MATERIAŁY DODATKOWE- dr J. Kruczalak - Jankowska
Co to jest prokura i jakim celom służy?
Prokura jest szczególnym rodzajem pełnomocnictwa, które może być udzielone wyłącznie przez przedsiębiorcę podlegającego obowiązkowi wpisu do rejestru przedsiębiorców. Prokura obejmuje umocowanie do czynności sądowych i pozasądowych, jakie są związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa. Jedynie do zbycia przedsiębiorstwa, do dokonania czynności prawnej, na podstawie której następuje oddanie go do czasowego korzystania, oraz do zbywania i obciążania nieruchomości wymagane jest pełnomocnictwo do poszczególnej czynności. Nie można ograniczyć prokury ze skutkiem wobec osób trzecich, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej (wyjątek - prokura oddziałowa - ograniczona do zakresu spraw wpisanego do rejestru oddziału przedsiębiorstwa). Tak szeroko określony przez bezwzględnie obowiązujące przepisy zakres prokury czyni prokurenta osobą wyposażoną w najszersze uprawnienia. Jest on w następstwie tego jakby alter ego przedsiębiorcy. Można natomiast udzielić prokury kilku osobom łącznie lub oddzielnie. Kierowane do przedsiębiorcy oświadczenia lub doręczenia pism mogą być dokonywane wobec jednej z osób, którym udzielono prokury łącznie.
Prokura powinna być pod rygorem nieważności udzielona na piśmie. Prokurentem może być wyłącznie osoba fizyczna mająca pełną zdolność do czynności prawnych.
Będąc aktem szczególnego zaufania ze strony przedsiębiorcy, prokura może być w każdym czasie odwołana. Wygasa ona wskutek wykreślenia przedsiębiorcy z rejestru, a także ogłoszenia upadłości, otwarcia likwidacji oraz przekształcenia przedsiębiorcy. Prokura wygasa także ze śmiercią prokurenta. Natomiast ani śmierć przedsiębiorcy, ani utrata przez niego zdolności do czynności prawnych nie powodują wygaśnięcia prokury Prokurent nie może przenieść prokury na inna osobę (zakaz substytuowania prokury). Może jednak ustanowić pełnomocnika do poszczególnej czynności lub pewnego rodzaju czynności .
Udzielenie i wygaśnięcie prokury wymaga zgłoszenia do rejestru przedsiębiorców. Zgłoszenie o udzieleniu prokury powinno określać jej rodzaj, a w przypadku prokury łącznej także sposób jej wykonywania.
Jak każde pełnomocnictwo, będąc jednostronną czynnością prawną, prokura daje jedynie uprawnienie do dokonywania czynności prawnych, w imieniu przedsiębiorcy i ze skutkami bezpośrednio dla niego. Obowiązek działania wynika natomiast ze stosunku podstawowego, który może być oparty na umowie zlecenia, umowie o dzieło, umowie o pracę itp., zawartej pomiędzy przedsiębiorcą a prokurentem..
Art.1091-10910 k.c.
Literatura: K. Kruczalak Zarys prawa handlowego, Lexis Nexis, 2004,s.89-90,
Co to jest spółka?
Nie ma jednolitej definicji ustawowej dla wszystkich spółek. Kodeks spółek handlowych daje taką, bardzo ogólną definicję, ale wyłącznie dla spółek handlowych. Przez umowę spółki handlowej wspólnicy albo akcjonariusze zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu przez wniesienie wkładów oraz, jeżeli umowa albo statut spółki tak stanowi, przez współdziałanie w inny określony sposób.
art.1 k.s.h.
Jakie są kryteria podziału spółek na handlowe i cywilne?
Podobnie jak w innych systemach prawnych Europy kontynentalnej, tak i w prawie polskim można wyróżnić spółki handlowe i spółki cywilne.
Kryterium tego rozróżnienia opiera się na strukturze i charakterze przepisów normujących dany rodzaj (typ) spółki. Funkcjonowanie spółek cywilnych uregulowane zostało przepisami art. 860-875 k.c., działalność spółek handlowych była regulowana przez przepisy Kodeksu handlowego z 1934 r. oraz inne akty prawne z okresu międzywojennego oraz przepisy szczególne uchwalone przez Sejm zwłaszcza po 1982 r. Obecnie spółki handlowe reguluje ustawa z 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych, zwany dalej k.s.h.
Kodeks spółek handlowych wyróżnia spółki osobowe oraz spółki kapitałowe.
Spółkami osobowymi handlowymi są: spółka jawna, spółka partnerska, spółka komandytowa oraz spółka komandytowo-akcyjna . Spółkami kapitałowymi są: spółka z ograniczoną odpowiedzialnością oraz spółka akcyjna .
Podział spółek na cywilne i handlowe nie jest w prawie polskim podziałem wyczerpującym. Oprócz spółek prawa cywilnego i handlowego istnieją inne spółki, których nie można zdecydowanie zakwalifikować ani do jednych ani do drugich. Dotyczyć to może np. spółek wodnych, spółek leśnych. Wymienione spółki nie mieszczą się w przedstawionym wyżej rozróżnieniu spółek cywilnych i handlowych z przyczyn merytorycznych, gdyż inny jest sposób ich tworzenia, inne są cele, struktura i sposoby działania.
