowe aresztowanie
14	In dubio pro Reo	art. 5§2 kpk	Obowiązek tłumaczenia wszelkich niewyjaśnionych i niemożliwych do wyjaśnienia wątpliwości na korzyść oskarżonego	Zasada ma zastosowanie dopiero wtedy gdy wszystkie dopuszczalne przez prawo środki dowodowe zostały wykorzystane
15	Ciężaru dowodu (onus probanci)		Obciążenie autora dowodzonej tezy niekorzyścią wynikającą z nieudania się dowodu; powinność udowodnienia tezy ze względu na swój własny interes	Obarczenie oskarżyciela ciężarem udowodnienia winy oskarżonego. Udowadniać musi oskarżyciel oraz powód cywilny	Oskarżony nie musi udowadniać swojej niewinności, Ciężar dowodu przychodzi na oskarżonego w sprawach o zniesławienie - musi udowodnić że zarzut był prawdziwy i uczyniony niepublicznie
16	Prawa do obrony	K RP, art. 6 kpk, akty prawa międzyn.	Oskarżony ma prawo bronić w procesie swoich interesów osobiście oraz ma prawo do pomocy obrońcy	Obrona materialna - prawo podmiotowe służące temu by nikt nie poniósł kary niesłusznie lub ponad miarę sowjego czynu Prawo do korzystania z pomocy obrońcy (z wyboru lub z urzędu) Oskarżony ma prawo wyjaśniać, wypowiadać się co do przeprowadzonych dowodów, prawo do inicjatywy dowodowej, prawo do udziału w czynnościach organów procesowych, prawo do zapoznania się z aktami, do zaskarżania decyzji i czynności procesowych organów procesowych	Brak
17	Jawności/publiczności procesu	Art.355 i n.	Proces ma być jawny. Jawność zewnętrzna - w stosunku do społeczeństwa jawność wewnętrzna - wobec stron i ich przedstawicieli procesowych	Art. 313 - poinformowanie podejrzanego o postawionych mu zarzutach Art.416-udostępnianie akt w postępowaniu przygotowawczym Art.321 - prawo przeglądania akt Rozdz. 42 kpk-jawność rozprawy głównej Jawnośc rozprawy głównej	Wydalenie oskarżonego z Sali sądowej (art. 375§1kpk, art.390§2kpk, art.42usp) Instytucja świadka incognito (art.184 kpk) - tajemnica danych osobowych świadka Wyłaczenie jawności zewnętrznej w postępowaniu przygotowawczym Niejawność narady głównej Wyłączeniej awności rozprawy tylkow określonych przypadkach
18	Ustności	Art.365	Nakaz, aby czynności procesowe miały formę ustnej wypowiedzi w formir wyjaśnień, zeznań czy oświadczeń osób uczestniczących.	Rozprawa odbywa się ustnie (art.365 kpk) Odczytanie aktu oskarżenia (art.385§1 kpk) Ogłoszenie wyroku (art.418 kpk) Ustne składanie wyjaśnień (art.174 kpk) Możliwość wypowiadania się stron Ustne postępowanie pojednawcze	Możliwość odczytywania protokołu zeznań na rozprawie
19	Pisemności		Pisemne dokumentowanie czynności dokonywanych ustnie	Protokoły wyjaśnień (art.143 kpk) Forma pisemna aktu oskarżenia (art.332kpk) Wyrok musi być napisany i podpisany (art.412 kpk) Pozew cywilny Środki odwoławcze Zawiadomienia i wezwania	Np. wezwanie pokrzywdzonych przez ogłoszenie w prasie, radiu i.t.p.
20	Koncentracji, ciągłości, nieprzerywalności procesu		Postępowanie karne powinno stanowić, pozbawiony zbędnych przerw i zahamowań, zwart tok czynności i zdarzeń, prowadzących do wyczerpującego wyjaśnienia wszystkich okoliczności sprawy i skupienia wokół przedmiotu procesu pełnego materiału dowodowego, stwarzającego warunki prawidłowego urzeczywistnienia prawa karnego materialnego.	Nieprzerywalność posiedzeń, Ekonomia (oszczędność procesowa) Art.297-celem postępowania przygotowawczego jest wyjaśnienie okoliczności sprawy, w tym ustalenie osób pokrzywdzonych i rozmiarów szkody oraz zebranie, zabezpieczenie i w niezbędnym zakresie utrwalenie dowodów dla sądu Terminy dla wszczęcia postępowania jeśli wpłynęło zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa
21.	Niezmienność składu sędziowskiego
22.	Szybkości postępowania karnego	Art. 2§1	Rozstrzygnięcie sprawy powinno nastąpić w rozsądnym terminie	Rozprawa powinna odbyć się możliwie szybko po wniesieniu aktu oskarżenia
23.	Kontroli / instancyjności		Wszystkie czynności procesowe oraz rozstrzygnięcia podlegają kontroli.	Kontrola instancyjna - organy procesowe wyższej instancji nad decyzjami organów niżej instancji Środki zaskarżnia Środki nadzoru Kontrola nadzoru służbowego	Nadzór nie może wkraczać w dziedzinę, której sędziowie są niezawiśli.
24.	Prawo do informacji	Art. 16 kpk	Obowiązek udzielania informacji przez organ procesowy. Jeżeli organ miał obowiązek uprzedzenia i tego nie uczynił, to brak takiego pouczenia lub mylne pouczenie nie może wywoływać ujemnych skutków procesowych dla osoby której to dotyczy.	Pouczenie osoby skąldającej wniosek o ściganie o niepodzielności tego wniosku Oskarżonego o powinności informowania o zmianach miejsca zamieszkania lub dłuższego pobytu Uczestników procesu w przedmiocie zaskarżania orzeczeń Świadka- o odpowiedzialności za składanie fałszywych zeznań, prawie odmowy zeznń, odmowy odpowiedzi na pytanie
25.	Reformationis In peius		Zakaz pogarszania sytuacji oskarżonego w procesie, gdy orzeczenie zostało zaskarżone tylko na korzyść oskarżonego, w razie wniesienia środka na korzyść i na niekorzyść działa w razie uwzględnienia przez sąd odwoławczy środka na korzyść	Dotyczy postępowania odwoławczego i ponownego rozpatrzenia sprawy. Jeśli w I instancji oskarżony był uniewinniony lub postępowanie warunkowo umorzono to sąd odwoławczy nie może wymierzyć kary 25 lat pozbawienia wolności ani kary dożywocia. -art.454 kpk	Zakaz nie działa gdy środek wniesiono wyłącznie na niekorzyść lub w razie wniesienia obu sąd uwzględnił tylko środek na niekorzyść.
26.	Zasada niewzruszalności rozstrzygnięć / Ne bis In idem	Art. 17§1 pkt. 7 kpk	Nie wszczyna się

---