Doradca zawodowy w technikum
Szkolny Ośrodek Kariery
Jak zaznacza Bożena Wojtasik - zdziwienie może budzić fakt, że w szkołach zawodowych- technikach kontynuuję się orientację i poradnictwo zawodowe, ale przecież na tym etapie proces wyboru zawodu jeszcze się nie skończył. Jednakże to właśnie w technikach powinien być on prowadzony jako oddziaływanie skierowane na samych uczniów. Tutaj doradcy zapoznają młodzież i rodziców ze specyfiką nauczania w danej szkole, wymaganiami zawodu, możliwościami zatrudnienia, wyboru specjalizacji czy podnoszenia kwalifikacji. Uczniowie mają możliwość także samodzielnie pogłębiać wiedzę o danym zawodzie, dokonywać samopoznania, samooceny, kształtować właściwy stosunek do pracy, rozwijać zainteresowania zawodowe. A ze względu na panujące bezrobocie doradcy powinni nauczyć młodzież autoprezentacji i aktywnego poszukiwania pracy. Przygotowanie do wyboru szkoły i zawodu jest najważniejszym etapem dla ostatecznego wyniku jakim
jest decyzja edukacyjno-zawodowa dlatego rola doradcy zawodowego jest istotna dla młodych ludzi nie tylko z technikum. 1
(Wojtasik Bożena „Warsztat doradcy zawodu: aspekty pedagogiczno-psychologiczne”, Warszawa: Wydaw. Szkolne PWN, 1997.)
Specyfika uczniów technikum:
Specyfiką uczniów techników (szkół zawodowych) jest to, że każdy uczeń wybrał już obszar, w którym chce się kształcić np.: Technikum Gastronomiczne, Mechaniczne, Informatyczne, Hotelarskie czy inne. Ponadto absolwenci techników obok uzyskania świadectwa dojrzałości po zdaniu egzaminu maturalnego dodatkowo mają możliwość uzyskania dyplomu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe po zdaniu egzaminu zawodowego co odróżnia ich od uczniów liceów ogólnokształcących. Co trzeci uczeń technikum nie jest pewien czy dobrze dokonał wyboru co do kierunku kształcenia, czy dane technikum jest tym prawidłowym czy może powinien wybrać szkołę ogólnokształcącą. Dlatego istnieje potrzeba zatrudnienia doradców zawodowych w technikach.
Do zadań doradcy w technikum należy m.in.:
Umacnianie motywacji uczniów którzy wybrali dany kierunek kształcenia zawodowego, pogłębianie ich wiedzy zawodoznawczej oraz przygotowanie do wyboru pracy lub dalszego kierunku nauki po ukończeniu szkoły;
Rozpoznawanie przydatności zawodowej, ukierunkowywanie zainteresowań zawodowych uczniów, niezdecydowanych, doradzanie w przypadku konieczności zmiany zawodu lub szkoły i pomoc w uzyskaniu możliwości kontynuowania nauki w szkole właściwej;
Uświadamianie uczniom zmian, które zachodzą na rynku pracy i ich konsekwencji dla nich jako przyszłych pracowników,
Kształcenie umiejętności samodzielnego poszukiwania pracy tzw. „ sprzedania swego talentu”- czyli zaprezentowania się swojemu przyszłemu pracodawcy z jak najlepszej strony, tak by otrzymać pracę;
Przekonywanie uczniów, że warto zdobyć dodatkowe kwalifikacje, poza szkołą, gdyż zwiększa to ich szanse na rynku pracy;
Przygotowanie młodzieży do radzenia sobie w sytuacjach trudnych, związanych z bezrobociem, adaptacją do nowych warunków pracy lub koniecznością przekwalifikowania się;
Przygotowanie rodziców do wspierania swoich dzieci w wyborze drogi życiowej; rodzice powinni poznać szeroki kontekst wszystkich czynników mających wpływ na wybory dziecka oraz zrozumieć swoja role.
Pomaga i wspiera uczniów w tworzeniu planów edukacyjnych i zawodowych poprzez uświadamianie im aspektów ekonomicznych, społecznych, psychologicznych wybranego przez siebie kierunku w technikum
Pomoc uczniom w rozpoznaniu własnej przydatności w konkretnym wybranym przez nich zawodzie
Pracując z uczniem, uczy go określać cele życiowe, godzić je z celami edukacyjno-zawodowymi, podkreślając zawsze fundamentalne elementy wszystkich decyzji edukacyjno-zawodowych, którymi sa: preferencje, zainteresowania, pasje i wyobrażenia o zawodach skonfrontowane z rzeczywistym obrazem wymagań i predyspozycji do wybranego zawodu oraz warunkami wykonywania danego zawodu w konkretnym środowisku zawodowym
Planowanie karier edukacyjnych i zawodowych;2
(Podoska-Filipowicz, Elżbieta „Zarys zawodoznawstwa, orientacji i poradnictwa zawodowego”, Częstochowa: Wyższa Szkoła Hotelarstwa i Turystyki, 2008. - Nie wszystkie cele są z jej książki)
W ramach pracy doradcy zawodowego powinien zostać utworzony Szkolny Ośrodek Kariery oraz Wewnątrzszkolny System doradztwa zawodowego.