Jakie są kryteria wyodrębnienia spółek osobowych i kapitałowych?.
Podział na spółki kapitałowe i osobowe opiera się na kryterium substratu ich istnienia i działalności. Jeśli mianowicie jest nim substrat osobowy (wspólnicy), to są to spółki osobowe, jeśli także kapitał (substrat rzeczowy), są to spółki kapitałowe.
Spółki kapitałowe posiadają osobowość prawną i za swoje zobowiązania odpowiadają własnym majątkiem, z wyłączeniem osobistej odpowiedzialności wspólników. W przeciwieństwie do spółek kapitałowych spółkę osobową cechuje osobista (majątkowa) nieograniczona odpowiedzialność co najmniej jednego wspólnika za zobowiązania spółki i osobiste prowadzenie spraw spółki. W spółce kapitałowej wspólnicy odsunięci są z reguły od bezpośredniego prowadzenia spraw spółki (należą one do zarządu, którego członkami mogą być także wspólnicy) i od bezpośredniej kontroli jej działalności (wykonuje je specjalny organ spółki - rada nadzorcza lub komisja rewizyjna), organem ich reprezentującym jest zaś zgromadzenie wspólników (walne zgromadzenie). W spółkach osobowych prowadzenie spraw spółki należy, co do zasady, do co najmniej jednego wspólnika, chyba że z ustawy lub aktu założycielskiego wynika co innego. Wyjątki w tym zakresie przewiduje zwłaszcza k.s.h. co do spółki partnerskiej i komandytowo-akcyjnej.
W obowiązującym prawie polskim spółkami osobowymi są: spółka cywilna, jawna, partnerska, komandytowa oraz komandytowo-akcyjna, natomiast spółkami kapitałowymi - spółka akcyjna i spółka z ograniczoną odpowiedzialnością.
Spółki kapitałowe (spółka akcyjna i spółka z o.o.) wyposażone są w osobowość prawną. Spółka cywilna, jako spółka osobowa, pozbawiona jest w ogólne podmiotowości prawnej, natomiast spółki: jawna, partnerska, komandytowa i komandytowo-akcyjna są jednostkami organizacyjnymi nie będącymi osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną - art. 331 k.c. (tzw. „ułomnymi osobami prawnymi”). Mogą one bowiem we własnym imieniu nabywać prawa, w tym własność nieruchomości i inne prawa rzeczowe, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywane. Artykuł 9 k.s.h. potwierdza zasadę jednomyślności wspólników co do zmiany postanowień umowy spółki, chyba że umowa stanowi inaczej. W osobowych spółkach handlowych dopuszczalne jest przeniesienia ogółu praw i obowiązków wspólnika spółki osobowej na inną osobę tylko wówczas, gdy umowa spółki tak stanowi. Zarazem za zobowiązania występującego wspólnika związane z uczestnictwem w spółce osobowej i zobowiązania tej spółki osobowej odpowiadają solidarnie występujący wspólnik oraz wspólnik przystępujący do spółki. K.s.h. wymaga uzyskania w tym celu pisemnej zgody wszystkich pozostałych wspólników, chyba że umowa spółki stanowi inaczej. Spółka osobowa handlowa prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą .
Literatura: K. Kruczalak Zarys prawa handlowego, Lexis Nexis, 2004, s.111-112
Czy spółka może być jednoosobowa?
Z gospodarczego punktu widzenia spółka jest zrzeszeniem dwóch lub więcej osób, mających na celu wspólne prowadzenie przedsiębiorstwa zarobkowego bądź osiągnięcie wspólnego celu gospodarczego w inny sposób. Z prawnego punktu widzenia spółka powinna być zatem traktowana (zwłaszcza w sensie jej zawiązania) jako dwu- lub wielostronna czynność prawna.
W praktyce życia gospodarczego wielu państw daje się jednak zauważyć tendencję do tworzenia i funkcjonowania spółek jednoosobowych (co odnosi się zwłaszcza do spółek kapitałowych), a w konsekwencji - akceptowania tego zjawiska przez coraz więcej systemów prawnych. W prawie Unii Europejskiej zaleca się państwom członkowskim (i stowarzyszeniom), aby w swoich systemach prawne umożliwiły tworzenie i funkcjonowanie jednoosobowych spółek z ograniczoną odpowiedzialnością. Dyrektywa dopuszcza także zakładanie jednoosobowych spółek akcyjnych.
Kodeks spółek handlowych dopuszcza jednoosobowe założenie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz spółki akcyjnej. Spółki osobowe nie mogą być tworzone ani funkcjonować jednoosobowo (wyjątek: spółka partnerska przez okres roku może funkcjonować , nawet jeżeli pozostaje w niej jeden partner. Po upływie tego terminu podlega rozwiązaniu.)
O gospodarczym znaczeniu jednoosobowej spółki kapitałowej pisano pozytywnie już na tle międzywojennego stanu prawnego i ówczesnego systemu gospodarczego. Podkreślano przy tym, że tego rodzaju spółka stanowi po prostu formę ograniczenia odpowiedzialności przedsiębiorstwa jednoosobowego kupca. Celem, dla którego tworzy się tę spółkę, jest także dążenie do rozbicia jednego wielkiego przedsiębiorstwa na drobniejsze, formalnie niezależne od siebie. Na skutek tego ryzyko strat z prowadzonego przedsiębiorstwa rozkłada się na wiele drobniejszych ryzyk, połączonych z działalnością poszczególnych części przedsiębiorstwa, co może przyczynić się do ich lepszej kontroli. Podkreślano też, że omawiany typ spółki stanowi ulubioną formę prowadzenia działalności przez przedsiębiorstwa holdingowe. Przedsiębiorstwo macierzyste tworzy w różnych celach zależne spółki - córki. Te zaś z kolei zawiązują dalsze spółki między sobą, tworząc sieć prawnie odrębnych przedsiębiorstw.
Literatura: K. Kruczalak Zarys prawa handlowego, Lexis Nexis, 2004,s. 113-114
Co to jest spółka cywilna i jakim celom służy? Czy spółka cywilna jest przedsiębiorcą?
Spółka cywilna powstaje zawsze w drodze umowy. Przez umowę spółki wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przez działanie w sposób oznaczony, w szczególności przez wniesienie wkładów. Do przedmiotowo istotnych postanowień umowy spółki cywilnej należy zatem:
dążenie wspólników do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego,
zobowiązanie się wspólników do przedsięwzięcia działań oznaczonych w umowie, a szczególnie wniesienia wkładów.
Spółka prawa cywilnego jest, jak wynika z treści powołanego przepisu, prawno-organizacyjną formą współdziałania gospodarczego osób. Może być założona dla każdego celu gospodarczego: jednorazowego lub długotrwałego, w celu osiągnięcia zysku lub nie. Spółka ta jako taka nie ma zdolności prawnej, dlatego działalność gospodarczą prowadzą wspólnicy spółki cywilnej. Ani w rozumieniu przepisów ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, ani w świetle przepisów kodeksu cywilnego, spółka cywilna nie jest przedsiębiorcą. Przedsiębiorcami są wspólnicy spółki cywilnej, jeżeli w ramach spółki prowadza działalność gospodarczą. Wykorzystanie spółki cywilnej dla współdziałania gospodarczego jest możliwe wszędzie tam, gdzie chodzi o zapewnienie uproszczonej struktury organizacyjnej, umożliwiającej każdemu wspólnikowi wpływ na wspólnie podjętą działalność i jej kontrolę. Spółka ta daje szerokie możliwości zarówno co do sposobu współdziałania wspólników, jak też i swobodnego kształtowania ich praw i obowiązków.
Także konsorcja i inne wielkie porozumienia gospodarcze w obrocie krajowym i zagranicznym mogą także przyjąć formę spółki cywilnej. Gospodarczy charakter wspólnego celu w takiej spółce wyłącza natomiast możliwość zawarcia tego rodzaju spółki do innych celów niż gospodarcze (np. charytatywne). Wspólnym celem spółki nie może być cel sprzeczny z ustawą, mający na celu obejście ustawy, bądź sprzeczny z zasadami współżycia społecznego . Cel gospodarczy spółki cywilnej, ten sam dla wszystkich wspólników, musi leżeć w interesie ich wszystkich. Niedopuszczalne jest zatem wyłączenie w umowie spółki jednego lub kilku wspólników od udziału w zyskach .
Spółka cywilna może być przekształcona w spółkę handlową przez jej wspólników. Do jej przekształcenia w inną spółkę niż spółka jawna stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące przekształcenia spółki jawnej w inną spółkę handlową . Przekształcenie spółki cywilnej i zgłoszenie jej do rejestru przedsiębiorców jako spółki jawnej jest obowiązkowe, jeżeli przychody netto spółki cywilnej w każdym z dwóch ostatnich lat obrotowych osiągnęły wartość powodującą, zgodnie z przepisami o rachunkowości, obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych (obecnie 800 000 EURO). Zgłoszenie to powinno nastąpić w terminie trzech miesięcy od zakończenia drugiego roku obrotowego.
Art. 860 kc. oraz art. 26§4 k.s.h. i 551§2 k.s.h.; Por. art. 2 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Tekst jedn.Dz. U. Z 2002 r. , nr 76, poz. 694 z późn. zm.)
Jakie są cechy charakterystyczne spółki cywilnej?
Wspólnicy spółki cywilnej mogą wnieść do spółki wkłady bądź zobowiązać się do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przez działanie w inny oznaczony sposób. Wkład wspólnika może polegać na wniesieniu do spółki własności lub innych praw albo na świadczeniu usług. Domniemywa się, że wkłady wspólników mają jednakową wartość, chociaż wspólnicy mogą w umowie spółki oszacować wartość wkładów dowolnie. Wkłady wniesione przez wspólników oraz dochody uzyskiwane przez spółkę w czasie jej trwania są majątkiem wspólnym wspólników. Majątek ten ma charakter współwłasności łącznej (tzw. prawo niepodzielnej ręki).