Szkolny Ośrodek Kariery:
Główne cele utworzenia Szkolnego Ośrodka Kariery:
Zapewnienie młodzieży uczącej się w danej szkole dostępu do profesjonalnych usług poradnictwa zawodowego,
Przygotowanie uczniów do aktywnego planowania własnej kariery zawodowej
Rozwój zasobów osobistych młodzieży i nauka wykorzystywania ich w kształtowaniu własnej drogi zawodowej
Umożliwienie dostępu do szerokich, rzetelnych informacji edukacyjnych i zawodowych
Zapoznanie uczniów z trendami rządzącymi rynkiem pracy
Zwiększenie szans młodzieży uczącej się w naszej szkole na uzyskanie pierwszego doświadczenia zawodowego
Oferta podstawowa usług SZOK:
1. Rozwijanie umiejętności:
planowania własnej drogi edukacyjnej i rozwoju zawodowego
podejmowania decyzji
aktywnego poszukiwania pracy
samooceny i autoprezentacji
przygotowania dokumentów związanych z poszukiwaniem pracy
2. Udostępnianie zgromadzonych zasobów informacji edukacyjno-zawodowej, takich, jak:
ulotki i broszury
książki i informatory
czasopisma
programy komputerowe
filmy
3. Pomaganie w korzystaniu z informacji dostępnych w sieci Internet: dotyczących pracy (serwisy związane z szukaniem pracy, z zakresu prawa pracy, podnoszenia kwalifikacji itp.) oraz informacji edukacyjnych (informacje o uczelniach, kursach, instytucjach edukacyjnych, kursach na odległość itp.)
4. Udostępnianie informacji o możliwych drogach dalszego kształcenia (informacje o kierunkach studiów, egzaminach, adresach uczelni, alternatywnych formach kształcenia i zdobycia zawodu)
5. Prowadzenie bazy informacyjnej dotyczącej trendów na rynku pracy, zawodów przyszłości, tendencji zmian w gospodarce
6. Udzielanie porad indywidualnych uczniom i ich rodzicom
7. Prowadzenie zajęć grupowych
Usługi dodatkowe SZOK to między innymi:
Podejmowanie działań na rzecz młodzieży wspólnie z instytucjami wspierającymi szkolny system doradztwa zawodowego (Urzędem pracy, Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczną, Centrum informacji zawodowej , OHP itp.)
Organizowanie wycieczek do lokalnych zakładów pracy. Dzień Przedsiębiorczości
Nauka posługiwania się narzędziami niezbędnymi do poruszania się na rynku pracy
Uczestniczenie w dniach otwartych uczelni i firm, targach edukacyjnych, targach pracy
Udostępnianie bazy informacji zawodowej (opisy zawodów, informatory, literatura, zasoby multimedialne)
Organizowanie spotkań z pracodawcami, przedsiębiorcami, przedstawicielami instytucji edukacyjnych
Organizacja praktyk zawodowych
Zainteresowanie młodzieży wolontariatem jako dostępna formą aktywizacji
i zdobycia pierwszych doświadczeń zawodowych
Rozwijanie postaw aktywności i przedsiębiorczości uczniów prowadzenie mini przedsiębiorstw.
Wewnątrzszkolny System doradztwa zawodowego w technikum :
I klasa technikum
* pomoc w określaniu zgodności posiadanych predyspozycji z realizowanym kierunkiem kształcenia, uświadomienie konieczności zdobywania wiedzy zawodowej,
* motywowanie w dokonanym wyborze , uświadamianie korzyści płynących z danego zawodu,
* konfrontowanie samooceny uczniów z wymaganiami szkół i zawodów,
* budowanie dalszej ścieżki zawodowej
II, III klasa technikum - kształtowanie umiejętności takich jak:
* mobilne poruszanie się na rynku pracy,
* tworzenie życiorysów i listów motywacyjnych,
* samodzielna i skuteczna autoprezentacja,
* sprawne uczestnictwo w rozmowach kwalifikacyjnych,
IV klasa technikum
rola doradcy stosunkowo jest mniejsza, gdyż większa część uczniów dokonała już pewnych wyborów, a teraz skupia się na nauce i egzaminie zawodowym. Porady na tym etapie przyjmują postać porad indywidualnych- co zrobić by szybko znaleźć pracę po zdaniu egzaminu zawodowego, doradca wskazuje potencjalne miejsca pracy uczniom.