Za zobowiązania spółki wspólnicy odpowiadają solidarnie. Jest to tzw. solidarność prawidłowa, do której mają zastosowanie przepisy art. 366-378 k.c. Ten sposób odpowiedzialności oznacza, że wierzyciel może żądać całości lub części świadczenia od wszystkich dłużników łącznie, od kilku z nich lub od każdego z osobna, a zaspokojenie wierzyciela przez któregokolwiek z dłużników zwalnia pozostałych. Roszczenie może być kierowane do majątku wspólnego wspólników jak i do majątku osobistego poszczególnych wspólników.
Jeśli spółka cywilna ma cel zarobkowy, wówczas wspólnicy partycypują w zyskach i stratach. Umowa może niektórych wspólników zwolnić od udziału w stratach, nie może natomiast wyłączyć wspólnika od udziału z zyskach. Udział w zyskach i stratach jest równy, chyba że co innego wynika z umowy spółki.
Art. 864, 867 k.c.
Co to znaczy, że wspólny majątek wspólników ma charakter współwłasności łącznej?
Oznacza to, że w czasie trwania spółki wspólnik nie może rozporządzać (np. sprzedać, podarować itp.) udziałem we wspólnym majątku wspólników ani udziałem w poszczególnych składnikach tego majątku. W czasie trwania spółki nie może on także domagać się podziału wspólnego majątku. Wierzyciel osobisty wspólnika nie może żądać zaspokojenia z udziału we wspólnym majątku ani w poszczególnych składnikach tego majątku. Dopiero po wypowiedzeniu udziału przez wspólnika lub jego wierzyciela osobistego , zwraca mu się w naturze rzeczy, które wniósł do spółki do używania, oraz wypłaca się w pieniądzu wartość jego wkładu oznaczoną w umowie spółki. Nie podlega zwrotowi wartość wkładu polegającego na świadczeniu usług albo na używaniu przez spółkę rzeczy należących do wspólnika. Ponadto wypłaca się występującemu wspólnikowi w pieniądzu taką część wartości wspólnego majątku pozostałego po odliczeniu wartości wkładów wszystkich wspólników, jaka odpowiada stosunkowi, w którym występujący wspólnik uczestniczył w zyskach spółki.
Art. 863 k.c.
Jakie prawa i obowiązki ma wspólnik w zakresie prowadzenia spraw i reprezentacji (zarządzania) spółki cywilnej?
Każdy wspólnik jest uprawniony i zobowiązany do prowadzenia spraw wewnątrz spółki. W umowie spółki lub późniejszej uchwale wspólnicy mogą jednak postanowić, że sprawy spółki prowadzić będzie jeden lub więcej wspólników; wspólnicy mogą też powierzyć prowadzenie spraw spółki osobie trzeciej. Co do zasady prawo prowadzenia spraw obejmuje zakres zwykłych czynności spółki Jeżeli zaś czynność przekracza zwykle czynności spółki, potrzebna jest uchwała wszystkich wspólników.
Prawo do reprezentowania spółki na zewnątrz wobec osób trzecich przysługuje także każdemu wspólnikowi. Zakres umocowania do reprezentacji jest wyznaczony przez zakres prawa do prowadzenia spraw, chyba że umowa lub uchwała wspólników stanowi inaczej. Każdy wspólnik jest bowiem uprawniony do reprezentowania w takich granicach, w jakich jest uprawniony do prowadzenia jej spraw. Każdy wspólnik spółki cywilnej może bez uprzedniej uchwały wspólników wykonać czynność nagłą, której zaniechanie mogłoby narazić spółkę na niepowetowane straty.
Art. 865- 866 k.c.
Co to jest spółka jawna i w jakim celu powstaje?
Spółka jawna to taka handlowa spółka osobowa, która prowadzi przedsiębiorstwo, tzn. działalność gospodarczą, pod własną firmą, a nie jest inną spółką handlową. Artykuł 22 § 2 k.s.h. statuuje cechę charakterystyczną tej spółki, tj. zasadę, że każdy wspólnik odpowiada za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem, solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką . Jego odpowiedzialność jest jednak odpowiedzialnością subsydiarną.
Spółka jawna, jak wszystkie pozostałe spółki handlowe, powstaje w momencie wpisu do rejestru, osoby zaś, które działały w imieniu spółki po jej rozwiązaniu, a przed jej wpisaniem do rejestru, za zobowiązania wynikające z tego działania odpowiadają solidarnie. Firma tej spółki powinna zawierać nazwiska lub nazwy (firmy) wszystkich wspólników albo nazwisko, albo firmę (nazwę) jednego lub kilku wspólników oraz dodatkowe oznaczenie „spółka jawna” (w skrócie „sp.j.”).
Umowa spółki wymaga dla swej ważności formy pisemnej. Umowa ta powinna określać:
firmę i siedzibę spółki,
określenie wkładów wnoszonych przez każdego wspólnika i ich wartość,
przedmiot działalności spółki,
czas trwania spółki, jeśli jest oznaczony.
Zgłoszenie spółki jawnej do sądu rejestrowego powinno zawierać:
1. firmę i siedzibę oraz adres spółki,
2. przedmiot działalności spółki,
3 .imiona i nazwiska albo firmę (nazwę) wspólników oraz adresy wspólników albo ich adresy do doręczeń,
imiona i nazwiska osób, które są uprawnione do reprezentowania spółki, i sposób reprezentacji (do zgłoszenia należy dołączyć złożone wobec sądu albo poświadczone notarialnie wzory podpisów osób uprawnionych do reprezentowania spółki).
Wszelkie zmiany danych wymienionych powyżej powinny zostać zgłoszone sądowi rejestrowemu. Zgłoszenia powyższych danych dokonuje się na urzędowym formularzu. Prawo i zarazem obowiązek zgłoszenia spółki jawnej do rejestru ma każdy wspólnik .
Szczególny tryb powstania spółki jawnej polega na przekształceniu spółki cywilnej w spółkę jawną. Przekształcenie to może mieć charakter fakultatywny bądź obligatoryjny i wymaga zgłoszenia do sądu przez wszystkich wspólników.
Z chwilą wpisu do rejestru przekształcona spółka cywilna staje się spółką jawną. Spółce tej przysługują wszystkie prawa i obowiązki stanowiące majątek wspólny wspólników.
Art. 22-27 k.s.h.
Kto odpowiada za zobowiązania spółki jawnej i w jaki sposób?
Każdy wspólnik odpowiada za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem, solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką . Jego odpowiedzialność jest jednak odpowiedzialnością subsydiarną, tzn. że wierzyciel spółki może prowadzić egzekucję z majątku wspólnika w przypadku, gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna. Subsydiarna odpowiedzialność wspólnika nie dotyczy jednak zobowiązań powstałych przed zarejestrowaniem spółki. Jeżeli do spółki przystępuje nowy wspólnik, odpowiada także za zobowiązania powstałe przed dniem przystąpienia. Umowa spółki jawnej może być także zawarta z przedsiębiorca jednoosobowym, który wnosi do spółki przedsiębiorstwo. W takim przypadku osoba przystępująca odpowiada także za zobowiązania powstałe przy prowadzeniu tego przedsiębiorstwa przed dniem utworzenia spółki.
Art. 22§ 2 i 31 k.s.h.
Kto reprezentuje spółkę jawną i w jaki sposób?
Każdy wspólnik ma prawo reprezentować spółkę. Prawo wspólnika do reprezentowania spółki dotyczy wszystkich czynności sądowych i pozasądowych i nie można go ograniczyć ze skutkiem wobec osób trzecich. Umowa spółki może przewidywać, że wspólnik jest pozbawiony prawa reprezentowania spółki albo że jest uprawniony do jej reprezentowania tylko łącznie z innym wspólnikiem lub prokurentem.
Pozbawienie wspólnika prawa reprezentowania spółki nie na podstawie umowy spółki może nastąpić wyłącznie z ważnych powodów na mocy prawomocnego orzeczenia sądu.
Art. 29-30 k.s.h.
Jakie są przyczyny rozwiązania spółki jawnej?
Przyczyny rozwiązania spółki to: przewidziane w umowie spółki, jednomyślna uchwała wszystkich wspólników, ogłoszenie upadłości spółki, śmierć wspólnika lub ogłoszenie jego upadłości, wypowiedzenie umowy spółki przez wspólnika lub wierzyciela osobistego wspólnika oraz prawomocne orzeczenie sądu. Pomimo zaistnienia niektórych przyczyn spółka może zostać utrzymana wolą pozostałych wspólników (np. w razie śmierci lub upadłości wspólnika).
Jeśli przyczyny, o których wyżej mowa, wystąpią, następuje likwidacja spółki. Likwidacja nie ma jednak charakteru obligatoryjnego, bowiem wspólnicy mogą uzgodnić inny sposób zakończenia działalności spółki niż likwidacja. Celem likwidacji jest zakończenie bieżących interesów spółki, ściągnięcie wierzytelności i spieniężenie innych aktywów, zaspokojenie wierzycieli spółki, zwrot wkładów wniesionych przez wspólników tylko do używania oraz podział pozostałego majątku między wspólników.
Art. 58-66 k.s.h.
Co to jest spółka partnerska i jakim celom służy?
W myśl kodeksu spółek handlowych spółka partnerska może być utworzona przez wspólników (partnerów), będących osobami fizycznymi, w celu wykonywania wolnego zawodu lub wolnych zawodów wymienionych w art. 88 k.s.h., takich jak adwokat, aptekarz, architekt, inżynier budownictwa, biegły rewident, broker ubezpieczeniowy, doradca podatkowy, księgowy, lekarz, lekarz stomatolog, lekarz weterynarii, notariusz, pielęgniarka, położna, radca prawny, rzecznik patentowy, rzeczoznawca majątkowy i tłumacz przysięgły. Wolne zawody może określać także inna ustawa.
W sprawach nieuregulowanych, do spółki partnerskiej stosuje się odpowiednio przepisy o spółce jawnej. Znajdą tu zwłaszcza zastosowanie przepisy o prowadzeniu spraw, wkładach, sposobie rozwiązania spółki.
Firma spółki partnerskiej powinna zawierać nazwisko co najmniej jednego partnera, dodatkowe oznaczenie „i partner” bądź „i partnerzy” albo „spółka partnerska” (w skrócie „sp.p.”) oraz określenie wolnego zawodu wykonywanego w spółce.