(Informacje ze strony internetowej o Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych Nr 1 w Kluczborku, gdzie pracuje doradca zawodowy- mgr Adam Patelski)
Formy pracy doradcy w technikum :
Zajęcia indywidualne -w formie indywidualnych konsultacji z uczniami realizowane są m.in. :
- pomaganie uczniom w określeniu ich zainteresowań, uzdolnień oraz predyspozycji,
- wykonywanie badań testowych przydatnych w procesie wyboru zawodu,
- gromadzenie informacji o szkołach wyższych, policealnych i średnich,
- gromadzenie i aktualizowanie informacji o zawodach, drogach uzyskiwania kwalifikacji zawodowych oraz potrzebach rynku pracy,
- indywidualna pomoc w opracowaniu dokumentów aplikacyjnych.
Zajęcia grupowe - polegają na wchodzeniu doradcy zawodowego do klasy na poszczególne lekcje, gdzie realizowane są przeróżne tematy, np. :
- Autoprezentacja
- Poruszanie się na rynku pracy
- Oferty edukacyjne
- Zawody przyszłości itp.
- Ścieżka kariery zawodowej” - zajęcia przeznaczone dla uczniów klas III Liceum
Profilowanego
- „Dzień dobry, szukam pracy” - zajęcia dla uczniów klas III Zasadniczej Szkoły Zawodowej
- Test preferencji zawodowych
Praca z rodzicami - udzielanie porad dotyczących dalszego kształcenia dziecka, rozmowy na tematy związane z edukacją i karierą zawodową dziecka, najczęściej maja miejsce gdy dziecko znajduje się w sytuacji kryzysowej;
Współpraca z nauczycielami - poprzez oferowanie własnych usług bądź materiałów. Zgodnie z wewnątrzszkolnym systemem doradztwa zawodowego na poszczególnych przedmiotach realizowane są zadania doradztwa, np.
Matematyka - przeprowadzanie zadań edukacyjnych, związanych na przykład z zakładaniem własnej firmy, obliczenie wkładu własnego, ogólne rozeznanie w tym zagadnieniu;
Historia, Geografia - poruszanie kwestii związanych z migracjami, które są wynikiem braku pracy,
J. polski - pisanie CV, listów motywacyjnych itp.;
Podstawy przedsiębiorczości - sporządzanie biznesplanów, gospodarowanie budżetem, inscenizowanie rozmów kwalifikacyjnych,
WOS - tematy związane z pracą, z swobodnym przepływem kapitału itp.
(informacje od doradcy z Zespołu Szkół Drzewnych im. Stanisława Staszica w Bydgoszczy, Pana Paweł Kuzemko)
Publikacje, programy i inne materiały pomocnicze dostępne w SZOK-u:
Poradniki, informatory m.in.
Informator o zawodach
Informator o uczelniach wyższych 2008 perspektywy
Prawo pracy. Poradnik dla podejmujących pierwszą pracę itp.
Filmy:
Gdzie i jak szukać pracy
Przygotowanie do rozmowy kwalifikacyjnej
Rozmowa kwalifikacyjna
Jak pokonać stres
Asertywność
Autoprezentacja
Marketing
Skuteczny negocjator
Zawody m.in. Czasopisma „Cogito” -pokaże
Broszur m.in.:
Rozmowa kwalifikacyjna
Planowanie kariery zawodowej drogą do sukcesu
Jak osiągną cel i zdobyć wymarzoną pracę
Jak znaleźć odpowiednią pracę
Jak zostać przedsiębiorcą? Zakładam własną firmę!
Szukam pracy - korzystna autoprezentacja. Poradnik + zeszyt ćwiczeń dla młodzieży
Moja przyszłość - moje decyzje. Poradnik + zeszyt ćwiczeń dla młodzieży
Jakie są prawa i obowiązki pracodawcy i pracownika --pokaże im
Kim będę? Poznawanie siebie w aspekcie wyboru zawodu i planowania kariery. Poradnik + zeszyt ćwiczeń dla młodzieży
Jak pisać CV i list motywacyjny? -pokaże im
Z jakimi rodzajami umów o prace możemy się spotkać? pokaże im
Inne..
Testy:
„Poznaj swoje możliwości?”
„Czy umiesz podejmować decyzje?”
Ciekawe linki -najczęściej wybierane związane z pracą i nauką
www.praca.interia.pl
(Informacje ze strony internetowej o Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych Nr 1 w Kluczborku, gdzie pracuje doradca zawodowy- mgr Adam Patelski)
LITERATURA I WWW:
1 Wojtasik Bożena „Warsztat doradcy zawodu : aspekty pedagogiczno-psychologiczne”, Warszawa : Wydaw. Szkolne PWN, 1997.
2 Podoska-Filipowicz, Elżbieta „Zarys zawodoznawstwa, orientacji i poradnictwa zawodowego”, Częstochowa : Wyższa Szkoła Hotelarstwa i Turystyki, 2008.
WWW:
http://www.klucznet.pl/zsp1/dor.html
http://www.solidarnosc.org.pl/oswiata/ap/rozp_por_psych.htm - rozporządzenie
www.ohpdlaszkoly.pl