Powyższe oznaczenia firmy partnerskiej są zastrzeżone wyłącznie dla tej spółki i mogą być używane tylko przez tę spółkę.
Prowadzenie spraw spółki partnerskiej i jej reprezentacja na zewnątrz należy do poszczególnych partnerów, ale umowa spółki może stanowić inaczej. Umowa można zwłaszcza powołać w spółce zarząd, do którego stosuje się w takim przypadku odpowiednio przepisy o zarządzie w spółce z o.o. Partner może zostać pozbawiony prawa reprezentowania spółki tylko z ważnych powodów uchwałą powziętą większością trzech czwartych głosów w obecności co najmniej dwóch trzecich ogólnej liczby partnerów. Umowa spółki może przewidywać surowsze wymagania co do powzięcia takiej uchwały. Pozbawienie partnera prawa reprezentowania spółki staje się skuteczne z chwilą wpisu do rejestru.
Art. 86-94 k.s.h.
Literatura: M. Asłanowicz, Spółka partnerska, Warszawa 2004; J. Jacyszyn Spółka partnerska. Komentarz, Warszawa 2000
Jak kształtuje się odpowiedzialność za zobowiązania spółki partnerskiej?
Partner spółki partnerskiej, mimo że jest to spółka osobowa, która prowadzi przedsiębiorstwo pod jedną firmą, nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania spółki powstałe w związku z wykonywaniem przez pozostałych partnerów wolnego zawodu, jak również za zobowiązania spółki będące następstwem działań lub zaniecha osób zatrudnionych przez spółkę na podstawie umowy o pracę lub innego stosunku prawnego, które podlegały kierownictwu innego partnera przy świadczeniu usług związanych z przedmiotem działalności spółki (błąd w sztuce). Umowa spółki może jednak przewidywać, że jeden albo większa liczba partnerów godzą się na ponoszenie odpowiedzialności tak jak wspólnik spółki jawnej. Jak wcześniej wskazano, w sprawach nieuregulowanych stosuje się odpowiednio przepisy o spółce jawnej.), zatem w pozostałych sprawach (w ramach innych zobowiązań np. inwestycyjnych- z tytułu zaciągniętego kredytu, rat leasingowych itp.) odpowiedzialność partnerów jest osobista i solidarna z zastrzeżeniem odpowiedniego stosowania także art. 31 k.s.h. (odpowiedzialność subsydiarna).
Art. 95 oraz 22 i 31 w związku z art. 89 k.s.h..
32. Co to jest spółka komandytowa i jakim celom służy?
Spółka komandytowa jest spółką osobową mającą na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz), a odpowiedzialność co najmniej jednego wspólnika (komandytariusza) jest ograniczona.
Podobnie jak w kodeksie handlowym przyjęto, że w sprawach nieuregulowanych do spółki komandytowej stosuje się odpowiednio przepisy o spółce jawnej.
Firma spółki komandytowej powinna zawierać nazwiska jednego lub kilku komplementariuszy oraz zawierać dodatek „spółka komandytowa” (w skrócie „sp.k.”). Jeśli komplementariuszem jest osoba prawna, firma spółki komandytowej powinna zawierać pełne brzmienie firmy (nazwy) tej osoby prawnej z dodatkowym oznaczeniem „spółka komandytowa”. Nie wyklucza to zamieszczenia nazwiska komplementariusza, który jest osobą fizyczną.
Nazwisko komandytariusza nie może być zamieszczone w firmie spółki. W przypadku zamieszczenia nazwiska lub firmy (nazwy) komandytariusza w firmie spółki komandytariusz ten odpowiada wobec osób trzecich tak jak komplementariusz.
Umowa spółki komandytowej powinna być zawarta w formie aktu notarialnego i powinna zawierać :
firmę i siedzibę spółki,
przedmiot działalności spółki,
czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony,
oznaczenie wkładów wnoszonych przez każdego wspólnika i ich wartość,
oznaczony kwotowo zakres odpowiedzialności każdego komandynariusza wobec wierzycieli (suma komandytowa).
Wkład komandytariusza może być wniesiony w wartości niższej niż suma komandytowa, lecz umowa spółki może stanowić inaczej. Postanowienie wspólników zwalniające komandytariusza z obowiązku wniesienia wkładu jest nieważne.
Jeśli wkładem komandytariusza do spółki jest w całości lub w części świadczenie niepieniężne, umowa spółki określa przedmiot tego świadczenia, jego wartość, a także osobę wspólnika wnoszącego takie świadczenie. Wkładem komandytariusza nie może być jego zobowiązanie do wykonania pracy lub świadczenia usług na rzecz spółki, chyba, że wartość innych jego wkładów nie jest niższa od sumy komandytowej. Jeśli komplementariuszem jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółka akcyjna, komandytariuszem zaś wspólnik tych spółek, ich wkładu nie mogą stanowić udziały lub akcje.
Spółka komandytowa powstaje z chwilą wpisu do rejestru. Osoby, które działały w imieniu spółki po jej zawiązaniu, a przed jej wpisem do rejestru, odpowiadają solidarnie.
Cechy charakterystyczne spółki komandytowej wskazują, że jest to forma organizacyjno-prawna działalności gospodarczej dla tzw. inwestorów biernych (komandytariusze), którzy ponosząc ograniczoną odpowiedzialność mają także ograniczony wpływ na działalność spółki, która jest prowadzona i reprezentowana zasadniczo przez komplementariuszy.
Art. 102-110 k.s.h.
Literatura: A. Kappes Spółka komandytowa, Warszawa 1999; A. Kidyba Status prawny komandytariusza, Bydgoszcz 2000
Jak kształtują się prawa i obowiązki komplementariusza ?
Komplementariusz spółki komandytowej odpowiada bez ograniczenia całym swoim majątkiem i solidarnie z pozostałymi komplementariuszami i ze spółką. Praktycznie większość przepisów o spółce komandytowej odnosi się do komandytariusza, a w sprawach nieuregulowanych do spółki komandytowej stosuje się odpowiednio przepisy o spółce jawnej. W związku z tym należy przyjąć, że pozycja komplementariusza zbliżona jest do wspólnika spółki jawnej. Spółkę komandytową reprezentują komplementariusze, których z mocy umowy spółki albo prawomocnego orzeczenia sądu nie pozbawiono prawa do reprezentacji.
Art. 103 k.s.h.
Jak kształtują się prawa i obowiązki komandytariusza? Jaki jest zakres jego odpowiedzialności? Czy komandytariusz może zarządzać spółką?
Komandytariusz odpowiada za zobowiązania spółki wobec jej wierzycieli tylko do wysokości sumy komandytowej .
Komandytariusz jest wolny od odpowiedzialności w granicach wartości wkładu wniesionego do spółki ; w przypadku zwrotu w całości albo w części dokonanego przez spółkę komandytariuszowi odpowiedzialność komandytariusza zostaje przywrócona w wysokości równej wartości dokonanego zwrotu W razie uszczuplenia majątku spółki przez stratę, uważa się za zwrot wkładu w stosunku do wierzycieli każdą wypłatę dokonaną przez spółkę na rzecz komandytariusza przed uzupełnieniem wkładu do pierwotnej wartości w umowie spółki. Dokonanie takich wypłat nie wymaga wpisu do rejestru. Komandytariusz nie jest zobowiązany do zwrotu tego, co pobrał tytułem zysku na podstawie sprawozdania finansowego, chyba że działał w złej wierze.
Obniżenie sumy komandytowej nie ma skutku prawnego wobec wierzycieli, których wierzytelności powstały przed chwilą wpisania do rejestru .
Komandytariusz odpowiada natomiast za zobowiązania spółki istniejące w chwili wpisania go do rejestru , a w przypadku zawarcia umowy spółki komandytowej z przedsiębiorcą prowadzącym przedsiębiorstwo we własnym imieniu i na własny rachunek komandytariusz odpowiada także za zobowiązania powstałe przy prowadzeniu tego przedsiębiorstwa, a istniejące w chwili wpisu do rejestru .
Komandytariusz może reprezentować spółkę jedynie jako pełnomocnik. Jeśli komandytariusz dokona w imieniu spółki czynności prawnej, nie ujawniając swego pełnomocnictwa, odpowiada wobec osób trzecich bez ograniczenia. Dotyczy to także reprezentowania spółki przez komandytariusza, który nie ma umocowania albo przekroczy jego zakres.
Przedstawione postanowienia mają charakter przepisów bezwzględnie obowiązujących, dlatego umowa niezgodna z nimi nie wywołuje skutków prawnych wobec osób trzecich.
Zakres praw komandytariusza w sferze odpowiedzialności i reprezentacji spółki, ma wpływ na ukształtowanie pozycji komandytariusza w stosunkach wewnętrznych w spółce. Jest on w spółce - w zakresie swoich praw i obowiązków - ograniczony.
Komandytariusz ma prawo żądać odpisu sprawozdania finansowego za rok obrotowy oraz przeglądać księgi i dokumenty celem sprawdzenia jego rzetelności. Jego prawo kontroli sprowadza się do sprawdzenia rzetelności sprawozdania finansowego za rok obrotowy, a nie merytorycznej kontroli tego sprawozdania. Jedynie z ważnych powodów sąd może zarządzić w każdym czasie udostępnienie komandytariuszowi sprawozdania finansowego lub złożenie innych wyjaśnień, jak również dopuścić komandytariusza do przejrzenia ksiąg i dokumentów. Prawa i obowiązki w tym zakresie nie mogą być umową spółki wyłączone i ograniczone .
Komandytariusz nie ma prawa ani obowiązku prowadzenia spraw spółki, z tym że w przypadku zbycia ogółu praw i obowiązków komandytariusza na nabywcę nie przechodzi prawo do prowadzenia spraw spółki. W sprawach przekraczających zakres zwykłych czynności spółki wymagana jest zgoda komandytariusza. Umowa spółki może obie te zasady zmieniać. Komandytariusza nie posiadającego prawa do prowadzenia spraw spółki lub jej reprezentowania nie obowiązuje zakaz konkurencji.
Komandytariusz uczestniczy w zysku spółki proporcjonalnie do jego wkładu rzeczywiście wniesionego do spółki, jednakże umowa spółki może stanowić inaczej; w razie wątpliwości komandytariusz uczestniczy w stracie jedynie do wartości umówionego wkładu .
Art. 111-123 k.s.h.
Co to jest spółka komandytowo-akcyjna i jakim celom służy? W jaki sposób powstaje?
Spółka komandytowo-akcyjna w większości obcych systemów prawnych jest zaliczana do spółek kapitałowych, lecz zajmuje wśród nich miejsce szczególne, ma bowiem wiele cech spółek osobowych.
Ten typ spółki znany jest obecnie w wielu państwach Europy kontynentalnej (np. Niemcy, Francja, Włochy, Szwajcaria), nie występuje natomiast w prawie angielskim czy amerykańskim.
W systemach prawnych, gdzie występuje spółka komandytowo-akcyjna, przyjmuje się, z reguły, że jest ona wyposażona w osobowość prawną, a uczestniczyć w niej musi co najmniej jeden wspólnik osobiście odpowiedzialny za zobowiązania spółki. Pozostali wspólnicy są to tzw. akcjonariusze komandytowi, którzy obejmują kapitał zakładowy spółki w postaci akcji i nie odpowiadają osobiście za jej zobowiązania. Wspólnik odpowiadający za zobowiązania spółki całym swym majątkiem (komplementariusz) wnosi do niej wkład, który nie wchodzi do kapitału zakładowego. W myśl tych uregulowań wspólnicy ponoszący pełną osobistą odpowiedzialność za zobowiązania spółki wchodzą do organów zarządzających spółką. W niektórych systemach prawnych (Francja, Włochy) do organu zarządzającego mogą także wchodzić, za zgodą wymienionych wyżej wspólników, osoby trzecie. Z kolei zgromadzenie wspólników w spółce tworzą akcjonariusze komandytowi, uczestniczący także w organach nadzorczych.
W Polsce spółką komandytowo-akcyjną jest spółka osobowa mająca na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz), a co najmniej jeden wspólnik jest akcjonariuszem. W kodeksie przyjęto, że w zakresie stosunku prawnego komplementariuszy zarówno między sobą, wobec wszystkich akcjonariuszy, jak i wobec osób trzecich, a także do wkładów tychże wspólników do spółki, z wyłączeniem wkładów na kapitał zakładowy, stosuje się przepisy dotyczące spółki jawnej, chyba że w przepisach dotyczących spółki komandytowo-akcyjnej sprawy te zostały wyraźnie uregulowane. Ta sama zasada obowiązuje w odniesieniu do pozostałych spraw nieuregulowanych w przepisach o spółce komandytowo-akcyjnej, z tym że stosuje się wtedy odpowiednio przepisy dotyczące spółki akcyjnej, a w szczególności przepisy dotyczące kapitału zakładowego, wkładów akcjonariuszy, akcji, rady nadzorczej i walnego zgromadzenia.
Kapitał zakładowy spółki komandytowo-akcyjnej powinien wynosić co najmniej 50 000 złotych .
Firma spółki komandytowo-akcyjnej powinna zawierać nazwiska jednego lub kilku komplementariuszy oraz dodatkowe oznaczenie „spółka komandytowo-akcyjna” (w skrócie S.K.A.). Jeśli komplementariuszem jest osoba prawna, firma spółki komandytowo-akcyjnej powinna zawierać pełne brzmienie firmy (nazwy) tej osoby prawnej z dodatkowym oznaczeniem „spółka komandytowo-akcyjna”. Nie wyklucza to zamieszczenia nazwiska komplementariusza, który jest osobą fizyczną.
Nazwisko albo firma (nazwa) akcjonariusza nie mogą być zamieszczane w firmie spółki. W przypadku zamieszczenia nazwiska, albo firmy (nazwy) akcjonariusza w firmie spółki akcjonariusz ten odpowiada wobec osób trzecich tak jak komplementariusz.
Aktem założycielskim spółki komandytowo-akcyjnej jest statut. Osoby podpisujące statut są założycielami spółki. Statut powinni podpisać co najmniej wszyscy komplementariusze i powinien on być sporządzony w formie aktu notarialnego. Spółka komandytowo-akcyjna powstaje z chwilą wpisu do rejestru. Osoby, które działały w imieniu spółki po jej zawiązaniu, a przed wpisem do rejestru, odpowiadają solidarnie.
Art. 129-134 k.s.h.
Literatura: T. Bieniek Charakter prawny spółki komandytowo-akcyjnej, Kraków 2005; K. Kruczalak Zarys prawa handlowego, Warszawa 2004, s. 136
Jak kształtuje się odpowiedzialność za zobowiązania w spółce komandytowo-akcyjnej?
Za zobowiązania spółki nieograniczona odpowiedzialność ponosi komplementariusz. Akcjonariusz nie odpowiada za zobowiązania spółki. W przypadku zamieszczenia nazwiska, albo firmy (nazwy) akcjonariusza w firmie spółki akcjonariusz ten odpowiada wobec osób trzecich tak jak komplementariusz.
Art. 135 k.s.h.
17